ku buteko twalisuminishiwa mu fyalo ifingi, kabili tulabombela pamo. Tulenga ukuti ba Nte balebomba umulimo wa kubila imbila nsuma mwi sonde fye lyonse.

IFYO AMAOFESHI YA NTE SHA KWA YEHOVA YATEYANISHIWA

¹³ Nga bapanga iofeshi lya musambo, umusha wa cishinka alasonta Komiti ya Musambo umuba baeluda batatu nelyo ukucilapo abangalila umulimo muli ico calo e lyo limo na mu fyalo fimbi. Umo pali aba baeluda, alaba kampanya wa Komiti ya Musambo.

¹⁴ Ifilonganino ifyo iofeshi limo na limo lyangalila bafyakanya mu miputule. Iyi miputule ilapusana ubukulu, ukulingana ne cifulo yabelako, ululimi ifilonganino filanda, e lyo no bwingi bwa filonganino ifyo iofeshi lyangalila. Cila muputule walikwata kangalila wa muputule uutandalila ifilonganino ifyabamo. Iofeshi lya musambo lilapeela kangalila wa muputule ifyebo pa fyo afwile ukulabomba imilimo bamupeela.

¹⁵ Icilonganino ca kwa Lesa caliteyanya ifyo ifilonganino fyonse fifwile ukulakonka, kabili ifi filaafwa aba bwananyina bonse. Aba bwananyina mu filonganino balacindika baeluda abasontwa ukwangalila umulimo pa Bethel, mu miputule, e lyo na mu filonganino. Balicetekela ukuti umusha wa cishinka kabili uwashilimuka e ubapekanishisha ifya kulya fya ku mupashi pa nshita iyalinga. Umusha wa cishinka na o alomfwila sana Kristu umutwe wa cilonganino, alakonka amashinte ya mafunde ya mu Baibolo, kabili alakonka no butungulushi bwa mupashi wa mushilo. Bonse nga tulebombela pamo, kuti caba nga filya cali ku Bena Kristu ba kubalilapo abo Baibolo yalandapo ukuti: “Ifilonganino fyalekoshiwa mu citetekelo na ba mu filonganino balefulilako cila bushiku.”—Imil. 16:5.

ILYO Yesu ali pano isonde, alilangile ukuti ni “kacema musuma.” (Yoh. 10:11) Ilyo amwene amabumba ayalemukonka, “abomfwilile uluse pantu balebacusha kabili bali abapaswa nge mpaanga ishabula kacema.” (Mat. 9:36) Petro na batumwa bambi balimwene ifyo Yesu atemenwe abantu ne fyo alebabikako amano. Yesu taali nga bakacema ba bufi abena Israele, abalekeleshe impaanga ica kuti shalisalangene kabili shali sana ne nsala ya ku mupashi! (Esek. 34:7, 8) Filya Yesu abikile amano ku kusambilisha na ku kusakamana impaanga ica kuti apeelelepo no bumi bwakwe pali shena, fyalengele abatumwa basambilila ifyo balingile ukwafwa ababa ne citetekelo pa kuti babwelele kuli Yehova, ‘umucemi kabili kangalila wa myeo yabo.’—1 Pet. 2:25.

² Inshita imo ilyo Yesu alelanda na Petro, alikomaile pa fyo cacindama ukuliisha impaanga no kushicema. (Yoh. 21:15-17) Ukwabula no kutwishika, ifyo Yesu alandile fyalifikile Petro pa mutima, ica kuti pa numa akonkomeshe baeluda mu cilonganino ca Bena Kristu ica kubalilapo ati: “Mulecema umukuni wa kwa Lesa uo amupeela ukwangalila, mwilapatikishiwa fye uku-ucema, lelo muleitemenwa; mwilaucema pa kuti fye mumwenemo ubunonshi bwa nsoni, lelo mulebomba pa mulandu wa kuti mulefwaisha ukubomba; mwilatitikisha abantu ba kwa Lesa, lelo muleba abantu abo umukuni wingapashanya.” (1 Pet. 5:1-3) Na muno nshiku mwine, bakangalila mu cilonganino balakonka aya mashiwi ayo Petro alandile. Nga filya fine Yesu alecita, baeluda nabo balacema umukuni wa kwa Lesa mu kuitemenwa, kabili balaba pa ntanshi mu kubomba imilimo ya kwa Yehova pa kuti umukuni ulebapashanya.—Heb. 13:7.

