‘Kabiyeni, Kalengeni Abasambi’

“Amaka yonse nayapeelwa kuli ine mu muulu na pano isonde. E ico kabiyeni, kalengeni . . . abasambi.”—MATEO 28:18, 19.

1, 2. (a) Mulimo nshi Yesu apeele abakonshi bakwe? (b) Mepusho nshi ayakuma ifipope fya kwa Yesu twalalandapo?

BUSHIKU bumo mu Israele, muli shinde wa mu 33 C.E., abasambi ba kwa Yesu balilongene pa lupili mu Galili. Shikulwibo uwabuushiwe ali mupepi no kuya ku muulu, lelo ilyo ashilaya alefwaya ukubeba fimo ifyacindama. Yesu alefwaya ukubapeela umulimo. Mulimo nshi? Bushe abasambi bakwe bayankwileko shani? Kabili bushe ulya mulimo watukuma shani pali leelo?

² Ifyasosele Yesu fyalembwa pali Mateo 28:18-20 apatila: “Amaka yonse nayapeelwa kuli ine mu muulu na pano isonde. E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, mulebabatishisha mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo, mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele. Kabili, moneni! nakulaba na imwe inshiku shonse ukufika na ku mpela ya bwikashi.” Yesu alandile pa “maka yonse,” “inko shonse,” ifintu “fyonse” ne “nshiku shonse.” Ifipope fyakwe umwaba aya mashiwi fileta amepusho yacindama, ayengasupulwa mu mepusho yane aya kuti, mulandu nshi? kwi? cinshi? na lilali? Natulande pa lipusho limo na limo.a

“Amaka Yonse Nayapeelwa Kuli Ine”

3. Mulandu nshi tulingile ukuumfwila icipope ca kupanga abasambi?

³ Intanshi, mulandu nshi tulingile ukuumfwila icipope ca kupanga abasambi? Yesu atile: “Amaka yonse nayapeelwe kuli ine mu muulu na pano isonde. E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi.” Ishiwi lya kuti “e ico” lilanga umulandu ukalamba tulingile ukuumfwila ici cipope. Ni co Yesu, uwatupeele ici cipope, alikwata “amaka yonse.” Bushe amaka yakwe yakula shani?

4. (a) Bushe amaka ya kwa Yesu yakula shani? (b) Bushe ukwishiba ukuti Yesu alikwata sana amaka kufwile ukulenga twalamona shani icipope atupeele ica kupanga abasambi?

⁴ Yesu alikwata amaka pa cilonganino cakwe, kabili ukutula mu 1914 alikwata amaka pa Bufumu bwa kwa Lesa ubwatendeke ukuteka uyu wine mwaka. (Abena Kolose 1:13; Ukusokolola 11:15) E malaika mukalamba kanshi alikwata amaka pa minshipendwa ya bamalaika mu muulu. (1 Abena Tesalonika 4:16; 1 Petro 3:22; Ukusokolola 19:14-16) Wishi alimupeela amaka ya konaula “ubuteko bonse no butungulushi bonse na maka” ifikaanya amafunde yalungama. (1 Abena Korinti 15:24-26; Abena Efese 1:20-23) Yesu taba fye na maka pa ba mweo. Ni “kapingula wa ba mweo na bafwa” kabili Lesa alimupeela amaka ya kubuusha abalaala mu mfwa. (Imilimo 10:42; Yohane 5:26-28) Kanshi tufwile ukumona icipope cafuma ku Muntu wapeelwa amaka ayengi ukuti calicindama sana. E ico, ku kulanga umucinshi kabili mu kuitemenwa, tulomfwila icipope ca kwa Kristu ica kuti ‘kabiyeni kalengeni abasambi.’

5. (a) Bushe Petro alangile shani icumfwila ku fyo Yesu amwebele? (b) Bushe Petro apaalilwe shani ilyo acitile ifyo Yesu amwebele?

⁵ Ilyo Yesu atendeke umulimo wakwe pe sonde, asambilishe abasambi bakwe mu nshila ya kupapusha ukuti nga baishiba amaka akwata no kuumfwila ifipope fyakwe bali no kupaalwa. Inshita imo aebele Petro uwali umulondo ati: “Twaleni ubwato apashikile, kabili pooseni amasumbu yenu ku kwipaye sabi.” Petro alishininkishe ukuti takwali isabi, e ico, aebele Yesu ati: “Mwe Kasambilisha, tucuulile ubushiku bonse no kwipaya nangu limo nakalya.” Lelo, Petro ali-icefeshe no kusosa ati: “Lelo pa fyo mwasosa, nalapoosamo amasumbu.” Ilyo Petro aumfwilile icipope ca kwa Kristu, aikete “isabi ilingi nga nshi.” Pa kupeshiwa amano pali ici, Petro “awilile ku makufi ya kwa Yesu, ati: ‘Fumeni kuli ine, mwe Shikulu, pantu ndi muntu mubembu.’” Lelo, Yesu atile: “Wilatiina. Ukufuma pali nomba walaba umulondo wa bantu.” (Luka 5:1-10; Mateo 4:18) Cinshi tulesambilila kuli ili lyashi?

6. (a) Bushe ilyashi pa fyo abasambi baikete isabi mu kupapusha lilangilila cinshi pa lwa cumfwila Yesu afwaya? (b) Kuti twapashanya shani Yesu?

