Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • “Umusha” Uwa Cishinka Kabili Uwashilimuka
    Ulupungu—2004 | March 1
    • “Umusha” Uwa Cishinka Kabili Uwashilimuka

      “Nga kanshi nani umusha wa cishinka kabili uwashilimuka uo shikulu wakwe alaashike pa ba mu ng’anda yakwe?”—MATEO 24:45.

      1, 2. Mulandu nshi cacindamina pali leelo ukuti tulepokelela ifya kulya fya ku mupashi lyonse?

      PALI Cibili akasuba, pa Nisani 11, 33 C.E., abasambi ba kwa Yesu baipwishe ilipusho lyatukuma sana pali leelo. Bamwipwishe ati: “Cinshi cikaba icishibilo ca kubapo kwenu ne ca mpela ya bwikashi?” Pa kwasuka, Yesu aseseme ifintu ifyaibela. Alandile pa nshita ya cimfulumfulu umukaba inkondo, ifipowe, ifinkukuma, na malwele. Kabili ifyo fyali no kuba fye “e kutendeka kwa kucululuka kwa kupaapa.” Ifintu fyali no kubipilako. Mwandini ico cilatiinya!—Mateo 24:3, 7, 8, 15-22; Luka 21:10, 11.

      2 Ukutula 1914, ifingi ifyo Yesu alandilepo mu kusesema fyalifishiwapo. Abantunse bali mu “kucululuka kwa kupaapa” ukwine kwine. Na lyo line, Abena Kristu ba cine tabafwile ukutiina. Yesu alaile ukuti akabapeela ifya kulya fya ku mupashi ifisuma. Apo Yesu nomba aba mu muulu, bushe ateyanya shani ukuti fwe baba pe sonde tulekwata ifya kulya fya ku mupashi?

      3. Bushe Yesu ateyanya shani ukuti tulepokelela ifya kulya “pa nshita yalinga”?

      3 Yesu umwine alyaswike lilya lipusho. Ilyo alelanda ifyebo fya kusesema ukushaikulila, aipwishe ati: “Nga kanshi nani umusha wa cishinka kabili uwashilimuka uo shikulu wakwe alaashike pa ba mu ng’anda yakwe, ku kubapeela ifya kulya fyabo pa nshita yalinga?” Lyene atile: “Wa nsansa ulya musha nga shikulu wakwe pa kwisa amusanga alecita ifyo! Ndemwebe cine cine nati, akamulaasa pa fikwatwa fyakwe fyonse.” (Mateo 24:45-47) Cine fye, kwali no kuba “umusha” uwapeelwe umulimo wa kupekanya ifya kulya fya ku mupashi, “umusha” uwali no kuba uwa cishinka kabili uwashilimuka. Bushe uyo musha aali muntu umo, nelyo bantu balekanalekana abalepyanana, atemwa fimbi fye? Apo umusha wa cishinka e upekanya ifya kulya fya ku mupashi ifyo tufwaisha, kuti cawama twaishiba ilyasuko.

      Bushe Muntu Umo Nelyo Libumba?

      4. Twaishiba shani ukuti “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” te kuti abe umuntu umo?

      4 “Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” te kuti abe umuntu umo. Mulandu nshi? Pantu umusha atendeke ukuteyanya ifya kulya kale sana mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, kabili ukulingana na Yesu, umusha alitwalilile ukucite co ilyo Shikulu afikile mu 1914. Nga muntu umo ninshi ali no kubomba mu busumino pa myaka 1900. Nangu fye ni Metusela taikele imyaka yafule fyo pa calo.—Ukutendeka 5:27.

      5. Londololeni ico amashiwi ya kuti “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” yashilosesha ku Mwina Kristu umo umo.

      5 Lyene, bushe amashiwi ya kuti “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” kuti yalosha ku Mwina Kristu umo na umo? Ca cine ukuti Abena Kristu bonse bafwile ukuba aba cishinka kabili abashilimuka; Lelo, pali na cimbi ico Yesu aletontonkanyapo ilyo alandile ati “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka.” Twaishiba shani ico? Pantu atile “shikulu wakwe pa kwisa” akalaasa umusha “pa fikwatwa fyakwe fyonse.” Bushe Umwina Kristu umo umo kuti bamulaasa shani pali fyonse, e kuti pa fikwatwa “fyonse” ifya kwa Shikulu? Te kuti cicitike!

      6. Bushe uluko lwa bena Israele lwali no kubomba shani ngo “mubomfi” nelyo “umusha” wa kwa Lesa?

      6 Ico twingasondwelela ca kuti, Yesu alelanda pe bumba lya Bena Kristu ukuti e “musha wa cishinka kabili uwashilimuka.” Bushe abantu abengi kuti baitwa ati umusha? Ee. Imyaka 700 ilyo Kristu ashilaisa pe sonde, Yehova aitile uluko lonse ulwa bena Israele ukuti “inte shandi” kabili “[umubomfi wandi, NW] uo nasala.” (Esaya 43:10) Onse uwali mu luko lwa bena Israele ukufuma mu 1513 B.C.E., ilyo Ifunde lya kwa Mose lyapeelwe, ukufika pa Pentekoste wa mu 33 C.E. ali mwi bumba lya uyu mubomfi. Abena Israele abengi tabaletungulula uluko nelyo ukuliisha bambi ifya ku mupashi mu kulungatika. Yehova alebomfya ishamfumu, abapingushi, bakasesema, bashimapepo, na bena Lebi ku kubomba iyo milimo. Na lyo line, pamo ngo luko, Israele ali no kulaimininako bumulopwe bwa kwa Yehova no kumulumbanya mu nko. Umwina Israele umo na umo ali no kuba inte ya kwa Yehova.—Amalango 26:19; Esaya 43:21; Malaki 2:7; Abena Roma 3:1, 2.

