Ifyo Twingacita pa Kuti Tulebila Bwino ku Bashipepa

1. Cinshi abantu abengi baleka ukucita muno nshiku?

PA MYAKA iingi nga nshi, abantu abengi mwi sonde balikwete uko balepepa. Lelo muno nshiku ifintu fyalyaluka nga nshi. Abantu abatila tabakwata uko bapepa balefulilako fye. Na kuba mu fyalo fimo, abantu abengi batila tabapepa.b—Mat. 24:12.

2. Finshi nalimo fyalenga abantu abengi baleke ukupepa?

² Mulandu nshi abantu abengi bashipepela?c Bamo nalimo ni co babika sana amano ku kwangala nelyo ku masakamika bakwata. (Luka 8:14) Abantu bamo abalepepa Lesa balileka ukusumina ukuti Lesa e ko aba. Bambi balisumina ukuti Lesa e ko aba, lelo bamona ukuti ukupepa Lesa takwafwa kantu, kwalipusana ne fyo sayansi ilanda kabili takwalolamo. Nalimo balomfwa ifibusa, bakafundisha, nelyo abasabankanya amalyashi balelanda abati ifya mweo fyasangwike fye, lelo ilingi line tabomfwa ifingalenga basumina ukuti Lesa e ko aba. Bambi icilenga belapepa ni co bashimapepo balitemwisha indalama kabili balafwaisha ukukwata amaka ya kutungulula. Mu fyalo fimo amabuteko yalibikako amafunde ayashisuminisha sana ifya mapepo.

3. Cinshi balembele cino cipande?

³ Yesu atwebele ukuti “kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi.” (Mat. 28:19) Bushe kuti twaafwa shani abantu abashipepa pa kuti batemwe Lesa kabili babe abasambi ba kwa Kristu? Tufwile ukwishiba ukuti ifyo abantu bacita nga twabila imbila nsuma kuli bena filapusanapusana ukulingana ne nkulilo yabo. Ku ca kumwenako, ifyo abantu abakulila ku Bulaya bacita nga twabashimikila imbila nsuma fyalipusana sana ne fyo abantu abafuma ku Asia bacita. Mulandu nshi? Pantu abantu abengi ku Bulaya balishibako fimo pali Baibolo kabili balyumfwapo no kuti Lesa e wabumbile ifintu fyonse. Lelo abantu ba ku Asia abengi bena baishiba fye ifinono pali Baibolo nelyo tabaishibapo nangu fimo, kabili tabasumina ukuti kwaliba Kabumba. Ico balembele cino cipande ni pa kuti twishibe ifyo twingalabila bwino ku bantu aba ku fyalo ifyalekanalekana kabili abasumina mu fyapusanapusana.

MWILAMONA UKUTI ABASHIPEPA TE KUTI BAALUKE

4. Mulandu nshi tulingile ukulamwena ukuti abashipepa kuti baaluka?

⁴ Mulebamona Ukutila Kuti Baaluka. Cila mwaka abantu abengi abashipepa balaaluka baba ne Nte sha kwa Yehova. Abengi baali ne mibele iisuma kabili baleumfwa ububi pa fyo aba mu mipepele baba no bumbimunda. Bambi nabo baali ne mibele yabipa kabili balingile ukwaluka. Kanshi Yehova nga atwafwa, kuti twasanga ababa ‘no mutima uusuma uufwaya umweo wa muyayaya.’—Imil. 13:48; 1 Tim. 2:3, 4.

5. Cinshi ilingi line cilenga abantu batemwe imbila tubila?

⁵ Muleba ne Cikuuku Kabili Mwilakalifya Abantu. Ilingi line icilenga abantu batemwe imbila tubila, te fintu tubeba lelo ni nshila tufilandilamo. Balatemwa nga tuli ne cikuuku, tatulebakalifya, kabili nga natubabikako amano. Tatubapatikisha ukusumina ifyo tulebeba. Lelo tulesha ukwishiba ifyalenga belapepa. Ku ca kumwenako, tuleshiba ukuti bamo tabatemwa ukulanda pa fya mapepo no muntu uo bashaishiba. Bambi bamona ukuti te cisuma ukwipusha umuntu pa fyo aishiba pali Lesa. Bambi nabo balomfwa insoni abantu nga babamona balebelenga Baibolo, maka maka nga bali ne Nte sha kwa Yehova. Nangu caba ifi, tulingile ukuba ne cikuuku kuli bena.—2 Tim. 2:24.