⁶ Yesu apeele Petro, Andrea, na batumwa bambi umulimo wa kuba “abalondo ba bantu” pa numa ya kwikata isabi ilingi, te lintu bashilaikata. (Marko 1:16, 17) Twamona ukuti Yesu talefwaya abantu ukumumfwila fye ico cine. Alilondolwele bwino bwino umulandu balekabila ukumumfwila. Nga filya ukuumfwila ilyo Yesu abebele ukupoosa amasumbu kwalengele bekate isabi ilingi, no kuumfwila icipope ca “kuba abalondo ba bantu” kwali no kuleta amapaalo ayengi. Abasambi balicetekele sana ifyo Yesu abebele kabili balicitile. Ilyashi lipwa na mashiwi ya kuti: “Babweseshe amato ku mulundu, kabili bashile fyonse no kumukonka.” (Luka 5:11) Pali leelo, nga tulekoselesha bambi ukulashimikila pamo na ifwe, ninshi tulepashanya Yesu. Tatufwaya abantu ukucita fye ifyo twabeba, lelo tulabeba bwino bwino ico bafwile ukukonkela icipope ca kwa Kristu.

Ififwile Ukulenga Tuleumfwila Icipope

7, 8. (a) Milandu nshi imo iya mu Malembo iilenga tuleshimika Ubufumu no kupanga abasambi? (b) Lilembo nshi ilimukoselesha sana ukutwalilila ukushimikila? (Moneni no tulembo twa pe samba.)

⁷ Apo twalishiba amaka Kristu akwata, na ifwe tulabombako umulimo wa kushimika Ubufumu no kupanga abasambi. Finshi fimbi Amalembo yalandapo ifilenga tulebomba uyo mulimo ifyo twingebako abo tulefwaya ukukoselesha ukubombe milimo isuma? Umfweni ifyo Inte sha kwa Yehova ishingi isha busumino mu fyalo fyalekanalekana shasosa, kabili moneni ifyo amalembo yambwilwe yampene ne fyo balandile.

⁸ BaRoy ababatishiwe mu 1951 batila: “Ilyo naipeele kuli Yehova, namulaile ukumubombela lyonse. Ndefwaya ukucita ifyo nalaile.” (Amalumbo 50:14; Mateo 5:37) BaHeather, ababatishiwe mu 1962 batila: “Nga natontonkanya pali fyonse ifyo Yehova ancitila, ndafwaya ukumubombela mu busumino pa kuti amone ukuti ndatasha.” (Amalumbo 9:1, 9-11; Abena Kolose 3:15) BaHannelore ababatishiwe mu 1954 batila: “Lyonse nga tuli mu butumikishi, bamalaika balatwafwa. We paalo we!” (Imilimo 10:30-33; Ukusokolola 14:6, 7) BaHonor ababatishiwe mu 1969 batila: “Inshita ya bupingushi bwa kwa Yehova nga yafika, nshilefwaya nangu umo pa bena mupalamano bandi akapeele Yehova ne Nte shakwe umulandu wa kuti balibalekeleshe, ati ‘nshaumfwile nsoke!’” (Esekiele 2:5; 3:17-19; Abena Roma 10:16, 18) BaClaudio, ababatishiwe mu 1974 batila: “Nga tuleshimikila, ‘Lesa alatumona’ kabili ‘tuba na Kristu.’ We cintu ulawama! Nga tuli mu mulimo wa kubila tuba ne Fibusa fyesu ifyawamisha.”—2 Abena Korinti 2:17.b

9. (a) Cinshi ilyashi lilanda pa fyo Petro na batumwa bambi baipeye sabi lilanga pa cifwile ukulenga umo ukuumfwila Kristu? (b) Cinshi cifwile ukulenga umo ukuumfwila Lesa na Kristu pali leelo, kabili mulandu nshi?

⁹ Ilyashi lilanda pa fyo abasambi baipeye sabi mu kupapusha lilanga ne fyo cacindama ukuumfwila Kristu pa mulandu wa kuti twalimutemwa. Ilyo Petro atile, “Fumeni kuli ine, mwe Shikulu, pantu ndi muntu mubembu,” Yesu tafuminepo, kabili tapeele Petro umulandu wa kucita ulubembu ululi lonse. (Luka 5:8) Kabili Yesu takalipile Petro pa kumupaapaata ukuti afumepo. Lelo Yesu amwaswike mu mutembo ati: “Witiina.” Umwenso nga e walengele Petro ukuumfwila Kristu nga tacaweme. Lelo, Yesu aebele Petro na banankwe ukuti bali no kuba abalondo ba bantu. Na ndakai tatutiinya abantu nelyo ukubeba ifyabipa, pamo nga ukubapa imilandu nelyo ukubomfwisha insoni pa kuti bapatikishiwe ukuumfwila Kristu. Ukuitemenwa ukuumfwila pa mulandu wa kuti twalitemwa Lesa na Kristu kulenga umutima wa kwa Yehova ukusekelela.—Mateo 22:37.

“Kalengeni Aba Nko Shonse Ukuba Abasambi”

10. (a) Fyebo nshi ifyakumine icipope ca kwa Yesu ica kupanga abasambi ifyalengele umulimo ukukosa ku basambi bakwe? (b) Bushe abasambi bayankwileko shani ku cipope ca kwa Yesu?

