Mulecindika Abantu

1. Cinshi fwe bantu tutemenwa nga batucindika? (Amapinda 22:1)

BUSHE mumfwa shani abantu nga bamucindika? Ukwabula no kutwishika mulatemwa. Bonse fye tulafwaya ukutucindika. Tulatemwa abantu nga batucindika. E mulandu wine Baibo ilandila ukuti “ukupeelwa umucinshi kwawamapo ukucila silfere na golde.”—Belengeni Amapinda 22:1.

2-3. Mulandu nshi inshita shimo citukosela ukucindika abantu, kabili finshi twalasambililapo muli cino cipande?

² Inshita shimo kuti catukosela ukucindika abantu. Cimo icilenga ciletukosela ni co tulamona ifilubo ifyo bacita. Na cimbi ca kuti abantu abengi muno nshiku tabakwata umucinshi. Lelo ifwe te fyo tufwile ukuba. Mulandu nshi? Pantu Yehova afwaya tulecindika “abantu ba misango yonse.”—1 Pet. 2:17.

³ Muli cino cipande twalasambilila pa fyo cipilibula ukucindika abantu e lyo ne fyo twingacita pa kuti tulecindika (1) aba mu lupwa lwesu, (2) aba bwananyina, na (3) abo tushipepa nabo. Twalalanda sana pa fyo tulingile ukulacita pa kuti tulecindika abantu na lintu cikosele ukubacindika.

BUSHE CIPILIBULA SHANI UKUCINDIKA ABANTU?

4. Tulanga shani ukuti twalicindika abantu?

⁴ Tulanga ukuti twalicindika abantu mu fyo tubamona na mu fyo tubacitila. Nga ca kuti umuntu alikwata imibele iisuma, alacita ifintu ifisuma, kabili alikwatako amaka pali ifwe, tulamucindika. Kwena tufwile ukucindika abantu ukufuma panshi ya mutima.—Mat. 15:8.

5. Cinshi cilenga tulecindika abantu?

⁵ Yehova afwaya tulecindika abantu. Ku ca kumwenako, alitweba ukuti tulecindika “ubuteko.” (Rom. 13:​1, 7) Lelo abantu bamo balanda abati: “Kuti nacindika fye umuntu nga ca kuti alacita ifisuma.” Bushe ifi balanda fyaliba fye bwino? Awe. Fwe babomfi ba kwa Yehova twalishiba ukuti icilenga tulecindika abantu, te pa mulandu ne fyo bacita, lelo ni pa mulandu wa kuti twalitemwa sana Yehova kabili tufwaya tulemusekesha.—Yosh. 4:14; 1 Pet. 3:15.

6. Bushe kuti twacindika umuntu uushatucindika? Londololeni. (Moneni ne cikope pa nkupo.)

⁶ Abantu bamo batontonkanya ukuti, ‘Bushe kuti wacindika umuntu uushakucindika?’ Ee kuti wamucindika. Natulandeko pa fya kumwenako fimo. Imfumu Shauli yalisaalwile umwana wa iko Yonatani pa bantu. (1 Sam. 20:​30-34) Na lyo line, Yonatani alecindika wishi uwali imfumu kabili aleba pamo nankwe ilyo balelwa inkondo mpaka no bushiku Shauli afwile. (Ukufu. 20:12; 2 Sam. 1:23) Shimapepo Mukalamba Eli alitungenye Hana ukuti alikolelwe. (1 Sam. 1:​12-14) Nomba Hana ali no mucinshi ilyo alelanda na Eli nangu ca kuti abena Israele bonse balishibe ukuti abana ba kwa Eli balecita ifyabipa, lelo talebalungika nangu ca kuti ali ni shibo kabili shimapepo mukalamba. (1 Sam. 1:​15-18; 2:​22-24) Kabili abena Atena balisaalwile umutumwa Paulo kabili bamwebele ukuti ali ni “cilandelande.” (Imil. 17:18) Lelo Paulo ali no mucinshi ilyo alelanda nabo. (Imil. 17:22) Ifi ifya kumwenako twalandapo filelanga fye ukuti nga twalitemwa sana Yehova kabili tatufwaya ukumufulwisha, kuti twalacindika abantu na lintu cikosele ukubacindika. Natulande pa bo tulingile ukulacindika no mulandu tulingile ukulabacindikila.

