Amasesemo Ayafikilishiwa Kale na Yalefikilishiwa Muno Nshiku

Natulanda pa fyo abantu balanda ukuti e fyacitike kuli Croesus uo bacimfishe ku mfumu ya ku Persia pa numa ya kumubepa kuli shimapepo wa ku Delphi. Baibolo na yo yalilanda pa fyali no kucitika ku mfumu ya ku Persia, lelo ifyo yasobele fyena fyalicitike fyonse.

Ilyo kwashele imyaka 200 ukuti Sailasi afyalwe, kasesema umuHebere Esaya alilandile ukuti Sailasi e wali no kucimfya umusumba uukalamba uwa Babiloni.

Esaya 44:24, 27, 28 itila: “Yehova, . . . atila: ‘Ine, ne Yehova, ndacita fyonse, ukufungulula umuulu neka, no kulenga isonde. Nani uwali na ine? uusosa ku menshi ayengi ati, “Kama; ne mimana yobe yonse nkakamya”; uusosa pali Sailasi ati, “Mucemi wandi, na fyonse ifyo mfwaya akaficita”; no kusosa pali Yerusalemu ati, “Akakuulwa cipya cipya,” na pe tempele, ati, “Ica kukuulapo cobe cikapangwa.”’”

UmuGriki uwasambilile ilyashi lya kale Herodotus alandile ukuti abashilika ba kwa Sailasi balipaatwile amenshi ya mumana wa Euphrates, uwapitile mu musumba wa Babiloni. Ifyo Sailasi acitile fyalengele abashilika bakwe ukupita mu mumana ilyo baleingila mu musumba. Pa numa ya kucimfya umusumba, alyebele bankole abaYuda abali mu Babiloni ukubwelelamo ku Yerusalemu nangu ca kuti balikele muli uyu umusumba pa myaka 70.

Esaya 45:1 itila: “Ifi e fyo Yehova asosa ku wasubwa wakwe, kuli Sailasi, uo naikata ku kuboko kwakwe ukwa ku kulyo, ku kucimfya inko ku ntanshi yakwe, pa kuti ningakakula mu misana ya shamfumu; ku kwisula ku ntanshi yakwe ifiibi fibili, ica kuti nangu fye ni mpongolo tashakesalwe.”

Abena Persia baingile mu musumba ukupita pa mpongolo iyakwete ifiibi ifikalamba fibili ifyo bashile ukwabula ukwisala. Abena Babiloni abeshiba ifyo Sailasi alefwaya ukucita, nga balisele ifiibi ifyabelele mupepi no mumana. Nomba Abena Babiloni tabacitilepo icili conse ku kucingilila umusumba wabo.

Ubu ubusesemo, bumo fye pa masesemo ya mu Baibolo ayengi ayafikilishiwa.a Amasesemo ya mu Baibolo yalipusana ne fyo abantu basobela ifyo batila ni tulesa twa bufi tulenga balesobela pantu umwine wa masesemo ya mu Baibolo ni Lesa uwatile: “Ne usobela pa kutendeka ifikacitika ku mpela, no kufuma kale ifintu ifishilacitwa.”—Esaya 46:10.

Ni Lesa wa cine fye uwakwata ishina lya kuti Yehova e wingalanda ifi. Ili ishina lipilibula ukuti “Uulenga Ukubako.” Lilangilila ifyo akwata amaka ya kwishiba ifikacitika ku ntanshi nelyo ukulenga fimo ukucitika. Lilalenga twashininkisha ukutila fyonse ifyo atulaya fikacitika.

