Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • Bakapepa Ba Cine Balikatana
    Ulupungu—2010 | September 15
    • Bakapepa Ba Cine Balikatana

      “Nkabekatanya nge mpaanga mwi cinka.”—MIKA 2:12.

      1. Bushe ifyo Lesa abumba filanga shani amano yakwe?

      KEMBA wa malumbo atile: “Imilimo yenu, mwe Yehova, ingi icine cine! Mu mano yenu e mo yonse mwaibombeele. Pano isonde ponse paba ifyo mwapanga.” (Amalu. 104:24) Amano ya kwa Lesa yalamoneka na mu kwikatana kwaba pa fintu fya misango misango ifyo abumba, pamo nga ifimenwa, ifishishi, inama, no tushishi utushimoneka. Na mu mubili wenu mwine mwaliba ifilundwa fyalekanalekana, ukutendekela pa fikalamba ukufika ku tunono sana utwaba mu nsandesande, lelo ifi fyonse filabombela pamo pa kuti mube no bumi busuma.

      2. Ukulingana ne cikope cili pe bula 13, cinshi ukwikatana kwa Bena Kristu kufwile kwabelele kwati cisungusho?

      2 Yehova apangile abantunse ukuti baleafwana. Abantunse baba abapusanapusana mu mimonekele, mu mibele na mu fyo bacita. E lyo kabili Lesa apeele abantu ba kubalilapo imibele iyo akwatako iyali no kulenga baleumfwana na bantu bambi e lyo no kula-afwana. (Ukute. 1:27; 2:18) Na lyo line abantu pali lelo bali-italusha kuli Lesa, e ico abantu bonse pano calo tabatala abekatana. (1 Yoh. 5:19) Kanshi ukwikatana kwali mu cilonganino ca Bena Kristu mu nshita ya batumwa, kufwile kwamoneke kwati cisungusho pantu muli ici cilonganino mwali abantu balekanalekana pamo nga abena Efese abasha, abanakashi abaGriki abali ne fifulo fya pa muulu, abaume abaYuda abali abasambilila, na balepepa ifilubi kale.—Imil. 13:1; 17:4; 1 Tes. 1:9; 1 Tim. 6:1.

      3. Baibolo ilondolola shani ukwikatana kwaba pa Bena Kristu, kabili finshi twalalandapo muli cino cipande?

      3 Ukupepa kwa cine kulalenga abantu ukwikatana no kulabombela pamo nge filundwa fya mubili umo. (Belengeni 1 Abena Korinti 12:12, 13.) Fimo ifyo twalalandapo muli cino cipande ni fi: Bushe ukupepa kwa cine kwikatanya shani abantu? Mulandu nshi twingasosela ukuti ni Yehova fye e wingalenga abantu abengi sana abafuma mu nko shonse ukwikatana? Finshi filenga abantu ukukanaikatana ifyo Yehova atwafwa ukucimfya? E lyo nga kulanda pa kwikatana, bushe Abena Kristu ba cine bapusana shani na Bena Kristu ba bufi?

      Bushe Ukupepa kwa Cine Kwikatanya Shani Abantu?

      4. Bushe ukupepa kwa cine kwikatanya shani abantu?

      4 Ababa mu kupepa kwa cine, balishiba ukuti Yehova e wapangile ifintu fyonse, e walinga ukuteka ku muulu na pano isonde. (Ukus. 4:11) E ico, nangu ca kutila Abena Kristu ba cine bekala mu fyalo fyalekanalekana, kabili ne mikalile yabo yalipusanapusana, bonse bakonka amafunde yamo yene aya kwa Lesa e lyo ne fishinte fya mafunde ya mu Baibolo fimo fine. Bonse bakapepa ba cine beta Yehova ati “Tata” pantu ni shibo. (Esa. 64:8; Mat. 6:9) E ico bonse ba bwananyina kabili balikatana nga fintu uwaimbile amalumbo alondolwele ilyo atile: “Moneni! Ukwikala pamo mu cumfwano ukwa ba bwananyina kwaliwama kabili kulaleta insansa icine cine.”—Amalu. 133:1.

      5. Mibele nshi ilenga bakapepa ba cine ukwikatana?

      5 Nangu ca kutila Abena Kristu ba cine tabapwililika, bapepela capamo mu kwikatana pantu balisambilila ukutemwana. Yehova alabasambilisha ukuba no kutemwa uko bambi bashingakwata. (Belengeni 1 Yohane 4:7, 8.) Icebo cakwe citila: “Fwaleni umutima wa nkumbu, icikuuku, ubupete, ukufuuka, no kushishimisha. Muleshipikishanya no kubelelana uluse nga umo ali ne ca kuilishanya ku munankwe. Ifyo Yehova amubelela uluse, e fyo na imwe mulebelelana uluse. Lelo, pali ifi fyonse, fwalilenipo no kutemwa, pantu e cikakilo cafikapo ica kwikatana.” (Kol. 3:12-14) Uku ukutemwa, ukwaba icikakilo cafikapo, e ko Abena Kristu ba cine beshibikilwako sana. Bushe imwe pa lwenu tamwamona ukuti ukwikatana kwaba pali bakapepa ba cine kwalipusana no kwaba pa bantu bambi?—Yoh. 13:35.

