Yehova Ni “Lesa Uupeela Umutende”

“Awe Lesa uupeela umutende abe na imwe bonse.”—ROM. 15:33.

1, 2. Bwafya nshi bwali pali Esau na Yakobo ubwalandwapo mwi buuku lya Ukutendeka ifipandwa 32 na 33, kabili bwapwile shani?

ESAU ali mupepi na ku Penuele, icifulo icali mupepi no mumana wa mukuku uwa Yaboke. Uyu musumba wali ku kabanga ka mumana wa Yordani. Ilyo ali muli uyu musumba aumfwile ukuti Yakobo, mpundu munankwe alebwela uko aile mu kwikala eka. Nangu ca kutila apo Esau ashitishishe ububeli kuli munyina palipitile imyaka 20, Yakobo aletiina ukuti nalimo munyina acili no bukali no kutila kuti amwipaya. Esau asendele abaume bakwe 400 no kuya ukwalefumina Yakobo. Apo Yakobo tale-enekela Esau ukumupokelela bwino, atumiine Esau ifya bupe ifingi, inama 550. Ababomfi ba kwa Yakobo baebele Esau ukuti imikuni ya nama yonse yali bupe bwakwe ukufuma kuli munyina.

² Esau na Yakobo basukile bakumana. Yakobo alishipile, aya apali Esau, no kukontamina pa nshi imiku 7! Ilyo talacita ifi, Yakobo abalilepo ukucita icintu icacindeme sana. Alipepele kuli Yehova ukuti amupokolole kuli Esau. Bushe Yehova alyaswike ipepo lyakwe? Ee. Baibolo itila: “Esau abutukile ku kumukumanya, kabili alimukumbete no kumuwila pa mukoshi no kumutomona.”—Ukute. 32:11-20; 33:1-4.

3. Finshi tusambililako ku lyashi lya kwa Yakobo na Esau?

³ Ilyashi lya kwa Yakobo na Esau litulanga ukuti nga kwaba ubwafya ubwalenga twaleka ukumfwana na munyinefwe mu cilonganino, tufwile ukwesha na maka ukucita icili conse icingalenga twatendeka ukumfwana. Yakobo alicitile icalengele batendeke ukumfwana na Esau, icalengele acite fyo, te kutila ni co e walufyenye munyina kabili alingile ukulomba ubwelelo. Esau e wasuulile ububeli bwakwe no kubushitisha kuli Yakobo pa mbale imo iya fya kulya. (Ukute. 25:31-34; Heb. 12:16) Na lyo line, ku fyo Yakobo acitile ilyo amonene na Esau, tusambililako ukuti tufwile ukwesha na maka ukucita ifingalenga twasungilila umutende na Bena Kristu banensu. Tusambililako no kuti Lesa wa cine kuti atupaala nga tulecita ifingalenga twaba pa mutende na banensu. Muli Baibolo mwaba ifya kumwenako ifingi sana ifitwafwa ukuba aba mutende.

Ica Kumwenako Icisuma Sana Ico Tufwile Ukupashanya

4. Cinshi Lesa ateyenye pa kupususha abantunse ku lubembu ne mfwa?

⁴ Uo tufwile ukupashanya sana pali bonse nga tulefwaya ukuba no mutende na bambi, ni Yehova, “Lesa uupeela umutende.” (Rom 15:33) Tontonkanyeni pa cintu ubukulu ico Yehova acitile pa kuti tube pa mutende na ena. Apo fwe bana ba kwa Adamu na Efa tuli babembu, “icilambu ca lubembu [lwesu] ni mfwa.” (Rom. 6:23) Na lyo line pa mulandu wa kutemwa kwakwe ukukalamba, Yehova alipekenye ipusukilo lyesu ilyo atumine Umwana wakwe ukufuma mu muulu uwaishilefyalwa uwapwililika. Kabili Umwana wakwe ali-itemenwe ukutulubula. Alisumine ukwipaiwa ku balwani ba kwa Lesa. (Yoh. 10:17, 18) Lesa wa cine alibuushishe Umwana wakwe uo atemwa sana. Kabili pa numa, uyu mwana alipeele Wishi ilambo atuulile ukupitila mu mulopa wakwe uwasuumiwe. Ababembu abalapila bakalubulwa ku mfwa ya muyayaya ukupitila muli ili ilambo.—Belengeni AbaHebere 9:14, 24.

5, 6. Bushe umulopa wa kwa Yesu uwasuumiwe wayafwa shani abantunse ukuba ifibusa fya kwa Lesa?