      “Umusha” Bamukaana

      7. Mulandu nshi uluko lwa bena Israele ulwa pa kale lwapokeelwe ishuko lya kuba “umusha” wa kwa Lesa?

      7 Apo Israele ali “mubomfi” wa kwa Lesa kale sana, bushe na o ali musha Yesu alandilepo? Iyo, pantu ku ca bulanda, Israele wa pa kale alekele ukuba uwa cishinka nelyo uwashilimuka. Paulo asupawila ifyo cali ilyo ayambula ifyo Yehova aebele ulu luko, atila: “Ishina lya kwa Lesa lilepontelwa mu bena fyalo pa mulandu wa imwe mwe bantu.” (Abena Roma 2:24) Na cine, bucipondoka bwa bena Israele bwabipishe ilyo bakeene Yesu. Ilyo bacitile ici, Yehova na o alibakeene.—Mateo 21:42, 43.

      8. Ni lilali “umusha” asontelwe ukupyana Israele, kabili cali shani?

      8 Uku kubulwa bucishinka ukwa uyu “musha,” Israele, takwalolele mu kuti bakapepa ba cishinka tabakabale abakwata ifya kulya fya ku mupashi. Pa Pentekoste wa mu 33. C.E., inshiku 50 ukutula apo Yesu abuushiwe, umupashi wa mushilo walipongolwelwe pa basambi 120 abali mu muputule wa pa muulu mu Yerusalemu. Pali ilya nshita, uluko lupya lwalifyelwe. Ukufyalwa kwa ulu luko kwalyananishiwe ilyo aba muli lulya luko batendeke ukweba abekashi ba mu Yerusalemu “ifyapuulama fya kwa Lesa no kushipa.” Ne ci cali icayana. (Imilimo 2:11) E ico, lulya luko lupya, ulwa ku mupashi lwaishileba “umusha” uwali no kubila ubukata bwa kwa Yehova ku nko e lyo no kuteyanya ifya kulya pa nshita yalinga. (1 Petro 2:9) Kanshi calilingile ukutendeka ukwitwa ati “Israele wa kwa Lesa.”—Abena Galatia 6:16.

      9. (a) Ni bani baba mwi bumba lya “musha wa cishinka kabili uwashilimuka”? (b) “Aba mu ng’anda” ni bani?

      9 Onse uwaba muli “Israele wa kwa Lesa” Mwina Kristu waipeela uwabatishiwa kabili uwasubwa no mupashi wa mushilo. E lyo kabili akwata isubilo lya kuya ku muulu. E co, amashiwi ya kuti “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” yalosha kuli bonse aba mu luko lwa ku mupashi ulwa basubwa ababa pe sonde pa nshita iili yonse ukutula 33 C.E. ukufika pali nomba. Caba nga filya fine cali ku bena Israele. Umwina Israele onse uwaliko ukutula mu 1513 B.C.E ukufika pa Pentekoste wa mu 33 C.E. ali mwi bumba lya musha ilyaliko ilyo kushilaba ubuKristu. Lelo, bushe “aba mu ng’anda,” abo umusha aliisha ifya kulya fya ku mupashi ni bani? Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, Umwina Kristu onse alikwete isubilo lya kuya ku muulu. E co, aba mu ng’anda na bo bali Bena Kristu basubwa, umo umo, te pamo nge bumba iyo. Bonse fye, pamo na baletungulula mu cilonganino, balekabila ifya kulya fya ku mupashi ukufuma ku musha.—1 Abena Korinti 12:12, 19-27; AbaHebere 5:11-13; 2 Petro 3:15, 16.

      “Cila Muntu Umulimo Wakwe”

      10, 11. Twaishiba shani ukuti te bonse aba mwi bumba lya musha abakwata imilimo imo ine?

      10 Nangu line “Israele wa kwa Lesa” e musha wa cishinka kabili uwashilimuka uwapeelwa umulimo, onse uwaba muli ili ibumba alikwata imilimo yakwe. Amashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Marko 13:34 e yalangilile ici. Yatila: “Cili kwati muntu uwaleya ku calo ca kutali uwashile ng’anda yakwe no kupeela amaka ku basha bakwe, cila muntu umulimo wakwe, aebele uwa pa mwinshi ukuti alole.” E co, onse uwaba mwi bumba lya musha alipeelwa umulimo wa kulundulula ifikwatwa fya kwa Kristu ifya pano isonde. Abomba uyu mulimo ukulingana na maka yakwe ne nshita akwata.—Mateo 25:14, 15.

      11 Kabili umutumwa Petro aebele Abena Kristu basubwa aba mu nshiku shakwe ati: “Ifyo umo na umo apokelela ica bupe, fibomfyeni ku kupyungilana nga bakangalila basuma aba cikuuku ca bupe fye ica kwa Lesa ica misango misango.” (1 Petro 4:10) E ico, balya basubwa balikwata umulimo wa kupyungilana ukubomfya ifya bupe Lesa abapeela. Na kabili, amashiwi ya kwa Petro yalangilila ukuti te Bena Kristu bonse bakakwata amaka, imilimo nelyo amashuko yamo yene. Lelo, umo na umo uwa mwi bumba lya musha, kuti acitako fimo ifingalenga uluko lwa ku mupashi ukukula. Kuti acita shani ifyo?

