Amalu. 146:3, 4: “Mwitetekela bakankala, nangu mwana wa muntu uo takuli ukupususha muli wene; wafumo mupu wakwe, abwelela ku mushili wakwe.” (E co, amaprogramu ayali yonse ku kuwamyako yantu bakateka bemika mu kwangufyanya yalaya mu maboko ya bambi kabili ilingi yalasuulwako.)

Te mulandu ni kateka nshi, akaba ulubali lwa ici calo calaala mu maka ya kwa Satana.—1 Yoh. 5:19.

Bushe ukwaluka kwa lukakala e casuko?

Nangu fye nga ca kuti bakateka babola bafumishiwa mu maka na mafunde yashalungama yapooswa, kamfulumende mupya akapangwa na bantunse bashapwililika kabili bakaba ulubali lwa micitile ya bupolitiki intu Baibolo mu kulengama isoso kuti yaba mu kulama kwa kwa Satana.

Mat. 26:52: “Bwesesho lupanga lobe umo lwikala; pantu bonse ababuulo lupanga bakafwa ku lupanga.” (Yesu e wasosele ici kuli umo uwa batumwa bakwe pa nshita ubulashi bwa kamfulumende bwalebomfiwa mu kubulo kulungama mu kulwisha Umwana wa kwa Lesa umwine. Pantu ni ku nshila nshi iyacilapo ukulungama umuntu engalwila, nga ca kuti ico caali icintu calungama ica kucita?)

Amapi. 24:21, 22: “We mwana wandi, tiina Yehova ne mfumu, wiyobeka [ku bafwayo kwaluka]; pantu akayofi kabo kuti kaima no kupumikisha, no konaula kwa bonse babili takwingeshibwa.”

Cinshi, lyene, icaba icasuko ku mpika sha kubola no kutitikisha?

Dan. 2:44: “Lesa wa mulu akemyo bufumu ubushakonaulwe umuyayaya, no bufumu bwa buko tabwakashiilwe ku bantu bambi; bukashonaula no kupesha aya mabufumu yonse, kabili bukeminina umuyayaya.”

Amalu. 72:12-14: “Pantu [imfumu ya kwa Yehova, Yesu Kristu] ipokololo mubusu uwakuuta, no mulanda, no ushikwete wa kumwafwa; ilililo umulanda no mubusu, ne myeo ya babusu ilapususha: ilubule myeo yabo mu kunyanyantilwa na mu kufyengwa; no mulopa wabo walifinisha mu menso ya iko.” (Ukwangwako kwakwe ku bantu ba musango yo lintu aali pe sonde—ukuposha kwakwe, ukuliisha icinabwingi, nangu fye ukupeela ubumi bwakwe pali bene—kulangilila ukuti mu cine cine akaba kateka wasobelwe mu busesemo.)

Mona na kabili amabula 257-262, pe samba lya “Ubufumu.”

Mulandu nshi untu twingalangulukila mu kukatama cintu Baibolo isosa pa lwa nshita ya ku ntanshi iya kamfulumende?

Bakateka ba buntunse tabalepayanya cintu umutundu wa muntu ulekabila mu kwangufyanya

Languluka ifi fintu fintu abantu ukuli konse bakabila, ifyo amakamfulumende ya buntunse tayalepayanya lelo ifyo Lesa alaya: (1) Ubumi mu calo icalubuka ku cintiinya ca nkondo.—Esa. 2:4; Amalu. 46:9, 10. (2) Ifya kulya fyakumanina kuli onse.—Amalu. 72:16. (3) Amayanda yasuma ku uuli onse.—Esa. 65:21. (4) Incito ya kwikusha kuli bonse abaikabila, e co kuti baipekanishisha ne ndupwa shabo.—Esa. 65:22. (5) Ubumi ubo ubwabulo kufimbilikishiwa no kulwala na malwele.—Ukus. 21:3, 4. (6) Ubulungi, ukulubulwa ukufuma ku butotelo, akapaatulula ka nkanda, ifya mu ndalama, no lupato lwa luko.—Esa. 9:7; 11:3-5. (7) Ukuipakisha ukucingililwa, ukwabulo busanso ku muntu wa umo nelyo icikwatwa ukufuma ku ntalamisoka.—Mika 4:4; Amapi. 2:22. (8) Icalo umo imibele ikacilapo ukucindikwa ukusanshako ukutemwa, icikuku, ukwangwako ku muntu munankwe uwa umo, ne cine.—Amalu. 85:10, 11; Gal. 5:22, 23.

