-
Luka Umubomfi—Munandi UwatemwikwaUlupungu—2007 | November 15
-
-
Ali ni Mishonari Kabili Alilembeleko Baibolo
Apo Luka e walembele Ilandwe lya kwa Luka, e lyo Ilandwe lya kwa Luka ne buuku lya Imilimo ya Batumwa fyaba kwati makalata ayo batumine Teofile, kanshi kuti twatila Luka e walembele aya mabuuku yabili ayapuutwamo na Lesa. (Luka 1:3; Imilimo 1:1)
-
-
Luka Umubomfi—Munandi UwatemwikwaUlupungu—2007 | November 15
-
-
Nangu cingati Luka tabamulumbula mwi buuku lya Imilimo, mu fikomo fimo mwaliba amashiwi ayalanga ukuti na o alibombeleko imilimo imo iyalembwa muli ili buuku. Ilyo Luka alanda pa fyo Paulo na banankwe bapitile mu Asia Minor, atila: “Balambile Musia no kutentemukila ku Troa.” Ni mu musumba wa Troa e mo Paulo amwene icimonwa ca mwaume umwina Makedonia uwalepaapaata ukutila: “Abukileni ku Makedonia no kutwafwa.” Kabili Luka atila: “Ilyo fye amwene icimonwa, twafwaile ukuya ku Makedonia.” (Imilimo 16:8-10) Pa kubala Luka acitila “balambile,” nomba apa atila “twafwaile” ukulanga ukutila alikonkele Paulo ku Troa. Luka nomba atendeka ukuibikamo ilyo alelondolola ifyo balebomba umulimo wa kushimikila mu Filipi, ukulanga ukuti na o e ko ali. Alemba ukuti: “Pa bushiku bwe Sabata twafumine ku nse ya mpongolo ku lulamba lwa mumana, uko twatile e kwali icifulo ca mapepo; e ko twaikele kabili twalalanda ku banakashi abalongene.” Icafuminemo ca kuti, Ludia na bonse aba mu ng’anda yakwe balyumfwile imbila nsuma kabili balibatishiwe.—Imilimo 16:11-15.
Ilyo bali mu Filipi, Paulo aundepe umukashana umusha uwalesobela ifya ku ntanshi pa mulandu wa kuti ali “no mupashi wa kubuka,” ne ci calengele abantu batampe ukubalwisha. Ilyo bashikulu wa mukashana bamwene ukuti umo balekwatila indalama mwaloba, baikete Paulo na Sila, kabili balibafopawile no kubapoosa mu cifungo. Luka ena tabamwikete, pantu lintu alanda pa fyacitikile abanankwe taibikamo. Ilyo bafumine mu cifungo ‘[Paulo na Sila] bakoseleshe [bamunyina] no kufumako.’ Ilyo Paulo abwelele ku Filipi, e lyo Luka atampile na kabili ukuibikamo pa kulemba. (Imilimo 16:16-40; 20:5, 6) Nalimo Luka ashele aleangalila umulimo mu Filipi.
Uko Afumishe Ifyebo Alembele
Bushe ni kwi Luka afumishe ifyebo alemba mwi Landwe lyakwe na mwi buuku lya Imilimo? Ifikomo fimo ifyo Luka aibikamo, filanga ukuti alifumine mu Filipi no kuya na Paulo ku Yerusalemu, uko Paulo bailemwikata na kabili. Ilyo Paulo na banankwe baleya ku Yerusalemu bapitile ku Kaisarea uko baikele inshita iinono na Filipi kabila wa mbila nsuma. (Imilimo 20:6; 21:1-17) Filipi afwile e waebele Luka ifyo bamishonari baleshimikila mu Samaria pantu Filipi wine e waleangalila umulimo wa kushimikila mu Samaria. (Imilimo 8:4-25)
-