¹⁰ Ubwipusho bwa cibili pa lwa ici cipope ca kwa Kristu bwa kuti, bushe ni kwi umulimo wa kupanga abasambi ufwile ukubombelwa? Yesu aebele abakonshi bakwe ati: “Kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi.” Ilyo Yesu ashilatendeka umulimo wakwe, aba nko shonse balepokelelwa nga baisa ku Israele ku kubombela Yehova. (1 Ishamfumu 8:41-43) Yesu umwine ashimikile sana abaYuda, nomba apa aeba abakonshi bakwe ukuya na ku ba nko shonse. Kanshi umo balecitila ubulondo atemwa icifulo abasambi bakwe baleshimikilamo cali fye “cishiba” icinono, e kuti abaYuda. Lelo, mu kwangufyanya cali no kusanshamo “bemba” nelyo abantunse bonse. Nangu line uku kwaluka kwalengele umulimo wa basambi ukukosa, balikonkele ifyo Yesu abebele. Ilyo ne myaka 30 tailakumana ukutula apo Yesu afwilile, umutumwa Paulo alembele ati imbila nsuma yalibililwe te ku baYuda fye lelo na “ku cibumbwa conse ica mwi samba lya muulu.”—Abena Kolose 1:23.

11. Kulunduluka nshi kwacitika mu ‘fifulo fya bulondo’ ukutula ku kwamba kwa ba1900?

¹¹ Na mu myaka ya nomba line ififulo fya kushimikilamo fyalikulilako. Ku kutendeka kwa ba1900, mu fyalo fye ifinono e ‘mwalecitilwa ubulondo.’ Lelo, abasambi ba kwa Kristu ilya nshita bapashenye Abena Kristu ba kubalilapo kabili mu mukoosha balilundulwile ififulo fya kushimikilamo. (Abena Roma 15:20) Ku kutendeka kwa ba1930, balepanga abasambi mu fyalo 100. Pali leelo, ‘ififulo fya bulondo’ fyalifula ukufika ku fyalo 235.—Marko 13:10.

“Ukufuma mu Ndimi Shonse”

12. Mulimo nshi uukalamba ukusesema kwaba pali Sekaria 8:23 kuleta?

¹² Icalenga umulimo wa kupanga abasambi ukukula, te bukulu fye bwa cifulo, lelo ni co ne ndimi shine shalifula. Ukupitila muli kasesema Sekaria, Yehova asobele ati: “Mu nshiku isho e mo abantu ikumi aba mu nko sha ndimi shonse bakekata ku cisempe ca muYuda umo, no kutila, Tuleya na imwe, pantu natuumfwo kuti muli na Lesa.” (Sekaria 8:23) Mu kufishiwapo kukalamba ukwa uku kusesema, “umuYuda umo” emininako Abena Kristu basubwa, e lyo “abantu ikumi” bemininako “ibumba likalamba.”c (Ukusokolola 7:9, 10; Abena Galatia 6:16) Ili bumba likalamba ilya bakonshi ba kwa Kristu lyali no kusangwa mu nko ishingi no kulanda indimi ishingi nga filya Sekaria asobele. Bushe abantu ba kwa Lesa pali leelo, bafuma mu nko ishingi, e lyo kabili bushe balanda indimi ishingi? Ee, e fyo caba.

13. (a) Bushe kulunduluka nshi mu ndimi ukwamoneka pa bantu ba kwa Lesa pali leelo? (b) Bushe ibumba lya musha wa cishinka lyacitapo shani pa kukabila kwakulilako ukwa fya kulya fya ku mupashi mu ndimi ishingi? (Landeni na pa mukululo uleti “Impapulo sha Mpofu.”)

¹³ Mu 1950, abalelanda ululimi lwa ciNgeleshi pa Nte sha kwa Yehova mwi sonde lyonse balicilile pali citika. Pa kufika mu 1980 ifintu fyalyalwike. Abalelanda iciNgeleshi pa Nte sha kwa Yehova balicepeleko pali citika, kabili nomba abalanda icingeleshi banono sana. Bushe ibumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka lyacitapo shani pali uku kwaluka? Lyalipekanya ifya kulya mu ndimi ishingi. (Mateo 24:45) Ku kulangilila ici, mu 1950, impapulo shesu shalesabankanishiwa mu ndimi 90, lelo, ndakai shisabankanishiwa mu ndimi 400. Bushe ukupoosa amano ku balanda indimi shalekanalekana muli uyu musango kwalileta ifisuma? Ee, kwalileta! Abantu ukufika ku mamilioni 5,000 ‘ukufuma mu ndimi shonse’ balaba abasambi ba kwa Kristu cila mulungu! (Ukusokolola 7:9) Kabili bacili balefulilako. Mu fyalo fimbi amasumbu ya mampalanya yaleleta isabi ilingi nga nshi!—Luka 5:6; Yohane 21:6.

Bushe Kuti Mwabombako Umulimo Uleta Insansa?

14. Kuti twa-afwa shani ababa mu cifulo cesu ica kubombelamo abalanda ululimi lwapusana no lwesu? (Landeni na pa mukululo uleti “Ukubomfya Ululimi lwa Bankomamatwi ku Kupanga Abasambi.”)