      6. Bushe Ubufumu bulenga shani ukuti tube abaikatana?

      6 Cimbi icilenga bakapepa ba cine ukwikatana, ni co basubila Ubufumu bwa kwa Lesa ukuti e bukapwisha fye amafya ya bantunse. Balishiba ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa buli no kupyana amabufumu ya bantunse yonse kabili aba cumfwila bakapaalwa no kukwata umutende wine wine ku ciyayaya. (Esa. 11:4-9; Dan. 2:44) Abena Kristu ba cine balakonka filya Yesu aebele abasambi bakwe ukuti: “Te ba muli ici calo, ifyo na ine nshili wa muli ici calo.” (Yoh. 17:16) Abena Kristu ba cine tabaipoosa mu fikansa fya calo; kanshi balekatana nangu kuli inkondo.

      Basambilishiwa Ifya kwa Lesa Ukufuma ku Ntulo Imo

      7, 8. Bushe ifyo tusambilila ukufuma mu Baibolo fitwafwa shani ukuba abaikatana?

      7 Abena Kristu ba kubalilapo bali abaikatana pantu bonse balepokelela ifyebo fya kubakosha ukufuma ku ntulo imo. Balishibe ukuti Yesu alebasambilisha no kutungulula icilonganino ukupitila mwi bumba lyaletungulula umwali abatumwa na bakalamba. Ili ibumba lyali ku Yerusalemu. Ifyo aba bamunyinefwe balepingula ukuti e fyakukonka fyalefuma mu Cebo ca kwa Lesa kabili bale-eba bakangalila abaletandalila ifilonganino ukuyaeba ifilonganino ifyali mu fyalo fyalekanalekana. Baibolo ilanda pali bakangalila bamo pali aba aiti: “Nomba ilyo balepita mu misumba balepeela abantu ifipope ifyo abatumwa na bakalamba abali mu Yerusalemu bapingwile ukuti e fyo balekonka.”—Imil. 15:6, 19-22; 16:4.

      8 Na muno nshiku, Ibumba Litungulula ilyapangwa na Bena Kristu basubwa lilafwa bonse ababa mu filonganino ukwikatana. Ili ibumba lilalemba impapulo mu ndimi ishingi ishilenga Abena Kristu ukuba abakosa mu kupepa. Ifyo balemba muli ishi mpapulo fifuma mu Cebo ca kwa Lesa. Kanshi ifyo tusambilila muli ishi mpapulo fifuma kuli Yehova, te ku bantunse iyo.—Esa. 54:13.

      9. Bushe umulimo Lesa atupeela utwafwa shani ukuba abaikatana?

      9 Bakangalila mu filonganino na bo balalenga Abena Kristu ukuba abaikatana ilyo baletungulula mu mulimo wa kushimikila. Ukwikatana kwaba pa babombela pamo umulimo wa kwa Lesa kwaliba ukwakosa sana ukucila pa kwikatana kuba pa bantu abaleangalila fye pamo. Icilonganino ca Bwina Kristu tacaba kwati cibwanse nangu insaka, lelo cena cabelako ku kucindika Yehova no kubomba umulimo wa kushimikila imbila nsuma, ukupanga abasambi, no kukoseleshanya. (Rom. 1:11, 12; 1 Tes. 5:11; Heb. 10:24, 25) E ico umutumwa Paulo alandile pa Bena Kristu ukuti: “Mwaba abakosa ndi, aba mutima umo ababombela pamo ku citetekelo ca mbila nsuma.”—Fil. 1:27.

      10. Finshi fimo ifyalenga fwe bantu ba kwa Lesa ukuba abaikatana?

      10 Kanshi icalenga fwe bantu ba kwa Yehova ukwikatana ni co twalisumina ukuti Yehova e walinga ukututeka, twalitemwa bamunyinefwe, twalicetekela Ubufumu bwa kwa Lesa, kabili twalicetekela abo Lesa abomfya ukututungulula. Yehova alatwafwa ukucimfya imibele imo iingalenga twafilwa ukwikatana pa mulandu wa kuti tatwapwililika.—Rom. 12:2.

