Ifyo Mwingashipikisha Imfwa ya Bena Mwenu

BAIBOLO itila: Umulume afwile ‘ukutemwa umukashi wakwe ifyo aitemwa umwine.’ Umukashi na o afwile ‘ukuba na katiina ku mulume wakwe.’ Bonse babili bafwile ukulacita ifintu nga “umubili umo.” (Efes. 5:33; Ukute. 2:23, 24) Mu kupita kwa nshita, bucibusa bwa baupana bulakoselako kabili balatemwana sana. Kuti twapashanya bucibusa bwa mulume no mukashi ku fyo imishila ya miti ibili iyapalamana ipikana. Ifi fine e fyo ciba na ku mulume no mukashi ababa ne nsansa mu cupo, balatemwana nga nshi!

Nomba cinshi cicitika nga ca kuti umulume nelyo umukashi afwa? Bucibusa bakwete ubwalemoneka kwati te kuti bupwe, bulapwa. Mukamfwilwa alaba sana no bulanda, alatalalilwa, kabili limo alaba no bukali no kulaipeela imilandu. Ba Daniella baikele mu cupo pa myaka 58, kabili balishibe abantu abengi abafwililwe abena mwabo.a Lelo ilyo abena mwabo bafwile, ba Daniella batile: “Nshaishibe amafya aba bantu balepitamo. Nga wafwilwa e lyo wingeshiba bwino amafya bapitamo.”

UBULANDA UBUMONEKA KWATI TABWAKAPWE

Abasambilila bamo batila ukufwilwa umwina mobe kulalenga sana ubulanda ukucila icili conse. Abengi abafwilwa abena mwabo balasumina aya mashiwi. Napapita imyaka ukutula apo abalume ba ba Millie bafwila. Ba Millie balandile ifyo bayumfwa apo babela bamukamfwilwa, batile, “Ng’umfwa kwati nalilemana.” Balelondolola ubulanda bomfwa pa mfwa ya bena mwabo abo baikele nabo pa myaka 25.

Ba Susan balemona kwati bamukamfwilwa abaleloosha abalume babo pa myaka iingi balicililemo fye. Lyena abalume babo abo baikele nabo pa myaka 38 balifwile. Nangu ca kuti palipita imyaka 20 ukutula apo bafwila, ba Susan batile, “Na ino ine nshita ndabatontonkanyapo cila bushiku.” Ilingi line balalukusha ifilamba pa mulandu wa kuti balafuluka sana abena mwabo.

Baibolo ilanda ukuti ukufwilwa umwina mobe kulaleta ubulanda sana kabili tabupwa bwangu. Ilyo Sara afwile, Abrahamu umulume wakwe “aingile mu kati ku kuloosha Sara no kumulila.” (Ukute. 23:1, 2) Nangu ca kutila Abrahamu alicetekele ukuti abafwa bakabuuka, alyumfwile sana ubulanda ilyo umukashi wakwe uo atemenwe afwile. (Heb. 11:17-19) Ilyo umukashi wakwe Rakele uo atemenwe afwile, Yakobo tamulabileko bwangu. Ale-eba abana bakwe ifisuma pali Rakele.—Ukute. 44:27; 48:7.

Finshi twingasambilila kuli aba bantu abo Baibolo yalandapo? Ilingi line, abafwilwa abena mwabo balomfwa ububi nangu papite imyaka iingi. Tufwile ukwishiba ukuti ico baleloosesha mulandu wa kuti balyumfwa sana ububi pa kufwilwa abena mwabo. Balakabila ukuti tuletwalilila ukubabikako amano no kubafwa.

MWILASAKAMIKWA PA FYO UBUSHIKU BWA MAILO BUKABA

Nga ca kutila umo afwilwa umwina mwakwe, tacanguka ukutendeka ukwikala nga filya aleikala ilyo ali umushimbe. Pa numa ya kwikala mu cupo pa myaka iingi, umulume aleshiba ifya kusansamusha umukashi nga ali no bulanda nelyo nafuupulwa. Nga afwa, ninshi takuli uwa kumulanga icitemwiko no wa kumusansamusha. Ifi fine e fyo no mukashi acita ku mulume wakwe, mu kupita kwa nshita aleshiba ifya kulenga umulume ukuba ne nsansa no kuicetekela. Umulume alomfwa bwino sana pa fyo umukashi amwikata mu kunakilila, amashiwi ayasuma ayo alanda ne fyo amusakamana no kumubikako amano. Umukashi nga afwa, umulume alapelelwa. E co, bamo abafwilwa abena mwabo balatiina ifikacitika ku ntanshi kabili balasakamikwa sana. Malembo nshi ayengabafwa ukukanaba no mwenso no kukanasakamikwa?