      12. Bushe onse uwa mwi bumba lya musha, nampo nga mwaume nelyo mwanakashi, cinshi alecita pa kuti lilya ibumba lilunduluke?

      12 Intanshi, cila muntu alekabila ukuba inte ya kwa Yehova, ukulashimikila imbila nsuma iya Bufumu. (Esaya 43:10-12; Mateo 24:14) Ilyo Yesu ali mupepi no kuya ku muulu, aebele abasambi bakwe bonse aba busumino, abaume na banakashi, ukuba bakasambilisha. Atile: “E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, mulebabatishisha mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo, mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele. Kabili, moneni! nakulaba na imwe inshiku shonse ukufika na ku mpela ya bwikashi.”—Mateo 28:19, 20.

      13. Milimo nshi abasubwa bonse baipakishe ukubomba?

      13 Ilyo abasambi bapya basangilwe, bali no kusambilishiwa bwino ukubaka fyonse ifyo Kristu aebele abasambi bakwe. Mu kulekelesha, abapokelele icine balefikapo ukusambilisha bambi. Ifya kulya fya ku mupashi ifishaiwamina fyalepeelwa ku bali no kuba mwi bumba lya musha mu fyalo ifingi. Abena Kristu basubwa bonse, abaume na banakashi, balibombeleko umulimo wa kupanga abasambi. (Imilimo 2:17, 18) Uyu mulimo wali no kutwalilila ukutula ilyo umusha atendeke umulimo wakwe ukufika fye na ku mpela ya buno bwikashi.

      14. Ni bani fye bapeelwe umulimo wa kusambilisha mu cilonganino, kabili abanakashi basubwa ababusumino baumfwile shani pali co?

      14 Abapya ababatishiwe no kusubwa baleba mwi bumba lya musha, kabili te mulandu no wabasambilishe pa kubala, balitwalilile ukutungululwa na ba mu cilonganino, abo ukulingana na Malembo, bafikilepo ukuba baeluda. (1 Timote 3:1-7; Tito 1:6-9) Aba baume basontelwe bali ne shuko lya kwafwa uluko ukukula mu nshila yaibela. Abanakashi ba Bwina Kristu aba busumino, abasubwa tabakalipe ukuti abaume fye e bapeelwe umulimo wa kusambilisha mu cilonganino. (1 Abena Korinti 14:34, 35) Lelo, balicankilwe pa kubombesha kwa baume mu cilonganino uko banonkelemo kabili balitashishe pa mashuko ya mulimo ayo abanakashi bakwete, pamo nge shuko lya kutwala imbila ya mutende kuli bambi. Pali leelo, bankashi ba busumino abasubwa balangilila ubufuuke bumo bwine, nampo baeluda basontwa balisubwa nelyo iyo.

      15. Ni bani bali pa baleteyanya sana ifya kulya fya ku mupashi mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, kabili ni bani baleananya ifi fya kulya?

      15 Ifya kulya fya ku mupashi ifyacindama ifyaleananishiwa mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo fyalefuma mu fyalembwa fya batumwa na basambi bambi abaletungulula. Amakalata balelemba—maka maka ayaba pa mabuuku 27 ayapuutwamo, ayapanga Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGriki—yalyananishiwe mu filonganino kabili ukwabula no kutwishika ifyalembelwemo e fyo baeluda pa filonganino balesambilisha. E co, abeminishi ba musha wa cishinka ba-anenye ifya kulya fya ku mupashi ifisuma ku Bena Kristu ba cine. Ibumba lya musha wa cishinka ilya mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo lyabombele umulimo na bucishinka.

      “Umusha” pa Numa ya Myaka 1,900

      16, 17. Cinshi calangilile ukuti ibumba lya musha wa cishinka lyabombele umulimo lyapeelwa muli bucishinka muli ilya myaka ukufika mu 1914?

      16 Nga leelo caba shani? Ilyo Yesu aishile mu 1914, bushe alisangile ibumba lya Bena Kristu basubwa abalepekanya ifya kulya pa nshita yayana? Alibasangile. Ili bumba kuti lyaishibikwa bwino bwino pa mulandu wa fisabo fisuma ifyo lyaleeta. (Mateo 7:20) Ifyacitika ukutula kale filangilila ukuti ibumba Yesu asangile lyali libumba lya musha.

      17 Ilyo Yesu afikile, aba mu ng’anda 5,000 bali abapimpa ukusabankanya icine ca mu Baibolo. Ababomfi bali abanono, lelo, umusha abomfeshe inshila shisuma ukwananye mbila nsuma. (Mateo 9:38) Ku ca kumwenako, balipekenye ukuti amalyashi ya mu Baibolo yalelembwa mu manyunshipepala mupepi na 2000. Ici calengele bakabelenga bashaifulila ukuumfwa icine ca mu Cebo ca kwa Lesa pa muku umo. Na kabili balipekenye ukutambisha ifikope fisela kabili ifyabalabata pa maawala 8. Ifi fikope fyalengele abantu ukucila pa mamilioni 9 muli bakontinenti batatu ukuumfwa ubukombe bwa mu Baibolo, ukutendekela pa nshita ya Kubumba ifintu ukufika na ku Kuteeka kwa Myaka Ikana Limo Ukwa kwa Kristu. Impapulo na sho shalebomfiwa. Ku kulangilila, mu 1914, uno magazini alipulintilwe ukufika kuli 50,000.