MULECINDIKA ABA MU LUPWA LWENU

7. Finshi fingalenga catukosela ukulacindika aba mu lupwa?

⁷ Ifingalenga catukosela ukubacindika. Tulaba na ba mu lupwa lwesu inshita iikalamba, kanshi tuleshiba imibele yabo iisuma e lyo ne filubo ifyo bacita. Bamo nalimo balilwala ubulwele ubulenga ciletukosela ukubasakamana nelyo balasakamana sana. Bambi kuti balanda nelyo kuti bacita ifingatukalifya. Tufwile ukulaumfwa bwino nga tuli no lupwa pa ng’anda. Nomba nga ca kuti aba mu lupwa tabalecindikana, te kuti baleumfwana kabili te kuti balebombela pamo. Nga filya fine ubulwele bwa mu mfyufyu bulenga ifilundwa fya mubili filabombela bwino pamo, e fyo na ba mu lupwa bashingalabombela pamo nga ca kuti tabalecindikana. Nangu ca kuti te kuti tuposhe ubu bulwele, lelo mu lupwa mwena kuti twasambilila ifya kucindikana.

8. Mulandu nshi tulingile ukulacindikila aba mu lupwa? (1 Timote 5:​4, 8)

⁸ Mulandu nshi tulingile ukulabacindikila? (Belengeni 1 Timote 5:​4, 8.) Muli kalata ya kubalilapo iyo Paulo alembeele Timote, alilandile ifyo aba mu lupwa bafwile ukulasungana. Paulo alilondolwele ukuti ico tufwile ukulacindikila aba mu lupwa lwesu, te pa mulandu fye wa kuti e fyo tufwile ukulacita, lelo ni pa mulandu wa kuti e fyo “bakapepa bafwile ukulacita.” Aya mashiwi yalola mu kuti ico tucindikila aba mu lupwa, ni co twalitemwa Yehova kabili nga tulebacindika ninshi tulemupepa. Yehova e watendeke ulupwa. (Efes. 3:​14, 15) Kanshi nga tulecindika aba mu lupwa, ninshi tulecindika Yehova Uwatendeke ulupwa. Uyu e mulandu uukalamba uo tulingile ukulacindikila aba mu lupwa!

9. Bushe umulume no mukashi kuti balanga shani ukuti balicindikana? (Moneni ne fikope.)

⁹ Ifyo twingalalanga ukuti twalibacindika. Umwaume uwacindika umwina mwakwe alacita ifilanga ukuti umwina mwakwe alicindama ilyo bali fye babili na lintu bali na bantu. (Amapi. 31:28; 1 Pet. 3:7) Tamuuma, tamuseebanya kabili tacita nangu cimo icingalenga alaumfwa ukuti tacindama. Ba Ariel,a abekala ku Argentina balandile abati: “Pa mulandu wa kuti umwina mwandi alilwala, inshita shimo alalanda ifinkalifya. Ifi nga fyacitika, ndaibukishako ukuti ifyo umwina mwandi alanda te fyo alepilibula. Pa nshita sha musango uyu, ndebukisha amashiwi yaba pali 1 Abena Korinti 13:5. Aya mashiwi yalalenga ndeba no mucinshi ilyo ndelanda nankwe ukucila ukumusasukila.” (Amapi. 19:11) Umukashi alacindika umwina mwakwe nga ca kuti alelanda ifisuma pali ena ilyo ali na bantu. (Efes. 5:33) Tamusuusha, tamupumya kabili tamusaalula. Alishiba ukuti nga alecita ifi icupo cakwe kuti caonaika. (Amapi. 14:1) Nkashi uwikala ku Italy uwakwata umulume wakwe uusakamana sana alandile ati: “Inshita shimo ng’umfwa kwati abalume bandi balacilamo fye ukusakamana. Kale ifyo nalelanda ne fyo nalecita pa menso fyalelanga ukuti nshabacindike. Lelo nasanga ukuti nga ndeba sana na bantu ababa no mucinshi nga balelanda pa bantu bambi, na ine ndafwaisha ukulacindika sana abena mwandi.”

10. Bushe abalumendo na bakashana kuti balanga shani ukuti balicindika abafyashi babo?

¹⁰ Mwe balumendo na bakashana, mulekonka amafunde ayo abafyashi benu bamupeela. (Efes. 6:​1-3) Muleba no mucinshi ilyo mulelanda na bafyashi benu. (Ukufu. 21:17) Abafyashi benu nga bakula, mulebafwilisha mu fyo balekabila kabili mulebasakamana. Nga mulecita ifi, ninshi mulebacindika. Natulande pali ba María abakwata bashibo abashili Inte ya kwa Yehova. Ilyo bashibo balwele, balecita ifyalelenga cilekosela ba María ukubasakamana. Ba María balandile abati: “Nalelomba Yehova ukuti alengafwa pa kuti ndecindika batata kabili ndebalanga ukuti nalibacindika. Naletontonkanya nati ifi Yehova anjeba ukuti ndecindika abafyashi bandi, ninshi kuti angafwa pa kuti ndebacindika. Mu kupita kwa nshita, naishileiluka ukuti mfwile ukulacindika batata nangu tabalekele ukucita ifyo bacita.” Nga tulecindika aba mu lupwa lwesu na lintu cikosele ukubacindika, ninshi tulelanga ukuti twalicindika Yehova uwabikako ulupwa.