Baibolo itila: “Mwilasakamikwa pa bushiku bwa mailo, pantu ubwa mailo bukaba na masakamika ya buko. Amafya ya mu bushiku bumo yalilinga kuli ubo bwine bushiku.” (Mat. 6:34) Nangu ca kuti aya mashiwi Yesu alandile yalosha ku fyo tukabila mu mikalile, yalyafwa abengi abafwilwa ukushipikisha. Ilyo papitile imyeshi iingi ukutula apo abakashi babo bafwilile, ba Charles balembele ukuti: “Na ino ine nshita ndafuluka sana umukashi wandi Monique, kabili limo cilacilamo sana. Lelo nalishiba ukuti ukuyumfwa ifi kwa cifyalilwa fye kabili mu kupita kwa nshita icikonko cikacepako.”

Ca cine ukuti pa kuti icikonko cicepeko, ba Charles balishipikishe. Cinshi cabafwile ukushipikisha? Batile, “Yehova alingafwile ukulatontonkanya fye pa fya ubo bwine ubushiku.” Ubulanda tabwalengele ukuti ba Charles bafilwe ukushipikisha. Kwena palikokwele pa kuti ubulanda bupwe, lelo tabanenwike. Nga ca kuti abena mwenu balifwa, mule-esha ukushipikisha amafya ya pali ubo bwine bushiku. Teti mwishibe ifisuma ifyo mukakwata nelyo ifikamusansamusha ubushiku bukonkelepo.

Ilyo Yehova abumbile abantu, talefwaya ukuti balefwa. Imfwa yaba pa “milimo ya kwa Satana Kaseebanya.” (1 Yoh. 3:8; Rom. 6:23) Satana alenga abantu abengi ukutiina imfwa pa kuti babe abasha no kuti bekwata isubilo. (Heb. 2:14, 15) Satana alatemwa sana nga ca kutila umuntu afuupulwa ica kuti alamona ukuti takatale aba ne nsansa sha cine cine nangu fye ni mu calo cipya ica kwa Lesa. Kanshi, ulubembu lwa kwa Adamu no kupondoka kwa kwa Satana e fyalenga ukuti kube ubulanda ubo abaloosha abena mwabo bakwata. (Rom. 5:12) Yehova akafumyapo amafya yonse ayo Satana aleta pa bantunse, ukubikako ne mfwa ine. Abantu abengi bakalubuka ku busha bwa kutiina imfwa uko Satana aleta pa bantu. Pali aba pakaba na balya abafwilwa abena mwabo ukubikako fye na imwe bene.

Kuli balya abakabuukila pano calo, kukaba ifintu fimo ifikaaluka mu ndupwa. Tontonkanyeni pa bakabuuka apakaba abafyashi, bashikulu, banakulu, ne fikolwe fimbi abakalaya balepwililika panono panono pamo na bana babo na beshikulu babo. Ukukota kukapwa. Bushe ifyo abana abakafyalwa bakalamona ifikolwe fyabo fikapusanako ne fyo babamona muno nshiku? Bushe tatulemona ukuti uku kwaluka kukalenga ifintu ukuwaminako?

Kwaliba amepusho ayengi ayo nalimo twingepusha pa fyo cikaba ku bakabuuka. Ku ca kumwenako, nalimo tulepusha ukuti cikaba shani kuli balya aba kuti balifwilwa abena mwabo babili nelyo ukucilapo? AbaSaduke balipwishe icipusho pa fyo cali no kuba ku mwanakashi uwafwililwe umulume wakwe uwa kubalilapo, no wa cibili, mpaka fye no walenga 7. (Luka 20:27-33) Bushe cikaba shani aba nga babuuka? Tatwaishiba ifyo cikaba, kabili tatulingile no kulatunganya pa fintu ifyo tushaishiba. Pali ino nshita, tufwile fye ukucetekela Lesa. Ico twaishiba ca kuti, fyonse ifyo Yehova akacita ku ntanshi fikaba ifisuma, fintu ifyo twingafwaisha ukwisamona, te kutiina iyo.

ISUBILO LYA KUBUUKA LILATUSANSAMUSHA

Fimo ifyo Icebo ca kwa Lesa citusambilisha fya kuti abatemwikwa besu bakabuuka. Amalyashi ya bantu ababuukile ayaba mu Baibolo yalalenga twashininkisha ukuti “bonse ababa mu nshiishi bakebukishiwa kabili bakomfwa ishiwi [lya kwa Yesu] no kufumamo.” (Yoh. 5:28, 29) Bonse abakaba abomi pali ilya nshita bakasekelela nga nshi ilyo abafwa bakabuuka. Kabili te kuti twelenganye no kwelenganya ifyo abakabuuka bakasansamuka.