      18. Ni lilali Yesu alaashile umusha pa fikwatwa fyakwe fyonse, kabili mulandu nshi?

      18 Ca cine, ilyo Shikulu afikile, alisangile umusha wakwe uwa cishinka aleliisha aba mu ng’anda e lyo no kushimikila imbila nsuma. Nomba ulya musha ali no kukwata umulimo ushaikulila. Yesu atile: “Ndemwebe cine cine nati, akamulaasa pa fikwatwa fyakwe fyonse.” (Mateo 24:47) Yesu alicitile ci mu 1919, ilyo umusha aeshiwe. Lelo, cinshi calengele “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” ukupeelwa imilimo ishaikulila? Ni co ifikwatwa fya kwa Shikulu fyalilundulwike. Yesu alipeelwe ubufumu mu 1914.

      19. Londololeni ifyo ifya kulya fya ku mupashi ifyo “ibumba likalamba” likabila fyapekanishiwa.

      19 Bushe ifikwatwa ifyo Shikulu wabikilwe pa bufumu alaashilepo umusha wa cishinka e finshi? Fintu fyakwe fyonse ifya ku mupashi pano isonde. Ku ca kumwenako, imyaka 20 ukutula apo Kristu abikilwe pa bufumu mu 1914, “ibumba likalamba” ilya “mpaanga shimbi” lyalishibikwe. (Ukusokolola 7:9; Yohane 10:16) Aba tabaali bantu abasubwa aba muli “Israele wa kwa Lesa,” lelo baume na banakashi ba cishinka abali ne subilo lya kwikala pano calo abatemenwe Yehova no kufwaya ukumubombela nga filya fine abasubwa balecita. Ico calangile ukuti bale-eba “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” ati: “Tuleya na imwe, pantu natuumfwo kuti muli na Lesa.” (Sekaria 8:23) Aba bena Kristu babatishiwa abapya baalelya ifya kulya fyayemba ifyalelyako abasubwa, aba mu ng’anda, kabili aya mabumba yabili yalya pe tebulo lya ku mupashi limo line ukutula lilya. Mwandini ili lyaba lipaalo ku ba mwi “bumba likalamba.”!

      20. Mulimo nshi “ibumba likalamba” lyabomba mu kulundulula ifikwatwa fya kwa Shikulu?

      20 Aba mwi “bumba likalamba” balecankwa ukushimikila imbila nsuma pamo ne bumba lya musha. Ilyo baleshimikila, ifikwatwa fya kwa Shikulu ifya pano sonde fyalefulilako, icalengele imilimo ya “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” ukufulilako. Ilyo abalesambilila icine balefulilako, bamashini ba kupulintilako balefwaikwa sana pa kuti impapulo sha Baibolo ishingi ishikabilwa shipulintwe. Amaofesi ya Nte sha kwa Yehova yalikuulilwe mu fyalo ifingi. Bamishonari balituminwe “ukufika ku mpela ya pano isonde.” (Imilimo 1:8) Abacindika Lesa balifulilako ukufuma pa basubwa napamo 5,000 abaliko mu 1914 ukufika ku mamilioni 6 pali leelo. Abengi pali aba, ba mwi “bumba likalamba.” Cine cine, ifikwatwa fya Mfumu fyalifula sana ukutula apo abikilwe pa bufumu mu 1914!

      21. Milumbe nshi ibili iyo tukalandapo mwi sambililo likakonkapo?

      21 Fyonse ifi filelangilila fye ukuti umusha, wa ‘cishinka kabili alishilimuka.’ Pa numa fye ya kulanda pa “musha wa cishinka kabili uwashilimuka,” Yesu alandile pa milumbe ibili iyakomaile pali iyo mibele. E kuti umulumbe wa banacisungu bashilimuka na bawelewele no mulumbe wa matalanti ikumi. (Mateo 25:1-30) Tulafwaisha ukwishiba umo yalola! Bushe finshi twingasambililako kuli iyi milumbe pali leelo? Tukalanda pali ili lipusho mu cipande cikonkelepo.

  • “Umusha Wa Cishinka” Acimfya Ukweshiwa!
    Ulupungu—2004 | March 1
    • “Umusha Wa Cishinka” Acimfya Ukweshiwa!

      “Ni nshita yasontwa iya bupingushi ukutendekela mu ng’anda ya kwa Lesa.”—1 Petro 4:17.

      1. Cinshi Yesu asangile ilyo apempwile “umusha”?

      PA Pentekoste wa mu 33 C.E, Yesu asontele “umusha” uwa kupekanishisha “aba mu ng’anda” yakwe ifya kulya pa nshita yalinga. Mu 1914, Yesu abikilwe pa Bufumu, kabili tapakokwele inshita ya kupempula ulya “musha” yalifikile. Asangile ukuti abengi aba mwi bumba lya musha bali ‘aba cishinka kabili abashilimuka.’ E ico alaashike umusha pa “fikwatwa fyakwe fyonse.” (Mateo 24:45-47) Lelo, kwali no musha mubi, uushali na cishinka kabili uushashilimwike.

      Ulya “Musha Mubi”

      2, 3. Ni kwi “umusha mubi” afumine, kabili cali shani?

