Lengeni Ubumi Bwenu Ukutunguluka!
“Alishuko muntu uushendela mu mano ayapanda ababifi, . . . conse ico acita cikalengwo kushuka.”—AMALUMBO 1:1, 3.
1. (a) Abacaice abengi aba mu calo bamona shani ukutunguluka? (b) Baibolo ilondolola shani umuntu watunguluka?
UKUTUNGULUKA—bushe ilyo shiwi lipilibula nshi kuli imwe? Umulumendo umo atile: “Ico mfwaisha sana kutunguluka mu fya makwebo.” Umukashana umo atile: “Mfwaisha ukuba no lupwa lwa nsansa.” Lelo umukashana umbi asosa ukuti: “Mfwaisha ukukwata icikuulwa, motoka iisuma . . . Naliipoosako amano.” Lelo ubwafya bwaba bwa kuti indalama, ulupwa nelyo fye umulimo uwa ndalama ishingi tafingalenga umo ukutunguluka. Pa Amalumbo 1:1-3, tubelengapo ukuti: “Alishuko muntu uushendela mu mano ayapanda ababifi, . . . mu malango ya kwa Yehova e mwabo kubekwa kwakwe, . . . conse ico acita cikalengwo kushuka.”
2. Ni kwi kusangwa ukutunguluka kwine kwine, kabili ni nshila nshi fye yeka twingakukwatilamo?
2 Apa Baibolo ilaya ico umuntu uuli onse ashingatambika e kuti ukutunguluka kwine kwine! Lelo tailelanda pa kunonka icuma. Baibolo iine isoka ukuti: “Ukutemwe ndalama e shinte lya bubi bonse.” (1 Timote 6:10) Ukutunguluka kwine kwine kusangwa mu kutemuna Lesa, ukusanshako no kukonka amafunde ya kwa Yehova. Ni ci fye ceka cingaleta ukwikushiwa ne nsansa shine shine! Napamo tamwatemwa ukukonka amafunde ya kwa Yehova no kwebwa ifya kucita. Lelo, Yesu atile: “Ba nsansa abaibukila ulwa kukabila kwabo ukwa ku mupashi.” (Mateo 5:3, NW) Nampo nga mwalishiba nelyo iyo, mwabumbilwe no kukabila kwa fya ku mupashi—ukusanshako ne cifyalilwa ca kukabila ukwishiba Lesa no kumfwikisha imifwaile yakwe. E co, kuti mwakwata fye insansa shine shine lintu mwaikusha uko kukabila no kukonka “amalango ya kwa Yehova.”
Umulandu Tukabila Amafunde ya kwa Lesa
3. Mulandu nshi tulingile ukulekelela Yehova ‘ukushikimika amatampulo yesu’?
3 Kasesema Yeremia alembele ukuti: “Mwe Yehova, ninjishibo kuti te kwa muntunse ukwenda kwakwe; te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe.” (Yeremia 10:23) E fyo caba ku bantunse bonse, abaice na bakalamba. Twalibulwa amano, ukubelesha, no kwishiba ku kushikimika amatampulo yesu; kabili ne nsambu sha kucite co tatwakwata. Pa Ukusokolola 4:11, Baibolo itila: “Mwaliwamina, mwe Shikulwifwe Lesa wesu, ukupokelelo bukata no mucinshi na maka; pantu ni mwe mwalengele ifintu fyonse: kabili mulandu wa kufwaya kwenu fyabeleleko no kulengwa.” Pamo nga Kabumba, Yehova e “kamfukumfuku ka mweo.” (Amalumbo 36:9) E co alishiba bwino ukucila uuli onse ifyo tulingile ukubomfya ubumi bwesu. E co abikako amafunde, te ya kutupoka insansa, lelo ya kutwafwa ukucenjela. (Esaya 48:17) Nga mwasuula amafunde ya kwa Lesa tamwakatunguluke.