Pa makana ya myaka, bakateka ba bupolitiki balaya fye abantu babo imibele yacilapo ukuwama. Mu kuba ne ca kufumamo nshi? Nangula abantu mu nko ishingi balikwata ifikwatwa fya ku mubili ifingi, tababa aba nsansa, kabili impika ishilolenkana na bene shalicilapo ukupikana ukucila kale lyonse.

Amasesemo ya Baibolo yashininkishiwa ukuba aya kushintililapo umupwilapo

Umwanda wa myaka mu kubangilila Icebo ca kwa Lesa casobele icifulo ca Babiloni ica kuteka icalo, na kabili fintu amaka ya iko mu kupelako yali no kubongololwa, ne cishinka ca kuti, umuku umo ukupomoka, umusumba wa iko ukwabula na kabili ukwikalwamo. (Esa. 13:17-22) Mupepi ne myanda ya myaka ibili mu kubangililako, nangu fye ni lintu Sailasi talafyalwa, Baibolo yasobele wene mwi shina pamo pene no lubali lwakwe mu milandu ya pa kati ka nko. (Esa. 44:28; 45:1, 2) Ilintu Madai na Persia tayalasanguka amaka ya calo, ukwima kwa yako, mu musango wa minkubili, na fintu yali no kupwa fyonse fyalisobelwe. Ukucila pa myanda ya myaka ibili mu kubangilila inshila ya buteko bwa calo ubwa ciGreek pe samba lya mfumu ya kubalilapo yalisobelwe, na kabili ukulekanishiwa kwali no kukonkapo ukwa buteko mu mbali shine.—Dan. 8:1-8, 20-22.

Baibolo yasobele mu kutantalilako imibele ya calo iya kasuba kesu, kabili itubika mu kwishibisha ukuti amakamfulumende yonse aya buntunse yakesa ku mpela ya yako pa maboko ya kwa Lesa no kuti Ubufumu bwa kwa Lesa mu maboko ya Mwana wakwe, Yesu Kristu, bukateka pa mutundu wa muntu onse.—Dan. 2:44; 7:13, 14.

Bushe taili inshila ya mano ukumfwila intulo ya fyebo iyo iyashininwa ukuba iyacilapo ukushintililwapo mu kukonkana?

Kamfulumende kuli Lesa e kupikulula fye kweka ku mpika sha mutundu wa muntu

Impika isho ishikabila ukupikululwa shifwaya amaka, ukulamuka, ne mibele iyo abantunse bashakwata. Lesa kuti alubula umutundu wa muntu ukufuma ku kusonga kwa kwa Ciwa ne fibanda fyakwe, kabili Alilaya ukucite fyo, lelo umuntu te kuti acite. Lesa alicita ukupayanya ukucita cintu sayansi ya fya cipatala ishingapwishishisha—ukufumyapo ulubembu, na muli fyo ukupwisha ukulwala ne mfwa no kucilenga ukucitikako ku bantu ukuba umusango wa bantu untu mu cituntulu bafwaikwa ukuba. Kabumba alikwata ukwishiba kukabilwa (ukwe sonde ne mibombele ya bumi bonse) ukupikulula impika sha kuletako ifya kulya no kucingilila ukukowesha kulenga ubusanso, lelo ukubombesha kwa buntunse ilingi line kulenga impika shafulilako. Icebo ca kwa Lesa kale kale cilealula ubumi pa kati abo abankula ku kutungulula kwa ciko bengaba abantu ba cikuku, abakwata ukutemwa mu kuba ne mibele isuma iyasumbuka, sosaite wa bantu abakaana ukubuule fyanso ukulwisha umuntu munabo kabili abekala mu mutende wine wine na bumunyina nangula bafuma ku nko shonse, imishobo, na mabumba ya ndimi.

Ni lilali lintu Ubufumu bwa kwa Lesa bukafumyapo imicitile ilipo iya calo? Moneni imitwe ikalamba “Inshiku” na “Inshiku sha Kulekelesha.”

Lesa

Ubulondoloshi: Uwabako Uwapulishamo, uo ishina limwishibisha ni Yehova. Ululimi lwa ciHebere lubomfya inumbwilo sha kwa “Lesa” ishiletako itontonkanyo lya bukose, kabili na bukatebebe, umucinshi, no bulumba. Mu kupusanako kuli Lesa wa cine, kwalibako