      2 Yesu alandile pa musha mubi pa numa fye ya kulanda pa “musha wa cishinka kabili uwashilimuka.” Atile: “Lelo umusha mubi nga mu mutima wakwe atila, ‘Shikulu akokola,’ kabili atendeka ukupuma abasha banankwe, no kulya no kunwa pamo na bacakolwa bene bene, shikulu wa ulya musha akesa pa bushiku ubo ashenekele na mu nshita iyo ashishibe, kabili akamukanda icine cine no kumupeelo bwikalo pamo na ba bumbimunda. Kulya e kukaba ukulila no kusumanya ameno.” (Mateo 24:48-51) Amashiwi ya kuti ulya “musha mubi” yalelenga twatontonkanya pa mashiwi abalilapo ukulanda pa musha wa cishinka kabili uwashilimuka. Cine cine, “umusha mubi” pa kubala ali mwi bumba lya musha wa cishinka.a Cali shani?

      3 Ilyo 1914 ishilafika, abengi aba mwi bumba lya musha wa cishinka balisubiile sana ukuti bakayakumana na Shibwinga mu muulu muli ulya mwaka, lelo ifyo balesubila tafyacitike. Ici pamo na fimbi ifyacitike, fyalengele abengi ukufuupulwa kabili bamo balikalipe no kukalipa. Bamo pali aba mu milandile batendeke “ukuuma” abali abasha banabo kabili batendeke no kubishanya na “bacakolwa bene bene,” e kutila imipepele ya mu Kristendomu.—Esaya 28:1-3; 32:6.

      4. Bushe Yesu acitile shani ku “musha mubi” pamo na bambi abalanga umupashi umo wine?

      4 Aba abaali kale Abena Kristu, baishileishibikwa ati “umusha mubi,” kabili Yesu ‘alibakandile icine cine.’ Mu nshila nshi? Alibakeene, kabili bapanishe ishuko lya kuya ku muulu. Lelo, tabaonawilwe lilya line fye. Intanshi bali no kushipikisha inshita ya kulila no kusumanya ameno mu “mfifi ku nse” ya cilonganino ca Bwina Kristu. (Mateo 8:12) Ukutula shilya nshiku sha kwamba, abasubwa bambi abanono balilanga uyu mupashi wabipa, kabili baiishibisha ukuti baba mwi bumba lya “musha mubi.” Aba mwi bumba lya “mpaanga shimbi” bamo na bo balikonkelesha ukubulwa bucishinka kwabo. (Yohane 10:16) Bonse aba abalwani ba kwa Kristu kwi pele pele balaba ‘ku nse mu mfifi’ imo ine iya ku mupashi.

      5. Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka wena acitile shani, ukupusanako ne fyacitile “umusha mubi”?

      5 Lelo, umusha wa cishinka kabili uwashilimuka aponenwe ne fya kwesha fimo fine ifyaponene ulya “umusha mubi.” Ukucila ukufulwa, wene alilungikwe. (2 Abena Korinti 13:11) Ukutemwa aba mwi bumba lya musha wa cishinka batemwa Yehova na bamunyinabo kwalikoshiwe. Ici calenga bena ukuba “uluceshi kabili ishintililo lya cine” muli shino nshiku sha cimfulumfulu “isha kulekelesha.”—1 Timote 3:15; 2 Timote 3:1.

      Banacisungu Abawelewele na Bashilimuka

      6. (a) Bushe Yesu alangilile shani ukushilimuka kwe bumba lya musha wa cishinka? (b) Pa ntanshi ya 1914, bukombe nshi Abena Kristu basubwa baleshimikila?

      6 Pa numa ya kulanda pa “musha mubi,” Yesu alandile pa milumbe ibili iya kulangilila ico Abena Kristu basubwa bamo bakabela aba cishinka kabili abashilimuka ilyo bambi bashakabe fyo.b Ku kulangilila ukushilimuka, atile: “Ubufumu bwa mu muulu bukapala banacisungu ikumi (10) ababuulile inyali shabo no kuya ku kukumanya shibwinga. Basano pali bene bali abawelewele, na basano bali abashilimuka. Pantu abawelewele babuulile inyali shabo nomba tabasendele amafuta, lelo abashilimuka bena basendele amafuta mu misashi yabo pamo ne nyali shabo.” (Mateo 25:1-4) Banacisungu 10 batwibukisha ulwa Bena Kristu basubwa abaliko ilyo 1914 ishilafika. Balishibe ukuti shibwinga, Yesu Kristu, ali no kwisa. E ico, ‘baile’ ku kumukumanya. Baleshimika mu kushipa ukuti “inshita shasontwa isha bena fyalo” shikapwa mu 1914.—Luka 21:24.

      7. Ni lilali kabili cinshi calengele Abena Kristu basubwa “ukulaala” lwa ku mupashi?

      7 Balilungike. Inshita shasontwa isha bena fyalo shapwile mu 1914, kabili Ubufumu bwa kwa Lesa ubwapeelwa kuli Kristu Yesu bwalitendeke ukuteeka. Lelo, bwali mu muulu umushimoneka. Pe sonde, abantunse batendeke ukucula ku “kalanda” kasobelwe. (Ukusokolola 12:10, 12) Inshita ya kwesha yalitendeke. Apo tabaumfwikishe ifyalecitika, Abena Kristu basubwa bamwene kwati ‘shibwinga akokola ukwisa.’ Apo tabaishibe ca kucita e lyo kabili balipatilwe ku calo, balinenwike mu mibombele kabili bali fye mupepi no kulekelela ukushimikila ukwateyanishiwa ku cintubwingi. Ukupala banacisungu ba mu mulumbe, lwa ku mupashi “balishipwile no kulaala,” nga filya fine abaleitunga ukuba Abena Kristu abashali na cishinka bacitile ilyo abatumwa ba kwa Yesu bafwile.—Mateo 25:5; Ukusokolola 11:7, 8; 12:17.

