‘Ikalilileni mu Cebo Candi’

“Nga mwaikalilila mu cebo candi, ninshi muli basambi bandi icine cine.”—YOHANE 8:31.

1. (a) Ilyo Yesu abwelele ku muulu, cinshi ashiile pano nse? (b) Mepusho nshi twalalandapo?

ILYO Yesu Kristu, Katendeka wa buKristu, abwelele ku muulu, tashile alemba ifitabo pano nse, takuulile ifya kumwibukishishako, nelyo ukusha ifyuma anonkele. Lelo ashiile abasambi ne fifwaikwa ku bafwaya ukuba abasambi. Na kuba, mwi Landwe lya kwa Yohane, tusanga ukuti Yesu alumbwile ifintu fitatu ifyacindama ififwile ukucita bonse abafwaya ukuba abakonshi bakwe. Finshi ifyo fine fifwaikwa? Cinshi twingacita pa kufishapo ifyo fifwaikwa? Kabili kuti twacita shani pa kushininkisha ukuti ifwe pa lwesu natufikapo ukuba abasambi ba kwa Kristu lelo?a

2. Cinshi icifwaikwa cacindama ku balefwaya ukuba abasambi, nga fintu calembwa mwi Landwe lya kwa Yohane?

² Ilyo kwashele imyeshi 6 pa ntanshi ya mfwa yakwe, Yesu aile ku Yerusalemu no kushimikila ku mabumba ayalongene ku kusefya Umutebeto wa Nsakwe uwa nshiku 7. Icacitike cali ca kuti, ilyo umutebeto wafikile pa kati, “abengi mwi bumba batetekele wene.” Yesu akonkenyepo ukushimikila, ica kuti pa bushiku bwa kupelelekesha ubwa mutebeto, na kabili “abengi balimutetekele.” (Yohane 7:10, 14, 31, 37; 8:30) Pali ilya nshita, Yesu alandile ku bapya abatetekele no kubeba icacindama icalefwaikwa nga balefwaya ukuba abasambi, nga fintu calembwa ku mutumwa Yohane ati: “E ico Yesu atile kabili ku baYuda abamutetekele: “Nga mwaikalilila mu cebo candi, ninshi muli basambi bandi icine cine.”—Yohane 8:31.

3. Mibele nshi ifwaikwa nga umo alefwaya ‘ukwikalilila mu cebo ca kwa Yesu’?

³ Pa kulanda ayo mashiwi, Yesu taletubulula ukuti abapya abatetekele tabakwete citetekelo sana. Lelo, alelondolola ukuti bakwete ishuko lya kuba abasambi bakwe aba cine cine—kulila fye baikalilila mu cebo cakwe, nga bashipikisha. Balipokelele icebo cakwe, lelo balingile ukwikalilila muli cene. (Yohane 4:34; AbaHebere 3:14) Cine cine, Yesu alemona ukushipikisha ukuti mibele yacindamisha iya kukwata abakonshi bakwe ica kuti mu mashiwi ya kulekelesha alandile ku batumwa bakwe, ayalembwa mwi Landwe lya kwa Yohane, Yesu imiku ibili abacincishe ati: ‘Mulenkonka.’ (Yohane 21:19, 22) Abena Kristu ba kubalilapo abengi bacitile ifyo fine. (2 Yohane 4) Cinshi cabafwile ukushipikisha?

4. Cinshi calengele Abena Kristu ba kubalilapo ukushipikisha?

⁴ Umutumwa Yohane, uwali umusambi wa kwa Kristu uwa busumino pa myaka mupepi na 70, alondolwele icintu cacindama. Atashishe Abena Kristu ba busumino ati: “Mwalikosa, ne cebo ca kwa Lesa caikalilila muli imwe kabili mwalicimfya umubifi.” Balya basambi ba kwa Kristu balishipikishe, nelyo ukwikalilila mu cebo ca kwa Lesa, pantu icebo ca kwa Lesa caikalilile muli bene. Balicikatamike nga nshi. (1 Yohane 2:14, 24) Ne lelo line, pa kuti ‘tushipikishe ukufika na ku mpela,’ tukabila ukushininkisha ukuti icebo ca kwa Lesa caikalilila muli ifwe. (Mateo 24:13) Kuti twacita shani ifyo? Icilangililo Yesu ashimike kuti catwasukila.

‘Ukuumfwa Icebo’

5. (a) Misango nshi iya mushili wapusanapusana iyo Yesu alumbwile mu filangililo fyakwe? (b) Bushe imbuto no mushili mu cilangililo ca kwa Yesu fimininako nshi?

⁵ Yesu alandile icilangililo ca kwa katanda wa mbuto, kabili calembwa mu Malandwe ya kwa Mateo, Marko, na Luka. (Mateo 13:1-9, 18-23; Marko 4:1-9, 14-20; Luka 8:4-8, 11-15) Ilyo mulebelenga ifi fyalembwa, mwalamona ukuti icapulamo muli ifi filangililo ca kuti imbuto sha musango umo wine shaponena pa mushili wapusanapusana, ne fyacitika fintu fyapusanapusana. Umushili wa ntanshi walikosa, uwa bubili tawashika, no wa butatu wamenwapo ne myunga. Umushili walenga bune, walipuseneko ne misango ya mushili itatu, wena wali “uusuma.” Ukulingana ne fyo Yesu umwine alondolwele, imbuto shaba bukombe bwa Bufumu ubusangwa mu Cebo ca kwa Lesa, no mushili wimininako abantu abakwata imibele yapusanapusana iya mutima. Nangu ca kuti abantu bemininwako ne misango yapusanapusana iya mushili balipalanako muli fimo, abaimininwako no mushili usuma bakwata imibele iibalekanya kuli bambi.

6. (a) Bushe umusango walenga bune uwa mushili mu cilangililo ca kwa Yesu wapusana shani ne misango imbi itatu, kabili ico calola mwi? (b) Cinshi cifwaikwa sana pa kuti tushipikishe nga basambi ba kwa Kristu?

⁶ Ifyalembwa pali Luka 8:12-15 filanga ukuti abantu bonse aba musango yo ‘balomfwako icebo.’ Lelo, abakwata “imitima iyawama kabili iisuma” balacita na fimbi ukulunda pa “kuumfwe cebo.” “Balaciikatisha no kutwala ifisabo mu kushipikisha.” Apo umushili usuma waba uwanaka, ulenga imishila ya lubuto ukulimba, ne ci cilenga ulubuto ukulimbuka no kutwala ifisabo. (Luka 8:8) E fyo caba na ku ba mitima isuma, balomfwikisha icebo ca kwa Lesa, ukucikatamika, no kobelwa na cene. (Abena Roma 10:10; 2 Timote 2:7) Icebo ca kwa Lesa ciikalilila muli bene. E ico, balatwala ifisabo mu kushipikisha. Kanshi, ukukatamika nga nshi Icebo ca kwa Lesa mu mitima yesu kwalicindama pa kuti tushipikishe nga basambi ba kwa Kristu. (1 Timote 4:15) Lelo, kuti twacita shani pa kukatamika nga nshi Icebo ca kwa Lesa mu mitima yesu?

Imibele ya Mutima no Kwetetula Kwashika

7. Micitile nshi yasuntinkana sana no mutima usuma?

⁷ Moneni imicitile iyo Baibolo isuntinkanya no mutima usuma. “Umutima wa mulungami [wetetule, NW] ca kwasuka, lelo akanwa ka babifi kapongolole fyabipa.” (Amapinda 15:28) “Lekeni fibe ifyasuminishiwa ku cinso cenu ifyebo fya mu kanwa kandi [no kwetetula kwa, NW] mu mutima wandi, mwe Yehova.” (Amalumbo 19:14) “Akanwa kandi kalelanda amano, no kwetetula kwa mutima wandi kulebo kwa mucetekanya.”—Amalumbo 49:3.

