Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • w08 6/1 amabu. 9-11
  • Bushe Tulingile Ukupepa Lesa mu Nshila Iili Yonse iyo Tulefwaya?

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Bushe Tulingile Ukupepa Lesa mu Nshila Iili Yonse iyo Tulefwaya?
  • Ulupungu lwa kwa Kalinda—2008
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Imipepele Imo Iyaliko Kale
  • Abena Israele Balepepa Yehova no Kucita Ifya Cisenshi
  • Ifyo Lesa Acitilepo Pali Iyi Mipepele
  • Cinshi Twingasambililako?
  • Bushe Lesa Alapokelela Ukupepa kwa Musango fye Onse?
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1996
  • Kupepa Kwa Bani Lesa Apokelela?
    Ukwishiba Uko Kutungulula ku Mweo wa Muyayaya
  • Ukupepa kwa Cine Kuti Kwalenga Mwaba Sana ne Nsansa
    Ulupungu lwa kwa Kalinda (Ulwa Kusambililamo)—2022
  • Ifyo Lesa Afwaya Tulemupepa
    Bushe Cinshi Baibolo Isambilisha?
Moneni na Fimbi
Ulupungu lwa kwa Kalinda—2008
w08 6/1 amabu. 9-11

Bushe Tulingile Ukupepa Lesa mu Nshila Iili Yonse iyo Tulefwaya?

“ABANTU balafwaya sana ukupepa pantu e fyo bapangwa.” E fyo Alister Hardy, uwasambilila sana alembele mu citabo cilanda pa kupepa, icitila The Spiritual Nature of Man. Ifyo Alister alandile, e fyo na bafwailishepo nomba line pa kupepa basangile. Batile abantu abengi sana pano calo balikwata ulukuta uko bapepa.

Muli uku kwine kufwailisha basangile no kuti, abasumina bonse baba mu tubungwe twa mapepo utukalamba 19. E lyo abatila Bena Kristu, baba mu nkuta sha mapepo ishalekanalekana 37,000. Bushe ici tacilenga mwalaipusha nga ca kutila iyi mipepele yonse yaliba fye bwino kuli Lesa? Na kuba, bushe caba fye bwino ukupepa Lesa mu nshila iili yonse iyo tulefwaya?

Uyu, mulandu uwacindama sana, kanshi te kuti ciwame twakonka fye ifyo fwe bene tulemona ukuti e fyo cifwile ukuba. Icingawama, kwishiba ifyo Lesa alanda pali uyu mulandu. Kanshi tufwile ukumona ifyo Icebo ca kwa Lesa Baibolo calanda. Mulandu nshi? Pantu Yesu umwine alandile pali Lesa ukuti: “Icebo cenu e cine.” (Yohane 17:17) E lyo no mutumwa Paulo uwali ne cisumino sana atile: “Amalembo yonse yantu yapuutwamo kuli Lesa kabili ya mulimo ku kusambilisha, ku kwebaula, ku kulungika ifintu.”—2 Timote 3:16.

Baibolo itila, te mipepele yonse Lesa atemwa. Ku kale kwali imipepele imo iyo Lesa asuminishe e lyo ne yo akeene. Natulandepo pali iyi mipepele pa kuti twishibe ifyo tufwile ukucita ne fyo tushifwile kucita nga tulefwaya ukupepa kwesu kulesekesha Lesa.

Imipepele Imo Iyaliko Kale

Yehova Lesa, ukupitila muli Mose alipeele abena Israele amafunde pa fyo baalingile ukumupepa. Ilyo abena Israele baleumfwila amafunde ayaleitwa ati Amafunde ya kwa Mose, Lesa alebamona ukuti bantu bakwe kabili alebapaala. (Ukufuma 19:5, 6) Lelo nangu ca kutila Lesa alebapaala, te lyonse abena Israele balekonka imipepele iyo Lesa asuminishe. Ilingi line baleleka ukupepa Yehova no kutendeka ukukonka imipepele ya bekashi bali mupepi.