¹⁴ Mu fyalo ifingi, baNte nomba balepanga abasambi ukufuma ‘mu ndimi shonse’ na mu fyalo fyabo fine pa mulandu wa kuti abantu balekuukila mu fyalo fimbi. (Ukusokolola 14:6) Kuti twa-afwa shani ababa mu cifulo cesu ica kubombelamo abashilanda ululimi lwesu? (1 Timote 2:4) Nga kulanda mu mampalanya, kuti twabomfya ifisolobelo ifyalinga. Peeleni abo bantu impapulo sha mu lulimi lwabo. Nga cingacitika, teyanyeni ukuti Nte uulanda ululimi lwabo akabatandalile. (Imilimo 22:2) Pali nomba calyanguka ukuteyanya ifi, pantu baNte abengi balisambilila ukulanda ululimi lushili lwabo pa kuti bafwe abafuma ku fyalo fimbi ukuba abasambi ba kwa Kristu. Amalipoti yalanga ukuti ukwafwa abantu muli uyu musango kulaleta ifisuma ifingi.

15, 16. (a) Fya kumwenako nshi filelangilila ukuti mwaliba ubusuma mu kwafwa abalanda indimi sha ku fyalo fimbi? (b) Mepusho nshi pa lwa kubombela mu cifulo balanda ululimi lumbi tufwile ukutontonkanyapo?

¹⁵ Moneni ifi fintu fibili ifyacitike ku Netherlands, uko bateyenye amabumba ya kuyashimikila mu ndimi 34. BaNte babili abaupana bali-itemenwe ukuyapanga abasambi mu bena Poland abayaikala kulya. Abantu abengi balyankwileko bwino ica kuti umulume asalilepo ukucefyako inshiku sha kuya ku ncito pa kuti alekwata ubushiku bumo na bumbi mu mulungu ubwa kusambilila Baibolo na balefwaya. Mu nshita fye inono, aba baupana baletungulula amasambililo ya Baibolo ukucila 20 cila mulungu. Batile: “Umulimo wa kubila ulatuletela insansa.” Abapanga abasambi balomfwa bwino maka maka nga ca kuti balya abaleumfwa icine ca mu Baibolo mu lulimi lwabo batasha. Moneni icacitike pa kulongana kumo ukwali mu lulimi lwa ku Vietnam. Shikulubantu umo alimine no kulomba ulusa ukuti alandepo. Uku ninshi ne filamba nafilengalenga mu menso asosele ati: “Ndemutasha sana pa fyo mulebombesha ukusambilila ululimi lwa ku mwesu ulwakosa. Ndeumfwa bwino sana ukuti mu bukoloci bwandi, ndesambilila ifingi ifisuma nga nshi muli Baibolo.”

¹⁶ Kanshi e mulandu wine ababombela mu filonganino fibomfya ululimi lwa ku fyalo fimbi babela ne nsansa. Abaupana babili ukufuma ku Britain batile: “Ukushimikila abalanda ululimi lwa ku calo cimbi, kwaba pa milimo twaipakisha sana mu myaka yesu 40 iyo twabomba umulimo wa Bufumu.” Bushe kuti mwa-alula imikalile yenu pa kuti mubombeko uyu mulimo ushaiwamina? Nga ca kuti mucili pa sukulu, bushe kuti mwasambililako ululimi lwa ku calo cimbi pa kuti muipekanye ukwisabombako yu mulimo? Ukucite co kuti kwamuletela insansa na mapaalo. (Amapinda 10:22) Kuti mwalanshanya na bafyashi benu pali ici.

Ukubomfya Inshila Shalekanalekana

17. Cinshi cingatwafwa ukulanda na bantu abengi mu cifulo icilonganino cesu cibombelamo?

¹⁷ Ca cine ukuti imikalile taisuminisha bonse ukupoosa “amasumbu” yesu uko balanda indimi shimbi. Lelo, napamo kuti twaesha ukulanda na bantu abengi ukucila pa bo tulanda na bo mu cifulo cine ico icilonganino cesu cibombelamo. Kuti twacita shani ifyo? Pa kwalula imibombele yesu, te bukombe bwesu iyo. Mu fifulo ifingi abantu abengi bekala mu mayanda yacingililwa na malinga ayatali. Abengi tabasangwa pa mayanda nga twabatandalila ilyo tuli mu mulimo wa ku ng’anda ne ng’anda. E ico, napamo kuti twapoosa “amasumbu” yesu pa nshita shalekanalekana e lyo na mu fifulo fyalekanalekana. Nga twacite co, ninshi tulepashanya Yesu uwalebombesha ukusanga inshila sha kulandilamo na bantu ba mikalile yalekanalekana.—Mateo 9:9; Luka 19:1-10; Yohane 4:6-15.

18. Finshi filanga ukuti mu kushimikila mu fifulo fyalekanalekana mwalifuma ifisuma muno nshiku? (Landeni na pa mukululo uleti “Ukulenga Ababomba Incito Ukuba Abasambi.”)

