Finshi Abantu Bacita Sana Mu Nshita ya Krisimasi?

MU NSHITA ya Krisimasi ne ya Mwaka Upya abantu abengi baba pamo no lupwa ne fibusa, iba ni nshita ya kutemwana. Abengi nabo baimona ukuti ni nshita ya kwibukisha ukufyalwa kwa kwa Yesu Kristu no mulimo wakwe uukalamba uwa kupususha abantu. Ukupusana ne fyalo fimbi, mu Russia mwena, tacayangwike ku bantu ukusefya Krisimasi. Nangu ca kuti pa myaka iingi nga nshi aba mu Calici lya Russian Orthodox balesefya Krisimasi, mu myaka ya ba1900 mwena balibaleseshe. Cinshi calengele ukuti babaleshe?

Mu 1917 ilyo ukuteka kwa Bolshevik Communist revolution kwapwile, ukuteka kwa Soviet kwapangile ifunde lya kupatikisha abantu ukuba bamukaana Lesa. Ukusefya Krisimasi na fyonse ifya mapepo ifyalebako fyalibindilwe. Ubuteko bwaimishe lulu uwa kulesha ukusefya Krisimasi no Mwaka Upya. Kabili balileseshe fye no kubomfya ifipasho fya Krisimasi pamo nga icimuti ca Krisimasi, na Father Christmas, uo abena Russia beta Ded Moroz nelyo Grandfather Frost.

Mu 1935 kwali ukwaluka ukwalengele abena Russia ukulasefya Krisimasi no Mwaka Upya mu nshila iyapusanako. Ubuteko bwa Soviet bwalisuminishe ukubomfya Grandfather Frost (Father Christmas), icimuti ca Krisimasi, no kusefya Umwaka Upya, lelo kwali ukupusana ukukalamba ne fyo balesefya kale. Batile Grandfather Frost, akulaleta ifya bupe, te pa Krisimasi, lelo pa Bushiku bwa Mwaka Upya. Batile no kuti icimuti ca Krisimasi nomba ca kulaitwa icimuti ca Mwaka Upya! E co, kanshi kwali ukwaluka kukalamba mu Soviet Union. Mu nshita ya kuti balesefya Krisimasi, batendeke ukusefya Umwaka Upya.

Inshita ya Krisimasi yaishileba ngo bushiku ubuli bonse ubwa mwikalwe umo tabalecita ifya mapepo. Icimuti ca Mwaka Upya baleciyemfya, ne fibekobeko ifyalelanga ubuyantanshi bwa Soviet Union. Ulupapulo lwa mu Russia ulwa Vokrug Sveta (Icalo Conse) lwalondolola ukuti: “Calyanguka ukwishiba ifyo imikalile ya ciKomyunisiti yali kale nga twalolesha fye pa fintu balekobeka ku cimuti ca Mwaka Upya pa myaka yonse iya kuteka kwa Soviet Union. Ifyo balebomfya pa kuyemfya, tululu, utumabwe twa menshi makasa, no mukate uwa bulungana. Fimbi ifyo balebomfya pa kuyemfya icimuti fintu balepanga ifyalemoneka kwati cikwakwa ca kufulilako icani, basando na tutarakita. Mu kulekelesha, baishilepyanikapo ifipasho fya bashimaini, abasambilila ifya ntanda, ifyela balebomfya pa kwimba amafuta, amaroketi, na tumotoka twa mabatili uto balebomfya pa mweshi.”

Bushe Ubushiku bwa Krisimasi bwena balebumona shani? Tababucindamike, kabili Ubuteko bwa Soviet bwatile ubu bushiku bwali no kuba ngo bushiku ubuli bonse na bantu bali no kulabomba. Abalesefya Krisimasi balecenjela pa kucite fyo pa kuti Ubuteko tabubasangile no kubakanda icabipisha. Ca cine, muli ba1900, abantu mu Russia balekele ukusefya Krisimasi no kupyanikapo ukusefya kumbi ukushali ukwa mapepo.

Ifyo Basefya Pali Nomba

Ukuteka kwa Soviet Union kwapwile mu 1991, kabili abantu balilubwike ku mitekele yabipa. Ifunde lya Buteko ilya bumukanalesa ukutula ilyo line lyalipwile. Ifyalo fyalekanalekana ifyapangilwe fyacindamike fye imilimo ya buyantanshi, tafyalefwaya Amacalici ukulabombela pamo no Buteko. Abantu abengi abalefwaya ukukonkelela ifya mapepo batwalilile ukucite fyo fine. Batontonkenye ukuti inshila bali no kucitilamo ifyo, kulasefya Krisimasi. Nangu cali fyo, tapakokwele abengi balifuupwilwe. Cinshi calengele?

Cila mwaka, amakwebo yaya yalefulilako fye mu nshita ya Krisimasi. Ca cine, nga filya caba ku fyalo fya ku masamba, inshita ya Krisimasi iba e nshita isuma ku bapanga ifintu na bashitisha iya kusanga ubukumu. Ifyo babomfya pa kusefya Krisimasi bafikobeka pa ntanshi ya matuka. Inyimbo sha Krisimasi isha ku fyalo fya ku masamba, ishishaishibikwe mu Russia, nomba shilasangwa mu matuka. Bashimakwebo balasenda ifyola ifikalamba umuba utuntu twapusanapusana utwa kubomfya pa Krisimasi uto bashitisha mu mashitima na mu mabasi. Ifi e ficitika mu nshita ya Krisimasi no Mwaka Upya mu Russia.

Nangu bantu abamona kwati caliba fye bwino ukushitisha ifintu mu nshita ya Krisimasi balabipilwa ne cintu cimbi icicitika pali iyi nshita, ne ci caba kunwensha ubwalwa ne fyabipa ififumamo. Dokota wa mu cipatala ca mu Moscow alondolola ukuti: “Badokota balishiba ukuti ukusefya Umwaka Upya kuba ni nshita lintu abantu bakwata ifilonda fyalekanalekana, amapompo, ukuilepula, ukulaswa umwele e lyo no kupikwa imfuti. Abengi bacenwa kuli balupwa lwabo, mu mbuli sha mu bwalwa, e lyo na mu masanso ya pa musebo.” Umukalamba wa basayantisti pe ofesi lya Russian Academy of Sciences atile: “Mu nshita fye iinono impendwa ya balefwa ku kunwensha ubwalwa naikulilako icine cine. Mu 2000 mwena yalicililemo sana. Ne mpendwa ya bantu baleipaya abene, na bo baleipaya nayo yalininine.”

Ica bulanda ca kuti, imibele yonse iicitika mu nshita ya kusefya Krisimasi no Mwaka Upya mu Russia ilebipilako pa mulandu na umbi. Inyunshipepala ya mu Russia pe samba lya mutwe ukalamba uwaleti: “Abena Russia Basefya Krisimasi Imiku Ibili,” yatile: “Mupepi no muntu umo pa bena Russia 10 asefya Krisimasi imiku ibili. Ukulingana no kufwailisha kwa kabungwe ka Russian Public Opinion and Market Research, amapesenti 8 pabo baipwishe balandile ukuti basefya Krisimasi pa bushiku bwa December 25, ukukonka kalenda ya baKatolika, na pa January 7, ukukonka ubushiku bwa baOrthodox . . . Cali-ilanga apabuta ukuti abantu bamo basefya Krisimasi te mulandu wa kuti ni nshita ya fya mapepo, lelo kufwaya fye ukusefyako.”a