Bushe Kuti Mwa-asuka Ifi Fipusho?

Bushe filya Yesu aishibe ukubasa finshi alepanga?

Wishi wa kwa Yesu umuleshi alishibe ukubasa. Yesu na o alisambilileko iyi iine ncito. Ilyo Yesu atendeke ukushimikila ilyo ali ne “myaka nalimo amakumi yatatu (30),” abantu tabaishibe fye ukuti ali “mwana wa kwa kabasa,” lelo balishibe no kuti no mwine ali ni kabasa.—Luka 3:23; Mateo 13:55; Marko 6:3.

Abantu mwi tauni Yesu aleikala bafwile balefwaya ifintu fya kubomfya pa kulima pamo nga amaplao na makoli ayo ilingi line balepangila ne fimuti. Pa fyo bakabasa balepanga pafwile pali ne fintu pamo nga matebulo, imipando, utupuna, ne fya kusungilamo ifintu, pamo fye ne fintu fimbi pamo nge fiibi, amawindo, amaloko ya fimuti, ne nsonta. Na kuba kabasa alebomba no mulimo wa kukuula.

Mu cilangililo cimo, Yohane Kabatisha alandile pe sembe, icibombelo ico Yesu na bakabasa bambi bafwile balebomfya pa kutema imiti. Pa numa ya kutema iyi miti, balepangamo amapulanga apo pene fye nelyo balesenda iyi miti uko balebombela. Ukwabula ukutwishika iyi ncito yalekabila amaka sana. (Mateo 3:10) Esaya alilandile na fimbi ifyo abalebasa balebomfya pa nshita ali pano calo, atile: “E lyo uubasa ifimuti, natambulula intambo yakwe iya kupiminako; ashililako ne fishilwa ifyakashika; aciwamya ne cibashilo; kabili ashilapo ku cilembelo.” (Esaya 44:13) Abashula ifintu balisanga ukuti cishinka, bakabasa pa nshita Baibolo yalelembwa balebomfya ifya kuputwilako ifya cela, basando bapangilwe na mabwe, ne misomali ya cela. (Ukufuma 21:6; Esaya 10:15; Yeremia 10:4) Kanshi Yesu na o afwile alibomfesheko ifi fibombelo fyonse.

Bushe “ibanki” Yesu alandilepo mu cilangililo cimo lyali ni cinshi, kabili lyalebomba shani?

Yesu alandile pa muntu uwakalipiile umusha uushalesandulula icuma ukuti: “Nga wabikile indalama shandi isha silfere ku banki, na ine pa kwisa nga napokelela ishandi pamo ne shalundwapo.”—Mateo 25:27.

Mu nshiku sha kwa Yesu tamwali amabanki ayakalamba nga aya ayabako lelo. Lelo, ilyo na Yesu ashilaisa pe sonde, kwali abalesunga indalama kabili pa kubwesesha abo basungiile balebikapo nsonsela, e lyo aba bene abalesunga nabo balekongwesha bambi ishi shine ndalama, pa numa abalekongolako balebikapo nsonsela iikalamba pa kubwesha. Icitabo ca The Anchor Bible Dictionary, calanda ukuti ukukongwesha abantu indalama no kulundapo nsonsela pa kubwesha kwaliseekele mu calo ca Greece mu ma 300 B.C.E. Kabili ilyo mu buteko bwa bena Roma mwali icibote, indalama umuntu alelundapo nga akongola yalepusanapusana mu mwaka, yaleba pa kati ka mapesenti 4 na 6.

Ifunde lya kwa Mose lyalikeenye ukulakongwesha indalama muli kaloba ku bena Israele abapiina. (Ukufuma 22:25) Ili ifunde lifwile lyakumine ukukongwesha indalama maka maka ku bapiina. Lelo kwena nge fyo Yesu alandile mu cilangililo, cali fye bwino ku balekongwesha nelyo ku ba ku “banki” ukubikilapo abalesungishako indalama nsonsela pa kubabwesesha. Kanshi nga filya fine Yesu alecita lyonse, abomfeshe icilangililo abantu baishibe bwino.