8. (a) Pa kubelenga Baibolo, finshi tulingile ukusengauka lelo finshi tufwile ukucita? (b) Cinshi tumwenamo mu kwetetula pa Cebo ca kwa Lesa mu kuba ne pepo? (Sanshenimo ifili mu mukululo uleti “Abaikashiwa mu Cine.”)

⁸ Ukupala aba bakalemba ba Baibolo, na ifwe tukabila ukwetetula mu kuba no kutasha kabili mu kubamo ipepo pa Cebo ca kwa Lesa ne milimo yakwe. Pa kubelenga Baibolo nelyo impapulo shashimpwa pali Baibolo, tatulingile ukucita kwati batandashi baletamba incende abakwankwanya fye ukufuma pa ncende imo iisuma ukuya pali imbi, ukukopa fyonse ifyo balemona lelo ukukanamwensekesha ubusuma bwa ncende. Lelo, pa kusambilila Baibolo, tulefwaya kupoosako inshita ukwiminina no kuipakisha ifyo twabelenga.b Ilyo tuleetetula mu mutalalila pa fyo twabelenga, icebo ca kwa Lesa cilakuma umutima wesu. Cilakuma inkuntu shesu no kumumunga ukutontonkanya kwesu. Cilatulenga no kwebako Lesa mwi pepo ifyashika ifyo tuletontonkanya. E ico, ukwampana kwesu na Yehova kulakoshiwa, no kutemwa twatemwa Lesa kutucincisha ukutwalilila ukukonka Yesu nangu ifintu fyafye shani. (Mateo 10:22) Kanshi, ukwetetula pa fyo Lesa asosa kulafwaikwa nga tulefwaya ukutwalilila aba busumino ukufika ku mpela.—Luka 21:19.

9. Kuti twacita shani pa kushininkisha ukuti umutima wesu watwalilila ukulapokelela icebo ca kwa Lesa?

⁹ Icilangililo ca kwa Yesu cilanga no kuti kwaba ifipindami fingacilikila ukukula kwa lubuto, ulwaba cebo ca kwa Lesa. Kanshi, pa kutwalilila ukuba abasambi ba busumino, tulingile (1) ukwishiba ifipindami fyaimininwako no mushili ubi uwalumbulwa muli ci cilangililo na (2) ukubombelapo ku kufilungika nelyo ukufisengauka. Nga twacite fyo, tuli no kushininkisha ukuti umutima wesu watwalilila ukulapokelela imbuto sha Bufumu no kutwalilila ukutwale fisabo.

“Mu Mbali ya Musebo”—E Kupumbulwa

10. Londololeni umusango wa mushili wa kubalilapo mu cilangililo ca kwa Yesu, kabili londololeni umo calola.

¹⁰ Umushili wa kubalilapo uo lubuto lwaponenapo uli “mu mbali ya musebo,” umo ulubuto ‘lwanyantaulwa.’ (Luka 8:5) Umushili waba mu nshila yaya mwi bala lya ngano ulakankantilwa pa mulandu wa kupitamo abantu. (Marko 2:23) E fyo caba na kubalekelela ifintu fya mu lupita ifya muno calo ukubasendela inshita na maka, kuti basanga ukuti nabapumbulwa nga nshi ica kuti bafilwa ukupokelele cebo ca kwa Lesa no mutima onse. Balomfwa icebo, lelo balafilwa ukwetetulapo. E ico imitima yabo itwalilila ukuba iyakutwa. Ilyo bashilacitemwa, “Kaseebanya aisa no kusenda icebo mu mitima yabo pa kuti besumina no kupusuka.” (Luka 8:12) Bushe ici kuti cacincintilwa?

11. Kuti twacita shani pa kuti imibele ya mutima wesu taili ngo mushili wakosa?

¹¹ Fingi fingacitwa ku kulesha umutima ukuti wiiba ngo mushili uushimesha uwa mu mbali ya musebo. Umushili wanyantaulwapo kabili uwakosa kuti waba uwanaka kabili uumesha nga ca kuti baushima no kulesha abantu ukupitamo. Cimo na ku mutima, ukufwayako inshita ya kusambilila no kwetetula pa Cebo ca kwa Lesa kuti kwalenga umutima waba ngo mushili usuma, uumesha. Inkama kukanacishamo ukupamfiwa ne fintu fya lyonse ifya mu mikalile yenu. (Luka 12:13-15) Lelo, shininkisheni ukuti muli ne nshita ya kwetetula pa “ifyacilapo ukucindama” mu bumi.—Abena Filipi 1:9-11.

“Pa Mwalala”—E Kuba no Mwenso

12. Mulandu nshi uwine wine akamenwa kabonsela mu musango wa bubili uwa mushili untu Yesu alumbwile mu cilangililo cakwe?

¹² Ilyo ulubuto lwaponena pa musango wa bubili uwa mushili, talwikalilila pa muulu nga filya cali kuli lulya lwaponene pa mushili wa kubalilapo. Lulalimbuka no kumena. Nomba ilyo akasuba kalotoka, aka kalimwa kaapya ku cikabilila ca kasuba no kuuma. Lelo, moneni ici cishinka cikalamba. Icalenga sana aka kalimwa ukubonsa te cikabilila. Na kabushe, akalimwa kamena mu mushili usuma na ko akasuba kalilotokelepo, lelo takaumine, na kuba, kafumba. Cinshi calenga ubu bupusano? Yesu alondolola ukuti icalenga akalimwa ukubonsa, ni co ‘takali na mushili uwingi’ kabili ‘takakwete umutonshi.’ (Mateo 13:5, 6; Luka 8:6) “Umwalala,” nelyo icilibwe cabatama icili pe samba lya mushili, cilenga ulubuto ukukanaingisha imishila pa nshi ku kusanga umutonshi no kuiikasha. Icalenga akalimwa ukuuma ni co umushili taushikile.

13. Bantu ba musango nshi bapala umushili uushashika, kabili mulandu nshi ukalamba batiinina?

¹³ Ulu lubali lwa cilangililo lulanda pa bantu “abapokelela icebo no kusekelela” kabili mu kupimpa bakonka Yesu “pa nshita inono.” (Luka 8:13) Ilyo basansalikwa ku “bucushi nelyo ukupakasa” kwabilima nga kasuba, batiina nga nshi ica kuti baleka no kusekelela no bukose bwapwa kabili baleka ukukonka Kristu. (Mateo 13:21) Lelo, umulandu ukalamba uwa kutiinina, te kukaanya. Na kabushe, imintapendwa ya basambi ba kwa Kristu balashipikisha ubucushi bwapusanapusana, lelo batwalilila aba busumino. (2 Abena Korinti 2:4; 7:5) Icilenga bamo ukutiina no kufuma mu cine ni co imibele ya mutima wabo iyakosa nge bwe ibalenga ukufilwa ukwetetula mu kushika pa fintu fisuma kabili ifya ku mupashi. Ico cilenga ukuti ukukatamika bakatamika Yehova ne cebo cakwe kube fye kwa pa muulu kabili ukwanakuka ica kuti teti bashipikishe ukukaanya. Cinshi umo engacita pa kucincintila ici ukumucitikila?

14. Finshi umo engacita pa kucilikila umutima wakwe ukuti wiiba ngo mushili uushashika?

¹⁴ Umuntu alekabila ukushininkisha ukuti mu mutima wakwe tamwaikala ifipindami fyapala amabwe, pamo nge cipyu calimba ne mishila, bukaitemwe bwa mu mutima, nelyo imibele yapalako iyabipa lelo iyafisama. Nga ca kuti kale kale mwaliba icipindami ca musango yo, amaka ya cebo ca kwa Lesa kuti yacifumyamo. (Yeremia 23:29; Abena Efese 4:22; AbaHebere 4:12) Pa numa ya ifyo, ukwetetula kwabamo ipepo kukacincimuna “icebo icalimbuka” ukushika mu mutima wa uyo muntu. (Yakobo 1:21) Ici cikamupeela amaka ya kucimfya inshita sha kufuupulwa e lyo no bukose bwa kutwalilila uwa busumino te mulandu ne fya kwesha.