      8. Cinshi calengele ukuti kube imbila ya kuti: “Shibwinga aisa!” kabili yali ni nshita ya kucita cinshi ku Bena Kristu basubwa?

      8 Lyene mu 1919 fimo fyalicitike ifyo bashaleenekela. Tubelenga ati: “Ilyo cali ubushiku pa kati kwali imbila ya kuti, ‘Shibwinga aisa! Kabiyeni ku kumukumanya.’ Lyene banacisungu balya bonse balibuukile no kuteyanya bwino bwino inyali shabo.” (Mateo 25:6, 7) Ilyo ifintu fyamoneke ukubipa sana, e lyo kwaishile imbila ya kuti cincileni! Mu 1918, Yesu “inkombe ya cipingo,” alishile kwi tempele lya ku mupashi ku kupempula no kusangulula icilonganino ca kwa Lesa. (Malaki 3:1) Nomba Abena Kristu basubwa balekabila ukuya ku kumukumanya mu mansa sha pano isonde isha lilye tempele. Yali ni nshita ya “kubalika.”—Esaya 60:1; Abena Filipi 2:14, 15.

      9, 10. Mu 1919, cinshi calengele Abena Kristu bamo ukuba “abashilimuka” e lyo bambi ukuba “abawelewele”?

      9 Lelo, taleni tontonkanyeni! Mu mulumbe, abakashana bamo bali no bwafya. Yesu akonkanyapo ati: “Abawelewele baebele abashilimuka abati, ‘Tupeeniko amafuta yenu, pantu inyali shesu shalashima.’” (Mateo 25:8) Ukwabula amafuta, inyali te kuti shisanike. Amafuta ya mu nyali yatucinkulako ulwa Cebo ca cine ica kwa Lesa e lyo no mupashi wakwe uwa mushilo, ifipeela bakapepa ba cine amaka ya kubalika ulubuuto. (Amalumbo 119:130; Daniele 5:14) Ilyo umwaka wa 1919 ushilafika, Abena Kristu basubwa abashilimuka balefwayafwaya no mukoosha ukuti beshibe ico Lesa afwaya bena ukucita, nangu ca kuti bali abanakuka. E co, ilyo baebelwe ukubalika ulubuuto, bali-ipekenye.—2 Timote 4:2; AbaHebere 10:24, 25.

      10 Lelo, abasubwa bamo, tabaipekenye ukuipusula fimo nelyo ukubombesha—nangu ca kutila balefwaisha ukuba na Shibwinga. E ico, ilyo inshita ya kupimpa mu kushimikila imbila nsuma yafikile, tabaiteyenye. (Mateo 24:14) Bale-esha fye no kunenuna abanabo abali abapimpa. Ici cali kwati balebalomba amafuta. Mu mulumbe wa kwa Yesu, bushe banacisungu bashilimuka ba-ankwileko shani? Batile: “Nalimo te kuti yakumane kuli ifwe na imwe. Lelo kabiyeni ku bashitisha no kuishitila mwe bene.’’ (Mateo 25:9) Na Bena Kristu basubwa aba bucishinka, na bo mu 1919 balikeene ukucita icili conse icali no kunenuna amaka yabo aya kubalika ulubuuto. E ico, balicimfishe ubwesho.

      11. Cinshi cacitike kuli banacisungu abawelewele?

      11 Yesu asondwelela ati: “Awe ilyo [banacisungu abawelewele] baleya ku kushita, shibwinga alifikile, na banacisungu abaiteyenye baingile nankwe mu mutebeto wa bwinga; ne ciibi caliiselwe. Pa numa banacisungu abashele baliishile, abati, ‘Mwe shikulu, mwe shikulu, twiswileniko!’ Na o abaswike ati, ‘Ndemwebe cine cine nati, nshamwishiba.’” (Mateo 25:10-12) Ca cine, bamo tabaipekanishishe ukwisa kwa kwa Shibwinga. E ico, bafililwe ukucimfya ubwesho kabili bapanishe ishuko lya kusangwa ku bwinga bwa ku muulu. We bulanda ulakula!

      Umulumbe wa Matalanti

      12. (a) Cinshi Yesu abomfeshe pa kulangilila bucishinka? (b) Umuntu ‘uwaile ku calo ca kutali’ nani?

      12 Pa numa ya kulangilila ukushilimuka, Yesu akonkenyepo no kulangilila bucishinka. Atile: “Cili ngo muntu uwali no kuya ku calo ca kutali, uwaitile abasha bakwe no kubaseekesha ifikwatwa fyakwe. Kabili umo amupeele amatalanti yasano, umbi yabili, umbi na o limo, umo umo ukulingana na maka yakwe, kabili aile ku calo ca kutali.” (Mateo 25:14, 15) Umuntu muli uyu mulumbe ni Yesu umwine, ‘uwaile ku calo ca kutali’ ilyo aninine ku muulu mu mwaka wa 33 C.E. Lelo ilyo ashilanina ukuya ku muulu, Yesu aseekeshe “ifikwatwa fyakwe” ku basambi bakwe aba cishinka. Acitile shani ifyo?