      Ifya Kucimfya Icilumba na Kalumwa

      11. Mulandu nshi icilumba cipatukanishisha abantu, kabili bushe Yehova atwafwa shani ukucicimfya?

      11 Icilumba cilalekanya abantu. Uwa cilumba aimona ukuti alicindama ukucila bambi kabili alomfwa bwino nga aleitakisha. Lelo ilingi line ici cilenga abantu ukukanaumfwana; pantu abaleumfwa uko umuntu aleitutumuna, kuti baba na kalumwa. Umusambi Yakobo atweba ukwabula no kupita mu mbali ukuti: “Ukuitakisha konse ukwa musango yu kwalibipa.” (Yako. 4:16) Cilanga fye ukuti tatwakwata ukutemwa nga tulemona bambi ukuti ba panshi. Ukuicefya kwa kwa Yehova kwalimoneka sana mu fyo acita kuli fwe bantunse abashapwilika. Davidi alembele ukuti: “Ukuicefya kwenu [mwe Lesa] kulankusha.” (2 Sam. 22:36) Icebo ca kwa Lesa cilatwafwa ukucimfya icilumba pa kutusambilisha ukulatontonkanya bwino. Umupashi wayafwile Paulo ukulemba ukuti: “Nani amupusanya? Nga kanshi cinshi ukwete ico ushapokelele? Lelo, nga cine cine walicipokelele, cinshi ico uitakishisha ngo ushacipokelele?”—1 Kor. 4:7.

      12, 13. (a) Mulandu nshi cayangukila ukuba na kalumwa? (b) Cinshi cingacitika nga twalamona abanensu ukulingana ne fyo Yehova abamona?

      12 Akalumwa na ko kalalenga abantu ukukanaikatana. Pa mulandu wa kukanapwililika uko twapyana, ‘ulunkumbwa lwaba muli ifwe,’ kabili na Bena Kristu abakokola mu cine na bo limo balaba na kalumwa. Balaba na kalumwa nga kwaba ifisuma ifyacitikila bambi, nelyo bambi nga bapeelwa imilimo, na pa mulandu wa fikwatwa fya bambi e lyo na pa fyo bambi balamuka. (Yako. 4:5) Ku ca kumwenako, munyinefwe uwaupa kabili uwakwata abana kuti aba na kalumwa pa mulandu wa milimo imbi iyo munyinefwe uwaba mu mulimo wa nshita yonse akwata, limo ukwabula no kwishiba ukuti uyu munyinefwe uwaba mu mulimo wa nshita yonse, na o alimukwatila akalumwa pa mulandu wa bana. Cinshi tufwile ukucita pa kuti akalumwa ka musango yu takalengele twaleka ukwikatana?

      13 Pa kuti twilakwata akalumwa, tulingile ukwibukisha ukuti Baibolo ilinganya icilonganino ca Bena Kristu basubwa ku filundwa fya mubili. (Belengeni 1 Abena Korinti 12:14-18.) Ku ca kumwenako, nangu ca kutila ilinso e limoneka sana ukucila umutima wenu, bushe fyonse fibili tafyacindama kuli imwe? Yehova na o alicindika bonse ababa mu cilonganino nangu ca kutila limo bamo balalumbuka sana ukucila bambi. Kanshi lekeni tulemona Abena Kristu banensu nge fyo Yehova abamona. Ukucila ukuba na kalumwa kuli bambi, lekeni tulelanga ukuti twalibabikako amano kabili twalibatemwa. Nga tulecita ifyo, ninshi tulelanga ukuti paliba ubupusano pa Bena Kristu ba cine na ba bufi.

      Mu Macalici Abantu Tabaikatana

      14, 15. Bushe cali shani pa kuti pabe amalekano pa Bena Kristu abasangu?

      14 Abena Kristu ba cine balikatana sana lelo mu macalici ayengi mwaliba ukukansana. Ilyo calefika mu myaka ya ba 300, Abena Kristu abapondweke balifulile ica kuti na kateka wa bena Roma uushalepepa Lesa wa cine ailundile kuli bene no kutendeka ukubatungulula. Ne ci calengele amacalici ya batila Bena Kristu ukufula sana. Lyena, batampile ukupanga utubungwe mu kukonkana ica kuti mu buteko bwa Roma mwalifumine amabuteko ayengi ayaipangile amacalici.