Mu nshiku sha kwa kasesema Esekiele na Yeremia, mu myaka ya ba 600 B.C.E., abena Israele abengi balisuulile Amafunde Lesa abapeele, no kutendeka ukumfwana sana na bantu bali mu fyalo fya mupepi. Batendeke ukukonka intambi sha aba bantu no kuya ku mitebeto yabo uku ninshi baleti bapepa Yehova. Abena Israele abengi balesosa abati: “Natube nge nko, nge ndupwa sha mu fyalo, ku kupyungile cimuti ne libwe.” (Esekiele 20:32; Yeremia 2:28) Abene baleti ni Yehova Lesa balepepa, lelo abantu bamo bene balepepa no “tulubi,” no kupeela fye abana babo kuli twene.—Esekiele 23:37-39; Yeremia 19:3-5.

Abashula ifya kale batila aba bantu balepepa Yehova e lyo ne milungu imbi. Batila iyi mipepele yaliseekele sana. Muno nshiku, abantu abengi batila apo twaikala mu calo umwaba imipepele yalekanalekana, tufwile ukulamona ukuti imipepele yonse isuma. E mulandu wine bamwena kwati kuti twapepa Lesa mu nshila iili yonse iyo twatemwa. Bushe ico ca cine? Bushe tufwile ukusumina no kukonka fye fyonse pa fya mipepele yalekanalekana? Moneni fimo ifyo abena Israele abashali na cishinka balecita mu kupepa kwabo, e lyo mumone ne cafuminemo.

Abena Israele Balepepa Yehova no Kucita Ifya Cisenshi

Abena Israele balepepela “pa misansama” apaleba ifipailo, ifya kufutumwinapo ifya cena cisuma. Pali ifi fifulo paleba ne fyaimikwa fya mabwe e lyo ne fimpashanya fya fimuti ifya kwa Ashera, lesa mwanakashi uwa bena Kanaani uo baleti alepeela ubufyashi. Mu Yuda mwali ififulo ifingi apalebela ukupepa kwa musango yu. Ilembo lya 2 Ishamfumu 23:5, 8 lilalanda pa “misansama ku mishi ya kwa Yuda, no mwashinguluka Yerusalemu, . . . ukutula pa Geba [ku mupaka wa ku kapinda ka ku kuso] ukufika ku Beere-sheba [ku mupaka wa ku kapinda ka ku kulyo].”

Pali iyi misansama nelyo ififulo fya kupepelapo, e po abena Israele “balefutumwina Baali na akasuba, no mweshi, ne ntanda, no mulalo onse wa mu muulu.” Balikwete amayanda ya “bacilende abaume . . . mu ng’anda ya kwa Yehova,” kabili balepisha abana babo “mu mulilo kuli Moleke.”—2 Ishamfumu 23:4-10.

Abashula ifya kale balisanga ifimumbwa mu Yerusalemu na Yuda ifyali apali amayanda abantu baleikalamo. Ifimumbwa ifingi ifyo basangile fyali fya banakashi abo babumbile na mabele ayakalamba sana abali fye ubwamba. Abashula ifi fintu basangile ukuti ifi fyali fimpashanya fya kwa Astarte e lyo na Ashera, ba lesa banakashi aba bufyashi. Baleti ifi fibumbwa “fyalepeela abanakashi ishuko pa kuti bemite no kufyala abana.”

Bushe abena Israele balemona shani ififulo balepepelapo balesa babufi? Ephraim Stern, uwasambilila sana ifya kushula, uwaba pe sukulu likalamba ilya Hebrew University atile, abena Israele bafwile balemona ukuti imisansama iingi apo balepepela, “yali ya kwa Yahweh [Yehova].” Ifilembo fyali apo bashulile ifi fintu na fyo filalanga ukuti ici ca cine. Ku ca kumwenako, pamo, palembelwe ukuti, “Ndekupaala mwi shina lya kwa Yahweh wa ku Samaria ne lya kwa ashera,” e lyo pambi na po palembelwe ati, “Ndekupaala mwi shina lya kwa Yahweh wa ku Temani, na mwi shina lya kwa ashera!”

Ifi fya kumwenako filanga ukuti ilyo abena Israele balepepa Yehova Lesa balecitako ne fya cisenshi fimo ifya nsoni. Ici calengele baba ne mibele yabipa bakoweshe no kupepa kwabo. Bushe Lesa amwene shani iyi mipepepele?

