Uuli Onse Akalubuka

“Ndetila ubucushi bwa nshita ino tabuyene ukulingwa ku bukata ubukasokololwa kuli ifwe. Pantu ifibumbwa filolela no kufulukisha ukusokololwa kwa bana ba kwa Lesa. Pantu ifibumbwa fyalengelwe ukulamba ku kuicusha fye, te ku kuitemenwa iyo, lelo pa mulandu wa wafilamfishe, pa kucetekelo kwa kuti ifibumbwa na fyo fikalubulwa ku busha bwa kubola no kutwalwa mu buntungwa bwa bukata bwa bana ba kwa Lesa. Pantu twaishibo kuti ifibumbwa fyonse filetetela no kukomenwe fumo capamo ukufika na kuli nomba.”—ABENA ROMA 8:18-22.

MULI aya mashiwi yaba muli kalata alembeele Abena Kristu ku Roma, umutumwa Paulo alisupwile bwino umulandu abantu bashabela abantungwa icine cine, ne calenga imikalile yabo ukwisulamo ukukalipwa no kufulunganishiwa. Alondolola na fintu twinganonka ubuntungwa bwine bwine.

“Ubucushi bwa Nshita Ino”

Paulo talesuula “ubucushi bwa nshita ino” lintu atila “tabuyene ukulingwa ku bukata ubukasokololwa kuli ifwe.” Lilya Paulo alipo na lintu afwile, Abena Kristu balebapakasa ku buteko bwa ciRoma, ubwatekeele abantu ku munga we fwafwa no kunyanyantila insambu shabo. Ilyo fye abena Roma basumine abati Abena Kristu bali balwani ba Buteko, batendeke ukubakanda. Kalemba wa lyashi lya kale J. M. Roberts atila: “Abena Kristu abengi baleipaiwa icibi nelyo ukocewa mu cibansa ca mu musumba wa bwangalishi [uwa Roma].” (Shorter History of the World) Ukulanda pa mulandu umo wine uwa finakabupalu balepakasa kuli Nero, mu citabo na cimbi ica New Testament History, ica kwa F.F. Bruce atila: “Bamo balebatanika, bambi balebabilila mu mpapa sha nama no kupoosapo imbwa shalabalepaula, bamo na bo balebasuba amanenekela no kubasonteka umulilo ukuti balesanika ubushiku.”

Balya Bena Kristu cine cine nga balitemenwe ukuba abantungwa, lelo balikeene ukusuula ifisambilisho fya kwa Yesu Kristu pa kuti balubuke. Tabaleibimbamo nangu panono mu fikansa fya calo, ifili nga filya ubuteko bwa ciRoma bwalekansana na baYuda bamo abalelwila ubuntungwa, pamo nga baZealot. (Yohane 17:16; 18:36) BaZealot bena balesosa abati “ubwafya bwa nomba tabulekabila ukuti tulolele Lesa ukucitapo cimo mu nshita yakwe iyalinga.” Bena baleti icalefwaikwa “kukansana fye na balwani” abena Roma. (New Testament History) Abena Kristu ba kwamba bena tabaletontonkanya ifi. Mano mano basalilepo “ukulolela inshita yalinga iya kwa Lesa.” Balishininkishe ukuti ni Lesa eka e wingacitapo cimo ku kubalubula umuyayaya ku “bucushi bwa nshita ino.” (Mika 7:7; Habakuki 2:3) Libe tatulalanda pa fintu uko kulubuka kukesa, natutale tubebete icalengele ‘ifibumbwa ukulengwa ukulamba ku kuicusha fye.’

‘Ukulengwa Ukulamba ku Kuicusha fye’

Muli Baibolo wa The Emphatic Diaglott, Benjamin Wilson atila pano ishiwi “ifibumbwa” talilosha ku “nama ne fintu ifishipeema,” lelo ku “bantu bonse.” (Linganyeniko Abena Kolose 1:23.) Lilosha ku bantunse bonse, bonse fwe bafuluka ubuntungwa. ‘Twalengelwe ukulamba ku kuicusha fye’ pa mulandu wa bafyashi besu aba kubalilapo. ‘Tatwaitemenwe iyo,’ te ifwe twasalile ukuti cibe fi. Twacipyene fye. Ukulingana ne fisosa Baibolo, Rousseau alilubile lintu atile “abantunse bafyalwa abantungwa.” Bonse twafyalwa abasha ku lubembu no kukanapwililika, caba kwati twaba mu busha ku mikalile yaisulamo ukufulunganishiwa na bucafye.—Abena Roma 3:23.

Mulandu nshi cabelele fi? Pantu abafyashi besu aba kubalilapo, Adamu na Efa balefwaya ‘ukuba nge milungu,’ lyonse ukulaipingwila abene ubusuma no bubi. (Ukutendeka 3:5) Balisuulile icishinka cimo icacindama pa lwa buntungwa. Kabumba eka fye e wingaba no buntungwa bwapwililika. E Mulopwe wa Kubumbwa konse. (Esaya 33:22; Ukusokolola 4:11) Ubuntungwa bwa bantunse bufwile ukuba no mwa kupelela. E mulandu wine umusambi Yakobo akoseleshe Abena Kristu ba mu nshiku shakwe ukutungululwa na “malango ayatuntulu aya buntungwa.”—Yakobo 1:25.

