Lelo nakalimo nshikwete mu muntontonkanya icintu cimo cine ico mukwete lintu mwalosha kuli “bulesa bwa kwa Kristu.”’ Lyene nakalimo lundapo ukuti: (1) ‘Mulandu nshi nasosela ico? Cisuma, pali Esaya 9:6 Yesu Kristu alondololwa nga “Lesa Wa maka,” lelo ni Wishi eka e waloshiwako muli Baibolo nga Lesa Wa maka yonse.’ (2) ‘Kabili moneni ukuti pali Yohane 17:3 Yesu alanda ulwa kwa Wishi pamo nga “Lesa wine wine mweka.” E co, ukucilisha, Yesu aba kubelebesha fye kwa kwa Lesa wa cine.’ (3) ‘Cinshi cifwaikwa pa lubali lwesu pa kuba aba kutemuna Lesa? (Yoh. 4:23, 24)’

Helo

Ubulondoloshi: Ishiwi “helo” lilasangwa mu mabupilibulo ayengi aya Baibolo. Mu fikomo fimo fine amabupilibulo yambi yabelengwa ukuti “inshishi,” “icalo ca bafwa,” na fimbipo. AmaBaibolo yambi yalemba fye amashiwi ya lulimi lwa kubalilapo ayapilibulwa inshita shimo ukuti “helo”; uko e kuti, yalumbulula yene mu kuba na makalata yamo aya alphabet yesu lelo ayasha amashiwi ayabulwo kupilibulwa. Mashiwi nshi ayo? Sheʹohlʹ ya ciHebere ne lyalingana na lyene ilya ciGreek haiʹdes; ayalosha, te ku cifulo ca kushiikwako cimo, lelo ku nshishi ya cinkumbawile iya mutundu wa muntu uwafwa; na kabili; geʹen·na ya ciGreek ibomfiwa nge cilangililo ca bonaushi bwa ciyayaya. Nangu cibe fyo, monse mu Kristendomu na mu mabutotelo ayengi ayashili ya bwina Kristu casambilishiwa ukuti helo cifulo cikalwamo ne fibanda kabili umo ababifi, pa numa ya mfwa, bakandwa (kabili bamo basumina ukuti ici caba pamo no kulungulushiwa).

Bushe Baibolo ilangilila nampo nga abafwa balakumanya ukukalipwa?

Luk. Mil. 9:5, 10: “Aba mweo bantu abaishibo kuti bakafwa, lelo abafwa bantu abashaishiba kantu nangu kamo, . . . Conse ico iminwe yobe yasanga ica kucita, cita ku maka yobe; pantu takuli ica kucita nangu ca kwelenganya nangu kwishiba nangu mano ku [Sheol,*, NW] uko uleya.” (Nga tabeshiba nangu kamo, ukwabulo kutwishika tabomfwa kukalipwa.) (*“Sheol,” AS, RS, NE, JB; “inshishi,” KJ, Kx; “helo” Dy; “icalo ca bafwa,” TEV.)

Amalu. 146:4: “Wafumo [mupashi, NW] wakwe, abwelela ku mushili wakwe, ubushiku bulya bwine yaloba amatontonkanyo* yakwe” (*“Amatontonkanyo,” KJ, 145:4 muli Dy; “amapange,” JB; “amapekanyo,” RS, TEV.)