⁵ Ulubembu lwalengele abantu ukuba abalwani ba kwa Lesa. Lelo bushe icilubula Lesa ateyenye ukupitila mu Mwana wakwe, calenga bucibusa bwabo na Lesa ukuba shani? Pali Esaya 53:5 patila: “Ukukandwa uko akandilwe e kwali no kutuletela umutende, kabili ifilonda fyakwe e fyalenga ukuti tupole.” Abantunse pali nomba kuti baba pa mutende na Lesa. Baibolo isosa no kuti: “Kristu alitulubula ku mulopa wakwe, kabili umulopa wakwe walenga ukuti tubelelwe uluse pa membu shesu.”—Efes. 1:7.

⁶ Baibolo itila: “Lesa amwene ukuti cili bwino ukuti muli Kristu e mo mube ifintu fyonse.” Ne co asalile ukuti cibe fyo, ni co Kristu alicita icintu icikalamba pa kuti ubufwayo bwa kwa Lesa bukafikilishiwe. Bufwayo nshi Yehova akwata? Bwa kuti “ifintu fyonse ifya pano isonde atemwa ifya mu muulu fibwelele kuli ena no kuba no mutende na ena ukupitila mu mulopa Yesu asuumishe pa cimuti.” “Ifintu fyonse” ifyo Lesa alenga ukuti fibe pa mutende na ena, “fya mu muulu” ne “fya pano isonde.” Finshi ifi fine?—Belengeni Abena Kolose 1:19, 20.

7. Bushe “ifya mu muulu” ne “fya pano isonde” ifyo Lesa alenga ukuba pa mutende na ena, finshi?

⁷ Icilubula calilenga Abena Kristu basubwa ‘ukuba no mutende na Lesa’ pantu ‘balilungamikilwa ku citetekelo,’ no kuba abana ba kwa Lesa. (Belengeni Abena Roma 5:1.) Betwa ati “ifya mu muulu” pantu bakayaikala ku muulu kabili “bakaba bashamfumu abakalateka isonde” e lyo kabili bakaba bashimapepo ba kwa Lesa. (Ukus. 5:10) E lyo “ifya pano isonde” bantunse abalapila, abakekala pano isonde umuyayaya.—Amalu. 37:29.

8. Bushe mumfwa shani nga mwatontonkanya pa cintu cishaikulila ico Yehova acita pa kuti tube no mutende na ena?

⁸ Paulo alitashishe sana pa cilubula Yehova apekanya ilyo alembeele Abena Kristu basubwa mu Efese ukuti: “Lesa, uwakwatisha uluse . . . atulengele ukuba aba mweo pamo na Kristu, na lintu fye twali abafwa mu membu—ni ku cikuuku ca kwa Lesa mwapusukila.” (Efes. 2:4, 5) Nampo nga twakwata isubilo lya kwikala ku muulu nelyo ilya kwikala pano isonde, tulatasha sana pa luse lwa kwa Lesa ne cikuuku cakwe. Na kabili tulatasha sana pa cintu icikalamba ico Yehova acitile pa kuti fye tube no mutende na ena. Nga kwacitika ifyafulunganya umutende mu cilonganino, bushe ukutontonkanya pa fyo Lesa acita te kuti kutwafwe ukuba aba mutende?

Natusambilileko ku Fyacitile Abrahamu na Isaki

9, 10. Bushe Abrahamu alangile shani ukuti ali uwa mutende ilyo abacemi ba fitekwa fyakwe na ba fitekwa fya kwa Lote baumene?

⁹ Baibolo ilanda pali Abrahamu ati: “‘Abrahamu atetekele Yehova, e ico Lesa amumwene ukuti mulungami,’ kabili aishileitwa ati ‘Cibusa wa kwa Yehova.’” (Yako. 2:23) Cimo icalangile ukuti Abrahamu ali wa citetekelo, ni fintu alecita ifyalelenga aba no mutende na bambi. Ku ca kumwenako, ilyo ifitekwa fyakwe fyafulile, abacemi ba fitekwa fyakwe na bacemi ba fitekwa fya kwa Lote batendeke ukuumana. (Ukute. 12:5; 13:7) Abrahamu na Lote balingile ukupaatukana pa kupwisha ubu ubwafya. Bushe Abrahamu ali no kucita shani pali ifi? Tatile ine nalikwata bucibusa bwaibela na Lesa kabili nine ne mukalamba, nalaeba fye Lote ifya kucita. Abrahamu afwaile pabe umutende.

¹⁰ Abrahamu aebele Lote, umwana wa kwa munyina, ati: “Natuleke ukuumana iwe na ine e lyo na bakacema bandi na bakacema bobe, pantu tuli ba bwananyina.” Abrahamu aebele Lote ati: “Bushe impanga yonse iyi te yobe? Kanshi natupaatukane. Iwe nga waya ku kuso, ine ndeya ku kulyo; lelo nga waya ku kulyo, ine ndeya ku kuso.” Lote asalile impanga iya mufundo sana, lelo Abrahamu tamufuliilwe. (Ukute. 13:8-11) Pa numa ilyo Lote bamusendele bunkole ku bashilika bamusanshile, Abrahamu alimine ilyo line no kuyapokolola Lote ku balwani.—Ukute. 14:14-16.

11. Bushe Abrahamu acitile shani pa kuti abe no mutende na baPelishiti?

¹¹ Tontonkanyeni na pa fyo Abrahamu acitile pa kuti pabe umutende pali ena na baPelishiti abali mu calo ca mupepi ica Kanaani. AbaPelishiti “bapokele ku maka,” icishima ca menshi ico ababomfi ba kwa Abrahamu baimbile pa Beere-sheba. Bushe umwaume uwailepokolola umwana wa kwa munyina no kucimfya ishamfumu shine ishamusanshile ali no kucita shani? Abrahamu talwishishe balya bantu pa kuti abapoke icishima, lelo aikele fye tondolo. Mu kupita kwa nshita, imfumu ya baPelishiti yalitandalile Abrahamu pa kuti bapangane icipangano ca kuba pa mutende. Abrahamu alilapile ukuti akulacitila abana ba mfumu ya baPelishiti ifisuma. Pa numa ya kulapa e lyo alandile pa cishima bamupokele. Imfumu yalipapile ukumfwa ico, kabili yalimubweseshe icishima. Awe Abrahamu atwalilile ukwikala mu mutende muli cilya calo ca baPelishiti.—Ukute. 21:22-31, 34.

12, 13. (a) Bushe Isaki apashenye shani ica kumwenako ca kwa wishi? (b) Bushe Yehova apaalile shani Isaki pa kukonkelela umutende?

¹² Isaki umwana wa kwa Abrahamu na o ali no mutende na bantu nga wishi. Ne filanga ici, ni fintu acitile ku baPelishiti. Pa mulandu wa cipowe cali mu calo, Isaki no lupwa lwakwe balikuukile ukufuma mu cifulo ca Beere-lahai-roi, icaba mu citungu caumisha ica Negebu no kuya ku masamba ku Gera mu cifulo ca baPelishiti ukwali umushili wa mufundo. Kulya, Yehova alipaalile Isaki kabili ailekwata ifilimwa ifingi ne nama. AbaPelishiti batendeke ukumufimbila. Apo abaPelishiti tabalefwaya Isaki ukukwata ifyuma sana, balishiikile ifishima ifyo ababomfi ba kwa Abrahamu baimbile muli cilya cifulo. Mu kulekelesha imfumu ya baPelishiti yaebele Isaki ‘ukufuma mu ncende yabo.’—Ukute. 24:62; 26:1, 12-17.

¹³ Ilyo Isaki akukile no kuyaikala ku ntanshi sana, bakacema ba mikuni yakwe balimbile icishima cimbi. Bakacema abaPelishiti batile icishima ici naco cabo. Nga wishi, Isaki na o tafwaile ukukansana nabo pali cilya cishima. Lelo aebele fye abaume bakwe ukwimba cimbi. AbaPelishiti balimupokele ne ci cine. Pa kuti pabe umutende, Isaki asendele abantu bakwe bonse ne fitekwa no kuya ku cifulo cimbi. Kulya ababomfi bakwe balimbile icishima ico Isaki ainike ati Rehobote. Mu kupita kwa nshita aselele ku cifulo ca Beere-sheba icakwete umufundo sana, uko Yehova amupaalile no kumweba ati: “Witiina, pantu ine ndi nobe, kabili nkakupaala no kufusha abana bobe pa mulandu wa kwa Abrahamu umubomfi wandi.”—Ukute. 26:17-25.

14. Bushe Isaki alangile shani ukuti ali no mutende ku bantu ilyo imfumu ya baPelishiti yaile mu kupangana nankwe icipangano ca mutende?

¹⁴ Isaki afwaya nga alilwishishe no kupoka ifishima ababomfi bakwe baimbile no kulafibomfya. Pantu na kuba imfumu ya baPelishiti na balashi ba iko balilemutandalila ku Beere-sheba no kumweba ukuti bapangane nankwe icipangano ca mutende ilyo batile: “Ukumona natumona ukuti Yehova aba na iwe.” Na lyo line, pa mulandu wa kufwaya ukuba no mutende na bena, imiku iingi fye Isaki alisalilepo ukukuukila ku cifulo cimbi ukucila ukuumana na bambi. Na pali iyi ine nshita Isaki alikonkelele umutende. Baibolo itila: “[Abeni bakwe] abapekanishishe umutebeto kabili baliliile no kunwa. Ubwakonkelepo bacelele ulucelo kabili bonse balilapile umulapo. Pa numa Isaki abalekele baye . . . umutende.”—Ukute. 26:26-31.

Ifyo Twingasambililako ku Mwana Uo Yakobo Atemenwe Sana

15. Cinshi calengele bamunyina Yosefe ukukanalanda nankwe mu mutende?

¹⁵ Isaki, umwana wa kwa Yakobo alikulile no kuba “umuntu uwa kaele.” (Ukute. 25:27) Nga fintu tulandilepo pa ntendekelo, Yakobo alicitile ifyalengele ukuti pali ena na Esau pabe umutende. Ukwabula no kutwishika, Yakobo alisambilileko ku ca kumwenako ca kwa wishi, Isaki. Cinshi twingalandapo pa bana ba kwa Yakobo? Pa bana bakwe bonse 12, Yosefe e o Yakobo atemenwe sana. Yosefe ali mwana wa cumfwila kabili uwa mucinshi, uwalebika sana amano ku fyo wishi alefwaya. (Ukute. 37:2, 14) Lelo bamunyina Yosefe bali na kalumwa sana ica kuti tabalelanda nankwe mutende mutende. Bashitishe Yosefe mu busha no kubepa shibo ati iciswango nacimwipaya.—Ukute. 37:4, 28, 31-33.

16, 17. Cinshi cilanga ukuti Yosefe ali no mutende kuli bamunyina?

¹⁶ Yehova ali na Yosefe. Mu kupita kwa nshita, Yosefe aishileba cilolo mukalamba, uwa bubili kuli Farao mu Egupti. Ilyo icipowe mu Kanaani calengele bamunyina ukwisa ku Egupti, tabamwishibe pantu afwele ifya kufwala fya cina Egupti. (Ukute. 42:5-7) Nga calyangwike sana kuli Yosefe ukulandula pali filya bamunyina bamushitishe na pa fyo babepele wishi! Lelo Yosefe talandwile iyo, alyeseshe ukuba pa mutende nabo. Ilyo camoneke bwino bwino ukuti balilapiile, ali-isokolwele kuli bena ukuti ni Yosefe. Abebele ati: “Mwibipilwa kabili mwikalifiwa pa kunshitisha kuno; pantu ni ku kupususha imyeo e co Lesa antumiine ukuti imutangilile.” Lyena afyompele bamunyina bonse no kulilila pali bena.—Ukute. 45:1, 5, 15.

¹⁷ Ilyo Yakobo, shibo afwile, bamunyina Yosefe bamwene kwati Yosefe alalandula. Ilyo Yosefe aishibe ifyo baletontonkanya, “alukwishe ifilamba” no kubeba ati: “Mwitiina. Ine nakulapeela imwe na bana benu abanono ifya kulya.” Yosefe uwatemenwe umutende, ‘alibasansamwishe no kulanda ifya kukolopeka imitima yabo.’—Ukute. 50:15-21.

“Fyalembelwe ku Kutufunda”

18, 19. (a) Finshi mwasambililako ku bantu ba mutende abo twalandapo muli cino cipande? (b) Finshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?

¹⁸ Paulo alembele ukuti: “Fyonse ifyalembelwe kale fyalembelwe ku kutufunda, pa kuti mu kushipikisha kwesu na mu cisansamushi ca mu Malembo tube ne subilo.” (Rom. 15:4) Bushe twanonkelamo shani mu ca kumwenako capulamo ica kwa Yehova e lyo na mu Malembo yalanda pali Abrahamu, Isaki, Yakobo, na Yosefe?

¹⁹ Bushe ukutontonkanya pa fyo Yehova acita pa kuti fwe bantunse abashapwililika tube na bucibusa na ena, takulenga twaesha na maka ukuba pa mutende na bambi? Ifyo Abrahamu, Isaki, Yakobo na Yosefe, bacitile filanga ukuti abafyashi kuti balenga abana babo ukubapashanya no kucita ifisuma. Aya malyashi na kabili yatulanga ukuti Yehova alapaala bonse abesha na maka ukuba no mutende na bambi. E mulandu wine Paulo alandile pali Yehova ukuti ni “Lesa uupeela umutende”! (Belengeni Abena Roma 15:33; 16:20.) Icipande cikonkelepo cikalanda pa co Paulo alandilepo sana ukuti tufwile ukulacita ifingaleta umutende e lyo no kuba aba mutende.

Mulecita Ifingaleta Umutende

“Natulecita ifingaleta umutende.”—ROM. 14:19.

1, 2. Cinshi Inte sha kwa Yehova shakwatila umutende?

UMUTENDE wa cine cine tausangwa sana muli cino calo pali lelo. Na bantu abekala mu calo cimo cine e lyo na balanda ululimi lumo lwine ilingi line tabekatana nga bapepa ukwapusana nelyo nga baba mu tubungwe twa mapolitiki utwapusana. E lyo ne ndalama bakwata na masomo filalenga beikatana. Lelo abantu ba kwa Yehova bena balikatana nangu ca kuti bafuma “mu nko shonse ne mitundu na bantu na bantu ne ndimi.”—Ukus. 7:9.

² Umutende uo twakwata tawaishile fye uwine. Icalenga tukwate uyu mutende, ni co ‘twaliba no mutende na Lesa’ pa mulandu wa citetekelo cesu mu Mwana wakwe, uo umulopa wakwe wafimbile pa membu shesu. (Rom. 5:1; Efes. 1:7) E lyo kabili Lesa wa cine alapeela ababomfi bakwe aba cishinka umupashi wa mushilo ne fisabo fya mupashi apaba no mutende. (Gal. 5:22) Na cimbi icalenga twikatane, ni co ‘tatuli ba muli ici calo.’ (Yoh. 15:19) Tatuipoosa mu fikansa fya calo. Apo ‘twalifula bapanga besu ukuti babe baplao,’ tatuipoosa mu nkondo shiba mu calo cesu nelyo isha mu fyalo fimbi.—Esa. 2:4.

3. Ukuba no mutende kulenga tulecita finshi, kabili finshi twalalandapo muli cino cipande?

³ Umutende waba pali ifwe na bamunyinefwe, taumonekela fye mu kukanacita ifyabipa kuli bena. Nangu ca kutila twaba mu cilonganino ca Nte sha kwa Yehova, umwaba abantu ba mishobo yalekanalekana ne ntambi, ‘twalitemwana.’ (Yoh. 15:17) Ukuba no mutende kulalenga ‘tulecita ifisuma kuli bonse, lelo maka maka ku batetekela banensu.’ (Gal. 6:10) Paradaise wesu uwa mampalanya, umwaba umutende, yalicindama sana kabili tufwile ukuicingilila. Kanshi natulande pa fyo twingacita pa kuti mu cilonganino muleba umutende.

Ilyo Twaipununa

4. Cinshi tufwile ukucita icingaleta umutende nga twakalifya umunensu?

⁴ Umutumwa Yakobo alembele ukuti: “Ifwe bonse tulaipununa imiku iingi. Ngo muntu taipununa pa kusosa, uyu muntu ninshi alipwililika.” (Yako. 3:2) Kanshi Abena Kristu kuti bapusana no kukansana. (Fil. 4:2, 3) Lelo amafya yaba pa ba bwananyina kuti yapwa ukwabula ukupwisha umutende mu cilonganino. Ku ca kumwenako, moneni ukufunda tulingile ukukonka nga twamona ukuti napamo natukalifya umunensu.—Belengeni Mateo 5:23, 24.

5. Cinshi twingacita pa kuleta umutende ilyo bambi batulufyanya?

⁵ Inga nga ca kutila umunensu atucita fye akanono akatukalifya, bushe tufwile ukwenekela ukuti alombe ubwelelo? Pali 1 Abena Korinti 13:5 patila: “Mu kutemwa . . . tamwaba ukusunga ifilubo.” Nga batukalifya tulacita ifingaleta umutende, e kuti tuleleela abanensu no kulabako, ‘tatusunga ifilubo.’ (Belengeni Abena Kolose 3:13.) Ifi e fyo tufwile ukucita pa tulubo utunono utucitika ilingi line pa kuti tuleba pa mutende na basumina banensu na pa kuti tulekwata umutende wa muntontonkanya. Ipinda ilisuma ilya mu Baibolo litila, uwa mano ‘alasuulako fye ku filubo.’—Amapi. 19:11.

