[Icikope pe bula 221]

Pa numa ya kubatishiwa, Yesu asubilwe no mupashi wa mushilo, kabili ukufishiwapo kwacindamisha ukwa kwa Esaya 54:1 kwalitendeke

“Umwanakashi” Aishibikwa

3. Mulandu nshi “umwanakashi” ing’umba akawilo tupundu?

³ Icipandwa 54 ciswila na mashiwi ya nsansa aya kuti: “‘Aulo tupundu, we mwanakashi ng’umba iishafyala! Pongomoko tupundu no kupunda, we ushakomwapo ifumo, pantu balifula abana baume ba waba eka ukucila abana ba mwanakashi waba no mulume,’ E fyo Yehova asosa.” (Esaya 54:1, NW) Mwandi Esaya afwile nacincimushiwa pa kulanda aya mashiwi! Kabili mwandi ukufishiwapo kwa yako kuli no kusansamusha abaYuda bankole mu Babele! Pali iyo nshita Yerusalemu akaba acili amapopa. Nga ni ku bantunse, cilemoneka kwati takwakabe isubilo lya kuti akabala ekalwamo na kabili, nga filya fine umwanakashi ing’umba mu cifyalilwa fye ashingasubila ukufyala abana mu bukote. Lelo uyu “mwanakashi” ali no kupaalwa nga nshi ku ntanshi—akemita. Yerusalemu ali no kwanga icine cine. Ali no kwisulamo paa na “bana baume,” nelyo abekashi na kabili.

4. (a) Bushe umutumwa Paulo atwafwa shani ukwishiba ukuti icipandwa 54 ica kwa Esaya cilingile ukukwata ukufishiwapo ukwacila pali kulya ukwacitike mu 537 B.C.E.? (b) Bushe “Yerusalemu wa mu muulu” cinshi?

⁴ Pambi Esaya teshibe ci, lelo ukusesema kwakwe kukaba no kufikilishiwa kwacila pali kumo. Umutumwa Paulo ayambula muli Esaya icipandwa 54 kabili alondolola ukuti uyu “mwanakashi” emininako icacindamisha ukucila pa musumba wa pe sonde uwa Yerusalemu. Alemba ati: “Yerusalemu wa mu muulu muntungwa, e nyinefwe.” (Abena Galatia 4:26) Bushe uyu “Yerusalemu wa mu muulu” cinshi? Ukwabulo kutwishika te musumba wa Yerusalemu mu Calo Calailwe. Pantu ulya musumba wa pe sonde, te wa mu “muulu” kulya ku muulu. “Yerusalemu wa mu muulu” aba “mwanakashi,” wa kwa Lesa uwa ku muulu, e kuti ukuteyanya kwakwe ukwa fibumbwa fya maka ifya mupashi.

5. Mu mulumbe walondololwa pa Abena Galatia 4:22-31, nani aimininwako na (a) Abrahamu? (b) Sara? (c) Isaki? (d) Hagari? (e) Ishmaele?

⁵ Lelo, ni shani Yehova engaba na banakashi babili aba mampalanya—umo uwa ku muulu umbi na o uwa pe sonde? Bushe pano pali ukupusana kwa bulondoloshi? Awe nakalya. Umutumwa Paulo alangilila ukuti icasuko kuli ici cipusho cisangwa mu co ulupwa lwa kwa Abrahamu lwimininako mu kusesema. (Abena Galatia 4:22-31; moneni umutwe uletila, “Ulupwa lwa kwa Abrahamu—Ico Lwimininako mu Kusesema,” pe bula 218.) Sara, “umwanakashi umuntungwa” kabili umukashi wa kwa Abrahamu, emininako ukuteyanya kwa kwa Yehova ukwa fibumbwa fya mupashi ukwaba ngo mukashi. Hagari, cishiko kabili umukashi wa cibili uwa kwa Abrahamu, nelyo kanakashi, emininako Yerusalemu wa pe sonde.