³ Tulatasha pa kukwata bakangalila mu cilonganino abasontwa no mupashi. Tulapaalwa nga nshi ilyo baletusakamana. Ku ca kumwenako, bakangalila balakoselesha aba mu cilonganino bonse kabili balababikako amano. Cila mulungu, aba bakangalila balatungulula bwino ukulongana ica kuti bonse mu cilonganino balanonkelamo. (Rom. 12:8) Ifi babombesha ukucingilila umukuni ku fintu ifingausansa, pamo nga bantu abacita ifyabipa, kulenga tulecingililwa. (Esa. 32:2; Tito 1:9-11) Filya baba pa ntanshi mu mulimo wa kubila imbila nsuma, filenga na ifwe tulebila imbila nsuma cila mweshi. (Heb. 13:15-17) Yehova abomfya ifi “ifya bupe ku bantu,” pa kukuula icilonganino.—Efes. 4:8, 11, 12.

IMILINGO YA BAKANGALILA

⁴ Pa kuti icilonganino cilesakamanwa bwino, abaume abalingile ukuba bakangalila bafwile ukufika pa fifwaikwa ifyo Icebo ca kwa Lesa calandapo. Nga bafikapo, e lyo twingasosa ukuti nabasontwa no mupashi wa mushilo. (Imil. 20:28) Baibolo yalilanda pa fifwaikwa ifingi ifyo bamunyinefwe bafwile ukufikapo pa kuti basontwe, pantu imilimo babomba ikalamba. Lelo ififwaikwa tafya-afya. Kanshi abaume Abena Kristu abatemwa Yehova kabili abengaitemenwa ukumubombela te kuti bafilwe ukufikapo ukuba baeluda. Cifwile camoneka fye apabuuta tuutu ukuti abo basonta ukuba bakangalila balakonka ifyo Baibolo itufunda muli fyonse ifyo bacita.

⁵ Muli kalata ya kubalilapo iyo umutumwa Paulo alembeele Timote na mu yo alembeele Tito, alandile pa milingo ya mu Malembo iya bakangalila. Pali 1 Timote 3:1-7 patila: “Umuntu nga alefwaya ukuba kangalila, ninshi alefwaya umulimo uusuma. E ico kangalila afwile ukuba uushitungwa akabi, umulume wa mukashi umo, uwa misango iisuma, uwa mano ayatuntulu, tafwile ukuba uwa cimfulumfulu, afwile ukulapokelela abeni, uwafikapo ukusambilisha, te cakolwa, te upuma, afwile ukuba uushipampamina fye pa cintu cimo, uushaba na lubuli, uushatemwa ndalama, umuntu uutungulula bwino aba mu ng’anda yakwe, uwaba na bana abanakila kabili aba mucinshi nga nshi (pantu umuntu nga cine cine taishiba ukutungulula aba mu ng’anda yakwe, kuti asakamana shani icilonganino ca kwa Lesa?), te muntu umupya iyo, epali aba ne cilumba no kupingulwa nga filya Satana Kaseebanya apingulwa. Kabili, afwile ukuba umuntu uo bashimika bwino na ku baba ku nse ya cilonganino, epali aseebana kabili awila mu citeyo ca kwa Satana Kaseebanya.”

⁶ Paulo alembeele Tito ukuti: “Ico nakushiilile mu Krete, ni pa kuti ulungike ifyalubana no kusonta abakalamba mu misumba yonse, ukulingana ne fyo nakwebele: ukuti umukalamba afwile ukuba uwabula umulandu, umulume wa mukashi umo, uwaba na bana abasumina abashingapeelwa umulandu wa kuilekelesha nelyo uwa bucintomfwa. Apo kangalila mubomfi wa kwa Lesa, afwile ukuba uushitungwa akabi, te munshebwa, te wa cipyu, te cakolwa, te upuma, tafwile ukuba no lunkumbwa lwa fyuma, lelo afwile ukuba uupokelela abeni, uwatemwa ubusuma, uwa mano, uwalungama, uwa cishinka, uwailama, uukonka sana icebo ca kwa Lesa ica cishinka mu misambilishishe yakwe, pa kuti abe na maka ya kukoselesha abantu mwi sambilisho ilituntulu no kukalipila abapilika ili sambilisho.”—Tito 1:5-9.

⁷ Nangu ca kuti ififwaikwa ifyo Amalembo yalandapo kuti fyamoneka ifya-afya, bamunyinefwe tabafwile ukumona kwati te kuti bafikepo ukuba bakangalila. Nga bali ne mibele ya Bwina Kristu iyo bakangalila bafwile ukuba nayo, aba mu cilonganino nabo balafwaya ukuba ne mibele imo ine. Paulo alembele ukuti abaume ababa “ifya bupe ku bantu,” baabelako “ku kulungika aba mushilo, ku kubombela bambi, ku kukuula umubili wa kwa Kristu, mpaka bonse twikatane mu citetekelo na mu kwishiba bwino bwino Umwana wa kwa Lesa, pa kuti tube nga bakalamba, ukufika ku ciimo ca kwa Kristu.”—Efes. 4:8, 12, 13.