“Mu Myunga”—E Kuba ne Mitima Ibili

15. (a) Mulandu nshi tulingile ukupoosela sana amano ku musango wa butatu uwa mushili untu Yesu alumbwile? (b) Cinshi mu kupelako cacitika mu musango wa butatu uwa mushili, kabili mulandu nshi?

¹⁵ Umusango wa butatu uwa mushili, uwa myunga, ulingile ukuti tupooseko amano pantu walipalanako no mushili usuma. Ukupala umushili usuma, umushili wa myunga uleka ulubuto ukulimbuka no kumena. Pa kubala, imimenene ya kalimwa muli iyi mishili ibili taipusene. Lelo, mu kuya kwa nshita, kwaba imibele iyatabilila akalimwa. Mu kupusanako no mushili usuma, uyu mushili wamenapo imyunga. Ilyo akalimwa kalemena muli uyu mushili, kalatangana ne ‘myunga yamenena pamo na ko.’ Pa kashita fyonse fibili filelwila ifilyo, ulubuuto, ne ncende, lelo mu kupelako imyunga yacila akalimwa no ‘kukatabilila.’—Luka 8:7.

16. (a) Bantu ba musango nshi abapala umushili wa myunga? (b) Ukulingana ne fyalembwa mu Malandwe yatatu, bushe imyunga cinshi imininako?—Moneni utulembo twa pe samba.

¹⁶ Bantu ba musango nshi bapala umushili wa myunga? Yesu alondolola ati: “Ni balya abomfwa, lelo pa mulandu wa kusendwa ku masakamika ne fyuma no kwangala ifya mikalile ino, batabililwa umupwilapo no kukanatwale fyafikapo.” (Luka 8:14) Nga fintu fye imbuto sha kwa katanda ne myunga fyakulile pa nshita imo ine mu mushili, e fyo na bantu bamo besha ukuumfwa icebo ca kwa Lesa lelo pa nshita imo ine ukutemwa “no kwangala [kwa] mikalile ino.” Icine ca cebo ca kwa Lesa cilatandwa mu mitima yabo, lelo citangana ne fyo basupila fimbi na fyo ififwaya ukupooswako amano. Umutima wabo uwa mampalanya walyakanikana. (Luka 9:57-62) Ici e cilenga ukufilwa ukusanga inshita ikalamba iya kwetetula kwashika kabili ukwabamo ipepo pa cebo ca kwa Lesa. Balafilwa ukumfwikisha icebo ca kwa Lesa ne co cilenga babulwa ukutasha kwa ku mutima ukukabilwa pa kushipikisha. Mu kuya kwa nshita, ifintu fya ku mupashi filafimbilikishiwa ku fyo basupila ifishili fya ku mupashi ica kuti ‘fyatabililwa.’c Mwandini ni mpela ya bulanda kuli abo abashatemwa Yehova no mutima onse!—Mateo 6:24; 22:37.

17. Kusalapo nshi tufwile ukusala mu bumi pa kuti imyunga ya mampalanya iyalumbulwa mu cilangililo ca kwa Yesu taitutabilile?

¹⁷ Nga tuletangishako ifya ku mupashi ukucila ifya ku mubili, te kuti tutabililwe ku masakamika no musamwe wa cino calo. (Mateo 6:31-33; Luka 21:34-36) Ukubelenga Baibolo no kwetetula pa fyo tubelenga tafilingile ukulekeleshiwa. Tukasanga inshita yakulilako iya kwetetula kwashika no kupepa nga twayangusha imikalile yesu ukufika apo twingapesha. (1 Timote 6:6-8) Ababomfi ba kwa Lesa abacite fyo—bacita kwati balenukwila icilimwa pa kuti cikwate ifilyo, ulubuuto, ne ncende ku kuleka citwale—balemona amapaalo ya kwa Yehova. BaSandra aba myaka 26 batila: “Ilyo naetetula pa mapaalo nakwata mu cine, mona ukuti tapali ifyo icalo cingampeela ifyo ningalinganyako!”—Amalumbo 84:11.

18. Kuti twaikalilila shani mu cebo ca kwa Lesa no kushipikisha nga Bena Kristu?

¹⁸ Camoneka kanshi ukuti, ifwe bonse, abaice na bakalamba, tukekalilila mu cebo ca kwa Lesa no kushipikisha nga basambi ba kwa Kristu kulila fye icebo ca kwa Lesa caikalilila muli ifwe. E ico, natushininkishe ukuti umushili wa mu mutima wesu uwa mampalanya tauli uwakosa, uushabondoka, nelyo uwabamo amankumba, lelo uwanaka kabili uwabondoka. Nga tuli fyo, tukaba na maka ya kuumfwa icebo ca kwa Lesa conse no “kutwala ifisabo mu kushipikisha.”—Luka 8:15.

[Amafutunoti]

‘Beni no Kutemwana’

“Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.”—YOHANE 13:35.

1. Mibele nshi Yesu akomailepo ilyo kwashele inshita inono pa ntanshi talafwa?

“MWE twana.” (Yohane 13:33) Ayo e mashiwi ya citemwishi Yesu abomfeshe pa kulanda ku batumwa bakwe pa cungulo bushiku pa ntanshi ya mfwa yakwe. Tatwamonako pambi mu Malandwe apalembwa ukuti Yesu alitalile abomfya aya mashiwi ya citemwishi inshita na imbi pa kulanda na bene. Lelo, pali bulya bushiku bwaibela, alikuntilwe ku mutima ica kuti abomfeshe aya mashiwi ya citemwishi ku kulanga ukutemwa kwashika atemenwe abakonshi bakwe. Na kuba, bulya bushiku, Yesu alandile pa kutemwa imiku mupepi na 30. Mulandu nshi akomailile sana pali iyi mibele?

2. Mulandu nshi ukulangila ukutemwa kwacindamina sana ku Bena Kristu?

² Yesu alilondolwele ico ukutemwa kwacindamina sana. Atile: “Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.” (Yohane 13:35; 15:12, 17) Ukuba umukonshi wa kwa Kristu kwalikatana sana no kutemwa aba bwananyina. Icishibisha Abena Kristu ba cine te mifwalile yaibela nelyo imyata iyeni, lelo kutemwa uko batemwana. Ukuba no yu musango wapulamo uwa kutemwa e ca bubili pa fifwaikwa ifikalamba fitatu ifya kuba umusambi wa kwa Kristu ifilumbwilwe ku kutendeka kwa cipande cafumako. Cinshi cikatwafwa ukutwalilila ukufishapo ici cifwaikwa?

‘Ukutwalilila Ukucishapo’

3. Kukonkomesha nshi pa lwa kutemwa uko umutumwa Paulo apeele?

³ Nga fintu cali ku bakonshi ba kwa Kristu mu myaka ya kwamba, uku kutemwa kwapulamo kulamonwa pa kati ka basambi bene bene aba kwa Kristu. Umutumwa Paulo alembeele ku Abena Kristu ba kubalilapo ati: “Ulwa kutemwa aba bwananyina, tamukabilo kuti tumulembele, pantu imwe bene musambilishiwa kuli Lesa ukutemwana; kabili, na kuba, e fyo mucita ku ba bwananyina bonse.” Nangu ni fyo, Paulo asosele no kuti: “Mutwalilile ukucishapo.” (1 Abena Tesalonika 3:12; 4:9, 10) Na ifwe tulekabila ukumfwila ukukonkomesha kwa kwa Paulo no kwesha ukutemwana ‘mu kucishapo.’

4. Ukulingana na Paulo na Yesu, ni bani tulingile ukwangwako mu kuibela?

⁴ Muli kalata umo wine uwapuutwamo, Paulo akoseleshe abasumina banankwe ‘ukusansamusha abakungumane mitima’ no ‘kutungilila abanaka.’ (1 Abena Tesalonika 5:14) Pa nshita imbi, acinkwileko Abena Kristu ukuti ‘abakosa bafwile ukusende fya kunakuka fya bashakosa.’ (Abena Roma 15:1) Yesu na o apeele amafundisho pa fya kwafwa abanakuka. Pa numa ya kusobela ukuti pa bushiku bwa kwikatwa kwakwe Petro aali no kumusha, Yesu aebele Petro ati: “Ilyo ukapilibuka, ukakoseleshe bamunonko.” Mulandu nshi? Pantu na bo baali no kusha Yesu e ico baali no kukabila ubwafwilisho. (Luka 22:32; Yohane 21:15-17) E ico, Icebo ca kwa Lesa citweba ukutemwa abanakuka lwa ku mupashi na baleka ukubishanya ne cilonganino ca Bwina Kristu. (AbaHebere 12:12) Mulandu nshi tulingile ukucitile fyo? Ifilangililo fibili ifyaumfwika ifyalandile Yesu fyalatwasuka.

Impaanga Yalubile ne Ndalama Yalubile

5, 6. (a) Filangililo nshi fibili ifipi ifyo Yesu ashimike? (b) Cinshi ifi filangililo fisokolola pali Yehova?

⁵ Pa kusambilisha bakoomfwa wakwe ifyo Yehova amona abaluba, Yesu alandile ifilangililo ifipi fibili. Cimo cali pa mucemi. Yesu atile: “Muntu nshi pali imwe uwakwate mpaanga umwanda umo (100), ilyo alufyapo imo, takashe amakumi pabula na pabula (99) mu matololo no kuya ku kufwaya iilubile mpaka aisange? Kabili ilyo aisanga, aibika pa mabeya yakwe no kusekelela. Awe ilyo afika ku mwakwe, aita ifibusa fyakwe na bena mupalamano, alabeba ati, ‘Sekeleleni na ine, pantu ninsange mpaanga yandi iyalubile. Ndemweba, nati, e fyo kukabo kusekelela mu muulu pa mubembu umo uwalapila ukucila pa balungami amakumi pabula na pabula (99) abashikabila kulapila.”—Luka 15:4-7.

⁶ Icilangililo ca bubili cali pa mwanakashi. Yesu atile: “Mwanakashi nshi uukwete ndalama sha drakima ikumi (10), nga alufyapo drakima imo, tasanika inyali no kupyanga mu ng’anda no kufwailisha mpaka aisanga? Kabili ilyo aisanga, aita abanakashi ifibusa fyakwe na bena mupalamano, ati, ‘Sekeleleni na ine, pantu ninsange ndalama ya drakima iyo nacilufya.’ E ico ndemweba, nati, palaba ukusekelela pali bamalaika ba kwa Lesa pa mubembu umo uwalapila.”—Luka 15:8-10.

7. Masambililo nshi yabili icilangililo ca mpaanga yalubile ne ca ndalama yalubile fitusambilisha?

⁷ Cinshi twingasambilila kuli fi filangililo ifipi? Fitulanga (1) ifyo tulingile ukuumfwa pali abo banakuka na (2) ifyo tulingile ukucita ku kubaafwa. Natulande pali fi fishinka.

Icaluba Lelo Icacindamikwa

8. (a) Bushe umucemi no mwanakashi bacitile shani pa fyo balufishe? (b) Cinshi ifyo bacitile fitweba pa fyo balemona ifyo balufishe?

⁸ Mu filangililo fyonse fibili pali icalubile, lelo moneni ifyacitile abalufishe ifi fintu. Umucemi tatile: ‘Yanshi impaanga imo ilyo ncili ninkwata 99? Cili fye bwino nangu taimoneke.’ Umwanakashi tatile: ‘Cinshi ningasakamikilwa pa ndalama imo? Cili fye bwino apo ncili ninkwata indalama 9.’ Lelo, umucemi alisapike impaanga yakwe kwati e mpaanga fye imo akwete. Umwanakashi alibipilwe pa kulufya indalama yakwe kwati takwete shimbi. Muli fi filangililo fibili icalubile calemonwa icacindama ku mwine. Cinshi ici cilangilila?

9. Bushe ukwangwako kwa mucemi no mwanakashi cinshi kulangilila?

⁹ Moneni ifyo Yesu asondwelela pali fi fibili ati: “E fyo kukabo kusekelela mu muulu pa mubembu umo uwalapila” na kabili ati “e ico ndemweba, nati, palaba ukusekelela pali bamalaika ba kwa Lesa pa mubembu umo uwalapila.” Kanshi, ukwangwako kwa mucemi no mwanakashi kulangililako panono ifyo Yehova ne fibumbwa fyakwe ifya ku muulu bayumfwa. Kwati fye fintu icalubile calemonwa icacindama mu menso ya mucemi no mwanakashi, e fyo no wasensenunwa uwaleko kubishanya na bantu ba kwa Lesa atwalilila ukuba uwacindama mu menso ya kwa Yehova. (Yeremia 31:3) Abantu ba musango yo kuti baba abanakuka lwa ku mupashi, lelo tacipilibula ukuti ni bacipondoka. Te mulandu no kunakuka kwabo, napamo kuti baleesha no kulacitako ifyo Yehova afwaya. (Amalumbo 119:176; Imilimo 15:29) E ico, nga fintu cali ku kale, Yehova alakokola “ukubapoosa ukubafumya pa cinso cakwe.”—2 Ishamfumu 13:23.

10, 11. (a) Bushe tufwaya ukumona shani abasensenunwa ukufuma mu cilonganino? (b) Ukulingana ne filangililo fya kwa Yesu fibili, kuti twalanga shani ukwangwako kwesu?

¹⁰ Nge fyaba Yehova na Yesu, na ifwe twalyangwako sana ku banakuka abapuswa ku kulongana kwa Bwina Kristu. (Esekiele 34:16; Luka 19:10) Tatumona uwanakuka lwa ku mupashi nge mpaanga yaluba ukuti calaala capwa takapuupuutuke. Tatutila: ‘Mulandu nshi uwa kusakamikilwa pa wanakuka umo fye? Icilonganino cilecita fye bwino nangu talimo.’ Lelo, tumona abasensenunwa lelo abalefwaya ukubwela nga fintu Yehova abamona ukuti balicindama.

¹¹ Lelo, kuti twalanga shani ukuti tuleangwako? Ifilangililo fya kwa Yesu fibili filanga ifyo twingacite fyo (1) pa kuitendekelako, (2) pa kuba abanakilila, na (3) pa kuba no mukoosha. Lekeni tulande pali ishi mbali pale pale.

Ukuitendekelako

12. Bushe amashiwi ya kuti “ukuya ku kufwaya iilubile” cinshi yatweba pa lwa mibele ya mucemi?

¹² Mu cilangililo ca kubalilapo pali ifi fibili, Yesu atila umucemi aali no “kuya ku kufwaya iilubile.” Umucemi aitendekelako no kusapika impaanga ilubile. Amafya, ubusanso, ne ntamfu tafimulenga ukukanacite fyo. Lelo, akosapo ‘mpaka aisanga.’—Luka 15:4.

13. Bushe abantu ba busumino aba ku kale balecita shani ku banakuka, kabili kuti twapashanya shani ifya kumwenako fya mu Baibolo ifya musango yo?