      15 Amabuteko ayengi pali aya yalelwishanya pa myaka iingi. Mu myaka ya ba 1600 na 1700, abantu ba mu Britain, France, na mu United States batendeke ukukoselesha abantu ukulapepa ubuteko, kabili baishilecindikisha ifyalo fyabo ica kuti fyaba fye kwati ni tulesa. Mu myaka ya ba 1800 na 1900, abantu mu fyalo na fimbi ifingi nga nshi balicindikishe ifyalo fyabo. Na mu kulekelesha aba mu macalici batendeke ukupaatukana no kupanga utumabumba, kabili utumabumba utwingi pali utu twabikile sana amano ku kulumbilisha ifyalo twabamo. Aba mu macalici baleya na mu kulwa inkondo na ba mu fyalo fimbi abo bapepa nabo. Muno nshiku, aba mu macalici ya batila Bena Kristu tabaikatana pantu mwaba utubungwe utwakwata ifisambilisho ifyapusana e lyo ukucindikisha ifyalo fyabo na ko kwalileta amalekano pali bena.

      16. Finshi fileta amalekano mu macalici ya batila Bena Kristu?

      16 Mu myaka ya ba 1900, amacalici ya batila Bena Kristu ayengi yalefwaya ukutendeka ukubombela pamo pa kuti yekatane. Lelo pa numa ya kutulukusha pa myaka iingi, kwaba fye amacalici yanono ayaisaikatana no kupanga icalici limo, na lyo line abengi abaya kuli aya macalici balifilwa ukumfwana pa mepusho pamo nga aya: Bushe ifintu fyasangwike fye? Bushe caliba fye bwino ukuponya ifumo? Bushe caliba fye bwino umwaume ukuulungana no mwaume munankwe na banakashi ifyo fine? Bushe banamayo bafwile ukulapepesha? Pa kuti shikatanye abantu ba mu tubungwe twalekanalekana, bashimapepo ba macalici yamo balasuusha ifisambilisho bapusaninepo kale. Lelo uko kusuusha kulenga fye abantu batendeka ukutwishika ifyo basuminamo, takulenga aya macalici ukwikatana.

      Ukupepa kwa Cine e Kwikatanya Abantu

      17. Bushe casobelwe ukuti ukupepa kwa cine kukekatanya shani abantu mu “nshiku sha ku mpela”?

      17 Nangu ca kutila abantu pali ino nshita balipatukana sana, bakapepa ba cine balitwalilila ukwikatana. Kasesema wa kwa Lesa Mika asobele ukuti: “Nkabekatanya nge mpaanga mwi cinka.” (Mika 2:12) Mika alisobele ukuti ukupepa kwa cine kukasumbulwa ukucila imipepele yonse iyashala, nampo nga ya kupepa balesa ba bufi nelyo ukupepa ubuteko. Alembele ukuti: “Mu nshiku sha ku mpela, e mo ulupili lwa ng’anda ya kwa Yehova lukapampamikwa ukucila pa muulu wa mpili, kabili lukasumbulwa ukucila utupili; kabili inko shonse shikakonkomokelako. Pantu abantu bonse bakendela cila muntu mwi shina lya kwa lesa wakwe; lelo ifwe twakulaendela mwi shina lya kwa Yehova Lesa wesu.”—Mika 4:1, 5.

      18. Ukupepa kwa cine kwalitwafwa ukwaluka muli finshi?

      18 Mika alondwelele ne fyo ukupepa kwa cine kukekatanya abantu abapatene kale ilyo atile: “[Abantu ukufuma mu] nko ishingi [bakayako] no kutila: ‘Iseni, natunine tuleya ku lupili lwa kwa Yehova, tuleya ku ng’anda ya kwa Lesa wa kwa Yakobo; kabili akatusambilisha imibele yakwe, kabili tukenda mu nshila shakwe.’ . . . Kabili bakafula impanga shabo ukuti shibe baplao, na mafumo yabo ukuti yabe ifya kutungwilako imiti. Kabili uluko talwakemishe uluko lunankwe ulupanga, nangu ukusambilila inkondo na kabili.” (Mika 4:2, 3) Bonse pano isonde abaleka ukupepa balesa abapangwa na bantu na baleka ukupepa ifyalo, no kutendeka ukupepa Yehova balikatana. Lesa alabasambilisha ukutemwana.

      19. Bushe ukwikatana kwaba pa bantu abengi pano calo kulangilila cinshi?

      19 Ukwikatana kwaba pa Bena Kristu ba cine pano calo ponse kwali-ibela kabili kulalanga bwino bwino ukuti Yehova acili alatungulula abantu bakwe ukupitila mu mupashi wakwe uwa mushilo. Abantu ukufuma mu nko shonse baleikatana ifyo bashabala abekatana. Uku kwikatana cilangililo ca kuti amashiwi yaba pa Ukusokolola 7:9, 14, yalefikilishiwa, no kuti nomba line fye bamalaika ba kwa Lesa bali no kulekako ku “myela” iikonaula cino calo cabipa. (Belengeni Ukusokolola 7:9, 14, 1-4, 9, 10, 14.) Ala lishuko ukwikatana na bamunyinefwe isonde lyonse! Bushe ifwe umo umo kuti twacita shani pa kutila uku kwikatana kutwalilile? Ifi e fyo tukalandapo mu cipande cikonkelepo.