4. Mulandu nshi abacaice abengi bonawila ubumi bwabo?
4 Ku ca kumwenako, bushe mwalitala tontonkanyapo pa mulandu abacaice abengi bonawila ubumi bwabo mu kubomfya imiti ikola, ukucita bucisenene, ne fintu fimbi ifyabipa? Amalumbo 36:1, 2 yalondolola ukuti: “Icisemo ca bupulumushi caisa ku mubifi mu kati ka mutima wakwe; takuli mwenso wa kutiina Lesa ku menso yakwe; pantu aitasha mu menso yakwe umwine, ati amampuulu yakwe tayakasangwe no kupatwa.” Pa mulandu wa kuti tabakwata “mwenso wa kutiina Lesa,” abacaice abengi balaibepa mu kutontonkanya ukuti tabakalobolole icabipa pa mibele ibi. Lelo kuli pele pele cikesacitika ukulingana ne ci cishinte cishaluka ica kuti: “Ico umuntu abyala, e co akalobolola. Uubyala ku mubili wakwe wine, ku mubili akalobololako ukubola; lelo uubyala ku Mupashi, ku Mupashi wine akalobololako umweo wa muyayaya.”—Abena Galatia 6:7, 8.
‘Ukupende Nshiku’
5, 6. (a) Mulandu nshi abacaice balingile ‘ukupendele nshiku shabo,’ kabili ukucite ci kwalola mwi? (b) ‘Ukwibukisha Kalenga wesu’ kwalola mwi?
5 Ni shani fintu mwingalenga ubumi bwenu ukutunguluka no ‘kulobololako umweo wa muyayaya’? Mose alembele ukuti: “Inshiku sha myaka yesu shabe myaka amakumi cinelubali [70], kabili imyaka amakumi cinekonsekonse [80] nga tuli aba mapiki; . . . pantu ilapitingana, e lyo twapupuka twaya.” (Amalumbo 90:10) Napamo ilingi line tamutontonkanyapo pa lwa mfwa. Na kuba, abacaice abengi bacita kwati teti bafwe. Lelo Mose atucinkulako ulwa cishinka ca bulanda ica kuti ubumi bwalipipa. Tatwashininkisha nga kuti twafikako na ku myaka 70 nelyo 80. “Inshita ne ca mankumanya” kuti fyaponena abaice na bali no bumi busuma. (Lukala Milandu 9:11) E co, bushe mukabomfya shani ubumi bushaiwamina ubo mwakwata nomba? Mose apepele ukuti: “E fyo tulengeni ukwishibo kupende nshiku shesu, no kuleka tumone umutima wa mano.”—Amalumbo 90:12.
6 Bushe ukupende nshiku shenu kwalola mwi? Takwalola mu kuti mufwile ukobelwa no kupenduluka mu myaka mwingekala. Mose alepepela ukuti Yehova asambilishe abantu Bakwe ifya kubomfya inshiku shisheleko mu nshila Iimuletela ilumbo. Bushe mulependa inshiku sha bumi bwenu, e kuti ukumona ubushiku bumo na bumo nge cintu cawamisha ukubomfya mu kulumbanya Lesa? Baibolo ikoselesha abacaice ukuti: “Fumyo kufiitwa ku mutima obe, no kutalusho kukalipwa ku mubili obe: pantu ubulumendo no kufiita kwa mushishi mupu. Lelo ibukisha Kalenga obe mu nshiku sha bulumendo bobe.” (Lukala Milandu 11:10–12:1) Ukwibukisha Kalenga wesu kwalicila pa kukanalaba ukuti eko aba. Lintu mpulamafunde apaapaatile Yesu ukuti, “Munjibukishe ilyo mukesa mu bufumu bwenu,” alefwaya Yesu ukucita ifyacila pa kumwibukisha fye. Alefwaya Yesu ukucitapo cimo, e kuti ukumubuusha! (Luka 23:42; linganyeniko Ukutendeka 40:14, 23; Yobo 14:13.) Mu nshila imo ine, ukwibukisha Yehova kwalola mu kucitapo cimo, ukucita ifimutemuna. Bushe kuti twatila muleibukisha Yehova?
Sengaukeni Ukufinuka Ababifi
7. Mulandu nshi abacaice bamo basalilapo ukulaba Kalenga wabo? Peeleni ica kumwenako.
7 Abacaice abengi basalapo ukulaba Yehova pa mulandu wa kuti bayumfwa kwati ukuba Nte kwa fibindo sana. Munyina ku Spain alanda pa fyo aleyumfwa ilyo ali umupungwe, atila: “Nacebushiwe ku fya pano isonde pa mulandu wa kuti icine calemoneka nge cakosa. Capindile ukwikala, ukubelenga, ukuya ku kulongana, ukufwala tai, kabili ifyo te fintu naleipakisha.” Bushe inshita shimo mulayumfwa kwati muleipusula pa mulandu wa kuti mulabombela Lesa? Napamo mwalapapa ukwishiba ukuti umo pa balembele Baibolo aliyumfwilepo ifyo fine. Shi kupukuleni Baibolo no kubelenga Amalumbo 73.
