Yehova Alatumona pa Kutila Cituwamine

“Amenso ya kwa Yehova, yalamona mu calo conse pa kuti alange amaka yakwe aya kwafwa ababa ne mitima ya cishinka kuli ena.”—2 IMILA. 16:9.

1. Mulandu nshi Yehova atuceeceetela?

YEHOVA ni Shifwe uwafikapo. Alitwishiba bwino sana ica kuti aleluka na “matontonkanyo [yesu] yonse.” (1 Imila. 28:9) Ico atuceeceetela te ku kufwailisha ifilubo. (Amalu. 11:4; 130:3) Lelo, afwaya ukutucingilila ku fingapwisha bucibusa bwesu na ena nangu ifingalenga twapusumuna ishuko lya kwisakwata umweo wa muyayaya.—Amalu. 25:8-10, 12, 13.

2. Ni bani Yehova afwa ku maka yakwe?

² Yehova wa maka yonse kabili alamona fyonse. E ico kuti ayafwilisha aba cishinka lyonse ilyo bamulomba ukuti abafwe, kabili kuti abafwa ilyo baponenwa ne fya kwesha. Ilembo lya 2 Imilandu 16:9 litila: “Amenso ya kwa Yehova, yalamona mu calo conse pa kuti alange amaka yakwe aya kwafwa ababa ne mitima ya cishinka kuli ena.” Mwamona ukuti Yehova abomfya amaka yakwe ku kwafwa abamubombela no mutima onse, e kutila umutima uwasanguluka kabili uwa cishinka. Tacita ifyo ku ncenjeshi na ku ba bumbimunda.—Yosh. 7:1, 20, 21, 25; Amapi. 1:23-33.

Endeni na Lesa

3, 4. Bushe ‘ukwenda na Lesa’ e kutila shani, kabili malyashi nshi aya mu Baibolo ayatwafwa ukumfwikisha ukuti kuti twaenda na Lesa?

³ Abengi balafilwa ukusumina ukuti mu mampalanya kuti twatila, Kabumba wa bubumbo bonse kuti aenda no muntu. Lelo, ifyo fine e fyo Yehova afwaya fwe bantu tulecita. Mu nshita sha mu Baibolo, Enoke na Noa ‘bale-enda na Lesa.’ (Ukute. 5:24; 6:9) Mose “atwalilile uwashangila kwati alemona Uushimoneka.” (Heb. 11:27) Imfumu Davidi na yo yale-enda na Wishi wa ku muulu mu kuicefya. Yasosele ati: “Pantu [Yehova] aba ku kwa kulyo kwandi, nshakatelentenshiwe.”—Amalu. 16:8.

⁴ Kwena te kuti twikate ku kuboko kwa kwa Yehova icine cine no kulaenda nankwe. Lelo kuti twaenda nankwe mu mampalanya. Ni mu nshila nshi twingacitila ifyo? Kemba wa malumbo Asafi atile: “Ndi na imwe pe; mwaikata ukuboko kwandi ukwa ku kulyo. Ku mano ayo mwampanda e ko mukantungulwila.” (Amalu. 73:23, 24) Mu nshila imbi, kuti twatila twenda na Yehova ilyo tuleumfwila ifyo atweba, ifyo tupokelela maka maka ukupitila mu Cebo cakwe na mu “musha wa cishinka kabili uwashilimuka.”—Mat. 24:45; 2 Tim. 3:16.

5. Finshi Yehova acita ku kulanga ukuti amenso yakwe yaba pa ba cishinka, kabili tufwile ukumumona shani?

⁵ Apo Yehova alitemwa abenda nankwe, amenso yakwe yaba pali bena kwati ni filya ificita wishi uwatemwa abana. Alabalinda, alabafwa, alabacingilila, kabili alabasambilisha. Lesa atila: “Nkakucenjesha no kukusambilisha inshila iyo ufwile ukuyamo. Nkakupanda amano ninshi na menso yandi yali pali iwe.” (Amalu. 32:8) Ipusheni amuti: ‘Bushe ndelenganyapo ukuti nde-enda na Yehova, kwati nanjikata na ku kuboko, ndeumfwa amano alempanda no kwishiba ukuti amenso yakwe yaba pali ine? Bushe ukwishiba ukuti ndenda na Lesa kulakuma ifyo ntontonkanya, ifyo nsosa, ne fyo ncita? Ilyo nalufyanya, bushe mona Yehova ukuti ni Tata wa luse uufwaya ukwafwa abalapila ukuti babe bacibusa bakwe na kabili ukucila ukumumona kwati ni Lesa umukali uufwaya fye ukukanda abalufyanya?’—Amalu. 51:17.