  • Ukwikatana Kwaba Pa Bena Kristu Kulalenga Lesa Acindikwa
    Ulupungu—2010 | September 15
    • Ukwikatana Kwaba Pa Bena Kristu Kulalenga Lesa Acindikwa

      “Mule-esha nga nshi ukusungilila ukwikatana uko umupashi wamupeela.”—EFES. 4:3.

      1. Icilonganino ca kubalilapo ica Bena Kristu calengele shani Lesa ukucindikwa?

      UKWIKATANA kwali mu cilonganino ca Bwina Kristu mu Efese kwalengele Lesa wa cine, Yehova ukucindikwa. Muli uyu musumba umwali sana amakwebo, Abena Kristu bamo balikwete icuma na basha, e lyo bambi bali basha kabili nalimo abapiina. (Efes. 6:5, 9) Bambi bali baYuda abasambilile icine mu myeshi itatu ilyo umutumwa Paulo alelanda ku bantu mu masunagoge yabo. Bambi pa kubala balepepa lesa wa bufi Artemi no kucita ifinjelengwe. (Imil. 19:8, 19, 26) Nga fintu twamona, ubuKristu bwa cine bwalengele abantu ba nkulilo shapusanapusana ukwikatana. Paulo alimwene ifyo ukwikatana kwa bali mu cilonganino kwalengele Yehova ukucindikwa. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Kuli ena kube ubukata mu cilonganino.”—Efes. 3:21.

      2. Cinshi capene cipwishe ukwikatana kwali pa Bena Kristu mu Efese?

      2 Lelo, umutende wali mu cilonganino ca mu Efese wapene upwe. Paulo asokele baeluda muli cilya cilonganino ukuti: “Muli imwe mukema abantu abakalasambilisha ifyanyongana pa kuti bongole abasambi, balebakonka.” (Imil. 20:30) Na kabili, bamunyinefwe bamo balitwalilile ukuba no mupashi wa malekano uo Paulo abasokelepo ukuti, “ubomba mu bana bacintomfwa.”—Efes. 2:2; 4:22.

      Kalata Iyalanda Sana pa Kwikatana

      3, 4. Bushe kalata Paulo alembele abena Efese yakomaile shani pa kwikatana?

      3 Paulo alimwene ukuti Abena Kristu nga balefwaya ukutwalilila ukwikatana, cila muntu afwile ukubombesha ukutungilila ukwikatana. Lesa apeele Paulo umupashi pa kuti alembe kalata ku bena Efese iyalandile nga nshi pa kwikatana. Ku ca kumwenako, Paulo alandile pa bufwayo bwa kwa Lesa ubwa “kulonganya na kabili ifintu fyonse muli Kristu.” (Efes. 1:10) Na kabili alingenye Abena Kristu ku mabwe ayapusanapusana ayo babomfya pa kukuula icikuulwa. Atile: “Icikuulwa conse, pa kulundinkana bwino bwino, cilekuulwa ku kuba itempele lya mushilo ilya kwa Yehova.” (Efes. 2:20, 21) E lyo kabili Paulo alikomaile na pa kwikatana kwali pa baYuda na Bena Kristu abashali baYuda kabili acinkwileko bamunyinefwe ukuti bonse ni Lesa wababumbile. Alandile pali Yehova ukuti ni “Shifwe, kuli uyo ulupwa lonse mu muulu na pano isonde lwainikwako ishina.”—Efes. 3:5, 6, 14, 15.

      4 Ilyo twalabebeta Abena Efese icipandwa 4, twalamona umulandu tulingile ukubombesesha pa kuba abaikatana, ne fyo Yehova atwafwa ukuba abaikatana, e lyo ne mibele tufwile ukukwata pa kuti tutwalilile ukwikatana. Pa kuti munonkelemo muli cino cipande belengeni icipandwa 4 conse.

      Umulandu Tulingile Ukubombesesha pa Kuti Tube Abaikatana

      5. Mulandu nshi bamalaika ba kwa Lesa babela abaikatana, lelo mulandu nshi cishangukila kuli ifwe ukuba abaikatana?

      5 Paulo akoseleshe Abena Kristu banankwe mu Efese ukuti bale-esha ‘nga nshi ukusungilila ukwikatana uko umupashi wabapeele.’ (Efes. 4:3) Pa kuti tumfwikishe umulandu tulingile ukubombesesha pa kuba abaikatana, natubale tulande pali bamalaika ba kwa Lesa. Apo takwaba ifintu fibili ifyapalana muli fyonse pano isonde, kuti twatila ne minshipendwa ya bamalaika nabo Yehova abapanga abapusanapusana. (Dan. 7:10) Lelo, balamubombela mu kwikatana pantu balamumfwila no kucita ukufwaya kwakwe. (Belengeni Amalumbo 103:20, 21.) Bamalaika ba cishinka bakwata imibele iisuma iyalekanalekana, na Bena Kristu nabo balikwata iyi mibele lelo bena balikwata ne mibele ya muntu umubembu iyalekanalekana. Ici calenga cilayanguka ukwikatana.