8. Mulandu nshi Asafi ‘afinukiile abatakisha’?
8 Natubebete ili lumbo. Ifikomo 2 na 3 fitila: “Lelo ine, yali mupepi no kutela amolu yandi, shapene shitelemuke inyantilo shandi; pantu nafinwike abatakisha, ilyo namono mutende wa babifi.” Ukulingana ne fyalembwa, ili lumbo lyalembelwe na Asafi. Ali ni kemba umwina Lebi kabili aikeleko pa nshita imo ine ne Mfumu Davidi. (1 Imilandu 25:1, 2; 2 Imilandu 29:30) Nangu cingati alikwete ishuko lisuma ilya kubombela mwi tempele lya kwa Yehova, ‘afinwike’ abaleitakisha pali bumpulamafunde. Calemoneka kwati ifintu fyalebawamina; balemoneka kwati nabakwata umutende no mutelelwe. Na kuba ukutunguluka kwalemoneka ngo ‘kwasansantike ifya kutontonkanya fya mitima yabo.’ (Ifikomo 5, 7) Balelanda pa fya kutapa fyabo “mu kuituumika,” e kuti mu kuitakisha. (Icikomo 8) ‘Balebiko tunwa twabo mu myulu, ne ndimi shabo shendauka pano isonde,’ ukukanacindika uuli onse—mu myulu nelyo pe sonde.—Icikomo 9.
9. Ni shani fintu Abena Kristu bacaice bamo ilelo bengayumfwa nga Asafi?
9 Napamo e fyo twingasosa pa lwa fibusa fyenu ifya ku sukulu. Pambi mulabomfwa baleitakisha ukwabula ne nsoni pali bucisenene bwabo, amaparte ya cimfulumfulu, ne fya kunwa fikola ne miti ikola babomfya. Lintu mwalinganya ubumi bwabo ubo beta ubwa bwanalale ku nshila ya kamfyemfye iyo mulingile ukwendamo ngo Mwina Kristu, inshita shimo pambi kuti ‘mwafinuka abatakisha.’ (Mateo 7:13, 14) Asafi afikile na ku kusosa ukuti: “Awe natile, Kanshi nasangulwilo mutima wandi ibusha, no kusambile minwe yandi ibusha mu kaele, apo nabo wapumwa akasuba konse.” (Ifikomo 13, 14) Atendeke ukutwishika ubucindami bwa kubombela Lesa no kuba umulungami.
10, 11. (a) Cinshi calengele Asafi ukwalula ukutontonkanya kwakwe? (b) Bushe ababifi baba shani “umwatelela”? Peeleni ica kumwenako.
10 Ku ce shuko, Asafi tatwalilile ukuba uwapopomenwa pa nshita ntali. Mu kwangufyanya aishileibukila ukuti umutende wa babifi wali fye uwa cimbepa, uwa pa kashita fye! Atile: “Cine cine umwatelela e mo mwababika; mwabawishisha ku kupumpuntika. Ifyo babo kupomonwa mu kashita kanininini! Bapelela, bapwililila ku tuyofi.” (Ifikomo 18, 19) Ifibusa fyenu ifingi na fyo fine fyaba “umwatelela.” Nomba line imibele yabo iishili iya bukapepa ikabaletelela, icikafumamo napamo kupula ifumo, ukwambula ubulwele mu kulaalana, nelyo fye ukukakwa nelyo imfwa! Icabipisha ca kuti baisangula abalwani kuli Lesa.—Yakobo 4:4.
11 Nte wacaice ku Spain aliimwenene ici cishinka. Ilyo ali uwacaice, alecitako ne fyabipa, apalamishe ku bacaice bashili ba bukapepa. Mu kwangufyanya aishiletemwana na umo pali abo bacaice—uwakunkwime ku miti ikola. Nangu cingati wena talebomfyako iyi miti ikola, aleshitila umulumendo. Asosa ukuti, “nalemwafwako no kuilasa inshindano.” Icawemeko ca kuti uyu nkashi alishileiluka no kubweshiwa ku butuntulu bwa ku mupashi. Lelo alisakamikwe lintu aishileumfwa ukuti ulya mulumendo uwali kale umunankwe uwalebomfya imiti ikola alifwile kuli AIDS. Nga fintu fye kemba wa malumbo atila, abantu bashili ba bukapepa baba “umwatelela.” Bamo kuti bafwa bwangu pa mulandu wa mikalile yabo iyabipa. Ku bashala bambi, kano baalule mikalile yabo, pantu nomba line fye bali no kulolenkana ne nshita “ilyo Shikulu Yesu akasokololwa ukufuma mu muulu pamo na bamalaika ba maka yakwe mu mulilo uulebilima, ukucite cilandushi ku bakaano kwishiba Lesa, na ku bashinakila mbila nsuma ya kwa Shikulwifwe Yesu.”—2 Abena Tesalonika 1:7, 8.