¹⁸ Mu fyalo fimo, ukushimikila uko abantu bengasangwa kulafwa sana ukupanga abasambi. Ababelesha ukupanga abasambi balapoosa sana amano ku kushimikila mu fifulo fyalekanalekana. Ukulunda pa kushimikila ku ng’anda ne ng’anda, bakasabankanya nomba balashimikila na pa fibansa fya ndeke, mu maofesi, mu matuuka, umwa kwimika bamotoka, pa fitesheni fya babasi, mu misebo, mu maparka, mu lulamba lwa bemba, na kumbi fye. BaNte abengi sana ku Hawaii ababatishiwa, baumfwile icine umuku wa kubalilapo muli ifi fifulo. Ukuya ku fifulo fyapusanapusana kulatwafwa ukucita fyonse ifyo Yesu atwebele pa lwa kupanga abasambi.—1 Abena Korinti 9:22, 23.

19. Finshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo ifyakuma umulimo Yesu atupeele?

¹⁹ Ilyo Yesu atupeele uyu mulimo wa kupanga abasambi, talandile fye pa mulandu tufwile ukubombela uyu mulimo na kuntu tufwile ukubombela, lelo, alandile na pa fyo tufwile ukulandapo na lintu tukaleka ukucite co. Ifi fibili ifikumine umulimo Yesu atupeela, fikalandwapo mu cipande cikonkelepo.

[Amafutunoti]

“Mulebasambilisha Ukubaka Fyonse Ifyo Namwebele”

“E ico kabiyeni . . . , mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele.”—MATEO 28:19, 20.

1. Cinshi umusambi Filipi no mwaume umwina Etiopia balanshenye?

UMWAUME umo umwina Etiopia aendele intamfu iikalamba ukuya ku Yerusalemu. Kulya aile mu kupepa Yehova, Lesa atemenwe. Uyu mwaume afwile alitemenwe ne Cebo ca kwa Lesa icapuutwamo. Ilyo Filipi, umusambi wa kwa Kristu, amukumenye, alebwelela ku mwakwe mwi celeta ninshi alebelenga icimfungwa ca fyebo ifyo kasesema Esaya alembele. Filipi aipwishe umwina Etiopia ati: “Bushe cine cine nawishiba ifyo ulebelenga?” Uyu mwaume ayaswike ati: “Bushe kuti naishiba shani, kano umo antungulula?” Lyene Filipi ayafwile uyu muntu wafumaluka uwalesambilila Amalembo ukuba umusambi wa kwa Kristu.—Imilimo 8:26-39.

2. (a) Cinshi ifyayaswike umwina Etiopia fyacindamina? (b) Mepusho nshi twalalandapo ayakuma umulimo wa kupanga abasambi uo Yesu atupeela?

² Ifya-aswike umwina Etiopia fyalicindama. Atile: “Kuti naishiba shani, kano umo antungulula.” Ca cine, alekabila uwa kumutungulula, uwa kumulange nshila. Aya mashiwi yalangilila ifyo cacindeme ukuti Yesu alande na pa fya kubomba uyu mulimo atupeela uwa kupanga abasambi. Finshi alandile? Pa kusanga ubwasuko, natutwalilile ukubebeta amashiwi ya kwa Yesu ayasangwa muli Mateo icipandwa 28. Icipande cifumineko calandile pa mepusho ya kuti mulandu nshi? na ni kwi? Nomba twalalanda pa mepusho yabili ayakumine icipope ca kwa Kristu ica kupanga abasambi, aya yaleti finshi? kabili ni lilali?

“Mulebasambilisha Ukubaka Fyonse”

3. (a) Bushe umuntu aba shani umusambi wa kwa Yesu Kristu? (b) Ukupanga abasambi kusanshamo ukusambilisha finshi?

³ Finshi tufwile ukusambilisha bambi pa kuti babe abasambi ba kwa Kristu? Yesu aebele abakonshi bakwe ati: “Kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, mulebabatishisha mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo, mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele.” (Mateo 28:19, 20) E ico, tufwile ukubasambilisha ifyo Kristu atwebele.a Lelo, finshi fikatwafwa ukushininkisha ukuti uwasambilishiwa ukubaka ifyo Yesu atwebele atwalilila ukuba umusambi? Cimo icingatwafwa kuti twacisanga mu mashiwi yasuma ayo Yesu abomfeshe. Moneni ukuti tatile fye: ‘Mulebasambilisha fyonse ifyo namwebele.’ Lelo, atile: “Mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele.” (Mateo 19:17) Bushe ici calola mwi?

4. (a) Calola mwi ukubaka ifyo twaebwa? (b) Langilileni ifyo tusambilisha umo ukubaka ifyo Kristu atweba?

⁴ Ukubaka ifyo twaebwa, “kucita ifyo fine batweba” e kuti ukuumfwila. E ico, bushe kuti twasambilisha shani umo ukubaka, nelyo ukuumfwila ifyo Kristu alanda? Moneni ifyo uusambilisha abantu ukwensha motoka asambilisha abasambi ukukonka amafunde ya pa musebo. Kasambilisha alasambilisha umusambi amafunde ya pa musebo mu kalasi. Lelo, pa kusambilisha abasambi ifya kukonka ayo mafunde, alatungulula abasambi ilyo bale-ensha motoka mu musebo umulepita bamotoka na bambi ilyo bale-esha ukubomfya ifyo basambilila. E fyo ciba na lintu tulesambilila Baibolo na bantu bambi, tulabasambilisha ifyo Kristu atwebele. Lelo, tulingile no kutungulula abasambi ilyo bale-eshaesha ukucita ifyo Kristu alanda mu mikalile yabo iya cila bushiku na mu mulimo wa kubila. (Yohane 14:15; 1 Yohane 2:3) E ico, pa kuti tucite fyonse ifyo Yesu atwebele pa lwa kupanga abasambi, tufwile ukusambilisha no kutungulula. Nga tulecite fyo, ninshi tulepashanya Yesu na Yehova umwine.—Amalumbo 48:14; Ukusokolola 7:17.