      6. Mibele nshi ingatwafwa ukuti tulebombela pamo na bamunyinefwe ababa na mafya ayapusana nayo twakwata?

      6 Ilyo abantu abashapwililika balefwaya ukubombela pamo, ilingi line cilafya. Tutile munyina uwafuuka uceelwa sana alebombela Yehova pamo na munyina uushicelwa lelo uufulwa bwangu. Cila muntu pali aba bamunyinefwe babili kuti alemona kwati ifilubo fya munankwe fyacilamo lelo ena nalaba ukuti na o wine ali no bwafya. Bushe aba bamunyinefwe babili kuti babombela shani pamo mu kwikatana? Moneni ifyo ukukwata imibele Paulo alandapo mu mashiwi yakonkapo kwingabafwa. Lyena tontonkanyeni pa fyo iyi mibele ingatwafwa ukuba abaikatana. Paulo alembele ati: “Ndemupapaata ukuti . . . muleicefya nga nshi kabili muleba abafuuka, muleshishimisha no kushipikishanya mu kutemwa. Mule-esha nga nshi ukusungilila ukwikatana uko umupashi wamupeela mu mutende uwikatanya.”—Efes. 4:1-3.

      7. Mulandu nshi cacindamina ukulacita ifingalenga twaikatana na Bena Kristu bambi abashapwililika?

      7 Ukusambilila ukubombela Lesa mu cumfwano na bantunse banensu abashapwililika kwalicindama pantu kwaba fye ibumba limo ilya bakapepa ba cine. Baibolo itila: “Kwaba umubili umo, no mupashi umo, filya fine mwasubile mwi subilo limo ilyo mwaitilwe; Shikulu umo, icitetekelo cimo, ulubatisho lumo; Lesa umo kabili Wishi wa bantu bonse.” (Efes. 4:4-6) Yehova apeela umupashi wakwe na mapaalo ukupitila muli bamunyinefwe abo Lesa alebomfya. Nangu ca kutila munyinefwe mu cilonganino atukalifya, ni kwi kumbi uko twingaya? Takuli kumbi ukwaba amashiwi ya mweo wa muyayaya.—Yoh. 6:68.

      “Ifya Bupe ku Bantu” Balatwafwa Ukwikatana

      8. Ni bani Kristu abomfya pa kutukosha ukuti tucimfye imibele yabipa?

      8 Paulo alandile pa fyo abashilika ba ku kale batemenwe ukucita pa kulangilila ifyo Yesu apayanya “ifya bupe ku bantu” pa kuti icilonganino cikatane. Umushilika uwacimfya alesendapo pali abo acimfishe umuntu no kumutwala ku ng’anda yakwe pa kuti akaleyafwako umukashi wakwe imilimo. (Amalu. 68:1, 12, 18) Na Yesu apo alicimfya icalo alikwata abasha abengi abafwaya ukubomba umulimo abapeela. (Belengeni Abena Efese 4:7, 8.) Bushe abomfeshe shani abo nalimo twingeta ati abasha? “Apeele ku cilonganino bamo ukuba abatumwa, bakasesema, bakabila ba mbila nsuma, bakacema na bakasambilisha, ku kulungika aba mushilo, ku kubombela bambi, ku kukuula umubili wa kwa Kristu, mpaka bonse twikatane mu citetekelo.”—Efes. 4:11-13.

      9. (a) Bushe “ifya bupe ku bantu” batwafwa shani pa kuti tutwalilile ukwikatana? (b) Mulandu nshi Umwina Kristu onse mu cilonganino alingile ukulacita ifingaleta ukwikatana pa babwananyina?

      9 Apo “ifya bupe ku bantu,” ni bakacema abakwata ukutemwa, balatwafwa ukusungilila ukwikatana kwesu. Ku ca kumwenako, eluda nga amona ukuti bamunyinefwe babili ‘balesonsombana’ kuti alenga mu cilonganino mwaba ukwikatana nga abafunda, atemwa ‘abalungika no mutima uwafuuka.’ (Gal. 5:26–6:1) Kabili apo ni bakasambilisha, ifi “ifya bupe ku bantu” balatwafwa ukuba ne citetekelo icashimpwa pa fyo Baibolo isambilisha. Kanshi balalenga twaikatana kabili balatwafwa ukuba Abena Kristu bakosa. Paulo atile “pa kuti tube nga bakalamba, ukufika ku ciimo ca kwa Kristu; pa kuti twiba na kabili nga bana abanono, kabili twilasendwa nga ku mabimbi nangu ukutwalwa uku no ku, ku mwela onse uwe sambilisho ku bucenjeshi bwa bantu, ku longolo lwa mapange ayalubana.” (Efes. 4:13, 14) Umwina Kristu onse afwile ukulacita ifingalenga aba bwananyina ukwikatana, nga filya fine cila cilundwa ca mubili cibombela pamo ne filundwa fimbi pa kuti ficite ifilekabilwa.—Belengeni Abena Efese 4:15, 16.