6. Bushe Yehova apusana shani na bafyashi abantunse?

⁶ Inshita shimo Yehova kuti atwafwa na lintu tatulacita icalubana. Ku ca kumwenako, nalimo kuti amona ati umutima wesu uwa bucenjeshi ulekumbwa ifintu fyabipa. (Yer. 17:9) Nga caba ifyo, kuti ayangufyanya ukubombelapo ukucila ne fyo umufyashi umuntunse engacita, pantu “amenso yakwe” yalamona mu kati na nkati ka bantu, yalaceeceeta amatontonkanyo yesu ayabelama. (Amalu. 11:4; 139:4; Yer. 17:10) Moneni ifyo Lesa acitile kuli Baruki, kalemba wa kwa kasesema Yeremia kabili uwali umunankwe sana.

Ali Ngo Mufyashi Umusuma Kuli Baruki

7, 8. (a) Bushe Baruki ali nani, kabili nalimo finshi ifyalubana ifyo atampile ukutontonkanya mu mutima wakwe? (b) Cinshi Yehova acitile icalangile ukuti alyangilwe kuli Baruki kwati mufyashi waba no kutemwa?

⁷ Baruki ali ni kalapashi mu kulemba kabili abombele na Yeremia umulimo uwaishileafya ku ntanshi, e kutila uwa kubilisha ubupingushi bwa kwa Yehova pa calo ca Yuda. (Yer. 1:18, 19) Pa nshita imo, Baruki, uyo nalimo akuliile mu lupwa lwa fyuma, atampile ukufwaya “ifintu ifikalamba.” Nalimo alefwaya ukulumbuka nangu ukuba umukankaala sana. Nampo nga alefwaya ukulumbuka nangu ukuba umukankaala, Yehova alimwene ukutontonkanya kwalubana ukwaletendeka mu mutima wa kwa Baruki. Bwangu bwangu Yehova alandile pali ifi ukupitila muli Yeremia, no kweba Baruki ati: “Iwe uletila: ‘We bulanda kuli ine, pantu Yehova nalundako ubulanda ku kukalipwa kwandi! Ninaka pa mulandu wa kuteta kwandi, nshisangile na pa kutuushisha.’” E lyo Lesa asosele ati: “Ulefwaya ifintu ifikalamba. Leka ukufifwaya.”—Yer. 45:1-5.

⁸ Nangu ca kuti Yehova alyebeelepo Baruki, takalipe, lelo amufundile no kutemwa kwati mufyashi. Lesa afwile alishibe ukuti Baruki tali no mutima wabipa nangu uwa bucenjeshi. Yehova alishibe no kuti shilya shali ni nshiku sha kulekelesha isha Yerusalemu na Yuda, kabili talefwaya Baruki ukulufiwa pali ilya nshita yakakala. E ico, pa kwafwa umubomfi wakwe ukuti amone ifyo ifintu fyali, Lesa amucinkwileko ukuti ali no ‘kuleta ubucushi pa bantu bonse,’ e lyo asosele no kuti nga ca kuti Baruki acite ifintu mano mano, ali no kupusuka. (Yer. 45:5) Cili kwati Lesa alesosa ati: ‘Wilaibepa Baruki. Ibukisha ifili no kucitikila ababembu ba mu Yerusalemu na mu Yuda nomba line. Twalilila ukuba ne cishinka pa kuti ukapusuke! Ndi no kukucingilila.’ Ifyo Yehova asosele fifwile fyalifikile Baruki pa mutima, pantu acitile ukulingana ne fyo bamwebele kabili alipuswike ilyo umusumba wa Yerusalemu waonawilwe, ilyo papitile imyaka 17 ukutula apo Lesa amwalulwilile.