¹³ E fyo caba na pa kwafwa umuntu ulekabila ukukoselesha, kano uwakosa e waitendekelako. Abantu ba busumino aba ku kale balishibe ci. Ku ca kumwenako, ilyo Yonatani, umwana wa Mfumu Shauli, amwene ukuti cibusa wakwe uwa pa mutima Davidi alekabila ukukoselesha, Yonatani “aliimine, aile kuli Davidi mu Horesha, alakoselesha no kuboko kwakwe muli Lesa.” (1 Samwele 23:15, 16) Ilyo papitile imyaka iingi, lintu Umulashi Nehemia amwene ukuti bamunyina bamo abaYuda balinakwike, na o wine ‘aliimine’ no kubakoselesha ‘ukwibukisha Shikulu.’ (Nehemia 4:14) Na ifwe lelo tulefwaya ‘ukwima’—e kutila ukuitendekelako—ukukosha abanakuka. Lelo ni bani mu cilonganino abalingile ukucite fyo?

14. Ni bani mu cilonganino ca Bwina Kristu abafwile ukwafwa abanakuka?

¹⁴ Baeluda ba Bwina Kristu maka maka, e bakwata umulimo wa ‘kukosha amaboko ayatompoka, no kulenga amakufi ayatetema ukutalila’ no kweba “abakubauke mitima [ati], Koseni, mwilatiina.” (Esaya 35:3, 4; 1 Petro 5:1, 2) Lelo, moneni ukuti ukukonkomesha kwa kwa Paulo ukwa ‘kusansamusha abakungumane mitima’ no ‘kutungilila abanaka’ takwalungatikwe fye kuli baeluda beka. Lelo, amashiwi ya kwa Paulo yalungatikwe “ku cilonganino ca bena Tesalonika” conse. (1 Abena Tesalonika 1:1; 5:14) Ukwafwa abanakuka kanshi mulimo wa Bena Kristu bonse. Pamo nga ulya mucemi mu cilangililo, Umwina Kristu umo umo alingile ukuitendekelako ‘ukuya ku kufwaya uulubile.’ Kwena, ici cibomba bwino sana ukupitila mu kwikatana na baeluda. Bushe kuti mwacitapo fimo ku kwafwa uwanakuka mu cilonganino cenu?

Beni Abanakilila

15. Mulandu nshi napamo umucemi acitile ifintu mu nshila ilondolwelwe?

¹⁵ Cinshi umucemi acita ilyo asanga impaanga yalubile? “Aibika pa mabeya yakwe.” (Luka 15:5) Mwandini ico cishinka ca kufika pa mutima kabili icakatama! Napamo impaanga yalelubantika fye pa nshiku ishingi akasuba no bushiku mu ncende ishaishiba, nalimo uko ingasanswa ku nkalamo. (Yobo 38:39, 40) Ukwabula no kutwishika impaanga ilanakuka ku kubulwa ifya kulya. Ilaba iyabongoteka ica kuti ku maka ya iko yeka teti icimfye ifipindami ingalolenkana na fyo pa kubwelela ku mukuni. E ico, umucemi alenama, alemya impaanga mu kunakilila, no kuisenda ukupita mu fipindami fyonse ukubwelela ku mukuni. Kuti twacita shani pa kulanga uku kusakamana kwa uyu mucemi?

16. Mulandu nshi tulingile ukubela no kunakilila uko umucemi aali na ko ku mpaanga yalubile?

¹⁶ Umuntu uwaleko kubishanya ne cilonganino napamo kuti abongoteka lwa ku mupashi. Ukupala impaanga yataluka ku mucemi, umuntu wa musango yo napamo kuti alelubantika muli cino calo cabamo amasanso. Ukwabulo bucingo bupayanishiwa no mukuni, e kutila icilonganino ca Bwina Kristu, alasansalikwa sana ku kusansa kwa kwa Kaseebanya, “[uwendauka] nge nkalamo iilebuluma, iilefwaya untu ingalya.” (1 Petro 5:8) Kabili alanakuka pa mulandu wa kubulwe fya kulya fya ku mupashi. E ico, pa lwakwe, napamo alaba uwanakuka ica kuti teti acimfye ifipindami engalolenkana na fyo ilyo alebwelela ku cilonganino. Kanshi, tulekabila ukucita nga fwe bainama, ukwimya uwanakuka mu kunakilila, no kumusenda ukubwelelamo. (Abena Galatia 6:2) Kuti twacita shani ifyo?

17. Kuti twapashanya shani umutumwa Paulo ilyo tuletandalila uwanaka?

¹⁷ Umutumwa Paulo atile: “Ngo muntu ali uwanaka, bushe na ine nshinaka pamo nankwe?” (2 Abena Korinti 11:29, The New English Bible; 1 Abena Korinti 9:22) Paulo alelangulukilako abantu, ukusanshako abanaka. Na ifwe tulefwaya ukulangulukilako abanaka mu nshila imo ine. Ilyo muletandalila Umwina Kristu wanaka lwa ku mupashi, mwebeni ukuti alicindama mu menso ya kwa Yehova kabili alitemwikwa kabili alafulukwa ku Nte shinankwe. (1 Abena Tesalonika 2:17) Lekeni eshibe ukuti kuti baitemenwa ukumwafwa kabili balaitemenwa ukuba kuli wene “munyina afyalilwo kumanama.” (Amapinda 17:17; Amalumbo 34:18) Amashiwi yesu aya kufuma ku mutima napamo mu kunakilila kabili panono panono kuti yamukoselesha mpaka asuka abwela ku mukuni. Cinshi tufwile ukukonkeshapo? Icilangililo ca mwanakashi walufishe indalama cilatwafwa.

Beni no Mukoosha

18. (a) Mulandu nshi umwanakashi mu cilangililo ashalekelepo fye? (b) Mukoosha wa musango nshi ulya mwanakashi abikileko, kabili caishileba shani?

¹⁸ Ulya mwanakashi walufishe indalama alishibe ukuti cali no kwafya lelo kwena aali no kuisanga. Iyo ndalama aiponena mu mpanga yafumba nelyo mu cishiba cashika, ica matipa, nga alekele fye ukuti nailubilila. Lelo, pa kwishiba ukuti indalama ifwile ili fye mu ng’anda yakwe, no kuti kuti aisanga, atendeka ukufwayafwaya no mukoosha. (Luka 15:8) Intanshi, asanika ilampi ku kuleka mu ng’anda mubuute. Lyene, apyanga mu ng’anda ku cipyango, alesubila ukuumfwa uko yalakafya icongo. Mu kupelako, afwayafwaya incende shonse ishashingama mpaka ilampi lyasanika no kubelebesha indalama. Umukoosha wa mwanakashi walambulwa!

19. Masambililo nshi pa lwa kwafwa abanaka ayo twingasambilila ku fyacitile umwanakashi wa mu cilangililo ca ndalama yalubile?

¹⁹ Nga fintu ici cishinka ca cilangililo ciletucinkulako, umulimo wa mu Malembo uwa kwafwa Abena Kristu banaka te untu tushingakumamo ukubomba. Lelo, twalishiba no kuti ufwaya ukubombesha. Na kabushe, umutumwa Paulo aebele baeluda ba ku Efese ati: “Ku kucucutika mufwile ukwafwa abanaka.” (Imilimo 20:35a) Ibukisheni ukuti ulya mwanakashi tasangile indalama pa kufwaya fye lubombalubomba, mumo mumo fye. Iyo, ico aisangile ni co alesokota monse fye “mpaka aisanga.” Na ifwe bene, ilyo tulefwaya ukubwesha uwanakuka lwa ku mupashi, tufwile ukuba no mukoosha mu kuba no buyo. Cinshi twingacita?