⁸ Bakangalila tabafwile ukuba abaice nelyo abapya mu cine. Lelo bantu ababombela Yehova pa nshita iikalamba, abaishiba bwino Icebo ca kwa Lesa Baibolo, abomfwikisha Amalembo, kabili abatemwa sana icilonganino. Balingile ukuba abashipa pa kulanda na pa kulungika abalufyenye. Nga balecita ifi balacingilila impaanga ku bengashisansa. (Esa. 32:2) Bonse mu cilonganino bafwile ukuimwena ukuti bakangalila bakalamba mu fya kwa Lesa, kabili balasakamana umukuni wa kwa Lesa.

⁹ Bonse abasontwa ukuba bakangalila bafwile ukulanga ukuti baliba na mano yene yene mu fyo bacita. Kangalila nga alyupa, afwile ukulakonka ifyo Baibolo ilanda pa cupo, e kutila, afwile ukuba umulume wa mukashi umo kabili uutungulula bwino aba mu ng’anda yakwe. Nga ca kuti kangalila alikwata abana abasumina, abanakila kabili abashingapeelwa umulandu wa kuilekelesha nelyo uwa bucintomfwa, aba mu cilonganino kuti balaya kuli ena pa kuti abafwe kabili abapandeko amano pa fya kwikala mu lupwa, na pa kuba ne mibele iisuma. Na kabili kangalila afwile ukuba uushitungwa akabi kabili uwabula umulandu, afwile no kuba umuntu uo bashimika bwino na ku baba ku nse ya cilonganino. Tafwile ukuba no mulandu uwingaleta umuseebanya pa cilonganino. Tafwile ukuba muntu uo balungikepo nomba line pa lubembu ulukalamba ulo acitile. Aba mu cilonganino bafwile ukulamona imibele yakwe iisuma kabili balingile ukulamupashanya, kabili bafwile ukutemwa ukuti alebatungulula mu fya kwa Lesa.—1 Kor. 11:1; 16:15, 16.

¹⁰ Aba baume abafikapo kuti babombela icilonganino ca Bwina Kristu nga filya abakalamba aba mu Israele balebomba, abo Baibolo yalandapo ukuti bali “aba mano kabili abashilimuka kabili abaishibisha imilimo.” (Amala. 1:13) Baeluda ba Bwina Kristu tabapwililika, lelo aba mu cilonganino na bantu bambi aba mu ncende bekala babeshiba ukuti balilungama kabili balatiina Lesa pantu ifyo bacita filanga ukuti balakonka amashinte ya mafunde ayo Lesa atupeela. Apo bakaele mu fyo bacita, balalanda na ku mitima tuutu mu cilonganino.—Rom. 3:23.

¹¹ Abaume abasontwa ukuba bakangalila ni balya ababa ne misango iisuma kabili abomfwana bwino na bantu banabo. Balalanga mu fyo bacita ukuti balishiba umwa kupeelela kabili bali-ilama. Nga balelya, nga balenwa, nga baleangala, nangu fye ni lintu balecita fimbi ifyo batemwa tabacila mu cipimo . Tabanwa ubwalwa ukucila mu cipimo ica kuti na bantu balatila ni bacakolwa. Umuntu uukolwa ubwalwa alafilwa ukuilama kabili te kuti asunge bwino aba mu cilonganino.

¹² Pa kuti umuntu alesunga bwino icilonganino tafwile ukuba uwa cimfulumfulu. Imimonekele yakwe ne ng’anda yakwe, e lyo ne fyo acita fifwile ukulanga ukuti wa mibele isuma. Umuntu wa musango yu talaalikisha imilimo; aleshiba ifilefwaikwa kabili alafitantika bwino. Lyonse alakonka amashinte ya mafunde ya kwa Lesa.