Ilyo abafwa bakalabuuka, mu calo conse mukaba ukusekelela ukukalamba ukushabala akubako. Abantu iminshipendwa bakabuuka no kuba no bumi na kabili. (Marko 5:39-42; Ukus. 20:13) Ukutontonkanya pali ici cipesha mano ico Yehova akacita kufwile ukulenga bonse abafwilwa abatemwikwa babo ukusansamuka.

Bushe kukaba icikalenga umuntu ukuba no bulanda ilyo abafwa bakabuuka? Baibolo yasuka ukuti iyo. Pali Esaya 25:8 patila, Yehova “akamina imfwa umuyayaya.” Kanshi akafumyapo no bulanda ubo imfwa ileta, pantu ukusesema kulanda no kuti: “Shikulu Mulopwe Yehova akafuuta ifilamba ku menso yonse.” Nga ca kuti mwaliba no bulanda pa mulandu wa kufwilwa abena mwenu, ukubuuka kukalenga mukabe ne nsansa nga nshi.

Takwaba umuntu nangu umo uwaishiba bwino bwino ifyo Lesa akacita mu calo cipya. Yehova atila: “Ifyo umuulu wasansuka ukucila isonde, e fyo ne nshila shandi shacila inshila shenu, kabili e fyo no kutontonkanya kwandi kwacila ukutontonkanya kwenu.” (Esa. 55:9) Filya Yesu alaile ukuti kukaba ukubuuka, filenga twacetekela Yehova, nga filya Abrahamu acitile. Icacindama ca kuti Umwina Kristu onse afwile ukucita ifyo Lesa afwaya pa kuti ‘alinge ukwisabako muli ilya nshita iikesa’ pamo na bonse abakabuuka.—Luka 20:35.

UMULANDU TWABELA NE SUBILO

Mu nshita ya kulasakamana, tufwile ukuba ne subilo. Abantu abengi tabakwata isubilo. Lelo Yehova alitulaya ifintu ifisuma nga nshi. Tatwaishiba bwino bwino ifyo Yehova akacita pa kutupeela fyonse ifyo tukabila ne fifwaya imitima yesu, lelo twalicetekela ukuti akatupeela. Umutumwa Paulo atile: “Isubilo ilyamoneka te subilo iyo, pantu umuntu nga amone cintu, bushe alacisubila na kabili? Lelo nga tusubila ico tushilamona, tulacilolela no kushipikisha.” (Rom. 8:24, 25) Ukucetekela sana ifyo Lesa atulaya kukamwafwa ukushipikisha. Nga mwashipikisha, na imwe ku ntanshi mukaba ne nsansa sana ilyo Yehova ‘akamupeela ififwaya umutima wenu.’ Akapeela “ica mweo conse ifyo cilefwaya.”—Amalu. 37:4; 145:16; Luka 21:19.

Ilyo imfwa ya kwa Yesu yapaleme, abasambi bakwe balisakamene sana kabili bali no bulanda. Yesu alibasansamwishe ilyo abebele ukuti: “Mwisakamikwa. Tetekeleni Lesa, tetekeleni na ine.” Kabili abebele no kuti: “Nshakamushe nga bafwilwa. Nkabwela kuli imwe.” (Yoh. 14:1-4, 18, 27) Aya mashiwi Yesu alandile yalyafwa abasambi bakwe abasubwa ukuba ne subilo no kubafwa ukushipikisha. Bonse abafwaya ukwisamona uko abatemwikwa babo bakabuuka nabo bafwile ukuba ne subilo. Yehova no Mwana wakwe bakabuusha abantu babo abafwa. Ukwabula no kutwishika, abafwa bakabuuka!

[Futunoti]

[Icikope pe bula 28]

Lesa kuti amwafwa ukushipikisha cila bushiku

[Akabokoshi pe bula 29]

Mulesansamusha Abafwilwa

Pa numa ya mfwa ya Mwina Kristu uwaupa nelyo ukuupwa, abantu abengi balaya ku ng’anda ya ufwililwe ku kumusansamusha no kumwafwa mu nshila ishalekanalekana. Ku ca kumwenako, mukamfwilwa alatasha sana pa fyo balupwa ne fibusa balemusakamana. Lelo ubulanda bwa kufwilwa umutemwikwa wakwe bukalaya bulepwa fye panono panono, kabili alatemwa nga twatwalilila ukumusansamusha no kumwafwa. Baibolo itila: “Ukutemwa kwa kwa cibusa wa cishinka takupwa, kabili uyu cibusa ni munyina uufyalwa ilyo kuli ubucushi.”—Amapi. 17:17.