6. Ni mu nshila nshi ukuteyanya kwa kwa Lesa ukwa ku muulu kwabelele ing’umba pa nshita ntali?

⁶ Apo twaishiba ifi fyebo, twatendeka ukumona ubucindami bwine bwine ubwa kwa Esaya 54:1. Pa numa ya kube ng’umba pa myaka iingi, Sara afyele Isaki ilyo ali ne myaka 90. E fyo no kuteyanya kwa kwa Yehova ukwa ku muulu kwali ing’umba pa nshita ntali. Ku numa sana mu Edene, Yehova alaile ukuti “umwanakashi” wakwe akakwata “ubufyashi.” (Ukutendeka 3:15) Ilyo papitile imyaka ukucila 2,000, Yehova acitile cipingo cakwe na Abrahamu pa Bufyashi bwalailwe. Lelo “umwanakashi” wa kwa Lesa uwa ku muulu ali no kupembelela imyaka iingi nga nshi ku ntanshi ukwabulo kukwata bulya Bufyashi. Lelo, inshita yalifikile ilyo abana ba uyu “mwanakashi” uwali “ing’umba” kale baishilefula ukucila balya ba kwa Israele wa cifyalilwa. Umulumbe wa mwanakashi ing’umba utwafwa ukwishiba ico bamalaika balefwaila nga nshi ukumona ukwisa kwa bulya Bufyashi bwasobelwe. (1 Petro 1:12) Ni lilali lintu ico casukile cacitika?

7. Ni lilali “Yerusalemu wa mu muulu” akwete inshita ya kusekelela, nga filya casobelwe pali Esaya 54:1, kabili mulandu nshi mwayasukile fyo?

⁷ Cine cine ukufyalwa kwa kwa Yesu nga kanya mu buntunse kwali ni nshita ya kusekelela kuli bamalaika. (Luka 2:9-14) Lelo ici te co Esaya 54:1 yasobele. Ni lintu fye Yesu afyelwe ku mupashi wa mushilo mu 29 C.E. e lyo abele umwana wa ku mupashi uwa kwa “Yerusalemu wa mu muulu,” uo Lesa umwine asosele apabuuta ukuti “Mwana” wakwe “uwatemwikwa.” (Marko 1:10, 11; abaHebere 1:5; 5:4, 5) Ni pali iyo nshita e lyo “umwanakashi” wa kwa Lesa uwa ku muulu akwete inshita ya kusekelela, ku kufishapo Esaya 54:1. Na ku kulekelesha asukile afyala Mesia, Ubufyashi bwalailwe! Ubuumba bwakwe ubwa pa nshita ntali nomba bwalipwile. Lelo, apa te papwiliile ukusekelela kwakwe.

Umwanakashi Ing’umba Akwata Abana Baume Abengi Nga Nshi

8. Cinshi calengele “umwanakashi” wa kwa Lesa uwa ku muulu ukusekelela pa numa ya kukwata Ubufyashi bwalaiwe?

⁸ Pa numa ya mfwa no kubuushiwa kwa kwa Yesu, “umwanakashi” wa kwa Lesa uwa ku muulu alisekelele pa kupokelela uyu Mwana wasenaminwa uwali “libeli ku bafuma ku bafwa.” (Abena Kolose 1:18) Lyene atendeke ukufyala abana ba ku mupashi abengi. Pa Pentekoste wa mu 33 C.E., abakonshi ba kwa Yesu nalimo 120 balisubilwe no mupashi wa mushilo, ne ci cabalengele ukusanguka impyani shinankwe isha kwa Kristu. Pa numa bulya bwine bushiku na bambi 3,000 balilundilweko. (Yohane 1:12; Imilimo 1:13-15; 2:1-4, 41; Abena Roma 8:14-16) Ili bumba lya bana baume lyalitwalilile ukukula. Mu myanda ya myaka iya kubalilapo iya busangu bwa Kristendomu, ukulunduluka kwali fye kwa panono panono. Lelo, ico cali no kwaluka mu mwanda wa myaka uwalenga 20.

9, 10. Cinshi ifyebo fya kuti “tangula apa kwikale hema” fyalepilibula ku mwanakashi uwaleikala mu mahema mu nshita sha pa kale, kabili mulandu nshi iyi yalebela ni nshita ya kusekelela ku mwanakashi wa musango yo?