¹³ Kangalila afwile ukuba uushipampamina fye pa cintu cimo. Afwile ukulabombela pamo na baeluda banankwe kabili alingile ukulaumfwana bwino nabo. Tafwile ukuimona ukuti alicila abanankwe kabili tafwile ukulatitikisha bambi. Tafwile ukupampamina fye pa co alefwaya, tafwile ukuba mano kuikwatila, kabili talingile ukulamona ifyo baeluda banankwe balanda ukuti tafilolelemo. Baeluda bambi kuti baba ne mibele iyo ena ashakwata, nelyo kuti baishiba bwino ukucita ifintu fimo ukumucila. Eluda kuti alanga ukuti tapampamina fye pa cintu cimo nga ca kuti ifyo alelanda filefuma mu Malembo kabili nga ale-esha na maka ukupashanya Yesu Kristu. (Fil. 2:2-8) Eluda tafwile ukuba uwa lubuli nelyo uupuma, lelo afwile ukulacindika bambi no kulabamona ukuti balimucila. Tafwile ukuba munshebwa, uufwaya fye ukuti ifyo alanda e fyo bonse bakonke. Tafwile ukuba uwa cipyu, lelo afwile ukulaumfwana na bantu banankwe.

¹⁴ Na kabili, pa kuti umuntu afikepo ukuba kangalila mu cilonganino afwile ukuba uwa mano ayatuntulu. Icilolele mu kuti afwile ukuba uwatekanya, te muntu uususwa ukupingula pa fintu. Afwile ukumfwikisha amashinte ya mafunde ayo Yehova atupeela ne fya kuyabomfya. Umuntu uwa mano ayatuntulu alomfwa nga bamufunda kabili alakonka ifyo bamweba. Te wa bumbimunda.

¹⁵ Paulo aebele Tito ukuti kangalila afwile ukuba uwatemwa ubusuma. Afwile ukuba uwalungama kabili uwa cishinka. Iyi mibele imonekela mu fyo abomba na bantu na mu fyo atwalilila ukucita icalungama ne cisuma. Afwile ukutwalilila ukubombela Yehova no kulakonka amashinte ya mafunde ya kwa Lesa ayalungama. Afwile ukuba uusunga inkama, uupokelela abeni, kabili afwile no kulaitemenwa ukubomfya amaka yakwe, inshita na fimbi ifyo akwata pa kuti afwe abantu.—Imil. 20:33-35.

¹⁶ Pa kuti kangalila alebomba bwino, afwile ukuba uwafikapo ukusambilisha. Ukulingana na mashiwi ayo Paulo aebele Tito, kangalila afwile ‘ukulakonka sana icebo ca kwa Lesa ica cishinka mu misambilishishe yakwe, pa kuti abe na maka ya kukoselesha abantu mwi sambilisho ilituntulu no kukalipila abapilika ili isambilisho.’ (Tito 1:9) Afwile ukwishiba ifya kupelulushanya na bantu, ukubeba ifishinka, ukushinina abapilika, no kubomfya bwino Amalembo ica kuti bashininwa ne citetekelo cabo cakoselako. Kangalila afwile ukulasambilisha bwino mu nshita iiweme na mu nshita iishiweme. (2 Tim. 4:2) Afwile ukuba uwatekanya pa kuti alungike uulufyenye cikuuku cikuuku na pa kuti ashinine uuletwishika no kumukoselesha pa kuti icitetekelo cilelenga alebomba imilimo iisuma. Umuntu nga alasambilisha bwino pa cintubwingi nelyo nga alasambilisha bwino ilyo alesambilisha fye umuntu umo, ninshi alifikapo ukusambilisha.

¹⁷ Bakangalila bafwile ukuba abacincila mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Nga balebombesha muli uyu mulimo, ninshi cileilanga fye apabuuta tuutu ukuti balesha na maka ukupashanya Yesu, uwalemona ukuti ukubila imbila nsuma kwalicindama. Yesu alibikile amano ku basambi bakwe, kabili alebasambilisha ifya kubomba bwino umulimo wa kubila imbila nsuma. (Marko 1:38; Luka 8:1) Nangu ca kuti baeluda balikwata ifya kucita ifingi, balabombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma, kabili ici cilalenga aba mu cilonganino nabo balebombesha. Na kabili baeluda nga balebombela pamo no lupwa lwabo na ba mu cilonganino umulimo wa kubila imbila nsuma, ‘balakoseleshanya.’—Rom. 1:11, 12.

¹⁸ Nalimo kuti twamona kwati tapali uwingafika pali ifi fyonse ififwaikwa pa kuti umuntu abe kangalila. Ca cine, te kuti kube kangalila uwingafikapo bwino bwino pa fifwaikwa fyonse ifyalembwa mu Baibolo, lelo mu cilonganino tamufwile ukuba kangalila uushafikapo sana pali ifi ififwaikwa ica kuti camoneka no kuti balilufyenye pa kumusonta ukuba kangalila. Kwaliba ifintu fimo umo cila eluda abomba bwino. Ici cilenga ibumba lya baeluda liletungulula bwino icilonganino ca kwa Lesa.