Nangu ca Kuti Ndi wa Nsoni Sana, Naishileba Mishonari

Nafyelwe mu mwaka wa 1951 mu musumba wa Vienna ku Austria, kabili abafyashi bandi bali ni baKatolika. Nangu ca kuti nali ne nsoni, nalisumine ukuti kwaliba Lesa kabili ilingi line nalepepa kuli ena. Ilyo nali ne myaka 9, batata batendeke ukusambilila Baibo ne Nte sha kwa Yehova, kabili tapakokwele bamayo nabo balitendeke ukusambilila.

Tapakokwele twalitendeke ukulongana mu cilonganino ca Döbling mu musumba wa Vienna mwine. Mu lupwa lwesu, twalecitila ifintu pamo. Twalebelengela Baibo pamo kabili twalesambilila Baibo pamo, twalelonganina pamo, kabili twalebombela pamo umulimo wa kuitemenwa nga tulelongana ukulongana kukalamba. Ilyo nalekula, batata balinsambilishe bwino sana ica kuti nalitemenwe sana Yehova. Na kuba, batata balepepa ukuti ine na nkashi nandi tukabe bapainiya. Lelo pali ilya nshita nshaletontokanyapo pa kuba painiya.

NATENDEKA UMULIMO WA NSHITA YONSE

Nabatishiwe mu mwaka wa 1965, ninshi ndi ne myaka 14. Nomba calenkosela ukulanda na bantu abo nshaishibe ilyo nalebila imbila nsuma. Na kabili nalemona kwati abaice banandi balincilile. Kanshi nalefwaya ukuba nga bena. E ico tapakokwele ukutula apo nabatishiwilwe, natendeke ukula-angala na bantu abashalebombela Yehova. Nangu ca kuti nalitemenwe ukwangala nabo, kampingu yandi yalencusha pantu nalishibe ukuti nshalingile ukulaba pamo na bantu abashatemenwe Yehova. Na lyo line, calinkoseele ukuleka ukwangala nabo. Lelo nalisukile naleka ukula-angala nabo. Cinshi calengele ndeke?

Pali iyi ine nshita Dorothée uwali ne myaka 16 alishile mu cilonganino cesu. Nalitemenwe sana ifyo ali uwacincila mu kubila imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda. Naliko umukalamba pali ena, lelo nshalebila sana imbila nsuma. Natendeke ukutontonkanya nati: ‘Ine abafyashi bandi bonse ni Nte sha kwa Yehova, nomba Dorothée ena balupwa lwakwe bonse te Nte sha kwa Yehova. Ekala na banyina abalwala, lelo lyonse alaya mu kubila imbila nsuma!’ Filya ali uwacincila fyalengele na ine ntendeke ukubombesha mu mulimo wa kwa Yehova. Tapakokwele, ine na Dorothée twatampile ukubombela pamo bupainiya. Twabalilepo ukubomba bupainiya bwa kwafwilisha e lyo mu kupita kwa nshita, twatampa bupainiya bwa nshita yonse. Apo Dorothée alitemenwe sana ukubila imbila nsuma, na ine naishiletemwa sana ukubila imbila nsuma. Dorothée alingafwile sana ica kuti nalisangile umuntu uo nabalilepo ukusambilisha Baibo. Mu kupita kwa nshita, calinyangukile ukutendeka ukulanshanya na bantu pa mayanda yabo, mu misebo na ku fifulo fimbi.

Mu mwaka natendekelemo bupainiya, munyinefwe Heinz alishile mu cilonganino cesu. Uyu munyinefwe, na o wine ali mwina Austria, kabili asambilile icine ilyo aile mu kutandalila ndume nankwe ku Canada. Uyu ndume nankwe, na o wine ali ni Nte ya kwa Yehova. Ba Heinz babatumine mu cilonganino cesu umo baishile mu kubomba bupainiya bwaibela. Ilyo baishile fye, nalibatemenwe. Nomba balefwaya ukuba bamishonari, lelo ine nshalefwaya ukuba mishonari. E ico pa kubala, nshabalangile ukuti nalibatemenwe. Nomba mu kupita kwa nshita, ine na ba Heinz twatampile ukwishishanya, twalyupene kabili twatendeke ukubombela pamo bupainiya mu Austria mwine.