Ifyo Lesa Acitilepo Pali Iyi Mipepele

Lesa alilangile ukuti imipepele yabipa iya bena Israele yalimukalifye no kuti taleifwaya ilyo alandile aya mashiwi ukupitila muli Esekiele. Atile: “Monse mu mekalo yenu imishi ikabe fibolya, ne misansama ikaba amapopa; ku kuleke fiipailo fyenu fibe ifibolya no kupomonwa, imilando yenu iya kupashanya itobaike no kuloba, ne fyaimikwa fyenu ifya kasuba fiputulwe, ne milimo yenu ipaswe.” (Esekiele 6:6) Ukwabula ukutwishika, Yehova taitemenwe ilya mipepele kabili aliikeene.

Yehova Lesa alilandiile kabela ifyo ali no kubakanda. Atile: “Moneni nkatuma . . . Nebukadnesari imfumu ya ku Babele, umubomfi wandi, no kushileta pa calo cino na pa bekashi ba ciko, na pa nko shonse ishashingulukako; nkabapeela ku konaulwa . . . Kabili icalo cino conse cikaba amapopa.” (Yeremia 25:9-11) Na cine, mu 607 B.C.E., abena Babiloni balisanshile umusumba wa Yerusalemu ne tempele lyalimo, no kufyonaula nakalya nakalya.

Profesa Stern, uo tulandilepo kale, alandile pa fyo Yerusalemu yaonawilwe ati, “filya Baibolo yalondolola pali 2 Ishamfumu 25:8 na pali 2 Imilandu 36:18-19 ukuti umusumba wa Yerusalemu walipiile, na mayanda ne fibumba fyaliwile, fya cine pantu ne fyo bashula e fyo filanga.” Asosele no kuti: “Ifyo bashula ifilanga ifyacitikile Yerusalemu ilya nshita . . . fyalilanga bwino sana ukuti ifyo Baibolo yasosa pali uyu musumba, fya cine.”

Cinshi Twingasambililako?

Icikalamba ico twingasambililako ca kutila, Lesa tafwaya abamupepa ukulakonka intambi, ifishilano, ne fifundisho fimbi ifya bufi uku ninshi batila bakonka ifyo Baibolo isosa. Umutumwa Paulo alyumfwikishe sana ici cishinka kabili alicikonkele. Aali mu Farise, umuYuda, uwasambilile sana amafunde ya mipepele yakwe. Cinshi acitile ilyo asambilile pali Yesu no kusumina ukuti e Mesia amalembo yasobeele ukuti akesa? Atile: “Ifintu ifyali bunonshi kuli ine, fyene mfimona ukuti kulufya pa mulandu wa kwa Kristu.” Alekele ifyo alecita no kuba umusambi wa kwa Kristu uwakosa.—Abena Filipi 3:5-7.

Paulo alishibe sana imipepele ya bantu ne fyo balecita pamo ne fyo abantu balekanalekana bacindike mu bumi. E calengele alembele Abena Kristu mu Korinti ukuti: “Ulubuuto ne mfifi kuti fyakwate senge shani? Kabili, kuli ukumfwana nshi kuli Kristu na Beliali? Napamo kuti kwabe senge nshi ku watetekela no ushasumina? Kabili kuli ukusuminishanya nshi kwi tempele lya kwa Lesa no tulubi? . . . ‘E ico, fumenimo muli bene, no kuipaatulako,’ e fyo asosa Yehova, ‘kabili mwi-ikatako ku cishasanguluka’; ‘na ine nkamupokelela.’”—2 Abena Korinti 6:14-17.

Apo twaishiba ukuti te mipepele yonse iisekesha Lesa, kuti twayipusha ukuti: ‘Kupepa kwa musango nshi uko Lesa asuminisha? Kuti napalama shani kuli Lesa? Kabili finshi mfwile ukucita pa kuti ndepepa Lesa ukulingana ne fyo afwaya?’

Inte sha kwa Yehova kuti bamwafwa ukusanga ifyasuko kuli ifi fipusho e lyo ne fipusho fimbi ifya mu Baibolo. Tulemukoselesha ukuyabamona pa Nga’nda ya bufumu iyabela uko mwikalila nelyo kuti mwalembela abalemba ino magazini no kubeba ukuti mulefwaya ukusambilila Baibolo. Kuti cawama mwabeba uko mwikala ne nshita mwingatemwa ukulasambilila.

[Icikope pe bula 10]

Apo balepepela utulubi kale mu Tel Arad, ku Israel

[Abatusuminishe]

Garo Nalbandian

[Icikope pe bula 10]

Ifimpashanya fya kwa Astarte mu mayanda ya kale aya baYuda

[Abatusuminishe]

Photograph © Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi