‘Amenso ya kwa Yehova Ayabeeka’ Yaceeceeta Bonse

“Amenso [ya kwa Yehova] ayabeeka yaceeceeta abana ba bantu.”—AMALU. 11:4.

1. Bantu ba musango nshi tufwaya ukuba na bo?

BUSHE mumfwa shani pa lwa bantu abamutemwa icine cine? Abantu aba kuti nga mwabepusha ukulanda fimo pali imwe, balalanda mu bufumacumi. Nga mulefwaya ubwafwilisho, balaitemenwa ukumwafwa. Nga mulekabila ukufundwa, balamufunda ne citemwishi. (Amalu. 141:5; Gal. 6:1) Bushe taciwama ukuba ifibusa na bantu ba musango yo? Ifyo fine e fyaba Yehova no Mwana wakwe. Na kuba, takwaba umuntu uwingamutemwa filya bena bamutemwa, kabili te kweba ati balafwaya ukumwenamo; bafwaya fye ukumwafwa pa kuti ‘mwikatishe ku mweo wine wine.’—1 Tim. 6:19; Ukus. 3:19.

2. Bushe ukutemwa Yehova atemwa ababomfi bakwe kwakula shani?

² Pa kulanga ifyo Yehova atutemwa nga nshi, kemba wa malumbo Davidi atile: “Amenso [ya kwa Yehova] ayabeeka yaceeceeta abana ba bantu.” (Amalu. 11:4) Kanshi Lesa tatumona fye; lelo alatuceeceeta. Davidi alembele no kuti: “Nga mwaceeceeta umutima wandi, nga mwanceeceeta ubushiku . . . Mwalasanga ukuti nshili na mapange yabipa.” (Amalu. 17:3) Ici cilelanga fye ukuti Davidi alishibe ifyo Yehova amutemenwe nga nshi. Alishibe ukutila kuti akalifya Yehova kabili Lesa kuti aleka ukumupaala nga ca kuti akwete amatontonkanyo ya lubembu nangu nga alepanga ifyabipa mu mutima wakwe. Bushe mumona Yehova ukuti wa cine cine nga filya Davidi alemumona?

Yehova Alamona mu Mutima

3. Bushe Yehova alanga shani ukuti talolekesha fye pa kukanapwililika kwesu?

³ Yehova amona sana ifyo twaba mu kati—e kutila ifyo twaba mu mutima. (Amalu. 19:14; 26:2) Lelo, taikalila fye ukulolesha pa filubo ifinono. Ku ca kumwenako, ilyo Sara muka Abrahamu abepele kuli malaika uwaishile mu buntu, malaika alimwene ukuti Sara alitiinine kabili alyumfwile insoni, e ico amufundile fye mu kunakilila. (Ukute. 18:12-15) Ilyo Yobo aimwene “uwalungama ukucila Lesa,” Yehova tatile tamupaale, pantu alishibe ukuti Yobo balimucushishe nga nshi kuli Satana. (Yobo 32:2; 42:12) Na lintu mukamfwilwa wa ku Sarefati apeele kasesema Eliya umulandu pa mfwa ya mwana wakwe, Yehova takalipe iyo. Lelo alishibe ukuti ulya mukamfwilwa ali no bulanda sana pa mfwa ya mwana wakwe umo fye mpo.—1 Isha. 17:8-24.

4, 5. Bushe Yehova alangile shani ukuti alilangulukileko Abimeleke?

⁴ Apo Yehova alaceeceeta imitima, alalangulukilako na bashasumina. Moneni ifyo acitile kuli Abimeleke, imfumu ya baPelishiti iya mu musumba wa Gerari. Ilyo Abimeleke amwene Abrahamu na Sara, taishibe ukuti Sara ni muka Abrahamu, e ico asendele Sara pa kuti amuupe. Lelo, ilyo Abimeleke talamwikatamo, Yehova amwebele mu ciloto ati: “Na ine ninjishiba ukuti ni mu bufumacumi bwa mutima obe e mo umubuulile, e co na ine nkuleseshe pa kuti wimembukila. E co nshakusuminishishe ukumwikatamo. E ico nomba bwesesha umukashi ku mwine, pantu ni kasesema, na o alekupapaatilako ukuti wifwa.”—Ukute. 20:1-7.