NATENDEKA UKUTONTONKANYA PA KUBA MISHONARI

Ilingi line ba Heinz balenjeba ukuti balefwaisha ukuba bamishonari. Nangu ca kuti tabalempatikisha ukuba mishonari, balenjipusha amepusho ayalelenga natontonkanyapo. Balenjipusha amepusho pamo nga: “Apo tatwakwata abana, bushe te kuti tubombeko imilimo na imbi mu cilonganino ca kwa Yehova?” Pa mulandu wa kuti ndi wa nsoni, naletiina ukuba mishonari. Kwena nalebomba bupainiya bwa nshita yonse nangu ca kuti ndi wa nsoni. Nomba nalemona ukuti cali no kunkosela sana ukuba mishonari. Lelo ba Heinz balitwalilile ukungafwa pa kuti ningatendeka ukutontonkanya pa kuba mishonari. Na kabili balenkoselesha ukuti nalingile ukulabika sana amano ku bantu ukucila ukulabika fye amano ku fyo naleumfwa. Aya amano balempanda yalingafwile sana.

Panono panono, nasukile natemwa umulimo wa bumishonari. E ico twalilembeele aba ku musambo pa kuti tubepushe nga kuti batusuminisha ukuya kwi Sukulu lya Gileadi. Lelo umubomfi wa musambo atwebele ukutila kuti cawama natala naishibilako ifya kulanda bwino iciNgeleshi. Pa numa ya kwishibilako ifya kulanda bwino iciNgeleshi pa myaka itatu, twalipapile ilyo batwebele ukuti tuye mu kubombela mu cilonganino ca Serbo-Croatian mu musumba wa Salzburg, mu Austria mwine. Pa myaka 7 twalebila imbila nsuma ku bantu abalelanda iciSerbo-Croatian. Abena mwandi balibasontele ukuba kangalila wa muputule, kabili pa mwaka umo twalebombela ifilonganino fya ciSerbo-Croatian. Ulu lulimi lwalikosele, lelo twalikwete abantu abengi abo twalesambilisha Baibo.

Lyena mu mwaka wa 1979, bamunyinefwe aba ku musambo batwebele ukuti tuleya ku calo ca Bulgaria pa nshita fye iinono. Pali ilya nshita ninshi ubuteko bwalibinda umulimo wesu muli ici calo. E ico batwebele ukuti twalingile ukucita fye kwati twaile mu kutandala fye. Batwebele no kuti tatwalingile ukuya mu kulabila imbila nsuma. Batutumine ukuya mu kutwalila bankashi 5 abaleikala mu Sofia impapulo ishinono sana. Sofia e musumba uukalamba uwa ici calo. Ishi mpapulo twali no kushisenda mu bumfisolo. Nalitiinine sana, lelo Yehova alingafwile ilyo twalebomba uyu mulimo. Ifyo balya bankashi bali abashipa, ne fyo balesekelela nangu ca kuti filya bali ba Nte fyali no kulenga abalashi ba buteko babekata, bababika na mu cifungo inshita iili yonse, fyalengele na ine nalafwaisha ukubomba umulimo onse uo icilonganino ca kwa Yehova cingampeela.

Twalilembeele aba ku musambo na kabili pa kuti tubepushe nga kuti batusuminisha ukuya kwi Sukulu lya Gileadi. Uno muku wena balitusuminishe. Twalemona kwati twali no kuya kwi Sukulu lya Gileadi ilya mu ciNgeleshi ku United States. Nomba mu November mu mwaka wa 1981, balibikileko Isukulu lya Gileadi pa musambo wa Wiesbaden, mu calo ca Germany. Apo isukulu lyali mu lulimi lwa ciGerman, calinyangukile ukumfwa ifyo twalesambilila. Nomba ni kwi bali no kututuma pa numa ya kupwisha isukulu?

UKUBOMBELA BUMISHONARI MU CALO UMWALI INKONDO SANA

Ilyo twapwishishe isukulu, batutumine ukuya mu kubombela ku calo ca Kenya! Lelo aba pa musambo wa Kenya balitwipwishe nga kuti twatemwa ukuya mu kubombela mu calo ca Uganda icabela mupepi ne calo ca Kenya. Ukucila pa myaka 10 ku numa, uwali umukalamba wa bashilika Idi Amin alipokele icalo ca Uganda, kabili e watendeke ukuteka. Ilyo aleteka, abantu abengi balibepeye kabili abantu abengi nga nshi baliculile. Mu mwaka wa 1979, ubuteko bwa kwa Idi Amin nabo bwine balibufumishepo. E co naletiinina ukuya mu kubombela mu calo ca musango uyu. Nomba ifyo twasambilile mwi Sukulu lya Gileadi fyalengele twacetekela sana Yehova. E ico twalisumine ukuya mu kubombela mu Uganda.

