IFINGAFWA INDUPWA
Ifyo Mwingafwa Abana nga Bafilwa Ukucita Fimo Nelyo nga Balufyanya
Ukwabula no kutwishika, abana benu kuti bafilwa ukucita fimo kabili ici kuti calenga baumfwa ububi. Kuti mwacita shani pa kuti mwafwe abana benu ukuleka ukumfwa ububi?
Ifyo mulingile ukwishiba
Bonse fye inshita shimo tulafilwa ukucita fimo nelyo tulalufyanya. Baibolo ilanda ukuti “bonse tulaipununa.” (Yakobo 3:2) Abana nabo balaipununa nelyo balalufyanya. Nomba ukulufyanya nelyo ukufilwa ukucita fimo kuti kwalenga umwana asambilila ifya kucita pa kuti elaumfwa sana ububi ifya musango uyu nga fyacitika. Nangu ca kuti abana tabafyalwa nabeshiba ifya kucita pa kuti belaumfwa sana ububi nga bafilwa ukucita fimo, kuti basambilila ifya kucita. Ba Laura abakwata abana batile: “Ine na bena mwandi twalimona ukuti cilawama abana nga baishiba ifya kucita pa kuti belaba sana no bulanda nga bafilwa ukucita fimo, pantu ici cilalenga basambilila ukulashipikisha nga ca kuti ifintu tafili ukulingana ne fyo bale-enekela.”
Abana abengi tabeshiba bwino ifya kucita pa kuti belaba sana no bulanda nga bafilwa ukucita fimo nelyo nga balufyanya. Icilenga abana bamo beishiba ifya kucita nga balufyanya ni co abafyashi babo balabeba amashiwi ayalenga balamona kwati tapali ifyo balufyenye. Ku ca kumwenako, umwana nga tacitile bwino mu fya kusukulu, abafyashi bamo balanda ukuti ni bakafundisha balengele. Na kabili umwana nga apusana no munankwe, abafyashi bamo balangufyanya ukupeela uwangala no mwana wabo imilandu.
Nga ca kuti abafyashi balepokolola abana babo nga balufyanya, bushe abana kuti basambilila ukulasumina nga balufyanya e lyo no kucitapo fimo pa kuti bapwishe ubwafya?
Ifyo mwingacita
Mulesambilisha abana benu ukuti mu fyo bacita kuti mwafuma ifisuma nelyo ifibi.
Baibolo itila: “Ico umuntu alebyala, e co akalobolola.”—Abena Galatia 6:7.
Muli fyonse ifyo tucita mulafuma fimo. Nga ca kuti twaonaula fimo, tulingile ukucita fimo pa kuti tufilungishe. Ifi fine e fyo caba na ku fyo tucita. Nga ca kuti ifyo twacita tafili bwino, kuti mwafuma ifibi. Abana balingile ukwishiba icishinka ca kuti mu fyo bacita kuti mwafuma ifisuma nelyo ifyabipa, kabili bafwile no kwishiba ukuti fimo nga fyacitika, ninshi kwali ifyo nabo bene bacitile ifyalengele ukuti ifyo fintu ficitike. Kanshi mwilapeela abantu bambi imilandu nga ca kuti abana benu nabalufyanya. Lelo pa kuti beshibe ukuti ifyo bacitile tafili bwino, mulebasalapula ukulingana no mushinku wabo. Umwana afwile ukwishiba ukuti nga alufyanya, ifintu kuti fyamubipila.
Muleafwa abana benu ukwishiba ifya kucita.
Ifyo Baibolo ilanda: “Umulungami kuti awa imiku cinelubali (7), lelo ukwima akema.”—Amapinda 24:16.
Kuti twaumfwa sana ububi nga ca kuti twafilwa ukucita fimo nelyo nga twalunfyanya, lelo ici tacipilibula ukuti tatwakatale atucitapo ifisuma. Mulekoselesha abana benu ukulatontonkanya pa fyo bengacita pa kuti umuku ukonkelepo bakakumanishe ukucita ifyo bafililwe ukucita, ukucila ukulailishanya fye pa fyacitike. Ku ca kumwenako, nga ca kuti umwana wenu apona amashindano ya ku sukulu, mufwile ukumukoselesha ukulabelenga sana pa kuti umuku ukonkelepo akacite bwino. (Amapinda 20:4) Nga ca kuti umwana wenu umwanakashi apusana no munankwe, mulingile ukumukoselesha ukutontonkanya pa fyo engacita pa kuti bakatendeke ukumfwana na kabili, nangu ca kuti umunankwe e walufyenye.—Abena Roma 12:18; 2 Timote 2:24.
Mulesambilisha abana benu ukuba abafuuka.
Ifyo Baibolo ilanda: “Nde-eba imwe bonse ukuti mwilaitunga ukucila pa fyo mwaba.”—Abena Roma 12:3.
Nga mule-eba umwana wenu ukuti alicila abantu bonse muli fimo, ninshi mulemubepa fye kabili ninshi tamulemwafwa. Pantu nangu fye bana abacita bwino sana mu fya kusukulu te lyonse bacita bwino mu mashindano. Na bana abacita bwino mu fyangalo fimo, te lyonse bacimfya muli ifyo fyangalo. Abana nga bali abafuuka, te kuti baleumfwa sana ububi nga ca kuti tabacitile bwino muli fimo.
Baibolo ilanda ukuti amacushi yalalenga twaba abakosa no kulashipikisha amesho. (Yakobo 1:2-4) Kanshi muleafwa abana benu ukwishiba ici cishinka pa kuti belaumfwa sana ububi nga bafilwa ukucita fimo.
Kwena kuti papita inshita pa kuti musambilishe abana benu ukukanalaumfwa sana ububi nga bafilwa ukucita fimo nelyo nga balufyanya, kabili mufwile ukubombesha. Lelo ifyo mwabasambilisha ilyo bali abaice, fikabafwa na lintu bakaba imisepela. Icitabo citila Letting Go With Love and Confidence cilanda ukuti: “Abacaice abo basambilisha ukukanaumfwa sana ububi nga bafilwa ukucita fimo, ilingi line tabacita ifyabipa nga kwaba ifyalenga bomfwe ububi. Kabili kuti batwalilila ukucita ifisuma na lintu kwacitika ifintu ifipya nelyo ifyo bashacilaenekela.” Abana nga basambilila ifya kucita pa kuti belaumfwa sana ububi nga tabacitile bwino muli fimo, ifyo basambilila fikabafwa na lintu bakakula.
Ifyo mwingacita: Mulecita ifingalenga abana benu balamupashanya. Muleibukisha ukuti ifyo mucita nga kwaba ifyalenga mwaumfwa ububi, e fyo na bana benu bakalacita nga kwaba ifyalenga baumfwa ububi.