9. Kuti mwa-asuka shani amepusho yali muli ino paragrafu?

⁹ Ilyo muletontonkanya pa fyalembwa pali Baruki, tontonkanyeni na pali aya mepusho na malembo: Bushe inshila Lesa ayafwililemo Baruki cinshi isokolola pali Yehova ne fyo omfwa pa babomfi bakwe? (Belengeni AbaHebere 12:9.) Pa mulandu wa kuti tuleikala mu nshiku isha-afya, finshi twingasambilila ku fyo Lesa aebele Baruki na ku fyo Baruki acitilepo? (Belengeni Luka 21:34-36.) Bushe baeluda kuti bapashanya shani Yeremia no kulanga ukuti balyangwa ku babomfi ba kwa Lesa nga filya Yehova umwine abangwako?—Belengeni Abena Galatia 6:1.

Ukutemwa Wishi Akwata Kwamonekele mu Mwana

10. Bushe Yesu bamupangasha shani pa kuti abombe umulimo akwata uwa kuba Umutwe wa cilonganino ca Bena Kristu?

¹⁰ Ilyo ubuKristu tabulatampa, Yehova alilangile ukuti alitemwa abantu bakwe ukupitila muli bakasesema na babomfi bakwe bambi aba cishinka. Shino nshiku, kumonekela maka maka ukupitila mu Mutwe wa cilonganino ca Bena Kristu, e kutila Yesu Kristu. (Efes. 1:22, 23) E ico, mwi buuku lya Ukusokoloka, balondolola ukuti Yesu mwana wa mpaanga uwakwata “amenso cinelubali (7), aya menso e mipashi ya kwa Lesa cinelubali iyatumwa mwi sonde lyonse.” (Ukus. 5:6) Apo Lesa alipeela Yesu amaka ilyo amupeela umupashi wakwe uwa mushilo uwingi nga nshi, ukwiluka kwakwe kwalifikapo icine cine. Na o wine alamona ifyo twaba mu mutima, kabili aleshiba fyonse ifilecitika.

11. Mulimo nshi Kristu abomba, kabili bushe ifyo atumona filanga shani ifyo Wishi atumona?

¹¹ Lelo, filya Yehova aba, e fyo na Yesu aba, e kutila taba nga kapokola uuceeceeta abantu ukufwayamo ifilubo. Atuceeceeta kwati ni shifwe wa kutemwa. Ilumbo limo ilya kwa Yesu lya kuti, “Wishi wa pe.” Ili lumbo litwibukishako pa lwa mulimo Yesu akabomba uwa kupeela abamutetekela umweo wa muyayaya. (Esa. 9:6) E lyo apo Kristu e Mutwe wa cilonganino ca Bena Kristu, kuti alenga Abena Kristu abengaitemenwa, abakosoka, maka maka baeluda, ukusansamusha abalebulisha fimo no kubapandako amano.—1 Tes. 5:14; 2 Tim. 4:1, 2.

12. (a) Bushe ifyaba mu makalata 7 aya ku filonganino fya Bena Kristu ba kubalilapo, fisokolola finshi pali Yesu? (b) Bushe baeluda balanga shani ifyo Kristu atemwa impaanga sha kwa Lesa?

¹² Amakalata Kristu alembeele baeluda mu filonganino 7 ifya Bena Kristu ba kubalilapo, yalanga ifyo atemwa sana impaanga. (Ukus. 2:1–3:22) Muli ayo makalata, Yesu alondolwele ukuti alemona ifyalecitika mu cilonganino cimo na cimo kabili calimoneke ukuti alibikileko amano ku basambi bakwe. E fyo caba na lelo, na kuba, lelo calicilanapo pantu ifimonwa fyaba mu Ukusokolola filecitika muno nshiku, mu “bushiku bwa kwa Shikulu.”a (Ukus. 1:10) Ukutemwa kwa kwa Kristu ilingi line kumonekela muli baeluda, ababomba umulimo wa kucema aba mu cilonganino. Kuti alenga baeluda, ababa “ifya bupe ku bantu” ukusansamusha abalebulisha fimo, ukubakoselesha, nelyo ukubapandako amano nga cakabilwa. (Efes. 4:8; Imil. 20:28; belengeni Esaya 32:1, 2.) Bushe mumona ukubombesha kwa baeluda ukuti cilangililo ca kuti Kristu alimutemwa pa lwenu?