Imikalile mu Uganda yalikosele icine cine. Mu calo tamwali amenshi ya ku mipompi, tamwali amalaiti ne fintu fimbi ifyo abantu balekabila. Amafoni tayalebomba, abantu baleipaya abantu banabo ku mfuti kabili balebebila, maka maka ubushiku. E ico nga bwaila, abantu tabalefuma pa mayanda, kabili ilingi line balepepa fye ukuti kwiba nangu umo uwalaisabebila ifintu nelyo uwalaisabepaya. Nangu ca kuti imikalile yalikosele sana mu calo, aba bwananyina balitwalilile ukubombela Yehova ne nsansa!

Mu mwaka wa 1982, ine na ba Heinz twalifikile mu musumba uukalamba uwa calo ca Uganda uwa Kampala. Pa myeshi 5 twaleikala na ba Sam Waiswa na bena mwabo ba Christina e lyo na bana babo 5, na balupwa lwabo 4 abo balesunga. Ilingi line ulupwa lwa kwa munyinefwe Waiswa, balelya fye umuku umo mu bushiku bumo. Lelo baleitemenwa ukutupeelako utwa kulya utunono uto twine balekwata. Ilyo twaleikala no lupwa lwa ba Waiswa, twalisambilileko ifintu ifingi ifyatwafwile ilyo twalebomba bumishonari. Ku ca kumwenako, twalisambilileko ifya kubomfya bwino amenshi pantu twalesamba fye amenshi ayanono pa mubili, kabili ayo yene e yo twalebomfya na mu fimbusu fya kukumpa. Mu mwaka wa 1983, twalifwaile ing’anda ku ncende ukushali sana ifimfulunganya mu Kampala mwine.

Twalesekelela sana ilyo twalebila imbila nsuma mu Kampala. Ncili ndebukisha ukuti mu mweshi umo twalipeele abantu magazini ukucila pali 4,000! Lelo ico twatemenwe sana, fintu abantu batemenwe icine ico twalebasambilisha. Balicindike Lesa, kabili baletemwa ukulanshanya pa fya mu Baibo. Ilingi line, ine na ba Heinz twalekwata abantu 10 ukufika ku 15 abo twalesambilisha Baibo. Twalisambilileko ifingi ku bo twalesambilisha Baibo. Ku ca kumwenako, nangu ca kuti bale-enda fye na makasa pa kuya mu kulongana cila mulungu, tabaleilishanya kabili lyonse baleba ne nsansa.

Mu mwaka wa 1985 na mu 1986, mu Uganda mwali inkondo na shimbi shibili. Ilingi line twalemona abaice nabasenda imfuti, kabili e balepisha na bantu apo balecilikila imisebo. Muli ilya myaka, twalelomba Yehova ukuti aletupeela amano pa kuti tuleba abashilimuka kabili abashipa ilyo tulebila imbila nsuma. Yehova aleasuka amapepo ayo twalepepa. Ilingi line nga twasanga umuntu uulefwaya ukukutika imbila nsuma, twaleleka ukutiina.

Na kabili twaletemwa ukubila imbila nsuma na ku bashali abena Uganda. Ku ca kumwenako, twatendeke ukusambilisha ba Murat Ibatullin na bena mwabo ba Dilbar abafumine ku citungu ca Tatarstan ku Russia. Ba Murat bali ni badokota. Ba Murat na bena mwabo balibatishiwe kabili balitwalilila ukubombela Yehova ne cishinka. Bambi abo nabilileko imbila nsuma bali ni ba Tatjana Vileyska abafumine ku Ukraine, kabili pali iyo nshita bali no bulanda sana ica kuti balefwaya ukuipaya. Ilyo ba Tatjana babatishiwe, balibwelelemo ku Ukraine. Mu kupita kwa nshita baishileba bakapilibula ba mpapulo sha mu cilonganino ca kwa Yehova.a

AMAFYA YAMBI AYO TWAKWETE ILYO TWALEBOMBA BUMISHONARI MU CALO CIMBI

Mu mwaka wa 1991 ilyo ine na ba Heinz twabwelelemo ku Austria mu kutuushako, aba bwananyina aba ku musambo wa mu Austria mwine balitutumine kalata, kabili batwebele ukuti tuye mu kubombela ku calo ca Bulgaria. Ilyo ubuteko bwa baKomyunisti bwawile mu Eastern Europe, balisuminishe ba Nte ukulabila imbila nsuma mu Bulgaria. Nga fintu nandilepo, ine na ba Heinz twalitwelepo impapulo muli ici calo mu bumfisolo ninshi balibinda umulimo wa kubila imbila nsuma. Nomba uno muku wena, batutumine ukuya mu kubila imbila nsuma.