5. Cinshi cingalenga uo tusambilisha Baibolo ukushimunuka ukumfwila icipope ca kwa Kristu ica kupanga abasambi?

⁵ Ukusambilisha bambi ukubaka ifyo Yesu atweba kusanshamo ukubafwa ukubaka icipope ca kupanga abasambi. Ici kuti cakosela bamo abo tusambilisha Baibolo. Nangu line kale bali mu macalici yamo aya mu Kristendomu, te lingi intungulushi shabo shibasambilisha ukuya mu kupanga abasambi. Bashimapepo bamo balasumina ukwabula ukulamba ukuti amacalici ya mu Kristendomu yalifilililwa fye ukusambilisha umukuni wabo ukushimikila. Uwasoma Baibolo, John R. W. Stott alandile pa cipope ca kwa Yesu ica kuya mu calo no kwafwa abantu balekanalekana ukuba abasambi. Atile: “Pali leelo, icilubo cikalamba Abena Kristu bapanga pa kushimikila, kufilwa ukukonka ifyalandwa muli ici cipope.” Asosele no kuti: “Ifwe tatufwaya ukutwala ubukombe ku bantu. Limo tuba kwati bantu abali mu mbali ya bemba abalebilikisha ifyo abalenwena bafwile ukucita. Tatwingila mu menshi ku kubapususha. Tulatiina ukushimikila.”

6. (a) Ilyo tule-afwa umusambi, kuti twapashanya shani Filipi? (b) Kuti twalanga shani ifyo twayangwako ilyo umusambi wa Baibolo atendeka ukushimikila?

⁶ Nga ca kuti uo tusambilisha Baibolo kale aali mu mipepele umo abantu batiina ukushimikila, kuti camukosela ukucimfya umwenso wa kushimikila, no kutendeka ukumfwila icipope ca kwa Kristu ica kupanga abasambi. Akafwaya ukwafwiwa. E ico, tufwile ukutekanya ilyo tulemusambilisha no kumutungulula pa kuti omfwikishe no kucitapo cimo nga filya isambilisho lya kwa Filipi lyalengele umwina Etiopia ukumfwikisha no kupingulapo ukubatishiwa. (Yohane 16:13; Imilimo 8:35-38) Na kabili, ukufwaisha ukusambilisha abasambi ukubaka icipope ca kupanga abasambi kutulenga ukubomba na bo no kubatungulula ilyo batendeka fye ukushimikila pa Bufumu.—Lukala Milandu 4:9, 10; Luka 6:40.

Ifintu “Fyonse”

7. Ukusambilisha bambi ‘ukubaka fyonse’ kusanshamo ukubasambilisha mafunde nshi?

⁷ Tatusambilisha fye abasambi bapya ifya kupanga abasambi. Yesu atwebele ukusambilisha bambi “ukubaka fyonse” ifyo atwebele. Ico kwena cisanshamo na mafunde yabili ayakalamba, e kuti ukutemwa Lesa na banensu. (Mateo 22:37-39) Bushe umusambi mupya kuti asambilishiwa shani ukubaka aya mafunde yabili?

8. Langilileni ifyo umusambi mupya engasambilishiwa ifunde lya kuba no kutemwa.

⁸ Natulande na kabili pa ulesambilila ukwensha motoka. Ilyo umusambi ale-ensha motoka mu musebo umulepita bamotoka na bambi ninshi ali na kasambilisha, alasambilila pa kukutika kuli kasambilisha e lyo na pa kumona ifyo banamutekenya bambi bale-ensha. Ku ca kumwenako, kasambilisha kuti alanda pali namutekenya uwapeela namutekenya umbi inshila ukuti apite; nelyo pali namutekenya uwabweshako amalaiti ya motoka wakwe pa kuti abali muli bamotoka balefuma ku ntanshi balemona bwino; nelyo kuti alanda pali namutekenya uwaipeelesha ukwafwa umunankwe uo motoka yafwila pa nshila. Ifi twalandapo fisambilisha umusambi ifintu fyacindama ifyo na o engacita ilyo ale-ensha. E fyo ciba na ku musambi uuli pa musebo wa ku mweo wa muyayaya. Tasambilila fye kuli kasambilisha wakwe, lelo, alamona ne fisuma ifyo bambi mu cilonganino bacita.—Mateo 7:13, 14.