      13. Yesu apekenye shani ibala lya kubombamo ilikulu no kupeela “abasha” bakwe amaka ya kucita amakwebo?

      13 Ilyo Yesu aleshimikila pano isonde, atampile ukupekanishisha ibala likalamba ilya kubombamo pa kushimikile mbila nsuma iya Bufumu muli Israele onse. (Mateo 9:35-38) Ilyo ‘ashilaya ku calo ca kutali,’ aseekeshe lilye bala ku basambi bakwe aba cishinka, ati: “E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, mulebabatishisha mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo, mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele.” (Mateo 28:18-20) Aya mashiwi e yapeele “abasha” ba kwa Yesu amaka ku kucita amakwebo akasuke esa, “umo umo ukulingana na maka yakwe.”

      14. Mulandu nshi te bonse baleenekelwa ukucita amakwebo yamo yene?

      14 Amashiwi ya kuti “umo umo ukulingana na maka yakwe” yalelangilila ukuti te Bena Kristu bonse aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo abali na mashuko yamo yene. Bamo, pamo nga Paulo na Timote, balikwete nshita ya kubombesha nga nshi mu mulimo wa kushimikila no kusambilisha. Bambi bena nalimo imibele yabo tayabasuminishe ukucite fyafulilako. Ku ca kumwenako, Abena Kristu bamo baali basha, bambi na bo baali abalwalilila, abatantalila mu myaka, nelyo pambi balesakamana indupwa. Kwena, amashuko ya mu cilonganino yamo tayaali ya basambi bonse. Abanakashi basubwa na baume basubwa bamo bamo tabalesambilishako mu cilonganino. (1 Abena Korinti 14:34; 1 Timote 3:1; Yakobo 3:1) Lelo, te mulandu ne mibele yabo, bonse abasambi basubwa aba kwa Kristu—abaume na banakashi—balyebelwe ukucita amakwebo, ukubomfya bwino amashuko yabo ne mibele yabo mu butumikishi bwa Bwina Kristu. Aba muno nshiku na bo bene e fyo bacita.

      Inshita ya Cipempu Yafika!

      15, 16. (a) Ni lilali inshita ya kulubulula yafikile? (b) Mashuko nshi ayapya aya ‘kucita amakwebo’ ayapeelwe ku ba busumino?

      15 Umulumbe watwalilila auti: “Ilyo papitile inshita ntali, shikulu wa balya basha aliishile no kubalubulwisha.” (Mateo 25:19) Mu 1914—takuli uwingakaana ukuti ni nshita iitali ukufuma mu 33 C.E.—ukubapo kwa kwa Kristu Yesu nge mfumu kwalitampile. Ilyo papitile imyaka itatu na hafu, mu 1918, aishile kwi tempele lya kwa Lesa ilya ku mupashi no kufikilisha amashiwi ya kwa Petro ayatila: “Ni nshita yasontwa iya bupingushi ukutendekela mu ng’anda ya kwa Lesa.” (1 Petro 4:17; Malaki 3:1) Yali ni nshita ya kulubulula.

      16 Cinshi abasha, e kuti bamunyina basubwa aba kwa Yesu, bacitile na “matalanti” ayo Imfumu yabashiilile? Ukufuma mu 33 C.E., ukufika fye na mu 1914, abengi balebombesha nga nshi ku kulundulula “amakwebo” ya kwa Yesu. (Mateo 25:16) Nangu fye ni mu nshita ya nkondo ya calo iya kubalilapo, balangile ukuti balefwaisha ukubombela Shikulu wabo. Nomba calilingile ukupeela aba busumino amashuko ayapya ku ‘kucita makwebo.’ Impela ya buno bwikashi yalifikile. Imbila nsuma yali no kushimikilwa icalo fye conse. Yali ni nshita ya kuseepa “ifya kulobolola fya pe sonde.” (Ukusokolola 14:6, 7, 14-16) Aba kulekeleshako mwi bumba lya ngano balekabilwa ukusangwa ne “bumba likalamba” ilya mpaanga shimbi ukulonganikwa.—Ukusokolola 7:9; Mateo 13:24-30.

      17. Abena Kristu basubwa aba busumino ‘baingile shani mu kusekelela kwa kwa shikulwibo’?

      17 Inshita ya kulobolola ni nshita ya kusekelela. (Amalumbo 126:6) E mulandu wine kanshi mu 1919, Yesu pa kuseekesha umulimo walundwako kuli bamunyina basubwa, asosele ukuti: “Wali uwa cishinka pa tunono. Nkakulaashika pa fingi. Ingila mu kusekelela kwa kwa sokulu.” (Mateo 25:21, 23) Te kuti twelenganye fye no kwelenganya ukusekelela kukalamba ukwa kwa Shikulu wabo uwabikilwe fye pa cipuna ca Bufumu bwa kwa Lesa. (Amalumbo 45:1, 2, 6, 7) Ibumba lya musha wa cishinka lilasekelelako muli uku kusekelela ukupitila mu kwimininako Imfumu no kwingilisha ukufwaya kwakwe pano isonde. (2 Abena Korinti 5:20) Ukusekelela kwabo kumonekela mu mashiwi ya kusesema aya pali Esaya 61:10 ayatila: “Ukusekelela nkasekelela muli Yehova, umweo wandi ukalayangila muli Lesa wandi; pantu amfwika amalaya ye pusukilo.”