Batwebele ukuti tatwalingile ukubwelelamo ku Uganda. E ico tatwabwelelemo ku Uganda mu kusenda ifipe fyesu nelyo mu kushalikapo aba bwananyina. Lelo twaile ku Bethel ya ku Germany, twasenda motoka e lyo twaya ku Bulgaria. Batwebele ukuya mu kubombela pamo ne bumba lya bakasabankanya abali nalimo 20 mu musumba wa Sofia.

Ilyo twaile ku Bulgaria, twalikwete amafya ayengi ayo tushabalile atukwatapo. Ubwafya bwa kubalilapo bwali bwa kuti tatwaishibe iciBulgarian. Ubwafya bumbi bwali bwa kuti kwali fye impapulo shibili muli ulu lulimi. Kwali fye Icine Icitungulula ku Bumi bwa Ciyayaya na Icitabo Candi ca Malyashi ya mu Baibolo. Kanshi caletukosela ukutendeka ukusambilisha abantu Baibo. Nangu ca kuti twalikwete aya amafya, aba bwananyina abali mwi bumba lyesu ilinono, balitwalilile ukuba abacincila mu kubila imbila nsuma. Nomba aba mu ceici ca baOrthodox tabatemenwe filya twalebila imbila nsuma. E ico batendeke ukutucusha.

Mu mwaka wa 1994, ubuteko bwa calo ca Bulgaria bwalibindile imipepele ya Nte sha kwa Yehova, kabili abantu mu Bulgaria balemona imipepele yesu ukuti ibi. Bamunyinefwe bamo balibekete. Bakalemba wa lyashi balisabankenye ifya bufi pali ifwe. Baleti Inte sha kwa Yehova balepaya abana kabili balatunka na ba Nte banabo ukuti baleipaya. Ine na ba Heinz caletukosela ukubila imbila nsuma. Ilingi line nga tulebila imbila nsuma, abantu baletusasukila, baletwitila bakapokola kabili baletulasa ne fintu. Calyafishe ukuleta impapulo mu calo, kabili calyafishe no kusonkela ifikuulwa fya kulonganinamo. Bushiku bumo bakapokola balishile apo twalelonganina ukulongana kwa citungu, kabili balituleseshe. Ine na ba Heinz tatwatalile atumonapo abantu abapatile Inte sha kwa Yehova nga filya abantu ba mu Bulgaria bapatile ba Nte. Abena Bulgaria balipusene sana na bena Uganda pantu bena balefwaya sana ukusambilila Baibo. Cinshi calengele ine na ba Heinz twifuupuka?

Icalengele twifuupuka ni co twalebombela pamo na ba bwananyina. Balitemenwe sana pali filya basambilile icine, kabili baletasha pa fyo twalebafwa. Bonse twalebika amano ku ba bwananyina kabili twaleafwana. Kuli ifi twasambilileko ukuti, kuti twalaba ne nsansa ilyo tulebomba umulimo onse uo icilonganino ca kwa Yehova cingatupeela nga ca kuti natutemwa abantu.

Nomba ilyo papitile inshita, ifintu fyalitendeke ukubako bwino. Mu mwaka wa 1998 ubuteko bwalisumine ukulembesha imipepele yesu na kabili. Tapakokwele, twalitampile ukukwata impapulo ishingi mu ciBulgarian. Lyena mu mwaka wa 2004, twalipeele amaofesi ya musambo ayapya kuli Yehova. Pali ino nshita mu Bulgaria mwaba ifilonganino 57 umwaba bakasabankanya 2,953. Mu mwaka wa mulimo uwa 2024, abantu 6,475 e balongene ukulongana kwa Cibukisho. Pa nshita imo, mu musumba wa Sofia mwali fye bankashi 5. Lelo pali ino nshita mwaba ifilonganino 9! Twalimona ifyo ubusesemo bwa kuti “abantu abanono bakaba ikana limo” bwafikilishiwa mu Bulgaria.—Esa. 60:22.