AMASESEMO AYALEFIKILISHIWA MUNO NSHIKU

Bushe kuti mwatemwa ukwishiba amasesemo ya mu Baibolo ayalefikilishiwa muno nshiku? Imyaka 2,000 iyapita, Baibolo yalandile ukuti “mu nshiku sha kulekelesha mukesaba inshita ishayafya nga nshi.” Bushe ishi nshiku ni nshiku sha musango nshi? Te sha kuti abantu baleke ukubako nelyo isonde lyonaike, lelo sha kupwa kwa fimfulunganya, umutitikisha, ne fintu fyonse ifyo abantu baculako pa myaka iingi. Natulandeko pa masesemo yamo ayalanda pa “nshiku sha kulekelesha”

2 Timote 3:1-5 itila: “Mu nshiku sha kulekelesha . . . , abantu bakaba abaitemwa, abatemwa indalama, aba mataki, aba matutumuko, aba miponto, abashumfwila abafyashi babo, abashitasha, abashaba na cishinka, abashatemwa abantu, abashifwaya ifipangano, aba lwambo, abashailama, abankalwe, abashatemwa ubusuma, abafutuka abanabo, bamunshebwa, aba cilumba, abatemwa ukwangala ukucila ukutemwa Lesa, abamoneka kwati ni bakapepa lelo abakaana amaka ya bukapepa.”

Bushe tamulesumina ukuti abantu pali ino nshita balekwatilako fye iyi imibele? Bushe tamulesumina ukuti abantu muli cino calo baliitemwa, balitemwa indalama, kabili baliba ne cilumba? Bushe tamumona ukuti abantu abengi bafwaya fye ukuti ifyo balefwaya ficitike? Mufwile mwalimona no kuti abana abengi tabomfwila abafyashi babo kabili abantu abengi balitemwa ukwangala ukucila ukutemwa Lesa. Na kuba ifintu fileya filebipilako fye.

Mateo 24:6, 7 itila: “Mukomfwa pa lwa nkondo mupepi no kutali. . . . Pantu uluko lukemina uluko lubiye no buteko bukemina ubuteko bubiye.”

Abafwailisha pa fintu bamo balanda ukuti abantu abafwa mu nkondo ukufuma mu 1914 balicila amamilioni 100. Iyi mpendwa iikalamba pa mpendwa ya bantu ababa mu fyalo ifingi. Tontonkanyeni pa fyo abantu balila, ubulanda baba nabo, ne fyo bacula ilyo abantu bafula ifi balefwa. Bushe abantu balipwisha inkondo?

Mateo 24:7 itila: “Kukaba ifipowe.”

Akabungwe ka World Food Programme kalandile ukuti: “Nangu ca kuti mu calo mwaliba ifya kulya ifingi ifyo abantu bonse bengalalya, abantu amamilioni 815 balalaala insala cila bushiku. Na kabili pa bantu batatu mu calo, umuntu umo ninshi alilwala ubulwele ubwisa pa mulandu wa kukanakwata ifya kulya ifya kumanina.” Balanda ukuti cila mwaka abana amamilioni yatatu balafwa ku nsala.

Luka 21:11 itila: “Kukaba ifinkukuma ifikalamba.”

Cila mwaka kulapita ifinkukuma ifikalamba 50,000 ifyo na bantu bengomfwa. Ifinkukuma nalimo 100 filakula ica kuti filonaula ne fikuulwa, kabili mupepi na cila mwaka kulaba icinkukuma cimo icikalamba sana. Abafwailisha pa fintu bamo balanda ukuti ukufuma mu 1975 ukufika mu 2000, ifinkukuma fyalipaya abantu 471,000.

Mateo 24:14 itila: “Ne mbila nsuma iyi iya bufumu ikabilwa ku bantu bonse aba pe sonde ku kuba ubunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.”

Inte sha kwa Yehova ukucila pa mamilioni 8 balabila imbila nsuma iya Bufumu mwi sonde lyonse mu fyalo ukucila pali 240. Balabila imbila nsuma mu misumba iikalamba, mu mishi iyabela ukutali sana, mu mpanga, na mu mpili. Baibolo ilanda ukuti Lesa nga amona ukuti imbila nsuma yabilwa ukulingana ne fyo afwaya, lyena “impela ikesa.” Finshi fikacitika ilyo impela ikesa? Lesa akafumyapo amabuteko ya bantunse yonse no kupyanikapo Ubufumu bwakwe. Masesemo nshi ayakafikilishiwa ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa bukaleteka? Twalilileni ukubelenga pa kuti mwishibilepo na fimbi.