6. Bushe umutumwa Paulo alealula shani ifyo alebila imbila nsuma, kabili kuti twalamupashanya shani?

⁶ Finshi tulingile ukulacita nga ca kuti uo tulebilako imbila nsuma tatemenwe amashiwi tulelanda pamo nga “Baibolo,” “ifyabumbwa,” “Lesa” nelyo “imipepele”? Tufwile ukulacita nge fyo umutumwa Paulo alecita kabili tatulingile ukulalanda ayo mashiwi. Ilyo Paulo alelanshanya na baYuda alelanda ifyaba mu Malembo. Lelo ilyo alelanshanya na baGriki mu Areopagi abasambilile amano ya buntunse, talandile pa fyaba mu Malembo mu kulungatika. (Imil. 17:2, 3, 22-31) Kuti twacita shani pa kuti tulecita ifi Paulo alecita? Nga mwasanga umuntu uushasumina mu fyaba mu Baibolo, kuti cawama tamulandile mu kulungatika pa fya mu Baibolo ilyo mulelanshanya nankwe. Nga mwamona ukuti te kuti atemwe abantu bamumona alebelenga Baibolo na imwe, kuti mwabelenga nankwe amalembo pa foni nelyo pa tabuleti pa kuti abantu beishiba ukuti alebelenga Baibolo.

7. Kuti twacita shani pa kuti tulecita ifyo Paulo alecita ifyaba pali 1 Abena Korinti 9:20-23?

⁷ Muleishiba Abantu Kabili Mulekutika. Tulingile ukwesha na maka ukwishiba ifyalenga abantu tubilako basumine ifyo basuminamo. (Amapi. 20:5) Natulande na kabili pa fyo Paulo alecita. Akulile na baYuda. Ici calengele alealula inshila alebililamo imbila nsuma ku bena Fyalo abaishibe fye ifinono nangu abaishibe nangu fimo pali Yehova na pa Malembo. Pa kuti twishibe bwino abantu ababa mu cifulo tubilamo na pa kuti tulebalangulukilako, nalimo tulingile ukufwailisha nelyo ukwipushako aba mu cilonganino abaishiba bwino ifyo abantu mu cifulo tubilamo baba.—Belengeni 1 Abena Korinti 9:20-23.

8. Cinshi cimo ico tufwile ukucita pa kuti tutendeke ukulanshanya no muntu pa fyaba mu Baibolo?

⁸ Ico tufwaisha kusanga ‘abantu abafwaya ukumfwa.’ (Mat. 10:11) Pa kuti twishibe aba musango uyu, tufwile ukulaipusha abantu amepusho ayengalenga balanda ifyo baletontonkanya kabili tufwile ukulakutikisha. Munyinefwe ku England alepusha abantu alanshanya nabo pa fingalenga abaupana baleba ne nsansa, pa fyo abafyashi bengakusha bwino abana nelyo pa fyo abantu bengacita nga babafyenga. Uyu munyinefwe nga aumfwa ifyo balandapo, abepusha ati, “Finshi mwingalandapo pali aya mashiwi ayalembelwe mupepi ne myaka 2000 iyapitapo?” Lyena alabelenga amalembo ayo apekenye pa foni yakwe ukwabula ukulanda ukuti ni mu “Baibolo” alebelenga.

MULELANSHANYA NA BANTU IFYO BENGATEMWA

9. Finshi tulingile ukucita pa kuti tulelanshanya na bantu abashifwaya ukulanda pali Lesa?

⁹ Kuti twalalanshanya na bantu abashifwaya ukulanda pali Lesa nga tulelanshanya nabo pa fyo baishiba. Ku ca kumwenako, abengi balapapa ifyo ifyabumbwa fyaba. Kanshi nalimo kuti twalanda ifyapala ifi: “Mufwile mwalishiba ukuti basayantisti balatala basambilila ifyo ifintu ifyapangwa kale fyaba e lyo bapanga fimo. Ku ca kumwenako, abapanga ifisoselo batala basambilila ifyo amatwi yapangwa e lyo abapanga ifya kukopelako batala basambilila ifyo amenso yapangwa. Finshi mwaishiba pa fyabumbwa? Bushe mulemona ukuti fyaishilebako fye ifine, kwali uwafipangile nangu kuli cimbi icalengele fibeko?” Pa numa ya kumfwa ifyo balanda, nalimo kuti twalanda no kuti: “Bainjiniya nga basambilila ifyo ukutwi na menso fyapangwa, nalimo kuti twatontonkanya pa o balesambililako. Nalitemwa ifyo kalemba wa mishikakulo uwa kale alembele, atile: ‘Bushe uwabikileko amatwi, kuti afilwa ukumfwa? Kabili uwapangile amenso, bushe kuti afilwa ukumona? . . . E usambilisha abantu ukwishiba!’ Basayantisti bamo balisumina ukuti aya mashiwi ya cine kabili balisumina ukuti kwaliba Kabumba.” (Amalu. 94:9, 10) Lyena kuti twabatambisha vidio ya pa jw.org^® pa cipande citila “Interviews and Experiences” mu malyashi ayatila “Viewpoints on the Origin of Life.” (Tinikeni apo balemba ati PUBLICATIONS > VIDEOS.) Nelyo kuti mwabapeela broshuwa itila Was Life Created? nelyo iitila The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