⁵ Yehova afwaya nga alilimwine Abimeleke, kapepa wa balesa ba bufi. Lelo Lesa alimwene ukuti uyu muntu acitile filya mu bufumacumi. Yehova alilangulukileko ilya mfumu pa co yacitile, no kuyeba ifya kucita ‘pa kuti ifwa.’ Bushe Lesa waba ifi te o mwingafwaya ukulapepa?

6. Bushe Yesu apashenye shani Wishi?

⁶ Yesu alepashanya Wishi bwino bwino. Alebika amano ku busuma bwali mu basambi bakwe e lyo no kubabelelako uluse nga balufyanya. (Marko 10:35-45; 14:66-72; Luka 22:31, 32; Yoh. 15:15) Ifyo Yesu alemona abasambi fyalingene na mashiwi yaba pali Yohane 3:17 aya kuti: “Lesa tatumine Umwana wakwe mu calo ku kupingula icalo, lelo ni mu kuti aba mu calo bakapusukile muli ena.” Cine cine Yehova na Yesu balitutemwa nga nshi kabili ukutemwa kwabo takupwa. Ifi bafwaya ukuti tukakwate umweo cilangililo ca kuti balitutemwa. (Yobo 14:15) Uko kutemwa kulatwafwa ukumfwikisha umulandu Yehova atuceeceetela, ifyo atumona, ne fyo acita pa fyo amona.—Belengeni 1 Yohane 4:8, 19.

Lesa Atuceeceeta mu Kutemwa

7. Cinshi Yehova atuceeceetela?

⁷ Kanshi kuti calubana sana ukumona Yehova kwati ni kapokola uutulolekesha pa kuti fye atwikate nga twacita ulubembu! Ni Satana e ututwishika no kututunganya ukuti tuli bakaitemwe. (Ukus. 12:10) Lintu umuntu alecita icisuma, ena amonamo fye bukaitemwe! (Yobo 1:9-11; 2:4, 5) Pali Lesa, kemba wa malumbo alembele ati: “Imembu nga e sho mulolekesha, mwe Jah, Mwe Yehova, nani uwingeminina?” (Amalu. 130:3) Icasuko kuti caba ca kuti, tapali nangu umo! (Luk. Mil. 7:20) Lelo ilyo Yehova aletulolekesha, alaba no luse, ne cikuuku kwati mufyashi uusakamana abana kabili uufwaya ukubacingilila. Kabili apo tatwapwililika, ilingi line alatusoka no kutweba ifya kucita pa kuti tatuiletelele.—Amalu. 103:10-14; Mat. 26:41.

8. Ni nshila nshi Yehova abomfya ku kufunda no kusalapula ababomfi bakwe?

⁸ Lesa alanga ukutemwa ilyo atufunda no kutusalapula ukupitila mu Malembo e lyo na mu mpapulo ishipekanya “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka.” (Mat. 24:45; Heb. 12:5, 6) Yehova na kabili atwafwila mu cilonganino ca Bena Kristu na mu “fya bupe ku bantu.” (Efes. 4:8) E lyo Yehova alalolekesha pa kuti amone ifyo twalacita nga atusambilisha mu cikuuku, kabili afwaya ukukonkanyapo ukulatwafwa. Amalumbo 32:8 yatila: “Nkakucenjesha no kukusambilisha inshila iyo ufwile ukuyamo. Nkakupanda amano ninshi na menso yandi yali pali iwe.” Kanshi cikankaala sana ukulaumfwila Yehova lyonse! Tufwile ukuiceefya kuli Lesa, pantu ni Kafundisha wesu kabili Shifwe uwa kutemwa.—Belengeni Mateo 18:4.