12. Uwacaice mu Japan aishilemona shani ubuwelewele bwa kufinuka ababifi?
12 E co buwelewele ukufinuka ‘abakaano kwishiba Lesa’! Abafwile ukufinukwa cine cine ni abo abaishiba Yehova kabili abakwata isubilo lya kwikala kuli pe na pe. Munyina wacaice mu Japan aishileibukila ico cishinka. Pamo ngo wacaice na o “alefwaya ubuntungwa bwafulilako.” Alondolola ukuti: “Nalemona kwati nalepusulwa. Lyene naishileibukila ulwa fyo ubumi bwandi bwingaba ukwabule cine. Naleimona ukuti nkekala fye imyaka 70 nelyo 80 no kufwa. Lelo Yehova atambika isubilo lya mweo wa muyayaya! Ukwibukile ci kwanengele ukutesekesha nga nshi ico nakwete.” Nalyo line, ukutwalilila ukuba uwa busumino pa bantu abashikonka amalango ya kwa Lesa te cintu cayanguka. Finshi fimo mwingacita ku kucincintila uko kupatikisha?
Saleni Ifibusa Fyenu!
13, 14. Mulandu nshi cacindamina ukusala ifibusa?
13 Natubebete na kabili ubulondoloshi bwa muntu uwatunguluka, ubwalembwa pa Amalumbo 1:1-3 apatila: “Alishuko muntu uushendela mu mano ayapanda ababifi, kabili mu nshila ya babembu temininamo, kabili apekala abaponta tekalapo; lelo mu malango ya kwa Yehova e mwabo kubekwa kwakwe, ne fili mu malango yakwe afitontonkanya akasuba no bushiku. Aba ngo muti uwalimbwa pa tumilonga twa menshi, uutwale fisabo fya uko mu nshita ya fiko, kabili amabuula ya uko tayalokota; conse ico acita cikalengwo kushuka.”
14 Ica ntanshi moneni ukuti ifibusa fyenu fibomba umulimo ukalamba. Amapinda 13:20 yatila: “Enda na ba mano e lyo ukabo wa mano, lelo uucito bunabo ku bawelewele akacula.” Ici tacilepilibula ukukanasansamukila nelyo ukukalipila abacaice abashili Inte sha kwa Yehova. Baibolo itukonkomesha ukutemwa abanensu no ‘kuba aba mutende ku bantu bonse.’ (Abena Roma 12:18; Mateo 22:39) Lelo kuti mwaisanga ‘muleenda mu mano ayapanda’ abashikonka ifipimo fya Baibolo nga ca kuti mwapalama sana kuli bene.
Ubusuma Bwa Kubelenga Baibolo
15. Ni shani fintu abacaice bengatendeka ukufuluka ukubelenga Baibolo?
15 Kemba wa malumbo amwene no kuti umuntu uwatunguluka abekelwa mu kubelenga amalango ya kwa Lesa “[mu kantepentepe, NW] akasuba no bushiku.” (Amalumbo 1:1, 2) Ca cine, tacayanguka ukubelenga Baibolo, kabili muli yene mwaba “ifintu fimo ifyayafyo kwiluka.” (2 Petro 3:16) Lelo ukubelenga Baibolo takulekabila ukuba mulimo wa kunasha. Kuti mwatendeka ‘ukufuluka ishiba ilyabulo bucenjeshi’ ilya Cebo ca kwa Lesa. (1 Petro 2:2) Muleesha ukubelengako fye panono cila bushiku. Nga ca kuti kuli ifishinka ifyo mushileiluka, mulesapika. Pa numa ya ico muletontonkanya pa fyo mwabelenga. (Amalumbo 77:11, 12) Nga ca kuti cilamukosela ukupoosako amano, muleesha ukubelenga “mu kantepentepe.” Mu kuya kwa nshita ukutemwa kwa kubelenga Baibolo kukakulilako. Nkashi umo uwacaice mu Brazil atile: “Lyonse nshalepalamina kuli Yehova. Lelo pa numa ya myeshi yafulilako nomba, naliwamyako mwi sambililo lya pa lwandi no kubelenga Baibolo. Nomba ndeyumfwa ukuti bucibusa bwandi na Yehova nabukoselako. Nimwishiba bwino nomba.”