Ubwafwilisho pa Nshita Tulebukabila

13-15. Ni nshila nshi Lesa engasukilamo amapepo yesu? Landenipo ifya kumwenako fimo.

¹³ Bushe mwalipepapo no mutima onse mulelomba ubwafwilisho, e lyo Umwina Kristu uwakosoka amutandalila no kumukoselesha? (Yako. 5:14-16) Nangu limbi ubwafwilisho bwaishiile mu lyashi mwaumfwile ku kulongana nangu ukupitila mu fyebo mwabelengele mu lupapulo lwesu lumo. Inshita ishingi e fyo Yehova asuka amapepo. Ku ca kumwenako, nkashi umo balimufyengele. Lelo ilyo papitile fye imilungu iinono, eluda umo alandile ilyashi, kabili pa numa ya lyashi, uyu nkashi aile kuli uyo munyina. Ukucila ukutampa ukuilishanya pa fyo bamufyengele, atashishe munyina pa fishinka fya mu malembo ifyo alandile mu lyashi lyakwe. Fyalikumine ku fyo apitilemo kabili fyalimusansamwishe nga nshi. Alitemenwe sana pa kusangwa kuli kulya kulongana!

¹⁴ Moneni ica kumwenako cimo icilanga ifyo tupokelela ubwafwilisho nga twapepa. Kwali bakaili batatu abasambilile icine ninshi bali mu cifungo kabili baishileba na bakasabankanya bashabatishiwa. Pa mulandu wa fimfulunganya fyacitike mu cifungo, abalashi balibikilepo ifibindo fimo fimo. Ici calengele bakaili ukuleka ukumfwila abalashi. Bakaili bonse baumfwene ukuti ilyo bakalya ifya kulya fya lucelo ubushiku bwali no kukonkapo, tabakabwekeshemo imbale bakaliilapo ku kulanga ukuti tabatemenwe ifyo abalashi bacitile. Aba bakasabankanya bashabatishiwa batatu tabaishibe ico bali no kucita. Balishibe ukuti nga bacitako ifi, ninshi tabaleumfwila ukufunda kwaba pa Abena Roma 13:1. E lyo nga tabacitileko, balishibe ukuti bakaili banabo kuti babalimuna.

¹⁵ Apo balifililwe ukuti bakumane no kupangana ifya kucita, cila muntu alipepele no kulomba amano kuli Lesa. Ulucelo lwakonkelepo, basangile ukuti bonse bacitile cimo cine. Basalilepo ukukanalyako ifya kulya fya lucelo. Kanshi ilyo bamalonda baishile mu kupoka imbale, aba batatu bena tabakwete imbale pantu tabapokeleko ifya kulya. Balitemenwe sana ukwishiba ukuti ‘Uumfwa ipepo’ ali mupepi na bo!—Amalu. 65:2.

Ukukanatwishika Ilyo Tulepembela Ifya ku Ntanshi

16. Bushe umulimo wa kushimikila ulanga shani ukuti Yehova alibikako amano ku bantu ababa nge mpaanga?

¹⁶ Umulimo wa kushimikila uulebombwa mwi sonde lyonse bushininkisho na bumbi ubwa kuti Yehova alibikako amano ku bantu ba mitima iisuma, te mulandu na kuntu baba. (Ukute. 18:25) Ilingi line, Yehova kuti atungulula ababomfi bakwe ku bantu bapala impaanga ukubomfya bamalaika. Alacite fyo te mulandu nangu abo bantu bekala ku ncende uko imbila nsuma ishilafika no kufika. (Ukus. 14:6, 7) Ku ca kumwenako, Lesa abomfeshe malaika ukutungulula Filipi kabila wa mbila nsuma uwa mu nshita sha Bena Kristu ba kubalilapo, ukuyakumanya umulashi wa ku Etiopia no kumulondolwela Amalembo. Cinshi caishilecitika? Uyo muntu alitetekele imbila nsuma, alibatishiwe no kuba umusambi wa kwa Yesu.b—Yoh. 10:14; Imil. 8:26-39.