      Aluleni Imibele

      10. Imibele yabipa kuti yapwisha shani ukwikatana?

      10 Bushe namumona ukuti icipandwa 4 ica kalata ya kwa Paulo ku bena Efese cilanga ukuti ukuba no kutemwa kulafwaikwa pa kuti fwe Bena Kristu bakosoka tube abaikatana? Ici cipandwa cilanda na pa fyo ukutemwa kwaba. Ku ca kumwenako, ukutemwa kulalenga umuntu ukukanacita ubulalelale ne fya nsoni fimbi. Paulo aebele bamunyinefwe ukuti “mwilaenda ifyo abena fyalo benda.” Balya bantu bali “abakunkuma icine cine” kabili “baipoosele mu mibele ya nsoni.” (Efes. 4:17-19) Imibele yabipa iyaba mu calo ilelo kuti yapwisha ukwikatana kwesu. Abantu balalanda ifya mipulwe pa bulalelale, balemba na pa bulalelale, balatamba ifya bulalelale, kabili balacita ubulalelale mu bumfisolo na pa lwalaala fye. Lelo, no kusengasenga ukwingalenga umuntu alacita ifya cintemwa ku muntu uo ashilepanga ukuupana nankwe, kuti kwalenga afuma kuli Yehova na mu cilonganino. Mulandu nshi? Pantu ukusengasenga kulalenga umo ukucita ubulalelale. Mu kusengasenga kuti mwafuma ubucende ubwingalenga abaupana balekana no wa cishinka pali bena aculilamo e lyo na bana bene balaikala fye no mufyashi umo. Nga fintu twamona, ukusengasenga kulaleta amalekano! E mulandu Paulo alembele ukuti: “Imwe te fyo mwasambilile Kristu.”—Efes. 4:20, 21.

      11. Baibolo ikoselesha Abena Kristu ukwalula shani ubuntu bwabo?

      11 Paulo akomaile pa kuti tufwile ukuleka ukutontonkanya pa fyabipa, lelo tufwile ukuba ne mibele isuma iingalenga tuleumfwana na bambi. Atile: ‘Mufuule ubuntu bwa kale ubwalingana ne mibele yenu iya kale kabili ubuleonaika pamo no lunkumbwa lwa buko [ulwa buntu bwa kale] ulwa bucenjeshi; lelo muletontonkanya ifipya, no kufwala ubuntu bupya ubwalengelwe ukulingana no kufwaya kwa kwa Lesa mu bulungami bwa cine na mu cishinka.’ (Efes. 4:22-24) Kuti twacita shani pa kuti ‘tuleke ukutontonkanya ifya kale lelo tuletontonkanya ifipya’? Nga tuletontonkanya sana pa fyo tusambilila mu Cebo ca kwa Lesa na ku Bena Kristu abakosoka, no kulaibikilishako kuti twakwata ubuntu bupya “ubwalengelwe ukulingana no kufwaya kwa kwa Lesa.”

      Mube ne Milandile Isuma

      12. Bushe ukulanda icine kuti kwaikatanya shani abantu, kabili mulandu nshi bamo bafililwa ukulanda icine?

      12 Ukulanda icine kulafwaikwa kuli bonse ababa ifilundwa fya lupwa lumo nelyo ababa mu cilonganino. Ukulanda ukwabula ukupita mu mbali no kuba ne cikuuku kulekatanya abantu. (Yoh. 15:15) Ni shani nga ca kuti umo abepa munyina? Ilyo munyina aishiba ukuti bamubepele fye, kuti aleka ukumucetekela. E co Paulo alembele ukuti: “Mulelanshanya icine, pantu tuli filundwa fya mubili umo.” (Efes. 4:25) Uwatemwa ukubepa ubufi, uwatendeke nalimo ilyo ali umwaice, te kuti cimwangukile ukutampa ukulanda icine. Lelo Yehova akatemwa ukumona ukuti alebombesha ukuleka ukulanda ubufi kabili akamwafwa.