10. Finshi tulingile ukulacita pa kuti tulebila imbila nsuma ku bantu abashatemwa ukulanda pali Lesa?

¹⁰ Abantu abengi balafwaisha ukuti ifintu fikawame ku ntanshi. Nangu cibe ifi, abantu abengi bamona ukuti icalo cikonaulwa nangu cikabipa sana ica kuti takwakabe nangu umo uukekalamo. Kangalila wa muputule umo ku calo ca Norway alandile ukuti abantu abashifwaya ukulanda pali Lesa ilingi line balatemwa ukulanda pa filecitika mu calo. Pa numa ya kuposha abantu, alabepusha ukuti: “Bushe mumona ukuti ifintu fikawama ku ntanshi? Bushe aba fikansa fya calo, basayantisti nelyo abantu bambi e bakawamya ifintu?” Nga akutika ifyo balanda, alambula ilembo ililanga ukuti ku ntanshi ifintu fikawama nangu alalibelenga fye. Bamo balatemwa sana nga baumfwa ifyo Baibolo yalaya ukuti isonde talyakonaulwe kabili abantu abacita ifisuma bakekala umuyayaya.—Amalu. 37:29; Luk. Mil. 1:4.

11. Mulandu nshi tulingile ukulabomfesha inshila ishalekanalekana pa kutampa ukulanda na bantu, kabili finshi tufwile ukulacita pa kuti tulecita ifyo Paulo alecita ifyaba pa Abena Roma 1:14-16?

¹¹ Kwena tulingile ukulabomfya inshila ishalekanalekana pa kubila ku bantu. Cinshi twalandila ifi? Ni co abantu balipusanapusana. Ifyo twaeba umuntu umo kuti fyalenga atemwa ukukutika imbila nsuma, lelo umbi ena kuti fyalenga akaana ukukutika. Bamo balatemwa ukulanda pali Lesa nelyo pa fyaba mu Baibolo ilyo mwatendeka fye ukulanda nabo, nomba bambi bena bafwaya mwabalilapo ukulanda pa fintu fimbi. Nangu ca kuti abantu balipusanapusana tufwile ukulabila ku bantu bonse. (Belengeni Abena Roma 1:14-16.) Nomba tatulingile ukulaba ukuti Yehova e umesha icine mu mitima ya batemwa icalungama.—1 Kor. 3:6, 7.

IFYO MWINGALABILA KU BANTU ABAFUMA KU ASIA

12. Finshi tufwile ukucita pa kuti tulebila bwino imbila nsuma ku bafuma ku fyalo fya ku Asia abashatontonkanyapo nampo nga kwaliba Kabumba nelyo iyo?

¹² Mwi sonde lyonse, bakasabankanya balabila ku bafuma ku fyalo fya ku Asia, kumo fye na bantu abafuma ku ncende uko amabuteko yabikako amafunde ayashisuminisha sana ifya mapepo. Abengi abafuma ku fyalo fya ku Asia tabatala abatontonkanyapo sana nampo nga kwaliba Kabumba nelyo iyo. Bamo balafwaisha ukusambilila pali Lesa kabili balasumina ukubasambilisha Baibolo ilyo line mwabeba, lelo bambi bena balakaana. Kuti twacita shani pa kuti basumine ukusambilila? Bakasabankanya abaishiba bwino ifya kubila ku bantu ba musango uyu, balalanshanya bwino nabo nga batendeka kwati baleshimika fye ilyashi, nga babalanga ukuti nabababikako amano, e lyo nga bamona ukuti calinga balabebako ifyo imikalile yabo yawaminako pa mulandu wa kuti balakonka amashinte ya mafunde aya mu Baibolo.

13. Cinshi cingalenga abantu batemwa ukusambilila Baibolo? (Moneni icikope pa nkupo.)

¹³ Cimo icilenga abantu abengi batemwe ukusambilila Baibolo fintu amashinte ya mafunde ya mu Baibolo yafwa abantu. (Luk. Mil. 7:12) Mu musumba wa New York, nkashi uubila ku bantu abalanda iciMandarin alandile ati: “Ndabika amano ku bantu kabili ndakutikisha ilyo ndelanshanya nabo. Nga naishiba ukuti bafumine ku calo cimbi, ndabepusha nati: ‘Bushe muleyamulebelela ukwikala kuno? Bushe mwalisanga incito? Bushe muleumfwana bwino na bantu ba kuno?’” Limo ifi nkashi acita filalenga abasambilisha ifyaba mu Baibolo. Apo amona ukuti calinga alepusha abantu ati; “Bushe mulemona ukuti finshi fingalenga mwalaumfwana bwino na bantu? Bushe kuti namulangako ipinda limo ilya mu Baibolo? Litila: ‘Ukutendeka kwa lubuli kwapala umuntu uwaiswila amenshi; e ico ilyo ukuumana takulaima, fumapo.’ Bushe mulemona ukuti aya mashiwi kuti yalenga mwalaumfwana bwino na bantu?” (Amapi. 17:14) Nga tulelanshanya na bantu mu nshila ya musango uyu kuti twaishiba abantu abengatemwa ukwishibilapo na fimbi.