16. Ni shani fintu twingamwenamo sana mu kulongana kwa pa cilonganino?
16 Ukusangwa ku kulongana kwa pa cilonganino na ko kwalicindama nga muli no kukula lwa ku mupashi. Nga ca kuti ‘mwacenjela ku fyo muumfwa,’ kuti mwakoseleshiwa apakalamba. (Luka 8:18) Bushe inshita shimo mulomfwa kwati ukulongana takuwama? Ipusheni ukuti, ‘Cinshi ncita pa kuti ukulongana kuwamineko? Bushe ndapoosako amano? Bushe ndapekanya? Bushe ndasukapo?’ Na kuba, Baibolo itweba ‘ukwetetula umwa kucincimushanisha ku kutemwa kabili ku kubombe milimo isuma, . . . ukukonkomeshanya.’ (AbaHebere 10:24, 25) Pa kucite ci mulingile ukwasukapo! Kwena pa kwasukapo mulingile ukupekanishisha kabela. Nkashi wacaice umo atila: “Cilanguka ukwasukapo pa kulongana nga nupekanya.”
Ukukonke Nshila ya kwa Lesa Kulenga umo Ukutunguluka
17. Bushe uwa mukoosha mu kubelenga Baibolo aba shani ngo “muti uwalimbwa pa tumilonga twa menshi”?
17 Kemba wa malumbo alundapo ukulondolola umuntu uwatunguluka ngo “muti uwalimbwa pa tumilonga twa menshi.” Utumilonga twa menshi napamo twalelosha ku minyangala ya menshi iyalebomfiwa ku kutapilila imiti mu mabala ya fisabo. (Esaya 44:4) Ukubelenga Baibolo cila bushiku kwaba ngo kubikwa pa kamfukumfuku katusungilila no kutupembesula. (Yeremia 17:8) Mukalapokelela amaka mukabila ku kushipikisha cila bushiku amesho na mafya. Pa numa ya kwishiba imimwene ya kwa Yehova, mukakwata amano ayakabilwa pa kupingulapo ifintu mano mano.
18. Cinshi cingalenga uwacaice ukutunguluka mu kubombela Yehova?
18 Inshita shimo ukubombela Yehova kuti kwamoneka nge cayafya. Lelo mwitontonkanya ukuti kwalicila amaka yenu. (Amalango 30:11) Baibolo ilaya ukuti ‘conse ico mwacita cikalengwo kushuka’ mu kuya kwa nshita, kulila fye imifwaile yenu ya kutemuna Yehova no kulenga umutima wakwe ukusamwa! (Amapinda 27:11) Kabili ibukisheni ukuti tamuli mweka. Yehova na Yesu Kristu bakamutungilila. (Mateo 28:20; AbaHebere 13:5) Balishiba umupatikisha mupitamo, kabili tabakamulekeleshe. (Amalumbo 55:22) Na kabili “aba bwananyina” bakamutungilila pamo na bafyashi benu nga balatiina Lesa. (1 Petro 2:17) Apo namukwata ubo bwafwilisho, pamo no mupampamina wenu no kubombesha, kuti mwatunguluka mu bumi nomba na ku ciyayaya!
Ifipusho fya Kupitulukamo
◻ Bushe ukutunguluka kwine kwine cinshi?
◻ Mulandu nshi tukabila Yehova ukushikimika amatampulo yesu?
◻ Ni shani fintu abacaice ‘bengapende nshiku shabo’?
◻ Mulandu nshi cabela buwelewele ukufinuka ababifi?
◻ Ni shani fintu ukubelenga Baibolo cila bushiku no kulongana lyonse fingaafwa abacaice ukutunguluka mu bumi?
[Icikope pe bula 20]
Abacaice abengi bacita ifyabipa pa mulandu wa kuti tabakwata “mwenso wa kutiina Lesa”
[Icikope pe bula 22]
Abacaice ilingi balalaba ukuti bakalobolola pa ncitilo shabo
[Icikope pe bula 23]
Sambilileni ukutemwa ukubelenga Baibolo
[Icikope pe bula 23]
Mukalaipakisha sana ukulongana nga ca kuti muleasukapo