      18. Mulandu nshi bamo bafelukile pa nshita ya cipempu, kabili cinshi catumbwikemo?

      18 Ku ca bulanda, bamo balifelwike muli ubu bwesho. Tubelenga atuti: “Uwapokelele italanti limo na o aishileko no kutila, ‘Mwe shikulu, naliishibe ukuti imwe muli muntu uupinda, museepa apo mushatandile no kulonganika apo mushaelele. E ico nalitiinine, no kuyafisa italanti lyenu pa nshi. Moneni, icenu ici.’” (Mateo 25:24, 25) Ukupalako, Abena Kristu basubwa bamo balifililwe ukucita “amakwebo.” Pa ntanshi ya 1914 bafililwe ukwebako bambi ulwe subilo lyabo mu kupimpa, kabili tabalefwaya ukutampa ukucite ci mu 1919. Bushe Yesu acitile shani pali iyi misuula yabo? Alibapokele amashuko yabo yonse. ‘Bapooselwe ku nse mu mfifi, ukwali ukulila no kusumanya ameno.’—Mateo 25:28, 30.

      Icipempu Catwalilila

      19. Ni mu nshila nshi icipempu cakonkanishishapo, kabili cinshi Abena Kristu basubwa bonse bapampaminepo ukucita?

      19 Kwena, ubwingi bwa baali no kuba abasha ba kwa Kristu abasubwa mu nshita ya mpela tabalebombela Yehova ilyo Yesu atampile icipempu cakwe mu 1918. Bushe bena icipempu calibapitile fye? Awe iyo. Umulimo wa cipempu watendeke fye mu 1918 na 1919 ilyo umusha wa cishinka kabili uwashilimuka nge bumba lyonse acimfishe ubwesho. Abena Kristu basubwa umo umo bena balitwalilila ukupempulwa ukufikila ukukakatikwa kwabo kwapwishishiwa. (Ukusokolola 7:1-3) Pa kwishibe ci, bamunyina kwa Kristu abasubwa bapampamina pa kutwalilila ‘ukucita amakwebo’ muli bucishinka. Bapampamina pa kuba abashilimuka, ukusunga amafuta ayengi pa kuti ulubuuto lwabo talushimine. Balishibo kuti ilyo umo umo uwa bene akafwa muli bucishinka, Yesu akamupokelela mu bwikalo bwa ku muulu.—Mateo 24:13; Yohane 14:2-4; 1 Abena Korinti 15:50, 51.

      20. (a) Cinshi impaanga shimbi pali leelo shipampaminepo ukucita? (b) Cinshi Abena Kristu basubwa baishiba bwino bwino?

      20 Ibumba likalamba ilya mpaanga shimbi lyalipashanya bamunyinabo abasubwa. Balishiba ukuti ukwishiba fye ubufwayo bwa kwa Lesa kwalibapeela umulimo ukalamba. (Esekiele 3:17-21) E ico, pa kwafwiwa ne Cebo ca kwa Yehova no mupashi wa mushilo, na bo bene balasunga amafuta ayengi mu misashi yabo ukupitila mu kubelengesha no kusangwa ku kulongana. Kabili balaleka ulubuuto lwabo ukubalika, balabombako umulimo wa kushimikila no kusambilisha e kutila ‘ukucita amakwebo’ pamo na bamunyinabo abasubwa. Lelo, Abena Kristu basubwa balishiba sana ukuti e bashililwe amatalanti. Bafwile ukulubulula pa fyo ifya kwa Shikulwibo fyonse fileenda pano isonde. Nangu ca kutila impendwa yabo inono, te kuti bapoosele ibumba likalamba uyu mulimo iyo. Pali uyu mulandu, umusha wa cishinka kabili uwashilimuka alatwalilila ukutungulula ifya makwebo ya Mfumu. Lelo kwena alatasha nga nshi pa kwafwa uko ibumba likalamba ilyaipeelesha lyafwilishako. Aba balishiba umulimo wa bamunyinabo abasubwa kabili balimona ukuti lishuko nga nshi ukulatungululwa na bene mu mibombele yabo.

      21. Kukonkomesha nshi kubomba ku Bena Kristu bonse ukufuma pa ntanshi ya 1919 ukufika fye na mu kasuba kesu?

      21 E ico, nangu ca kutila iyi milumbe ibili itusambilisha pa fyacitike mu 1919 nelyo mupepi no yu wine mwaka, ifishinte fyabamo filabomba na ku Bena Kristu ba cine bonse mu nshita yonse iya nshiku sha kulekelesha. Ukupalako, ilyo ukukonkomesha uko Yesu akonkomeshe pa kupwisha umulumbe wa banacisungu 10 kwabombele sana ku Bena Kristu basubwa abaliko pa ntanshi ya 1919, ifishinte fyabamo ficili filabomba ku Mwina Kristu onse. Kanshi, ifwe bonse, shi natuumfwile amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “E ico mulelola, pantu tamwaishibo bushiku nangu ni nshita.”—Mateo 25:13.

      [Amafutunoti]

      a Nga filya cali ilyo abatumwa bafwile, “imimbulu ya kutakanya” yafumine mwi bumba lya baeluda basubwa Abena Kristu.—Imilimo 20:29, 30.

      b Nga mulefwaya na fimbi ifyalandwa pali uyu mulumbe wa kwa Yesu, moneni icitabo ca Umutende no Mutelelwe pe Samba lya kwa “Cilolo wa Mutende,” icasabankanishiwa ne Nte sha kwa Yehova, ifipandwa 5 na 6.

Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
Isaleni
Isuleni
  • Cibemba
  • Peleniko Bambi
  • Ifyo Mwingasala
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Ifya Kubomfya
  • Amafunde Yesu
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Isuleni
Peleniko Bambi