20. Cinshi cingacitwa ku kwafwa abanakuka?

²⁰ Kuti twayafwa shani uwanakuka ukuba ne citetekelo no kutasha? Isambililo lya Baibolo mu lupapulo lwa Bwina Kristu ulwalinga e lingabomba bwino. Cine cine, ukutungulula isambililo lya Baibolo no muntu wanakuka kutulenga ukumwafwa lyonse kabili umupwilapo. Napamo kangalila wa mulimo e wingeshiba bwino uwingafikapo ukumwafwa. Napamo kuti atubulula ifyebo filingile ukusambililwa no lupapulo lwingamuwamina sana. Nga fintu fye umwanakashi wa mu cilangililo abomfya ifibombelo fya kumwafwa ukufwaya, na ifwe ilelo twalikwata ifya kubomfya ifya kutwafwa ukupwishishisha umulimo Lesa atupeela uwa kwafwa abanakuka. Ifibombelo fyesu fibili ifipya, nelyo impapulo, fikabomba bwino sana ku kwafwa abanakuka. Ifi fili fitabo fya Pepeni Lesa Wine Wine Eka na Palameni Kuli Yehova.a

21. Bushe ukwafwa abanakuka kuletela shani bonse amapaalo?

²¹ Ukwafwa abanakuka kulaletela bonse amapaalo. Uleafwiwa alaba ne nsansa pa kwikatana cipya cipya ne fibusa fya cine. Tulaba no buseko bwa ku mutima ubo bufuma fye mu kupeela. (Luka 15:6, 9; Imilimo 20:35b) Icitemwishi cilakula mu cilonganino ilyo umo na umo uwa mu cilonganino aangwa bambi mu kutemwa. Ne cacilapo, amalumbo yaya ku Bacemi besu abasakamana, e kutila Yehova na Yesu, ilyo ukufwaya kwabo ukwa kwafwa abanakuka kumonekela mu babomfi babo aba pe sonde. (Amalumbo 72:12-14; Mateo 11:28-30; 1 Abena Korinti 11:1; Abena Efese 5:1) Kanshi kwaba ifya kutucincisha ukutwalilila ‘ukuba no kutemwana’!

“Muletwalisha”

“Muletwalisha, no kuba abasambi bandi icine cine.”—Yohane 15:8.

1. (a) Cinshi cifwaikwa pa kuba umusambi ico Yesu aebele abatumwa bakwe? (b) Cipusho nshi tulingile ukuipusha?

CALI ni pa cungulo bushiku ilyo talafwa. Yesu alilubwileko inshita ikalamba ukukoselesha abatumwa bakwe pa kulanda na bo mu kufumaluka. Iyi nshita, ifwile yalicilile ubushiku pa kati, lelo Yesu, pa kucincishiwa ku kutemwa abanankwe ba pa mutima, akonkenyepo fye ukulanda. Lyene, mu kulanshanya mwine, abacinkwileko ulwa cintu na cimbi icifwaikwa ico balekabila ukufishapo nga bali no kutwalilila ukuba abasambi bakwe. Atile: “Muli ici e mo Tata acindamikilwa, nga muletwalisha, no kuba abasambi bandi icine cine.” (Yohane 15:8) Bushe ifwe ilelo tulafikapo pali ifi fifwaikwa fya kuba abasambi? Calola mwi ‘ukutwalisha’? Pa kusanga ifyasuko, natubwelele kuli kulya kulanshanya kwa cilya cungulo bushiku.

2. Cilangililo nshi ica pa fisabo ico Yesu ashimike mu cungulo bushiku catangilile imfwa yakwe?

² Ukupanda amano kwa kutwale fisabo kwaba mu cilangililo ico Yesu ashimikile abatumwa bakwe. Atile: “Nine mwangashi wine wine, na Tata e mulimi. Umusambo onse uwaba muli ine uushitwale fisabo, alaukontolako, na onse uutwale fisabo alautungwila, ukuti utwalishe. Imwe mwalisanguluka kale pa mulandu wa cebo ico nalanda kuli imwe. Ikaleni muli ine, na ine muli imwe. Ifyo umusambo te kuti utwale ifisabo uwine weka, kano waikala mu mwangashi, ifyo fine na imwe te kuti mutwale, kano mwaikala muli ine. Nine mwangashi, imwe muli misambo. . . . Muli ici e mo Tata acindamikilwa, nga muletwalisha, no kuba abasambi bandi icine cine. Ifyo Tata antemwa, na ine e fyo natemwa imwe, ikaleni mu kutemwa kwandi. Nga mwabaka amafunde yandi, mukekala mu kutemwa kwandi.”—Yohane 15:1-10.

3. Cinshi abakonshi ba kwa Yesu bafwile ukucita nga bali no kutwala ifisabo?

³ Muli ci cilangililo Yehova e Mulimi, Yesu e mwangashi, na batumwa abo Yesu alelandako e misambo. Lyonse abatumwa nga baletukuta ‘ukwikala’ muli Yesu, bali no kutwale fisabo. Lyene Yesu alondolwele ifyo abatumwa bali no kusungilila uku kwikatana kwacindama ati: “Nga mwabaka amafunde yandi, mukekala mu kutemwa kwandi.” Ku ntanshi, umutumwa Yohane alembele amashiwi yapalako ku Bena Kristu banankwe ati: “Uubaka amafunde [ya kwa Kristu] aikalilila muli wene.”a (1 Yohane 2:24; 3:24) Kanshi pa kubaka amafunde ya kwa Kristu, abakonshi bakwe bali no kwikalilila muli wene, kabili uko kwikalilila muli wene kubalenga ukutwala ifisabo. Musango nshi uwa fisabo tulekabila ukutwala?

Ishuko lya Kukula

4. Cinshi twingasambilila ku fyo Yehova ‘akontola’ umusambo onse uushitwala fisabo?

⁴ Mu cilangililo ca mwangashi, Yehova ‘alakontola,’ nelyo ukusaila umusambo nga tauletwale fisabo. Cinshi ici ciletusambilisha? Ciletusambilisha ukuti abasambi bonse bafwile ukutwala ifisabo e lyo no kuti kuti batwala, te mulandu ne mibele nelyo ukupelebela kumo kumo. Na kabushe, kuti capinkana ne mibele ya kwa Yehova iya kutemwa ‘ukukontola,’ nelyo ukusuula, umusambi wa kwa Kristu pa kufilwa fye ukubomba fimo ifyo ashingakumamo.—Amalumbo 103:14; Abena Kolose 3:23; 1 Yohane 5:3.

5. (a) Bushe icilangililo ca kwa Yesu cilanga shani ukuti kuti twalunduluka mu kutwale fisabo? (b) Musango nshi ubili uwa fisabo tuli no kulandapo?

⁵ Icilangililo ca kwa Yesu ica mwangashi calanga no kuti ukulingana ne mibele yesu, tufwile ukufwayako amashuko ya kukula mu busambi bwesu. Moneni ifyo Yesu alondolola: “Umusambo onse uwaba muli ine uushitwale fisabo, alaukontolako, na onse uutwale fisabo alautungwila, ukuti utwalishe.” (Yohane 15:2) Ku mpela ya cilangililo, Yesu acincishe abakonshi bakwe ‘ukutwalisha.’ (Icikomo 8) Calola mwi ici? Pamo nga basambi, tatulingile ukuba no muleketela nangu panono. (Ukusokolola 3:14, 15, 19) Lelo, tufwile ukufwayako inshila sha kutwalilamo ifisabo fyafulilako. Fisabo nshi tufwile ukutukuta ukutwalisha? Fyaba (1) “ifisabo fya mupashi” na (2) ifisabo fya Bufumu.—Abena Galatia 5:22, 23; Mateo 24:14.