AMAFYA AYO NASHIPIKISHAPO

Nalilwalapo amalwele ayengi. Pa myaka iingi nalilwalapo fimumena. Cimumena cimo camenene mu mutwe. Baling’undepe ukubomfya inshila ya kucefeshamo cimumena. Nalilepo na ku India uko bailendepula pa ma-awala 12 pa kuti bafumye cimumena mu mutwe. Ilyo bandepwile, twaikele pa musambo wa ku India pa kuti mpole. Lyena ilyo napolele twalibwelelemo ku Bulgaria.

Mu kupita kwa nshita ba Heinz nabo balilwele ubulwele bumo ubushaseeka. Ubu bulwele bwalengele cilebakosela ukwenda, ukulanda no kusesha ifilundwa fimbi ifya mubili. Ilyo ubulwele bwacililemo, nine natampile ukulabacitila ifintu ifingi. Nalenaka sana kabili nalemona ukuti nshali no kukumanisha ukubatensha. Nomba munyinefwe wacaice Bobi ilingi line alitemenwe ukusenda ba Heinz mu kubila imbila nsuma. Bobi talesakamana pa fyo abantu bali no kulatontonkanya pali filya ba Heinz bashalelanda bwino na pa fyo calebakosela ukusesha amaboko na molu. Lyonse Bobi alengafwa ilyo naletensha ba Heinz. Nangu ca kuti ine na ba Heinz twalisalilepo ukukanakwata abana pali ino nshita, twalimwene ukuti Yehova alitupeele Bobi uwali fye kwati mwana wesu.—Marko 10:​29, 30.

Ba Heinz balilwelepo na kansa. Ku ca bulanda, ba Heinz abena mwandi abo natemenwe nga nshi balifwile mu 2015. Ndabafuluka sana. Lyonse balengafwa pa kuti nilasakamikwa sana. Ifintu fyalinkosela icine cine ifi bafwa. Ndabatontonkanyapo sana, kabili caba fye kwati no kufwa tabafwa! (Luka 20:38) Cila bushiku ndebukisha amashiwi ayasuma ayo balenjeba na mano ayasuma ayo balempanda. Ndatasha icine cine pa fyo twabombeele Yehova pamo pa myaka iingi.

NDATASHA PA FYO YEHOVA ANGAFWA

Ukwabula no kutwishika, Yehova alingafwa pa kuti nshipikishe amafya yonse ayo nakwatapo. Na kabili alingafwile pa kuti mbe mishonari, kabili ntemwe abantu nangu ca kuti ndi wa nsoni. (2 Tim. 1:7) Ndatasha sana Yehova pantu ine no mwaice wandi umwanakashi tubomba umulimo wa nshita yonse. Pali lelo, uyu nkashi nandi na bena mwakwe babombela ifilonganino ifilanda ululimi lwa ciSerbian ku Europe. Yehova alyasuka amapepo ayo batata balepepa ninshi tucili fye abaice.

Lyonse nga ndebelenga Baibo, ndakwata umutende uo Yehova atupeela. Nga ninkwata amafya, ‘ndatwalilila ukupepa’ nga filya Yesu acitile. (Luka 22:44) Inshila imo iyo Yehova asukilamo amapepo yandi, kupitila mu ba bwananyina abo naba nabo mu cilonganino ca Nadezhda, mu Sofia, pantu balananga ukuti balintemwa kabili balananga icikuuku. Ilingi line balanjita pa kuti twangalile pamo kabili balalenga naishiba ukuti balintemwa. Ifi fyonse filenga ndeba ne nsansa sana.

Ilingi line ndatontonkanya sana pe subilo lya kubuushiwa. Ndelenganya abafyashi bandi nababuushiwa, nabeminina pa ntanshi ya ng’anda yesu ninshi balemoneka bwino nga filya fine balemoneka ilyo baupene fye. Ndelenganya nkashi nandi alepekanya ifya kulya. Ndelenganya na ba Heinz nabeminina mupepi na kabalwe wabo. Ifi njelenganya filenga naleka ukutontonkanya pa mafya, natwalilila ukushipikisha kabili nalatasha Yehova.

Nga natontonkanya pa fisuma fyonse ifyo Yehova ancitila, na pa fisuma fyonse ifyo akancitila ku ntanshi, ng’umfwa nge fyo Davidi aumfwile. Pa Amalumbo 27:​13, 14 alembele ati: “Nga nshakwete icitetekelo ca kumona ubusuma bwa kwa Yehova mu calo ca ba mweo, nga nalileka ukuba ne subilo! Cetekela Yehova; kosa kabili leka umutima obe ushipe. Cetekela Yehova.”