      13. Pa kuti umuntu aleke umusaalula, finshi alingile ukucita?

      13 Pa kutusambilisha ukuba aba mucinshi kabili abaikatana mu cilonganino na mu lupwa, Yehova alibikako ifya kutwafwa ukulama sana imilandile yesu. Baibolo itila: “Mwileka amashiwi yabola yafume mu kanwa kenu . . . Mwilaba ne mpatila ku banenu, muleke icipyu no bukali no kootoka no musaalula pamo no bubi bonse.” (Efes. 4:29, 31) Cimo icingalenga ukuti twilalanda ifingakalifya bambi kuba no mucinshi kuli bena. Ku ca kumwenako, umwaume uusaalula umukashi wakwe nga asambilila ukuti Yehova alicindika abanakashi, afwile ukuba no mucinshi kuli ena. Lesa alasuba abanakashi bamo no mupashi wa mushilo, ukubapeela ishuko lya kuteka na Kristu. (Gal. 3:28; 1 Pet. 3:7) Nangu fye mwanakashi uwatemwa ukotokela umulume wakwe alingile ukuleka ukumotokela ilyo asambilila ukuti Yesu aleilama nga bamukalifya.—1 Pet. 2:21-23.

      14. Mulandu nshi icipyu cabipila?

      14 Icilenga umuntu ukuba no musaalula kufilwa ukulama icipyu. Ici na co kuti caleta amalekano pa bantu ababa kwati filundwa fya mubili umo. Icipyu caba kwati mulilo. Kuti twafilwa ukucilama kabili kuti caleta amafya. (Amapi. 29:22) Uwatemwa ukuipokolola nga acita fimo pa mulandu wa cipyu afwile ukulama icipyu cakwe pa kuti tonawile bucibusa bwacindama. Abena Kristu balingile ukusambilila ukwelela no kusuulako e lyo no kukanashimikila bambi pa ficitike. Tabafwile ukulasunga icikonko ku mukoshi. (Amalu. 37:8; 103:8, 9; Amapi. 17:9) Paulo aebele Abena Efese ukuti: “Kalipeni, lelo mwibembuka; mwileka akasuba kawe mucili abakalipa, kabili mwipeela Satana Kaseebanya apa kwikala.” (Efes. 4:26, 27) Nga twafilwa ukulama icipyu Kaseebanya kuti aleta amalekano no kukansana mu cilonganino.

      15. Finshi fingafuma mu kusenda ifintu fya bene?

      15 Ukukanasenda ifipe fya bene kuti kwalenga mwaba ukwikatana mu cilonganino. Baibolo itila: “Uwibile eiba na kabili.” (Efes. 4:28) Abantu ba kwa Yehova balicetekelana. Umwina Kristu nga asenda icintu ca bene, kuti afulunganya ukwikatana twakwata ukulenga tuleba ne nsansa.

      Ukutemwa Lesa Kulatwikatanya

      16. Ukulanda ifingakuula bambi kuti kwatwafwa shani ukwikatana sana?

      16 Icalenga tube abaikatana mu cilonganino ca Bwina Kristu ni co ukutemwa Lesa kulatwafwa ukutemwa bambi. Ukutasha pa cikuuku ca kwa Yehova kulenga tulekonka sana ukufunda ukutila: “[Mulelanda] amashiwi ayasuma aya kukuula ukulingana no kukabila, pa kuti yengakuula abaleumfwa. . . . Mubelane icikuuku, mube aba mitima ya nkumbu, abaitemenwa ukubelelana uluse filya na Lesa aitemenwe ukumubelela uluse muli Kristu.” (Efes. 4:29, 32) Yehova pa mulandu wa cikuuku cakwe aleleela abantu abashapwililika nga ifwe. Bushe na ifwe te kuti tule-eleela bambi ilyo twamona ifilubo fyabo?

      17. Mulandu nshi tufwile ukubombesesha pa kuti tube abaikatana?

      17 Ukwikatana kwa bantu ba kwa Lesa kulalenga Yehova acindikwa. Umupashi wakwe ulatwafwa ukucita ifingi ifingalenga twaba abaikatana. Tatwakakaane nangu panono ukutungululwa no mupashi wa kwa Lesa. Paulo alembele ukuti: “Mwilalenga umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa ubulanda.” (Efes. 4:30) Ukwikatana cintu icacindama sana ico tufwile ukucingilila. Abantu abaikatana balaba ne nsansa kabili balalumbanya Yehova. “E ico, mulepashanya Lesa, apo muli bana bakwe abo atemwa, kabili muletemwana.”—Efes. 5:1, 2.

Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
Isaleni
Isuleni
  • Cibemba
  • Peleniko Bambi
  • Ifyo Mwingasala
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Ifya Kubomfya
  • Amafunde Yesu
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Isuleni
Peleniko Bambi