Icalenga 1—Mulelya Ifya Kulya Ifisuma

“Mulelya ifya kulya. Mwilaliisha. Mulelya sana imisalu ne fisabo.” Muli aya mashiwi ayanono, Michael Pollan, uulemba ifitabo, alondololwele imilile isuma iya-afwa abantu pa myaka iingi nga nshi. Ni mwi aloseshe?

◯ Mulelya ifya kulya ifishilakokola. Mulelya ifya kulya ifyo bashasankanyamo ifili fyonse, ifya kulya ifyo abantu balya ukutula na kale, ukucila ifya kulya ifya kuti balifipekanishisha limo, ifya kuti balifilonga mu fibokoshi, mu fikopo, mu mapulastiki, nelyo ifyo basungila mu fuliji. Ifya kulya bashitisha mu matuuka ifya kuti balifilonga muli fimo na filya bapekanya fye mu nshita iinono mu matuuka ya kuliilamo ifya kulya ilingi line filakwata sana shuga, umucele, na mafuta, ifilenga umuntu ukulwala ubulwele bwa ku mutima, stroko, kansa, na malwele yambi ayabipisha. Ilyo mulepekanya ifya kulya muleipika ukwabula ukubikamo amafuta nangu ukoca mu nshita ya kusalula. Mwilafusha sana umucele lelo mulebomfyako ne fintu fimbi pamo nga pepa nelyo kaale. Muleipikisha inama, kabili mwilalya ifya kulya ifyaonaika.

◯ Mulelya sana imisalu ne fisabo. Ifya kulya ifisuma ni filya ifya kuti pali ifisabo ifyalekanalekana, imisalu, ne nseke, te filya ifya kuti pali inama, umukate, umupunga, nelyo pasta. Umuku umo nelyo ibili mu mulungu, mulelya isabi ukucila ukulya inama. Mwilalya sana ifya kulya pamo nga pasta, umukate wabuuta, no mupunga wabuuta, pantu balafumyamo umulyo. Kabili mwilalya ifya kulya ifyo abengi batemwa sana pantu tafyawama. Mwe bafyashi, mulecingilila ubumi bwa bana benu pa kubafwa ukwishiba ifya kulya ifisuma ifingalenga baba no bumi busuma. Ku ca kumwenako, mu nshita ya kubapeela ama chips (ifyumbu fyasalulwa) nelyo switi, mulebapeela imbalala ne fisabo ifyo musamfishe bwino bwino.