Bushe kuti mwaposha shani uucili aleloosha? Baibolo itufunda ukuti: “Bonse muleba no mutima umo, mulelangulukilana, muletemwa aba bwananyina, muleba aba nkumbu.” (1 Pet. 3:8) Palapita inshita pa kuti umuntu uufwililwe atendeke ukumfwa bwino. Kanshi nangu ca kuti mulefwaya ukwishiba ifyo umuntu ali, te kuti ciwame ukubomfya amashiwi pamo nga, “Bushe muli fye bwino?” nelyo “Bushe ifintu fili shani?” Uuleloosha kuti atontonkanya ukuti, ‘Kuti naba shani bwino ne ucili ndeloosha?’ ‘Bushe tabeshibe ati ifintu tafili bwino?’ Kanshi kuti cawama ukumuposha mucinshi mucinshi amuti, “Muli shani?” e lyo mwalundapo amashiwi ayasuma pamo nga, “Nacisa fye mu kumumonako,” nelyo “Mulankoselesha sana nga namumona mu kulongana.”

Kuti mwaitako mukamfwilwa ku ca kulya nelyo kuti mwaya muletandala nankwe. Ba Marcos abafwililwe abakashi, balebakoselesha ku fibusa fyabo ifyalebatandalila. Malyashi nshi balelandapo? Ba Marcos batile: “Tatwalelanda sana pa mafya yandi lelo twalelanda pa malyashi ya kukoselesha.” Ba Nina abafwilwa abalume, batile: “Ilingi line ifibusa fyandi filanda amashiwi ayasuma pa nshita yalinga. Limo tabalanda nangu fimo, bafwaya fye ukuba na ine.”

Nga ca kuti uwafwilwa alefwaya ukulanda pa mfwa ya mwina mwakwe, mulekutikisha kabili mulemutekanishisha. Mwilaipusha amepusho ayashilingile. Mwilamupingula. Tamufwile ukumweba ifyo afwile ukuloosha nangu ilyo afwile ukuleka ukuloosha. Mwilaumfwa ububi nga ca kuti uuleloosha amweba ukuti alefwaya ukuba eka. Kuti mwayamupempulako inshita imbi. Twalilileni ukumulanga ukutemwa.—Yoh. 13:34, 35.

[Akabokoshi pe bula 30]

Bushe Mwalikwata Ifipusho pa Fikacitika ku Ntanshi?

Ca cifyalilwa fye ukufwaya ukwishiba ifyo Yehova akafikilisha amalayo yakwe. Lyonse Abrahamu aletontonkanya pa fyo Lesa aali no kufikilisha ubulayo amulaile ubwa kumupeela umwana umwaume. Yehova aebele Abrahamu ukutekanya. Ifyo Lesa alaile uyu mwaume wa cishinka fyalicitike.—Ukute. 15:2-5; Heb. 6:10-15.

Yakobo alefuluka umwana wakwe Yosefe pa numa ya kumfwa ukuti nafwa. Na lintu papitile imyaka iingi, Yakobo talekele ukuloosha umwana wakwe uo alemona ukuti alifwa. Lelo Yehova aishilepaala Yakobo uwali ne cishinka ukucila na pa fyo ale-enekela. Mu kuya kwa nshita, Yakobo alimonene na Yosefe na kabili, e lyo kabili alitemenwe nga nshi ukumona na beshikulu bakwe. Yakobo atile: “Nshaleti nkamona icinso cobe, lelo mona Lesa nanenga ukumona na bana bobe.”—Ukute. 37:33-35; 48:11.

Finshi twingasambilila kuli aya malyashi? Ica kubalilapo ca kuti, takuli nangu cimo icingalenga Lesa wa Maka Yonse ukufilwa ukufikilisha ifyo afwaya ukucita. Ica bubili ca kuti, nga tulepepa no kucita ifintu ukulingana ne fyo Yehova afwaya, akalatusakamana pali ino nshita kabili ku ntanshi akatupeela fyonse ifyo tukalakabila ne fyo tukalafwaya. Paulo atile: “Natulecindika uwaba na maka ya kucita fyonse no kulundapo ukucila na pa fyo twingalomba nangu pa fyo twingatontonkanya, ukulingana na maka yakwe ayabombela muli ifwe, kuli ena kube ubukata mu cilonganino na muli Kristu Yesu ku nkulo shonse umuyayaya umuyayaya. Ameni.”—Efes. 3:20, 21.

[Icikope pe bula 31]

Mulecetekela ifyo Yehova atulaya ukuti ku ntanshi tukasekelela nga nshi