6. Cinshi tufwile ukucita nga ca kuti twafilwa ukusuulako ku fyo umunensu atulufyenye?

⁶ Cinshi tufwile ukucita nga ca kutila ico umunensu atucita cakula ica kuti twafilwa ukusuulako fye? Te kuti ciwame ukutendeka ukwebako abantu abengi abangatemwa ukumfwako. Ulo kuti lwaba lwambo kabili kuti lwapwisha umutende mu cilonganino. Tufwile ukucita ifyalanda ilembo lya pali Mateo 18:15 ilitila: “Nga munonko acita ulubembu, kabiye no kumweba icilubo cakwe ninshi muli fye babili. Nga akuumfwa, ninshi wabwesesha munonko mu nshila.” (Mat. 18:15) Nangu ca kutila ilembo lya kwa Mateo 18:15-17 lilanda pa membu ishikalamba, kuti twakonka amashiwi yaba mu cikomo 15 na mu mafya yambi ayo tukwata na banensu. E ico tufwile ukulanshanya no munensu ninshi tuli fye babili kabili tufwile ukulanda cikuuku cikuuku pa kuti tutendeke ukumfwana na kabili.a

7. Mulandu nshi tufwile ukupwishisha bwangu amafya?

⁷ Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Kalipeni, lelo mwibembuka; mwileka akasuba kawe mucili abakalipa, kabili mwipeela Satana Kaseebanya apa kwikala.” (Efes. 4:26, 27) Kabili Yesu atile: “Uleyangufyanya ukumfwana no ulekutwala ku cilye.” (Mat. 5:25) Kanshi cimo icifwaikwa sana pa kuti pabe umutende, kwangufyanya ukupwisha ubwafya. Mulandu nshi ico cacindamina? Ukucite fyo kulalenga ubwafya ukukanakula nga filya icilonda cikula nga tabafumishepo amafina. Icilumba, na kalumwa nelyo ukutemwa indalama tafifwile ukulenga twafilwa ukupwisha bwangu amafya ayo tukwata na banensu.—Yako. 4:1-6.

Ubwafya nga Bukumine Abengi

8, 9. (a) Kukansana nshi kwali mu cilonganino ca Bena Kristu ba kubalilapo mu Roma? (b) Finshi Paulo afundile Abena Kristu abena Roma pali kulya kukansana?

⁸ Limo ukupusana mu cilonganino takuba fye pa bantu babili, kuba pa bengi. E fyo cali na ku Bena kristu mu Roma abo Paulo alembeele kalata. Pali ukukansana pa baYuda Abena Kristu e lyo na bena Fyalo Abena Kristu. Bamo muli cilya cilonganino balisuulile abali na kampingu iyanaka, nelyo abalekaana ukucita ifintu fimo ifyo Amalembo yashatile fyalilubana. Balya bantu balepingula bambi pa milandu iyo abene balingile ukuisalila ifya kucita. Cinshi Paulo abafundile?—Rom. 14:1-6.

⁹ Paulo alifundile aba bantu bonse abakansene. Aebele abaishibe ukuti tabalingile ukukonka Amafunde ya kwa Mose ukukanasuula bamunyinabo. (Rom. 14:2, 10) Ukucita ifyo nga kwalipunwisha bamunyinabo abalemona ukuti tacali bwino ukulya ifyo Amafunde yabaleseshe ukulya. Paulo aebele Abena Kristu ukuti: “Mwilaonaula umulimo wa kwa Lesa pa mulandu fye wa fya kulya. . . . Kanshi cawamapo ukukanalya inama nelyo ukukananwa umwangashi nelyo ukukanacita icingapunwisha munonko.” (Rom. 14:14, 15, 20, 21) E lyo abali na kampingu iyanaka, Paulo abafundile ukuti, tabalingile ukulamona kwati abalemwena ifintu mumbi tabali aba cishinka. (Rom. 14:13) Aebele ‘bonse ukuti belaitunga ukucila pa fyo baba.’ (Rom. 12:3) Pa numa ya kufunda amabumba yonse yabili, Paulo alembele ukuti: “E ico, kanshi, natulecita ifingaleta umutende kabili ifingatukuula.”—Rom. 14:19.

10. Nga fintu cali ku Bena Kristu ba kubalilapo mu Roma, finshi fifwaikwa pa kupwisha ubwafya nga twapusana?

¹⁰ Te kuti tutwishike ukutila Abena Kristu mu Roma balikonkele ifyo Paulo abafundile, no kwaluka. Nga twapusana na Bena Kristu banensu pali lelo, na ifwe tufwile ukuiceefya no kukonka ukufunda kwa mu Baibolo pa kuti twapwisha bwino ubwafya. Nga filya fine cali ku bena Roma, na muno nshiku bonse abapusene kuti bakabila ukwaluka muli fimo pa kuti ‘baleikala umutende na banabo.’—Marko 9:50.

