Bushe Kuti Mwayasuka Ifi Fipusho?
Bushe ifyo Yesu alemona aba fibashi fyapusene shani ne fyo bambi balebamona?
Kale abaYuda baletiina sana abantu abalwele ubulwele bwa fibashi ubwaseekele sana pali ilya nshita. Ubu ubulwele bwalibipile sana ica kuti bwalelya inkanda kabili bwalelemanika umuntu. Ubu ubulwele tabwakwete umuti, kanshi bonse abalwele balebabika beka kabili babebele ukuti balingile ukulasoka abantu bambi ukuti balilwala.—Ubwina Lebi 13:45, 46.
Intungulushi sha mapepo abaYuda balibikileko amafunde ayo aba fibashi balingile ukulakonka ayashali mu Malembo, kabili aya amafunde yalengele aba abantu baleumfwa sana ububi. Ku ca kumwenako, bashimapepo abaYuda balibikileko ifunde lya kuti uwa fibashi taalingile ukuba mupepi na bashalwala ifibashi pa mamita yabili. Nomba nga ca kuti umwela ulepuupa, balingile ukuba apalepele amamita 45. Bamo abasambilile ifisambilisho fya Talmudi balemona kwati filya Amalembo yalandile ukuti aba fibashi balingile ukulaikala “ku nse ya nkambi” calolele mu kuti balingile ukulaikala ku nse ye linga lya musumba. E ico shimapepo umo umuYuda nga amona uwa fibashi mu musumba, alemusukushila amabwe no kumweba ukuti: “Kabiye ukutali witukowesha.”
Bushe ifyo Yesu alemona aba fibashi fyapusene shani ne fyo abantu bambi balebamona? Mu nshita ya kulabatamfya, Yesu ena alebakumya kabili alebondapa.—Mateo 8:3.
Milandu nshi iyo intungulushi sha mapepo isha baYuda shalesuminishishapo umuntu ukuleka umukashi?
Icipepala ca kupwishishapo icupo ica muli ba 71/72 C.E.
Intungulushi sha mapepo ishaliko mu nshita ya batumwa shaishibe ifyapusanapusana pa lyashi lya kulekana. E ico, bushiku bumo abaFarise balyeseshe Yesu ilyo bamwipwishe abati: “Bushe calisuminishiwa umuntu ukuleka umukashi wakwe pa mulandu fye onse?”—Mateo 19:3.
Ifunde lya kwa Mose lyalisuminishe umwaume ukuleka umukashi nga ca kuti “asangamo icishawama muli ena.” (Amalango 24:1) Ilyo Yesu ali pano calo, kwali amasukulu ya barabi yabili ayalesambilisha ifyapusana pa mwalolele ili ifunde. Mwi Sukulu baleita ati Shammai, balikoseshe sana amafunde, kanshi bena baleti aya amashiwi yalolele mu kuti umulandu wa kupwishishapo fye ifyupo ni lintu umo acita ubucende. Mwi Sukulu baleita ati Hillel mwena baleti umwaume kuti aleka umukashi wakwe pa mulandu fye uuli onse, nangu fye apusana nankwe pa tuntu utunono. Ukulingana ne fyo aba mwi Sukulu lya Hillel balesambilisha, umwaume kuti aleka umukashi wakwe nangu fye tepike bwino ifya kulya nelyo nga asanga umwanakashi umusuma ukucila umwina mwakwe.
Bushe Yesu ayaswike shani icipusho ico abaFarise bamwipwishe? Atile “Onse uwaleka umukashi wakwe, apashili umulandu wa bulalelale, aupa na umbi, ninshi acita ubucende.”—Mateo 19:6, 9.