Ababelenga Ino Magazini Balepusha Ukuti . . .

Bushe Gehena Cifulo Uko Abacita Ifyabipa Baya mu Kupya mu Mulilo?

▪ Mu mabuuku ya Mbila Nsuma, Yesu asokele abasambi bakwe ukuti tabafwile ukucita umulandu wa kuyila ku Gehena. Ukwabula no kutwishika, Yesu alefwaya ukuti belacita ifyo abasokele. Lelo bushe alelanda pa mulilo wa pe?—Mateo 5:22.

Intanshi, natulande pali ili line shiwi lya kuti Gehena. Ishiwi lya ciGriki ilya kuti Geʹen·na limo line ne lya ciHebere ilya kuti geh Hin·nomʹ, ilipilibula “umupokapoka wa Hinomu,” nelyo nga kulipwishishisha geh veneh-Hin·nomʹ, ukupilibula ukuti “umupokapoka wa bana ba kwa Hinomu.” (Yoshua 15:8; 2 Ishamfumu 23:10) Iyi ncende, iyo beta pali ino nshita ukuti Wadi er-Rababi, mupokapoka uutali uwabela ku kapinda ka ku kuso aka Yerusalemu.

Mu nshita ya shamfumu sha mu Yuda, ukutula mu 700 B.C.E., iyi ncende e yo abasenshi balecitilako ifya mapepo, ukubikako no koca abana babo mu mulilo. (2 Imilandu 28:1-3; 33:1-6) Kasesema Yeremia asobele ukuti mu mupokapoka umo wine e mo abena Babiloni bali no kwipaila abaYuda ilyo Lesa ali no kubapingula pa fyabipa ifyo balecita.a—Yeremia 7:30-33; 19:6, 7.

UmuYuda uwasoma, David Kimhi (c. 1160-c. 1235 C.E.), alandile ukuti mu kuya kwa nshita, uyu mupokapoka bausangwile icishala ico aba mu Yerusalemu balepoosamo ifisooso. Iyi ncende e yo baleocelako ifisooso kabili umulilo tawaleshima. Fyonse ifyo balepoosa muli ici cishala fyalepya nakalya nakalya, fyaleshala fye imito.

Abapilibula amaBaibolo abengi ba-alwile umo ishiwi lya Geʹen·na lyalola lintu batampile ukulipilibula ukuti “umulilo wa pe.” (Mateo 5:22, Icipangano Cipya) Mulandu nshi? Pantu ba-ampenye icisumino ca basenshi, ica kuti abacita ifyabipa nga bafwa balaya mu kupya, ku mulilo uwalepya mu mupokapoka wali ku nse ya Yerusalemu. Lelo Yesu ta-ampenye Gehena ku kulunguluka.

Yesu alishibe ukuti ukoca abantu abatuntulu mu mulilo cintu ica bunani kuli Wishi wa ku muulu, Yehova. Ilyo alelanda pa fyo abantu balecita mu Gehena mu nshiku sha kwa kasesema Yeremia, Lesa atile: “Nabakuula ififulo fya kupepelapo mu Tofete, ifyaba mu mupokapoka wa mwana wa kwa Hinomu, pa kuti boce abana babo abaume na bana babo abanakashi mu mulilo, icintu ico nshasosele kabili icishatalile acisa mu mutima wandi.” (Yeremia 7:31) Na kabili, icisumino ca kuti abafwa balapya mu mulilo tacumfwana ne fyo Baibolo ilanda pali Lesa uwaba no kutemwa kabili calipusana ne fyo isambilisha pa bafwa ukutila “tabaishiba akantu nangu kamo.”—Lukala Milandu 9:5, 10.

Yesu abomfeshe ishiwi lya kuti “Gehena” nge cilangililo ca kuti abo Lesa akapingwila ukufwa bakonaulwa umuyayaya. Kanshi “Gehena” ipilibula cimo cine na filya fipilibula amashiwi ya kuti “bemba wa mulilo” ayaba mwi buuku lya Ukusokolola. Aya mashiwi yapilibula ukonaulwa umuyayaya, ukwabula isubilo lya kubuuka.—Luka 12:4, 5; Ukusokolola 20:14, 15.

[Futunoti]