Ifyo Baeluda Bengafwa Abali no Bwafya

11. Finshi eluda afwile ukwibukisha ilyo Umwina Kristu alefwaya ukulanda nankwe pa fyo bapusene no Mwina Kristu munankwe?

¹¹ Nga ca kutila Umwina Kristu alefwaya ukwebako eluda ubwafya akwete na lupwa lwakwe nelyo Umwina Kristu munankwe, eluda afwile ukwibukisha amashiwi yaba pa Amapinda 21:13 apatila: “Onse uushumfwa ku kuilishanya kwa mulanda, na o akabilikisha no kumwasuka iyo.” Eluda afwile ukukutika ilyo balemwebako fimo. Lelo Baibolo isosa no kuti: “Uwabalilapo ukulubulula amoneka umulungami, mpaka umunankwe aisa no kumulengulula.” (Amapi. 18:17, New English Translation) Eluda afwile ukukutikisha, lelo afwile no kucenjela pa kuti cimoneka kwati uulelondolola takwete ubwafya nangu bumo. Pa numa ya kukutika ku fyo amweba, alingile ukumwipusha nga ca kutila balilanshanyapo pali uyo mulandu no wamukalifya. Eluda kuti alanshanya nankwe ukufunda kwa mu Malembo ukulanda pa fyo alingile ukucita nga umo amukalifya, pa kuti babe pa mutende.

12. Landeni pa fya kumwenako ifilanga ububi bwaba mu kwangufyanya ukubombela pa bwafya pa numa ya kumfwa fye ku muntu umo.

¹² Mwaliba ifya kumwenako fya mu Baibolo fitatu ifilanga ububi bwaba mu kwangufyanya ukubombela pa bwafya pa numa ya kumfwa fye ku muntu umo. Potifa alicetekele ilyo umukashi wakwe amwebele ukuti Yosefe alefwaya ukumucenda. Potifa alikalipe sana ica kuti apoosa na Yosefe uwa kaele mu cifungo. (Ukute. 39:19, 20) Imfumu Davidi na yo yalyumfwilile ifyo Siba alandile ilyo atile Mefiboshete, shikulu wakwe alyumene akapi na balwani ba kwa Davidi. Davidi ayaswike ati: “Mona! Fyonse ifya kwa Mefiboshete fyobe.” (2 Sam. 16:4; 19:25-27) Imfumu Artakishashete bayebele ukuti abaYuda abalekuula ifibumba fya Yerusalemu na kabili balefwaya ukupondokela Ubuteko bwa Persia. Imfumu yalicetekele ifyo bayebele no kubeba ukuti baleke ukukuula ifibumba. Ici calengele abaYuda ukuleka ukubomba pe tempele lya kwa Lesa. (Esra 4:11-13, 23, 24) Baeluda balingile ukukonka filya Paulo afundile Timote ukuti elapingula bwangu pa fintu ukwabula ukwishiba ifishinka fyonse.—Belengeni 1 Timote 5:21, 22.

13, 14. (a) Ilyo abantu babili bapusana, cinshi tushifwile ukulaba? (b) Cinshi cingalenga baeluda ba-afwa bwino Abena Kristu abapusene ukutendeka ukumfwana?

¹³ Na lintu twamona kwati twaumfwa ifyo bonse babili balondolola, calicindama ukwibukisha ukuti: “Ngo muntu atila ukwishiba alishiba icintu, ninshi acili talaishiba ifyo afwile ukucishiba.” (1 Kor. 8:2) Bushe natwishiba fyonse ifyalengele ukuti bapusane? Bushe twalishiba bwino ififyalilwa fya bapusene? Ilyo baeluda balepingula, kuti cawama sana nga ca kuti ubufi, ubucenjeshi, ne fya kumfwaumfwa fye tafilengele bafilwa ukupingula bwino! Yesu Kristu, uo Lesa asonta apingula mu bulungami. “Takapingule ukulingana ne fyo amona fye, nangu ukukalipila ukulingana ne fyo aumfwa fye.” (Esa. 11:3, 4) Yesu ena atungululwa no mupashi wa kwa Yehova. Baeluda na bo balatungululwa no mupashi wa kwa Lesa.

¹⁴ Ilyo tabalapingula icili conse pa basumina banabo, baeluda balingile ukupepa pa kuti umupashi wa kwa Yehova wabafwa kabili balingile no kulakonka ifyo Icebo ca kwa Lesa ne mpapulo shesu shalanda. Ici e cikalanga ukuti balafwaya ukutungululwa no mupashi.—Mat. 24:45.