9. Bushe umusambi mupya eshiba shani umwalola ukubaka ifunde lya kuti tuleba no kutemwa?

⁹ Ku kulangilila, umusambi napamo kuti amona umufyashi umushimbe uubombesha sana ukuya ku Ng’anda ya Bufumu na bana bakwe abanono. Kuti amona no wakungumana umutima usangwa lyonse ku kulongana te mulandu no kungumana umutima, mukamfwilwa umukoloci uusenda abakoloci bambi muli motoka wakwe ku kulongana konse, nelyo umupungwe uusangwa ku kuwamya Ing’anda ya Bufumu. Umusambi wa Baibolo kuti amona eluda uuba pa ntanshi lyonse mu kubomba umulimo wa mwi bala te mulandu ne milimo ubwingi iyo akwata mu cilonganino. Napamo kuti amona uwalemana uwikala fye mu ng’anda lelo uukoselesha bambi lwa ku mupashi nga bamutandalila. Umusambi kuti amona abaupana aba-alula sana imikalile yabo pa kuti balesakamana abafyashi babo abakoloci. Ukumona icikuuku no kwafwa kwa Bena Kristu bafikapo kuti kwalenga umusambi mupya ukwishiba umwalola ukuumfwila ifunde lya kwa Kristu ilya kutemwa Lesa na banensu, maka maka abasumina banensu. (Amapinda 24:32; Yohane 13:35; Abena Galatia 6:10; 1 Timote 5:4, 8; 1 Petro 5:2, 3) E ico, bonse mu filonganino fya Bena Kristu kuti basambilisha no kutungulula abasambi kabili bafwile ukucite fi.—Mateo 5:16.

“Ukufika na ku Mpela ya Bwikashi”

10. (a) Bushe tukapanga abasambi ukufika lilali? (b) Ni muli finshi twingapashanya Yesu ilyo tulebomba uyu mulimo twapeelwa?

¹⁰ Kufika lilali tufwile ukutwalilila ukupanga abasambi? Ukufika fye na ku mpela ya bwikashi. (Mateo 28:20) Bushe tukakumamo ukubomba umulimo Yesu atupeele ukufika na ku mpela? Ico e co fwe baba mu cilonganino ca mwi sonde lyonse twapampaminapo ukucita. Mu myaka yapita, twali-itemenwa ukubomfya inshita yesu, amaka yesu ne fikwatwa fyesu ku kufwaya ‘abalemenena ku bumi bwa muyayaya.’ (Imilimo 13:48) Pali ino nshita, Inte sha kwa Yehova shipoosa ama-awala amamilioni yatatu cila bushiku mu mwaka onse mu kushimikila Ubufumu no kupanga abasambi mwi sonde lyonse. Ico tucitile co, ni co tupashanya Yesu. Atile: “Ica kulya candi kucito kufwaya kwa wantumine, no kupwisho mulimo wakwe.” (Yohane 4:34) Na ifwe e fyo tufwaya ukucita ukufuma pa nshi ya mutima. (Yohane 20:21) Tatufwaya fye ukutendeka ukubomba umulimo twapeelwa; lelo tufwaya no kupwisha uyu mulimo.—Mateo 24:13; Yohane 17:4.

11. Cinshi cacitika kuli bamunyinefwe ne nkashi bamo, kabili cinshi tufwile ukuipusha?

¹¹ Lelo, tulomfwa ubulanda nga twamona abasumina banensu bamo banaka lwa ku mupashi ica kuti baleka no kumfwila icipope Kristu atupeela ica kupanga abasambi. Bushe pali ifyo twingacita ku kubafwa ukutendeka ukubishanya ne cilonganino e lyo no kutendeka ukupanga abasambi na kabili? (Abena Roma 15:1; AbaHebere 12:12) Ifyo Yesu acitile ilyo abasambi bakwe banakile pa nshita inono filanga ifyo na ifwe twingacita pali leelo.

Basakamaneni

12. (a) Ilyo Yesu ali mupepi no kufwa, finshi abatumwa bakwe bacitile? (b) Cinshi Yesu acitile na batumwa bakwe nangu ca kuti balinenwike?

¹² Ku mpela ya mulimo wa kwa Yesu pano sonde, ninshi ali mupepi no kufwa, abatumwa bakwe “balimushile no kufulumuka.” Nga fintu Yesu asobele, ‘basalanganine umo umo ku ng’anda ku mwakwe.’ (Marko 14:50; Yohane 16:32) Bushe acitile shani ku banankwe abanakile lwa ku mupashi? Inshita inono pa numa ya kubuushiwa, Yesu aebele abakonshi bakwe bamo ati: “Mwitiina! Kabiyeni, kebeni bamunyinane ukuti baye ku Galili; kabili e ko bakamona ine.” (Mateo 28:10) Nangu line abatumwa balinenwike, Yesu atwalilile ukubeta ati “bamunyinane.” (Mateo 12:49) Taabasuulile. Ici calangile ukuti Yesu ali ne nkumbu kabili ale-elela, nga filya fine Yehova aba. (2 Ishamfumu 13:23) Bushe kuti twapashanya shani Yesu?

13. Bushe tufwile ukumona shani abanaka?

¹³ Tufwile ukupoosako sana amano ku babwelele numa na ku baleka ukubila. Tucili tulebukisha imilimo ya kutemwa iyo abasumina banensu balebomba kale—bambi napamo balibombele pa myaka iingi. (AbaHebere 6:10) Tulabafuluka icine cine. (Luka 15:4-7; 1 Abena Tesalonika 2:17) Lelo, kuti twalanga shani ukuti tulabasakamana?