Cali ca nsambu kuli Yehova ukutamfya Adamu na Efa mu lupwa lwakwe ulwa mu kubumbwa konse, kabili icafuminemo, balisukile bafwa. (Ukutendeka 3:19) Lelo ni shani ku bufyashi bwabo? Apo Yehova wa nkumbu, nangu line bali no kupisha ukukanapwililika, ulubembu ne mfwa, alibasuminishe ukufyala abana. “E fyo ne mfwa yayambukile ku bantu bonse.” (Abena Roma 5:12) E mwalola amashiwi ya kuti Lesa alengele ‘ifibumbwa ukulamba ku kuicusha fye.’

‘Ukusokololwa kwa Bana ba kwa Lesa’

Yehova alengele ifibumbwa ukulamba ku kuicusha fye “pa kucetekelo kwa kuti” bushiku bumo abantunse bakalubulwa ukupitila mu mulimo wa “bana ba kwa Lesa.” Nga abo “bana ba kwa Lesa” ni bani? Basambi ba kwa Yesu Kristu, ababa fye nge “fibumbwa” fimbi ifya buntunse, na bo bafyalwa abasha ku lubembu kabili baba abashapwililika. Mu cifyalilwa tababa ne nsambu sha kuba mu lupwa lwa mu kubumbwa konse ulwa kwa Lesa ulwasanguluka, ulwapwililika. Lelo Yehova alabacitila icintu icaibela. Mwi lambo lya cilubula ilya kwa Yesu Kristu, Alabalubula ku busha bwa lubembu lwapyanwa no ‘kubalungamika’ nelyo ukubasangulula lwa ku mupashi. (1 Abena Korinti 6:11) Lyena Alabapokelela ukuba “abana ba kwa Lesa,” ukubabwekesha mu lupwa lwa mu kubumbwa konse.—Abena Roma 8:14-17.

Apo balapokelelwa ukuba abana ba kwa Yehova, bakaba ne shuko lya bukata. Bakaba “bashimapepo [kuli Lesa wesu], kabili bakaba no bufumu pe sonde,” ukuteka pamo na Yesu Kristu mu Bufumu bwa kwa Lesa ubwa ku muulu, nelyo ubuteko. (Ukusokolola 5:9, 10; 14:1-4) Ubu bukaba buteko ubukashimpwa pa buntungwa no bulungi, te pa mutitikisha ne culukusu. (Esaya 9:6, 7; 61:1-4) Umutumwa Paulo atila aba bana ba kwa Lesa bakateka pamo na Yesu, ‘ulubuto lwa kwa Abrahamu’ ulwalaiwe ukufuma ku kale. (Abena Galatia 3:16, 26, 29) Apo bakaba bakateka, balicindama nga nshi mu kufikilishiwa kwa bulayo ubo Lesa alaile cibusa wakwe Abrahamu. Fimo ifyabamo muli bulya bulayo yaba mashiwi ya kuti ukupitila mu bufyashi bwa kwa Abrahamu, “e mo shikaifwailo kupaalwa inko shonse isha pano isonde.”—Ukutendeka 22:18.

Mapaalo nshi bakaletela abantunse? Abana ba kwa Lesa balabombako umulimo wa kulubula abantunse ukufuma ku mafya yabacululusha pa mulandu wa lubembu lwafuma kuli Adamu no kubwesesha abantunse ku kupwililika. Abantu “abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu” kuti bapaalwa kulila bakwata icitetekelo mwi lambo lya cilubula ilya kwa Yesu Kristu no kunakila ku Bufumu bwakwe ubwa kutemwa. (Ukusokolola 7:9, 14-17; 21:1-4; 22:1, 2; Mateo 20:28; Yohane 3:16) Muli iyi nshila, “ifibumbwa fyonse” fikatwalwa “mu buntungwa bwa bukata bwa bana ba kwa Lesa.” Ubu tabwakabe buntungwa bwa pa kashita kanono kwati bwa bupolitiki, lelo bukaba bwa kulubuka kwa bantunse kuli fyonse ifibakalipa no kumanama ifyaba muno calo ukufuma apo Adamu na Efa bakaanine bumulopwe bwa kwa Lesa. E mulandu wine Paulo alandile ukuti “ubucushi bwa nshita ino tabuyene ukulingwa ku bukata ubukasokololwa kuli ifwe,” ubucushi buli fye ukutali nga kubulinganya ku mulimo wa bukata uo aba busumino bakabomba!

