• Ifyo Baibolo Yapangilwe
    Ulupungu—2001 | May 1

    • Ceolfrith na bashimbe baume abekala mu fiyanda fya ba mapepo bafwile balitemenwe Baibolo ya kwa Cassiodorus pa mulandu wa kuti yalyangwike ukuibomfya. E co, mu makumi ya myaka ayanono fye bapangile amaBaibolo na yambi yatatu. Manyuskripiti umukalamba nga nshi uwitwa ati Codex Amiatinus e washalapo fye pa maBaibolo bapangile. Uyu manyuskripiti akwata amabuula 2,060 ayapangilwa ne mpapa ya ng’ombe, ayalepa basentimita 51 mu butali na basentimita 33 mu bwipi. Nga kubikako ne nkupo, yatikama basentimita 25 kabili yafina ukucila pa makilogramu 34. Iyi e Baibolo ya ciLatin iya kale sana iicilipo na lelo. Uwasoma Baibolo uwalumbwike muli ba 1800 Biblicist Fenton J. A. Hort asangile ici citabo mu 1887. Hort atile: “Uyu [manyuskripiti] waibela alalenga nangu muntu wa muno nshiku uwamona iyi Baibolo ukupapa.”

      Ukubwelela ku Italy

      Icitabo ca Codex Grandior ica kubalilapo ica kwa Cassiodorus nomba caliluba. Lelo icitabo cimbi ica Codex Amiatinus ico abena Anglo-Saxon bakopolwele ukufuma muli Codex Grandior calitwelwe ku Italy ilyo fye capwile. Ilyo fye Ceolfrith ashilafwa, asalilepo ukubwelelamo ku Rome. Asendelepo manyuskripiti wa Baibolo umo pali balya bamanyuskripiti bakwe batatu aba mu ciLatin ku kuyapeela Papa Gregory II. Ceolfrith afwilile mu nshila mu 716 C.E., pa Langres, mu France. Lelo abali pamo nankwe bakonkenyepo ubulendo no kusenda Baibolo wakwe. Kuli pele pele icitabo ca codex cabikilwe mu laibrare ya mu ciyanda ca baume ba fya mapepo ica Mount Amiata, icabela pa kati ka Italy, kabili kuli ici cifulo e kwafuma ishina lya kuti Codex Amiatinus. Mu 1782 iyi manyuskripiti yatwelwe ku Laibrare ya Medicean-Laurentian mu Florence, ku Italy, uko yaba pa fintu fyakwatisha umutengo muli ilya laibrare.