14. Kuti twapashanya shani Yesu mu kwafwa uwanaka?

¹⁴ Yesu aebele abatumwa bakwe abakungumene imitima ati bafwile ukuya ku Galili no kuti bakamumona kulya. Na kuba Yesu abetile ku kukumana kwaibela. (Mateo 28:10) Na leelo line, tulakoselesha abanaka lwa ku mupashi ukusangwa ku kulongana kwa cilonganino ca Bena Kristu, kabili limo kuti twakabila ukubakoselesha ukucite co imiku iingi. Ku batumwa, ubo bwite bwaletele ifisuma, pantu “abasambi ikumi na umo (11) baile ku Galili ku lupili uko Yesu abateyanishe.” (Mateo 28:16) Mwandini tulomfwa bwino abanaka nga ba-ankulako bwino ku bwite bwesu no kutendeka ukusangwa ku kulongana kwa Bena Kristu na kabili!—Luka 15:6.

15. Kuti twapashanya shani Yesu mu kusengela abanaka abesa ku cifulo cesu ica kupepelapo?

¹⁵ Tukacita shani Umwina Kristu wanaka nga aisa ku Ng’anda ya Bufumu? Cisuma, bushe Yesu acitile shani ilyo amwene abatumwa bakwe, abanakile lwa ku mupashi pa nshita inono baisa ku cifulo ateyenye ukuti bakumanine? “Yesu apaleme kuli bene” no kulanda na bo. (Mateo 28:18) Talebalolesesha fye apatali lelo aile kuli bene. Elenganyeni ifyo abatumwa bafwile bapembeswilwe ilyo Yesu aile kuli bene! Shi na ifwe natulesengela abanaka ababombesha ukubwelela ku cilonganino ca Bena Kristu.

16. (a) Finshi twingasambilila ku fyo Yesu acitile ku bakonshi bakwe? (b) Kuti twapashanya shani Yesu mu fyo tumona abanaka? (Landeni na pa tulembo twa pe samba.)

¹⁶ Cinshi cimbi Yesu acitile? Intanshi, abebele ati: “Amaka yonse nayapeelwa kuli ine.” Ica bubili, abapeele umulimo, atile: “Kabiyeni, kalengeni . . . abasambi.” Ica butatu, abalaile ati: “Nakulaba na imwe inshiku shonse.” Lelo, bushe mwamona ico Yesu ashacitile? Takalipile abasambi pa filubo fyabo e lyo na pa fyo baletwishika. (Mateo 28:17) Bushe ifyo acitile fyalibombele bwino? Ee cine. Mu kwangufyanya, abasambi balitendeke “ukusambilisha no kubila imbila nsuma.” (Imilimo 5:42) Nga tulepashanya Yesu mu fyo alemona abanaka ne fyo alecita kuli bene, na ifwe kuti mwafuma ubusuma mu filonganino fyesu.b—Imilimo 20:35.

“Nakulaba na Imwe Inshiku Shonse”

17, 18. Mashiwi nshi aya kukoselesha ayaba mu mashiwi ya kwa Yesu aya kuti, “nakulaba na imwe inshiku shonse”?

¹⁷ Amashiwi ya kulekelesha pa mulimo Yesu atupeela ayatila, “Nakulaba na imwe inshiku shonse,” yalakoselesha bonse ababombesha ukukonka icipope ca kwa Kristu ica kupanga abasambi. Te mulandu ne fyo abalwani bengacita pa kuti baleshe umulimo wesu uwa kushimikila Ubufumu kabili te mulandu no bufi bengatubepesha, tatufwile ukutiina. Mulandu nshi? Yesu, Intungulushi yesu, uwakwata ‘amaka yonse mu muulu na pano isonde’ aba na ifwe ku kutwafwa!

¹⁸ Ubulayo bwa kwa Yesu ubwa kuti “nakulaba na imwe inshiku shonse,” na bo bulatusansamusha sana. Ilyo tulebombesha ukukonka icipope ca kwa Kristu ica kupanga abasambi, tatusekelela fye umo shacela, lelo, limo tulaba no bulanda. (2 Imilandu 6:29) Bamo tulaba no bulanda ilyo tuleloosha umutemwikwa. (Ukutendeka 23:2; Yohane 11:33-36) Bamo balalwalilila kabili balinakuka pa mulandu wa bukote. (Lukala Milandu 12:1-6) Bamo na bo limo balakungumana sana imitima. (1 Abena Tesalonika 5:14) Kabili fwe bengi tuleshomboka no mafya ya ndalama. Na lyo line, nangu line tuli na aya mafya, tulabomba bwino umulimo wa kubila pantu Yesu aba na ifwe “inshiku shonse,” na lintu tuli na mafya.—Mateo 11:28-30.

19. (a) Finshi Yesu atwebele ifyakuma umulimo wa kupanga abasambi? (b) Cinshi citwafwa ukubomba umulimo Yesu atupeele?

¹⁹ Nga fintu twamona muli cino cipande ne cifumineko, umulimo wa kwa Yesu uwa kupanga abasambi usanshamo ifingi. Yesu alitwebele umulandu tulingile ukubombela na kuntu tufwile ukubombela uyu mulimo. Alitwebele ne fintu ifyo tufwile ukusambilisha e lyo na lintu tukaleka ukucite co. Ca cine, tacayanguka ukubomba uyu mulimo. Lelo, kuti twabomba uyu mulimo pantu Kristu uwakwata amaka alatwafwa e lyo kabili twaba nankwe! Bushe tamulesumina ico?

[Amafutunoti]