Ifisabo fya Mibele ya Bwina Kristu

6. Bushe Yesu Kristu akomailepo shani pa bucindami bwa cisabo calumbulwa intanshi ica mupashi?

⁶ Icabalilapo pa “fisabo fya mupashi” kutemwa. Umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa ulatwala ukutemwa mu kati ka Bena Kristu, pantu bomfwila ifunde ilyo Yesu apeele ilyo fye ashilalanda icilangililo ca mwangashi utwale fisabo. Aebele abatumwa bakwe ati: “Ndemupeele funde lipya, ilya kuti muletemwana; ifyo namutemenwe.” (Yohane 13:34) Na kuba, mu kulanshanya kwakwe konse na basambi bulya bushiku bwa kupelako pano isonde, Yesu libili libili acinkwileko abatumwa bakwe ukuti balekabila ukulanga iyi mibele ya kutemwa.—Yohane 14:15, 21, 23, 24; 15:12, 13, 17.

7. Bushe umutumwa Petro alangile shani ukuti ukutwala ifisabo kwalyampana no kulanga imibele yapala iya kwa Kristu?

⁷ Petro, uwasangilweko bulya bushiku, alyumfwikishe ukuti ukutemwa kwapala ukwa kwa Kristu ne mibele yayampanako fifwile ukumoneka pa kati ka basambi bene bene aba kwa Kristu. Ilyo papitile imyaka iingi, Petro akoseleshe Abena Kristu ukulundulula imibele pamo ngo kuilama, ukutemwa aba bwananyina, no kutemwa. Asosele no kuti ukucite fyo kukatulenga “ukukanaba aba fye nelyo abashitwala ifisabo.” (2 Petro 1:5-8) Te mulandu ne fyo imibele ili, ukulanga ifisabo fya mupashi te cintu twingafilwa. Kanshi, natuletukuta ukulanga ukutemwa, icikuuku, ukufuuka, ne mibele imbi iyapala iya kwa Kristu mu kufikapo, pantu “takuli ifunde lya kupinkana ne fi fintu,” atemwa takwaba impela kuli ifi fintu. (Abena Galatia 5:22, 23) Cine cine, ‘natuletwalisha.’

Ukutwala Ifisabo fya Bufumu

8. (a) Kwampana nshi kwaba pa fisabo fya mupashi ne fisabo fya Bufumu? (b) Cipusho nshi cilingile ukulanshanyapo?

⁸ Ifisabo fisuma kabili ifya mulyo filawamya icilimwa. Lelo, ubucindami bwa ifyo fisabo bwalicila pa kuwamya fye icilimwa. Ifisabo na kabili fyalicindama mu kulenga ico cilimwa ukusanda ukupitila mu mbuto sha fiko. E fyo caba na ku fisabo fya mupashi. Filabomba ifingi ukucila pa kuwamya fye ubuntu bwesu ubwapala ubwa kwa Kristu. Imibele pamo ngo kutemwa ne citetekelo na fyo filatucincisha ukusalanganya ubukombe bwa Bufumu ubwaba nge mbuto ubwa mu Cebo ca kwa Lesa. Moneni ifyo umutumwa Paulo akomaila pali uku kwampana kwacindama. Atila: “Na ifwe tuletetekela [icitetekelo caba mu fisabo fya mupashi] kabili e co tulandila.” (2 Abena Korinti 4:13) Paulo alondolola no kuti, muli yi nshila, ‘tutuula ilambo lya kulumbanya kuli Lesa, e kutila, icisabo ca milomo’—e musango wa bubili uwa fisabo tufwile ukulanga. (AbaHebere 13:15) Bushe mu mikalile yesu kuti twasanga amashuko ya ‘kutwalisha’ ifisabo pamo nga bakabila ba Bufumu bwa kwa Lesa?

9. Bushe ukutwala ifisabo e kupanga abasambi? Londololeni.

⁹ Pa kwasuka bwino, tulekabila intanshi ukumfwikisha icipanga ifisabo fya Bufumu. Bushe kuti calungama ukutila ukutwala ifisabo cipilibula ukupanga abasambi? (Mateo 28:19) Bushe ifisabo tutwala fyaba maka maka bantu abo twafwa ukuba bakapepa ba kwa Yehova ababatishiwa? Iyo. Acibe fyo, Inte sha busumino ishatemwikwa ishishimikila ubukombe bwa Bufumu pa myaka iingi mu fifulo umo abantu bashumfwa nga shalifuupulwa. Kwena, nga ca kuti ifisabo fya Bufumu ifyo tutwala fyaba fye basambi bapya, Inte shibombesha isha musango yo kuti shaba nge misambo iishitwala iya mu cilangililo ca kwa Yesu! Ico kwena te fyo caba. E ico, finshi maka maka ifyaba ifisabo fya Bufumu ifya mu butumikishi bwesu?

Ukutwale Fisabo Ukupitila mu Kusalanganya Imbuto sha Bufumu

10. Bushe icilangililo ca kwa Yesu ica kwa katanda ne misango yapusanapusana iya mushili cilanga shani ico ifisabo fya Bufumu fyaba ne co fishaba?

¹⁰ Icilangililo ca kwa Yesu ica kwa katanda ne misango yapusanapusana iya mushili citungulula ku casuko—icasuko ca kukoselesha kuli balya bashimikila mu fifulo umushaba sana ukusanduluka. Yesu atile imbuto shaba bukombe bwa Bufumu ubusangwa mu Cebo ca kwa Lesa no kuti umushili wimininako umutima wa mampalanya uwa muntu. Imbuto shimo “shaponene pa mushili uusuma, kabili ilyo shamenene, shatwele fisabo.” (Luka 8:8) Ifisabo nshi? Cisuma, pa numa akalupimbili ka ngano kamena no kukula, takatwala impimbili na shimbi isha ngano, lelo katwala imbuto shipya. E cimo cine no Mwina Kristu, ifisabo atwala, te basambi fye abapya, lelo ni mbuto shipya isha Bufumu.

11. Bushe ifisabo fya Bufumu kuti fyalondololwa ukuti finshi?

¹¹ E ico, pano kanshi ifisabo te basambi bapya kabili te mibele isuma iya Bwina Kristu. Apo ulubuto lwabyalwa lwaba cebo ca Bufumu, ifisabo fifwile fyaba kusanduluka kwa ulo lubuto. Kanshi ukutwala ifisabo kwaba kulanda pa lwa Bufumu. (Mateo 24:14) Bushe ukutwala ifyo fisabo fya Bufumu—e kutila ukubilisha imbila nsuma ya Bufumu—cintu cingacitwa, te mulandu ne mibele twingabamo? Ee, cintu cingacitwa! Mu cilangililo cimo cine, Yesu alondolola umulandu cabele fyo.

Ukupeela Ifyawamisha Fyesu ku Kucindika Lesa

12. Bushe Abena Kristu bonse kuti bakumamo ukutwala ifisabo fya Bufumu? Londololeni.

¹² Yesu atile, “uwatandilwe pa mushili usuma, uyu e waumfwa icebo no kwiluka, e utwala ifisabo, uyu atwala umwanda (100), umbi amakumi mutanda (60), umbi na o amakumi yatatu (30).” (Mateo 13:23) Imbuto shatandwa mwi bala shitwala mu kupusanapusana ukulingana ne mibele. Na ifwe bene, ifyo twingabomba mu kushimikila imbila nsuma kuti fyapusanapusana ukulingana ne mibele, kabili Yesu alangile ukuti alishibe ci. Bamo kuti bakwata amashuko ayengi; bambi kuti baba no butuntulu busuma na maka ayengi. E ico, ifyo twingacita kuti fyafula nelyo ukucepa ukucila ifyo bambi bacita, lelo nga e fyawamisha twingacita, Yehova alatemwa. (Abena Galatia 6:4) Nangu ca kuti umushinku watantalila nelyo ukulwalilila kwalenga twilabombesha mu mulimo wa kushimikila, Shifwe wa cililishi, Yehova, ukwabula no kutwishika atumona nga ‘batwalisha.’ Mulandu nshi? Pantu tumupeela ‘fyonse ifyo tukwete’—e kutila ukumubombela no mweo onse.b—Marko 12:43, 44; Luka 10:27.