MULECINDIKA ABA BWANANYINA

11. Mulandu nshi limo cikosela ukucindika aba bwananyina?

¹¹ Ifingalenga catukosela ukubacindika. Bamunyinefwe na bankashi balesha na maka yabo yonse pa kuti balekonka ifyo Baibo isambilisha. Lelo inshita shimo kuti bacita ifingalanga ukuti tabali ne cikuuku kuli ifwe, kuti batontonkanya ifyabipa pali ifwe nelyo kuti batukalifya. Nga ca kuti uwa bwananyina acita fimo ifyalenga ‘twalailishanya,’ kuti catukosela ukumucindika. (Kol. 3:13) Kuti twacita shani pa kuti tutwalilile ukumucindika?

12. Mulandu nshi tulingile ukulacindikila bamunyinefwe na bankashi? (2 Petro 2:​9-12)

¹² Mulandu nshi tulingile ukulabacindikila? (Belengeni 2 Petro 2:​9-12.) Muli kalata ya bubili iyo Petro alembele, alandile ukuti Abena Kristu bamo mu nshita ya batumwa balepontela “abo Lesa acindamika,” e kutila baeluda. Bushe bamalaika ba cishinka bacitilepo shani pali ifi? Pa mulandu wa kuti “balicindika Yehova,” tabalandilepo nangu cimo pali aba balepontela baeluda. Ala ifi bacitile filatupapusha! Bamalaika abapwililika tabalefwaya ukulanda ifyabipa pali aba bantu abalepontela baeluda, lelo bashilile Yehova ukuti e o abapingule kabili e o abakalipile. (Rom. 14:​10-12; linganyeniko Yuda 9.) Kuti twasambililako kuli aba bamalaika. Nga ca kuti bamalaika tabasaalwile abalepontela baeluda, ninshi na ifwe tufwile ukulacindika sana bamunyinefwe na bankashi pantu balitemwa Yehova. Kanshi tufwile “ukubalilapo” ukubacindika. (Rom. 12:10) Nga tulecita ifi ninshi tulelanga ukuti twalicindika Yehova.

13-14. Kuti twacita shani pa kuti tulecindika aba bwananyina? Landeni pa ca kumwenako. (Moneni ne fikope.)

¹³ Ifyo twingalalanga ukuti twalibacindika. Baeluda, lyonse ilyo mulesambilisha aba bwananyina muleba no kutemwa. (File. 8, 9) Nga ca kuti mulingile ukufunda uwa bwananyina, muleba ne cikuuku pa kumufunda kabili tamufwile ukumufunda ilyo mukalipe. Bankashi, kuti mwalenga bonse mu cilonganino balacindikana nga ca kuti tamulecita ulwambo. (Tito 2:​3-5) Bonse kuti twalanga ukuti twalicindika baeluda nga ca kuti tulekonka ifyo baletweba kabili nga tulebatasha pa fyo babombesha mu kutungulula ukulongana, mu kutungulula umulimo wa kubila imbila nsuma na pa fyo bafwa aba bwananyina aba kuti ‘nabalufyanya.’—Gal. 6:1; 1 Tim. 5:17.

¹⁴ Nkashi Rocío calimukosele ukucindika eluda uwamufundilepo. Nkashi Rocío alandile ati: “Nalifulilwe pantu nalemona ukuti tabali ne cikuuku ilyo balemfunda. Nga ndi pa ng’anda nalelanda ifyabipa pali aba baeluda. Nangu ca kuti nshalefwaya ukulanga ukuti nshatemenwe ifyo bamfundile, mu mutima mwena naletontonkanya ukuti tabalefwaya ukungafwa kabili nshalefwaya no kukonka ifyo bamfundile.” Finshi nkashi Rocío acitile pa kuti aluke? Alondolwele ati: “Bushiku bumo ilyo nalebelenga Baibo, nabelengele 1 Abena Tesalonika 5:​12, 13. Ilyo nabelengele ifi fikomo, nalilwike ukuti nshalecindika ulya uwa bwananyina kabili ici calengele kampingu yalancusha. Nalipepele kuli Yehova kabili nalifwailepo ifyebo na fimbi mu mpapulo shesu ifyali no kulenga njaluke mu fyo naletontonkanya. Nasukile nailuka ukuti ubwafya bwalipo te fintu munyinefwe amfundile, nine ne wali ne cilumba. Nomba nalishiba ukuti mfwile ukuba uwaicefya pa kuti ndecindika abantu. Kwena na pali ino ine nshita, ncili nde-esha na maka yandi yonse pa kuti ndecindika abantu kabili ndamona ukuti nga ndecita ifi, Yehova alatemwa.”