17. Mulandu nshi tushilingile ukusakamanina sana pa fya ku ntanshi?

¹⁷ Ilyo cino calo cileya ku kupwa, “ubucushi [ubwaba] ngo kucula kwa pa kupaapa” ubwasobelwe buli no kutwalilila. (Mat. 24:8) Ku ca kumwenako, umutengo wa fya kulya kuti uleilako fye pa muulu, imiceele nangu ifya bunonshi bwa calo na fyo kuti fileya filebipilako fye. Incito kuti sha-afya ukusanga, e lyo ababomba na bo kuti balepatikisha ukubomba inshita iikalamba nga nshi. Te mulandu ne fikacitika, abatangishako ifya kwa Lesa no kuba na ‘menso ayalolesha fye pa cintu cimo’ tabalingile ukusakamana sana. Balishiba ukuti Lesa alibatemwa kabili akabasunga. (Mat. 6:22-34) Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa fyo Yehova asungile Yeremia ilyo kwali inshita sha-afya mu nshiku sha ku mpela isha Yerusalemu mu 607 B.C.E.

18. Bushe Yehova alangile shani ukuti alitemenwe Yeremia pa nshita Yerusalemu ashingilwe?

¹⁸ Ilyo impela ya Yerusalemu yapaleme, ninshi abena Babiloni balishinga umusumba, Yeremia ali mu cifungo mu Lubansa lwa Balinshi. Ni kwi ali no kufumya ifya kulya? Akanaba mu cifungo, nga alefwayafwayako ifya kulya. Lelo, ashintilile fye pa bali nankwe, kabili abengi pali abo balimupatile! Na lyo line, Yeremia tatetekele abantu lelo atetekele Lesa uwamulaile ukuti ali no kumusunga. Bushe Yehova alicitile ifyo alaile? Cine cine alicitile! Alishininkishe ukuti cila bushiku Yeremia alepokelela “umukate . . . mpaka ilyo umukate onse wapwile mu musumba.” (Yer. 37:21) Yeremia, pamo na Baruki, Ebede-meleke, na bambi, balipuswike kuli cilya cipowe na ku malwele, kabili tabafwile.—Yer. 38:2; 39:15-18.

19. Ilyo tulepembela ifikacitika ku ntanshi, finshi tufwile ukupampaminapo?

¹⁹ Cine cine, “amenso ya kwa Yehova yaba pa balungama, na matwi yakwe yomfwa ukupapaata kwabo.” (1 Pet. 3:12) Bushe tamumfwa bwino ifi Shifwe wa ku muulu atuceeceeta? Bushe mulomfwa abacingililwa pa kwishiba ukuti amenso yakwe yaba pali imwe pa kuti cimuwamine? Kanshi, pampamineni pa kutwalilila ukulaenda na Lesa—te mulandu ne fikacitika ku ntanshi. Tatutwishika no kutwishika ukuti amenso ya kwa Yehova lyonse yakaba pa ba cishinka bakwe kwati mufyashi wa kutemwa.—Amalu. 32:8; belengeni Esaya 41:13.

[Amafutunoti]

Bushe Kuti Mwalondolola?

• Kuti twacita shani pa kulanga ukuti ‘tulenda na Lesa’?

• Bushe Yehova alangile shani ukuti alitemenwe Baruki?

• Bushe Yesu, Umutwe wa cilonganino ca Bena Kristu, alanga shani imibele yakwatako Wishi?

• Muli shino nshita sha-afya, kuti twacita shani pa kulanga ukuti twalitetekela Lesa?

[Ifikope pe bula 9]

Filya ukutemwa kwa kwa Yehova kwamonekele muli Yeremia ilyo ayafwile Baruki, e fyo kumonekela na muli baeluda lelo

[Icikope pe bula 10]

Bushe Yehova kuti atupeela shani ubwafwilisho pa nshita tulebukabila?