13. (a) Mulandu nshi ukalamba uwa ‘kutwalila’ ifisabo fya Bufumu? (b) Cinshi cikatwafwa ukutwalilila ukutwala ifisabo mu fifulo umo abengi bashankulako? (Moneni umukululo pe bula 21.)

¹³ Te mulandu na po twingafika ukutwala ifisabo fya Bufumu, tukacincishiwa ‘ukutwala ifisabo’ ilyo tuleibukisha umulandu tulecitile fyo. (Yohane 15:16) Yesu alumbwile umulandu ukalamba ati: “Muli ici e mo Tata acindamikilwa, nga muletwalisha, no kuba abasambi bandi icine cine.” (Yohane 15:8) Cine cine, umulimo wesu uwa kushimikila ulalenga ishina lya kwa Yehova ukushishiwa pa ntanshi ya bantunse bonse. (Amalumbo 109:30) BaHonor, abali ne myaka mupepi na 75, kabili ababa Inte ya cishinka, batila: “Nangu fye ni mu fifulo umo abantu bashankulako sana, caba lishuko ukwimininako Uwapulamo.” Ilyo baClaudio, ababa Inte yapimpa ukutula mu 1974, babepwishe umulandu batwalilila ukushimikila nangu ca kuti banono baleumfwa mu cifulo cabo, bayambwile Yohane 4:34, apo tubelenga amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Ica kulya candi kucito kufwaya kwa wantumine, no kupwisho mulimo wakwe.” BaClaudio basosele no kuti: “Nshilefwaya fye ukutampa umulimo wa kushimikila Ubufumu, lelo ndefwaya no kuubomba ukufika ku mpela nga fintu Yesu acitile.” (Yohane 17:4) Inte sha kwa Yehova mwi sonde lyonse balasuminishako.—Moneni umukululo uleti “Ifya ‘Kutwala Ifisabo mu Kushipikisha,’” pe bula 21.

Ukushimikila no Kusambilisha

14. (a) Bufwayo nshi ubwa minkubili ubo umulimo wa kwa Yohane Kabatisha no wa kwa Yesu wakwete? (b) Bushe kuti mwalondolola shani imibombele ya Bwina Kristu lelo?

¹⁴ Kabila wa Bufumu uwa ntanshi uwalumbulwa mu Malandwe ni Yohane Kabatisha. (Mateo 3:1, 2; Luka 3:18) Ubufwayo bwakwe ubukalamba bwali bwa “kushimiko bunte,” kabili acitile fyo ne citetekelo cakosa ne subilo lya kuti “abantu ba misango yonse basumine.” (Yohane 1:6, 7) Na cine, bamo abo Yohane ashimikile basangwike abasambi ba kwa Kristu. (Yohane 1:35-37) Kanshi, Yohane aali kashimikila kabili uupanga abasambi. Yesu na o aali kashimikila kabili kasambilisha. (Mateo 4:23; 11:1) Te ca kupapa kanshi ukuti, Yesu aebele abakonshi bakwe ukukanashimikila fye ubukombe bwa Bufumu lelo no kwafwa abantu abapokelela ubukombe ukusanguka abasambi bakwe. (Mateo 28:19, 20) Kanshi umulimo wesu lelo usanshamo ukushimikila no kusambilisha.

15. Kupalana nshi kwaba pa kwankulako ku kushimikila kwa mu myaka ya kutendeka kwa buKristu iya C.E. no kwa muno nshiku?

¹⁵ Ku ba mu myaka ya kutendeka kwa buKristu iya C.E. abaumfwile Paulo aleshimikila no kusambilisha, “bamo [balesumina] ifyalesoswa; lelo bambi tabasumine.” (Imilimo 28:24) Na lelo e fyo abantu bankulako. Ku ca bulanda, imbuto sha Bufumu ishingi shiponena pa mushili uushimesha. Nangu ni fyo, imbuto shimbi shiponena pa mushili usuma, shalimbuka, no kumena, nga fintu fye Yesu asobele. Na kuba, nga kwakanya pa mulungu umo na umo, abantu 5,000 e basanguka abasambi bene bene aba kwa Kristu cila mwaka mwi sonde lyonse! Aba basambi bapya “balasumina ifyalesoswa,” nangu ca kuti abantu bambi abengi tabasumina. Cinshi cabafwile pa kuti imitima yabo ilepokelela ubukombe bwa Bufumu? Ilingi line kwangwako Inte shalebangwako—ukwaba ngo kutapilila ulubuto lwatandwa. (1 Abena Korinti 3:6) Pa fya kumwenako ifingi moneni fye ifi fibili.

Ukwangwako Kulalenga Bapokelela

16, 17. Mulandu nshi cacindamina ukwangilwa abo tukumanya mu butumikishi bwesu?

¹⁶ Karolien, Nte wacaice uwa ku Belgium, atandalile umwanakashi wa cikalamba ushayangilwe ku bukombe bwa Bufumu. Apo uyu mwanakashi alikakilwe bandeji ku kuboko, Karolien no munankwe baitemenwe ukumwafwa, lelo alikeene. Pa numa ya nshiku shibili ishi Nte shibili shalibwelele ku ng’anda ya ulya mwanakashi no kwipusha ifyo aleumfwa. Karolien atila: “Ici calibombele. Alipapile sana ukumona ukuti cine cine twalimupooseleko amano. Alitwingishe mu ng’anda, ne sambililo lya Baibolo lyalitendeke.”

¹⁷ BaSandi, Inte ya ku United States of America, na bo balishiba ifya kwangwa abo bashimikilako. Balafwaya apo babilisha ukufyalwa kwa bana mu nyunshipepala lyene batandalila abo bafyashi ne Icitabo Candi ca Malyashi ya mu Baibolo.c Apo ilingi line nacifyashi alaba pa ng’anda kabili alaitemenwa ukulanga abeni umwana wakwe, ilingi line ukulanshanya kulatendeka. BaSandi balondolola ati: “Ndalanda na bafyashi pa bucindami bwa kuba no kwampana kusuma na kanya kabo ukupitila mu kubelenga. E lyo ndalanda na pa mafya ya kukusha abana mu calo ilelo.” Nomba line fye, pa mulandu wa kutandala kwa musango yo, umwanakashi wa bana 6 atendeke ukubombela Yehova. Ukuitendekelako no kwangwa abantu kuti kwafumamo ifyapalako fya buseko mu butumikishi bwesu.

18. (a) Mulandu nshi icifwaikwa ca ‘kutwalisha’ cintu ifwe bonse twingakumamo? (b) Fintu nshi fitatu ififwaikwa ku bafwaya ukuba abasambi ifyalumbulwa mwi Landwe lya kwa Yohane ifyo mupampaminepo ukukumanisha?

¹⁸ Ifyo cikoselesha ukwishiba ukuti icifwaikwa ca ‘kutwalisha’ cintu twingakumamo! Nampo nga tuli baice nelyo tuli bakalamba, nampo nga tuli batuntulu nelyo twalilwalilila, nampo nga tushimikila uko abantu bomfwa ubukombe nelyo uko bashumfwa, ifwe bonse kuti twatwala ifisabo ifingi. Kuti twacita shani ifyo? Pa kulanga ifisabo fya mupashi ukufikapo na pa kusalanganya ubukombe bwa Bufumu bwa kwa Lesa ukufika apengapela amaka yesu. Kabili, tulatukuta ‘ukwikalilila mu cebo ca kwa Yesu’ no “kutemwana.” Cine cine, pa kukumanisha ifi fifwaikwa fyacindama fitatu ku bafwaya ukuba abasambi ifyalumbulwa mwi Landwe lya kwa Yohane, tushininkisha ukuti tuli “basambi [ba kwa Kristu] icine cine.”—Yohane 8:31; 13:35.

[Amafutunoti]