MULECINDIKA ABO TUSHIPEPA NABO

15. Mulandu nshi nalimo cingakosela ukucindika abantu abo tushipepa nabo?

¹⁵ Ifingalenga catukosela ukubacindika. Ilingi line nga tulebila imbila nsuma, tulasanga abantu abashatemwa icine icaba mu Baibo. (Efes. 4:18) Abantu bamo balakaana ukukutika nga tulebila imbila nsuma kuli bena pa mulandu ne fyo babasambilishe ilyo bali abaice. Bamo abo tubomba nabo nelyo abo tusambilila nabo tababa ne cikuuku. Na kabili abakalamba ba ncito bamo nelyo bakafundisha bamo tabatemwa umulimo wesu. Mu kupita kwa nshita, kuti twaleka ukucindika abantu ba musango uyu kabili te kuti tuleba ne cikuuku kuli bena.

16. Mulandu nshi tulingile ukulacindikila abo tushipepa nabo? (1 Petro 2:12; 3:15)

¹⁶ Mulandu nshi tulingile ukulabacindikila? Muleibukisha ukuti Yehova alabika amano ku fyo tucitila abo tushipepa nabo. Umutumwa Petro aebele Abena Kristu ukuti imibele yabo iisuma kuti yalenga abantu bamo ‘bacindika Lesa.’ E mulandu wine abakonkomeseshe ukuti ilyo mulelanda pa fyo mwasuminamo, “muleba abafuuka kabili muleba sana no mucinshi.” (Belengeni 1 Petro 2:12; 3:15.) Abena Kristu bafwile ukuba no mucinshi nampo nga balelondolwela bakapingula ifyo basuminamo nelyo nga balelanshanya fye na bantu bambi. Na kuba Yehova alamona kabili alomfwa ifyo tulanda ne nshila tufilandilamo. Uyu e mulandu uukalamba uo tufwile ukulacindikila abo tushipepa nabo.

17. Kuti twacita shani pa kulanga ukuti twalicindika abo tushipepa nabo?

¹⁷ Ifyo twingalalanga ukuti twalibacindika. Ilyo tulebila imbila nsuma, tatufwile ukulenga camoneka kwati abo tulebilako imbila nsuma tabacindama pa mulandu wa kuti tabaishiba ifingi ifyaba mu Baibo, nelyo tabaishibapo nangu fimo pa fya mu Baibo. Lelo tulingile ukulabamona ukuti Lesa abamona ukuti balicindama sana kabili tulingile ukulabamona ukuti balitucila. (Hag. 2:7; Fil. 2:3) Kanshi nga ca kuti umuntu amusaalula pa mulandu ne fyo mwasuminamo, tamufwile ukumusaalula nelyo ukulanda amashiwi ayengalenga camoneka kwati imwe mwalicenjela e lyo ena takwata amano. (1 Pet. 2:23) Nga ca kuti mwalanda amashiwi ayo mwamona ukuti tayaweme, mufwile ukulomba ubwelelo ilyo line fye. Finshi mwingacita pa kulanga ukuti mulacindika abo mubomba nabo nelyo abamwingisha incito? Mulebombesha kabili mulebika amano ku mibele iisuma iyo abo mubomba nabo bakwata e lyo na ku mibele iisuma iyo abamwingisha incito bakwata. (Tito 2:​9, 10) Nga ca kuti muli ba cishinka, mulabombesha kabili mulabomba no mweo wenu onse, nalimo kuti mwasekesha abantu nelyo te lyonse mwingabasekesha. Nomba icishinka ca kutila, kuti mwasekesha Yehova.—Kol. 3:​22, 23.

18. Mulandu nshi tulingile ukulacindikila abantu?

¹⁸ Ukulingana ne fyo twasambilila muli cino cipande, mulandu nshi tulingile ukulacindikila abantu? Natusambilila ukuti nga tulecindika aba mu lupwa lwesu ninshi tulecindika Yehova umutwe wa lupwa lwesu. Na kabili nga tulecindika bamunyinefwe na bankashi, ninshi tulecindika Shifwe wa ku muulu. Natusambilila no kuti nga tulecindika abo tushipepa nabo, kuti balacindika Lesa wesu. Nangu ca kuti abantu bamo tabaletucindika, ifwe tufwile fye ukulabacindika. Mulandu nshi? Pantu Yehova akulatupaala. Atulaya ati: “Abancindika e bo nkacindika.”—1 Sam. 2:30.