Amabuteko Yalabomfya Indalama Ishingi nga Nshi pa Kulwa Inkondo—Bushe Kwaliba na Fimbi Ifyonaika?

Pa kulwa inkondo, amabuteko yalabomfya indalama ishingi nga nshi.

• “Umwaka wapwile, indalama amabuteko mwi sonde lyonse yabomfeshe pa kulwa inkondo shali amadola ya ku America $2.2 trillion. Uyu mwaka eo babomfeshe indalama ishingi sana ku kulwa inkondo ukucila imyaka yonse.”—The Washington Post, February 13, 2024.

Te ndalama fye sheka amabuteko yaonawile pa kulwa inkondo. Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa nkondo ya ku Ukraine.

• Abashilika. Abafwailisha balandile ukuti ukutula apo inkondo yatendekele imyaka ibili iyapita, abashilika nalimo 500,000 balibepaya nelyo ukubacena.

• Abantu. Ukulingana na kabungwe ka United Nations, abantu ukucila pali 28,000 balifwa nelyo ukucenekwa. Na lyo line, uwa mu kabungwe ka UN alandile ukuti: “Taca-anguka ukwishiba impendwa ya bantu abafwile na bacenekwe e lyo na bo inkondo yalenga balacula.”a

Amafya ayo abantu bakwata pa mulandu wa nkondo ne fimfulunganya yalifula sana.

• Abantu amamilioni 114. Iyi e mpendwa ya bantu ababutuka no kusha amayanda yabo pa mulandu wa nkondo ne fimfulunganya mwi sonde lyonse ilyo calefika mu September 2023.

• Abantu amamilioni 783. Iyi e mpendwa ya bantu abacula ku nsala. “Ifimfulunganya e cikalamba icilenga abantu ukulacula sana ku nsala, kabili abantu amapesenti 70 abacula sana ku nsala bekala mu ncende umwaba sana inkondo ne fimfulunganya.”—E fyalandile akabungwe ka World Food Programme.

Bushe kukabako inshita ilyo kushakabe inkondo? Bushe kuti twacetekela ukuti ku ntanshi kukaba umutende? Bushe kukabako inshita ilyo kushakabe umupiina nangu umo kabili ilyo abantu bonse bakakwata ifyo bakalakabila ukubikako ne fya kulya? Finshi Baibo yalandapo?

Inshita ya nkondo

Baibo yalisobeele ukuti mwi sonde mukaba inkondo, ku kulangilila uwanina pali kabalwe.

• “E lyo kwafumine kabalwe umbi, uwakashika; no waikelepo apeelwe amaka ya kufumya umutende pe sonde pa kuti abantu bepayane; kabili apeelwe ulupanga ulukalamba.”—Ukusokolola 6:4.

Pali uyu kabalwe pakonka bakabalwe bambi babili abemininako ifipowe ne mfwa pa mulandu ne cinkunka e lyo ne fintu fimbi. (Ukusokolola 6:5-8) Pa kuti mwishibilepo na fimbi pali ubu busesemo bwa mu Baibo na pa kuti mumone ukuti bulefikilishiwa muno nshiku, belengeni icipande citila “Bushe Abaume Bane Abanina Pali Bakabalwe ni Bani?”

Inshita ilyo kukaba umutende

Nomba line fye, abantu bali no kuleka ukubomfya ifyuma fyonse ku kulwa inkondo. Na lyo line, te bantu bakalenga ukuti ifi fikacitike. Baibo itila:

• Lesa “alelenga inkondo ukupwa ukufika ku mpela sha pano isonde.”—Amalumbo 46:9.

• Lesa akafumyapo amafya yonse ayesako pa mulandu ne nkondo. “Akafuuta ifilamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko na kabili, takwakabe no kuloosha nangu ukuteta nangu ukukalipwa na kabili. Ifya ntanshi nafiya.”—Ukusokolola 21:4.

• Lesa akashininkisha ukuti abantu bonse bakaleikala umutende. “Abantu bandi bakekala mu cifulo ca mutende na mu ncende ishacingililwa ne ncende sha kutuushishamo ishaba tondolo.”—Esaya 32:18.

Ukulingana no busesemo bwa mu Baibo, inkondo e lyo ne fintu fimbi ifyo tumona filecitika muno nshiku filangilila ukuti iyi nshita ya mutende naipalama sana.

Bushe Lesa akacita shani pa kuleta umutende? Akabomfya ubuteeko bwakwe ubwa ku muulu, nelyo Ubufumu. (Mateo 6:10) Pa kuti mwishibe ubu Bufumu, ne fyo bwamukuma, tambeni vidio iipi iitila Bushe Ubufumu bwa kwa Lesa ni Cinshi?