14. Bushe munyinefwe ku Asia abila shani ku bantu abatila takwaba Lesa?

¹⁴ Finshi twingalanda na bantu abashasumina ukuti kwaliba Lesa? Munyinefwe umo ku Asia uwabila pa myaka iingi ku bantu abashipepa, alondolwele ukuti: “Ilingi line, umuntu nga atila ‘nshasumina ukuti Lesa eko aba,’ ninshi alelosha kuli tulesa uto abantu abengi bapepa kuli ilya ncende. E ico ndasumina ukuti balesa abengi bapangwa na bantu kabili te ba cine. Ilingi line ndabelenga ilembo lya kwa Yeremia 16:20 ilitila: ‘Bushe umuntu kuti apanga balesa? Ifyo apanga te balesa ba cine iyo.’ Lyena ndabepusha nati: ‘Bushe kuti twaishiba shani lesa wa cine na balesa abo bantu bapanga?’ Ndakutikisha ilyo baleasuka, pa numa ndabelenga ilembo lya kwa Esaya 41:23 ilitila: ‘Landeni ifikesa pa numa, pa kuti twishibe ukuti ni mwe balesa.’ Lyena ndabalanga fimo ifyo Yehova asobela ifikacitika ku ntanshi.”

15. Finshi tulesambilila kuli munyinefwe wa ku East Asia?

¹⁵ Munyinefwe na umbi ku East Asia acita ifi nga abwelela kubo abilileko imbila nsuma. Atile: “Ndabalanga ifyo Baibolo ipanda abantu amano, amasesemo ya mu Baibolo ayafikilishiwa, e lyo ne fyo mu fyabumbwa mushaba icimfulumfulu. Lyena ndabalanga ifyo ifi fyonse filanga ukuti kwaliba Kabumba uwakwatisha amano. Umuntu nga atendeka ukumona ukuti kwaliba Lesa, ndatendeka ukumulanga ifyo Baibolo ilanda pali Yehova.”

16. (a) Ukulingana ne fyaba pa AbaHebere 11:6, mulandu nshi abasambi ba Baibolo balingile ukutetekelela Lesa ne fyaba mu Baibolo? (b) Finshi tulingile ukucita pa kuti tubafwe batetekele Lesa ne fyaba mu Baibolo?

¹⁶ Ilyo tulesambilisha abashipepa ifyo Baibolo ilanda, tulingile ukutwalilila ukubafwa pa kuti batwalilile ukutetekela ukuti Lesa e ko aba. (Belengeni AbaHebere 11:6.) Tufwile no kubafwa pa kuti batetekele ifyaba mu Baibolo. Pa kuti tucite ifi, nalimo tulingile ukulabwekeshabwekeshapo fimo ifya mu Baibolo ifyo tulebasambilisha. Lyonse ilyo tulebasambilisha Baibolo kuti cawama nga tulelanshanya nabo ifishinka ifilanga ukuti Baibolo Cebo ca kwa Lesa. Nalimo kuti twalanshanya nabo pa masesemo ya mu Baibolo ayafikilishiwa, ifyo Baibolo ilungika nga yalanda pa fya sayansi na pa lyashi lya kale e lyo na pa fyo ifyabamo fitwafwa mu mikalile yesu.

17. Fisuma nshi fingacitika nga twatemwa abantu?

¹⁷ Nga twatemwa abantu nampo nga balapepa nelyo tabapepa kuti twalenga baba abasambi ba kwa Kristu. (1 Kor. 13:1) Ico tulingile ukubikako sana amano ilyo tulebasambilisha, kubalanga ukuti Lesa alitutemwa kabili afwaya na ifwe tumutemwe. Cila mwaka abantu abengi nga nshi aba kuti kale tabatemenwe sana ukupepa nelyo tabalefwaya nangu panono ukupepa balabatishiwa pantu nomba balitemwa Lesa. Kanshi mulemona abantu bonse ukutila kuti batendeka ukupepa Lesa kabili mulebabikako amano. Mulekutika nga balelanda. Muleishiba ifyalenga basumine ifyo basuminamo. Mu fyo mucita na mu fyo mulanda, mulebasambilisha ifingalenga baba abasambi ba kwa Kristu.