Bushe “ukusokololwa kwa bana ba kwa Lesa” kukatendeka lilali? Nomba line fye, ilyo Yehova akalanga abana bakwe apabuuta tuutu ku bantu bonse. Ico cikacitika pa nkondo ya kwa Lesa iya Armagedone, lintu aba “bana” ababuushiwa ukuya mu muulu, bakabombela pamo na Yesu ukusangulula lino isonde, ukufumyapo ububifi no mutitikisha. (Daniele 2:44; 7:13, 14, 27; Ukusokolola 2:26, 27; 16:16; 17:14; 19:11-21) Tuleimwena ku filecitika ifishaifulila ilelo ukuti twalingila nga nshi mu “nshiku sha kulekelesha,” ilyo ukutekanya kwa kwa Lesa uko atekanishisha bucipondoka, ubwalenga ububifi, ifi asuminisha pa nshita ntali kuli apepi no kupwa.—2 Timote 3:1-5; Mateo 24:3-31.

Kwena Paulo alilandile icishinka ukuti “ifibumbwa fyonse fitetela no kukomenwe fumo capamo ukufika na kuli nomba,” lelo tapakatantalile. Abengi nga nshi abali abomi nomba bakamonako ‘inshita sha kubweseshamo ifintu fyonse, isho Lesa alandiile mu tunwa twa bakasesema bakwe ba mushilo,’ bakamona ukubweshiwa kwa mutende, ubuntungwa, no bulungi ku bantunse bonse.—Imilimo 3:21.

Ubuntungwa Bwine Bwine Bwasuka Bwaisa

Cinshi mufwile ukucita pa kuti na imwe mukaipakisheko ubo “buntungwa bwa bukata bwa bana ba kwa Lesa”? Yesu Kristu atile: “Nga imwe mwaikalilila mu cebo candi, muli basambi bandi cine cine; kabili mukeshibe cine, ne cine cikamulenga abantungwa.” (Yohane 8:31, 32) Ayo e makii ya buntungwa, e kuti ukusambilila, lyena ukulakonka amakambisho ne fisambilisho fya kwa Kristu. Ukucite fyo kulalenga umuntu kubako umuntungwa na ndakai line. Nomba line, kukaleta ubuntungwa bwakumanina ilyo Kristu Yesu akalateka. Icisuma mwingabombelapo kwishiba “icebo” ca kwa Yesu ukupitila mu kusambilila Baibolo. (Yohane 17:3) Ukupala Abena Kristu ba kwamba, beni abapambana ukubombela pamo ne cilonganino ca basambi ba cine aba kwa Kristu. Nga mulecite co, mukamwenamo mu cine icilubula ico Yehova alepayanya ukupitila mu kuteyanya kwakwe ilelo.—AbaHebere 10:24, 25.

Ilyo mulelolela ‘ukusokololwa kwa bana ba kwa Lesa,’ kuti mulelundulula ukucetekela ukwakweteko no mutumwa Paulo mu maka ya kwa Kristu aya kumucingilila no kumusakamana, nelyo fye ni lintu cilemoneka kwati te kuti mushipikishe amacushi no lufyengo. Ilyo apwile ukulanda pa kusokololwa kwa bana ba kwa Lesa, Paulo aipwishe ukuti: “Nani akatupaatululako ku kutemwa kwa kwa Kristu? Bushe bucushi, napamo kushikitika, napamo kupakaswa, napamo cipowe, napamo bwamba, napamo kupooswa ku bulwani, napamo lupanga?” (Abena Roma 8:35) Nakabushe, Abena Kristu abaliko mu nshita ya kwa Paulo, nga fintu Rousseau alandile, “bali mu busha,” pantu balebapasa ku balwani abapusanapusana. ‘Baleipaiwa akasuba konse kwati ni mpaanga ishabelapo ukwipayaulwa.’ (Abena Roma 8:36) Bushe balilekele ico ukubalenga ukutompoka?

Paulo alembele ukuti: “Lelo muli ifi fyonse tuli abacimfya abacilamo pa mulandu wa watutemenwe.” (Abena Roma 8:37) Bushe balya Bena Kristu ba kwamba balicimfishe te mulandu na macushi yantu baleshipikishako? Kuti bacimfya shani? Paulo ayasuka ati: “Ndesuubila, ndeti, nangu ni mfwa, nangu mweo, nangu ni bamalaika nangu ni bamulopwe, nangu fintu ifyabapo nangu fintu ifikesabako, nangu fya maka, nangu kusansama nangu kushika, nangu icibumbwa cimbi, te kuti cibe na maka ya kutupaatululako ku kutemwa kwa kwa Lesa ukwa muli Kristu Yesu Shikulwifwe.” (Abena Roma 8:38, 39) Na imwe kuti ‘mwacimfya ubucushi bonse, napamo ukushikitika, napamo ukupakaswa,’ fintu pambi mwingapitamo ndakai. Lesa wa kutemwa alitwebekesha ukuti nomba line fye, bonse ‘tukalubulwa ku busha [bonse] . . . no kutwalwa mu buntungwa bwa bukata bwa bana ba kwa Lesa.’

[Ifikope pe bula 6]

“Ifibumbwa fyonse fitetela no kukomenwe fumo capamo ukufika na kuli nomba”

[Icikope pe bula 7]

‘Ifibumbwa fikalubulwa no kutwalwa mu buntungwa bwa bukata bwa bana ba kwa Lesa’