⁹ Esaya atwalilila ukusesema pa lwa nshita ya kulunduluka kwa kupesha amano, atila: “Tangula apa kwikale hema lyobe. Ansa ne fipembe fye hema lyobe likalamba. Wishako. Lefye myando yobe iye hema, ikasha ne mpoopo shobe ishe hema. Pantu ukapongokela ku kwa kulyo na ku kwa kuso, na bana bobe bakapyaninine nko, no kulenge mishi iyapomonwa ukwikalwamo. Witiina, pantu tawakekatwe nsoni; wiseebana, pantu tawakafwilame. Pantu insoni sha ku bukashana bobe ukashilaba, no kuseebana kwa bumukamfwilwa bobe tawakakwibukishe kabili.”—Esaya 54:2-4, NW.

¹⁰ Pano Yerusalemu bamulumbula kwati mukashi kabili nyina uuleikala mu mahema, nga filya cali kuli Sara. Ilyo nyina apaalwa ukuba no lupwa ulukulu, iba ni nshita ya kuti asakamane ukukushako ing’anda yakwe. Akabila ukwanse fipembe fye hema ifyalepa ne myando ye hema iyalepa no kushimpa impoopo she hema umushaimbaulwa. Kuli ena iyi ni nshita ya nsansa, kabili kuti alaba na ku myaka iingi iyo apoosele mu kutontonkanya ukuti bushe akatala afyalapo abana pa kuti umutande wa bufyashi bwakwe wikaloba.

11. (a) Bushe “umwanakashi” wa kwa Lesa uwa ku muulu apaalilwe shani mu 1914? (Moneni utulembo twa pe samba.) (b) Ukutendeka mu 1919 ukuya ku ntanshi, kupaalwa nshi abasubwa bapaalwa pe sonde?

¹¹ Yerusalemu wa pe sonde alipaalilwe ukuba ne yo nshita ya kulenge fintu ukube fipya pa numa ya kulubulwa muli bunkole bwa ku Babele. Kumfwa “Yerusalemu wa mu muulu” ena ukupaalwa kwakwe kwacila.a Pali bufi ukutula mu 1919, “abana” bakwe abasubwa balilunduluka muli iyi mibele yabweshiwa iipya iyo babamo iya ku mupashi. (Esaya 61:4; 66:8) ‘Bapyaninine nko’ pantu basalanganine mu fyalo ifingi ukufwayamo bonse abengailunda ku lupwa lwabo ulwa ku mupashi. Ne ci calengele ukuti, kube ukulunduluka lubilo lubilo mu kulonganya abana baume abasubwa. Camoneke ukuti impendwa yabo iya kukumanisha 144,000 yakumene ilyo calefika pa kati ka ba1930. (Ukusokolola 14:3) Pali ilya nshita ukushimikila ukwaletontomesha fye pa kulonganika abasubwa kwalipwile. Nalyo line, ukulunduluka takwapwilile pa kulonganika fye abasubwa.

12. Ni bani bambi ukulunda pa basubwa, abalonganikwa mu cilonganino ca Bwina Kristu ukutula muli ba1930?

¹² Yesu umwine asobele ukuti ukulunda pa “mukuni” wakwe “uunono” uwa bamunyina abasubwa, akaba ne “mpaanga shimbi” ishilingile ukuletwa mwi cinka lya mpaanga ilya Bena Kristu ba cine. (Luka 12:32; Yohane 10:16) Nangu bashaba pa bana baume basubwa aba kwa “Yerusalemu wa mu muulu,” aba banabo ba busumino aba basubwa babomba umulimo wacindama kabili uwasesemwe kale sana. (Sekaria 8:23) Ukufuma muli ba1930 mpaka na lelo, “ibumba likalamba” ilya aba lyalilonganikwa, kabili ici calenga icilonganino ca Bwina Kristu ukulunduluka ifyo cishatalile acilunduluka kale. (Ukusokolola 7:9, 10) Pali lelo ibumba likalamba lifikile ku mpendwa ya mamilioni. Uku kulunduluka konse kulengele ukuti kube ukukabila kwa mu kampampa ukwa kukuula Amayanda ya Bufumu na yambi, Ifiyanda fya Kulonganinamo na fimbi, ne fikuulwa fya maofeshi ya Sosaite na fimbi. Ni pali lelo amashiwi ya kwa Esaya yalemoneka ukuba ayalinga sana. Mwandi lishuko ukuba pa kati ka bantu abo uku kulunduluka kwasobelwe kulecitikila!