Tufwile Ukuba aba Mutende na Lesa

15. Ni lilali tufwile ukweba baeluda pa lubembu ulukalamba ulo twishibe?

¹⁵ Fwe Bena Kristu, twakoseleshiwa ukulacita ifingaleta umutende. Lelo Baibolo isosa no kuti: “Amano ayafuma ku muulu pa kubala yalenga umuntu ukuba uwasanguluka.” (Yako. 3:17) Kanshi Baibolo itweba ukuti intanshi tufwile ukuba abasanguluka, atemwa tufwile ukulakonka amafunde ya kwa Lesa ayalanda pa mibele isuma. Umwina Kristu nga aishiba ukuti uwasumina munankwe nacita ulubembu ulukalamba, afwile ukumukoselesha ukweba baeluda ulubembu acitile. (1 Kor. 6:9, 10; Yako. 5:14-16) Nga akaana ukucite fyo, Umwina Kristu uwishibe ukuti nacita ulubembu, afwile ukweba baeluda. Nga tacitile fyo pa mulandu fye wa kufwaya fye ukuti abe pa mutende no ubembwike, ninshi na o wine nabembuka.—Lebi 5:1; belengeni Amapinda 29:24.

16. Cinshi twingasambililako ku fyacitile Yehu ilyo akumene ne Mfumu Yehoramu?

¹⁶ Ilyashi limo ililanda pali Yehu lilanga ukuti ukucita icalungama kwalicindamapo sana pa kuba no mutende. Lesa atumine Yehu ukuyapingula aba mu ng’anda ya Mfumu Ahabu. Imfumu ibifi, Yehoramu, umwana wa kwa Ahabu na Yesebele, aenseshe iceleta ayakumanya Yehu no kumweba ati: “Bushe kuli umutende, Yehu?” Bushe Yehu ayaswike shani? Atile: “Kuti kwaba shani umutende apo kucili ubulalelale bwa kwa noko Yesebele ne finjelengwe fyakwe ifingi?” (2 Isha. 9:22) Apo pene, Yehu afumishe ubuta bwakwe no kulasa Yehoramu ukumupulinkanya mu mutima. Nga filya fine Yehu acitile: baeluda bafwile ukucitapo cimo pa babembu abashilapila, te kulekapo fye pa kuti fye batwalilile ukumfwana. Balatamfya ababembu abashilapila pa kuti umutende wa kwa Lesa watwalilila ukuba mu cilonganino.—1 Kor. 5:1, 2, 11-13.

17. Cinshi Umwina Kristu onse afwile ukucita pa kuti abe pa mutende na basumina banankwe?

¹⁷ Ifingi ifyo bamunyinefwe bapusaninapo, te membu ishikalamba isha kupingwilwapo. Kanshi kuti cawama sana ukuleka ukutemwa kwafimba pa membu sha bambi. Icebo ca kwa Lesa citila: “Uufimba pa filubo afwaya ukutemwikwa, kabili uwikalila fye ukulanda pa mulandu umo wine apatanya ifibusa.” (Amapi. 17:9) Nga ca kutila bonse tulecita ifyaba pali ili ilembo, mu cilonganino kuti mwaba umutende kabili kuti twatwalilila ukuba na bucibusa na Yehova.—Mat. 6:14, 15.

Lesa Alapaala Abacita Ifileta Umutende

18, 19. Busuma nshi bwaba mu kucita ifingaleta umutende?

¹⁸ Nga ‘tulecita ifingaleta umutende’ tukapaalwa icine cine. Tukaba ifibusa fya kwa Yehova nga tulemupashanya, kabili tukalenga muli Paradaise wa mampalanya mukabe sana umutende. Ukuba aba mutende mu cilonganino kulatwafwa no kusambilila ukuba pa mutende na bantu tushimikila “imbila nsuma iya mutende.” (Efes. 6:15) Ico cilenga twaba ‘abanakilila kuli bonse kabili abashishimisha ububi.’—2 Tim. 2:24.

¹⁹ Ibukisheni no kuti kukaba “ukubuuka kwa balungama na bashalungama.” (Imil. 24:15) Abantu abengi nga nshi kabili abapusanapusana bakabuushiwa pano isonde. Abakabuuka bantu abaikele mu fyalo fyalekanalekana, kabili abaikele pano calo pa nshita shalekanalekana, ukutampila fye kubaliko “pa kutendeka kwa calo,” ukushinta na mu nshita shesu! (Luka 11:50, 51) Tukakwata ishuko ilikalamba sana ilya kusambilisha abakabuushiwa ifya kuba no mutende. Ifi tulesambilila pa fya kuba aba mutende fikatwafwa icine cine na pali ilya inshita!

[Futunoti]