9. Misango nshi tufwile ukutalukako, kabili mulandu nshi?

⁹ Lubali lumbi, twikatala atutalama ku mulandu wa cilumba, ukubulwa icitetekelo, nelyo ku “kubeleleka kwa lubembu.” (Heb. 3:13; Yako. 4:6) Ilingi line icilenga umuntu ukukwata iyi misango, kutontonkanya ifyabipa nangu ukuba no lunkumbwa. Kuti atampa fye no kukaana ukufunda kusuma ukwa mu Malembo. Ne cabipisha ca kuti, kuti ashikama sana mu misango nelyo imibele yabipa ica kuti aba no mulwani wa kwa Lesa. Ico ca kutiinya icine cine! (Amapi. 1:22-31) Natulande pali Kaini, ibeli lya kwa Adamu na Efa.

Yehova Alamona Fyonse Kabili Alacita Ifilingile Ukucitwa

10. Mulandu nshi Yehova ashapokelele ilambo lya kwa Kaini, kabili cinshi Kaini acitile?

¹⁰ Ilyo Kaini na Abele baletele cila muntu ilambo kuli Yehova, ico Lesa amwene te lambo fye, lelo amwene ne fyali mu mitima yabo. Ico calengele ukuti Lesa apokelele ilambo lya kwa Abele, pantu ali ne citetekelo, lelo tapokelele ilya kwa Kaini, pantu kwali fimo ifyalangile ukuti tali ne citetekelo. (Ukute. 4:4, 5; Heb. 11:4) Ukucila ukuti asambilile kuli ci cacitike no kwalula umutima wakwe, Kaini afuliilwe sana munyina.—Ukute. 4:6.

11. Bushe Kaini alangile shani ukuti ali no mutima wa bucenjeshi, kabili cinshi twingasambililako?

¹¹ Yehova alimwene ukuti ubukali bwa kwa Kaini bwalamulenga ukucita icabipa, e ico alandile nankwe mu kunakilila, no kumulondolwela ukuti nga alecita ifisuma, kuti atashiwa. Ku ca bulanda, Kaini alisuulile ukufunda kwa kwa Kabumba kabili aipeye munyina. Kaini alilangile na kabili ukuti ali no mutima uwabipa mu myasukile yakwe iyabulamo umucinshi ilyo Lesa amwipwishe ati: “Abele munonko ali kwi?” Kaini aotweke ati: “Nshishibe. Bushe nine wa kulinda munyinane?” (Ukute. 4:7-9) Umutima wa bucenjeshi nga nshi ica kuti kuti walenga no muntu asuula ifyo Lesa amufunda pa kanwa nkati! (Yer. 17:9) Kanshi natulesambililako ku fintu fya musango yo no kukaana amatontonkanyo yabipa no lunkumbwa ilyo tafilalimba imishila. (Belengeni Yakobo 1:14, 15.) Nga ca kuti umo atufunda ukulingana na Malembo, natuletasha no kumona ukuti uko kufunda bushininkisho bwa kuti Yehova alitutemwa.

Takwaba Ulubembu lwa mu Bumfisolo

12. Bushe Yehova acita shani umo nga alufyanya?

¹² Bamo bamona kwati nga bacita ulubembu e lyo tapali uubamwene ninshi tabakakandwe. (Amalu. 19:12) Kuti twatila, takwaba ulubembu lwa mu bumfisolo. “Ifintu fyonse fyaba ubwamba kabili fyaba pa mbilibili ku menso ya uyo tukalubululako.” (Heb. 4:13) Yehova ni Kapingula uumona ifyaba mu kati na nkati kesu, kabili ifyo apingula filanga ukuti aliba no mulinganya uwine wine. Ni Lesa “wa luse kabili uwa mutembo, uukokola ukukalipa kabili uwafulisha icikuuku ne cine.” Lelo balya abashilapila, ‘talaba ukubakanda.’ Alakanda abacita “ulubembu ku mufulo,” nelyo ababa no mutima wa bucenjeshi, uwa kufutika. (Ukufu. 34:6, 7; Heb. 10:26) Ici calimoneke mu fyo Yehova acitile kuli Akani na kuli Anania na Safira.

13. Bushe ukutontonkanya kwalubana kwalengele shani ukuti Akani alufyanye?

¹³ Akani alipulile mu fyo Lesa alandile, kabili abuulilepo ifipe fimo mu musumba wa Yeriko no kufifisa mwi tenti lyakwe. Cimoneka kwati na ba mu lupwa lwakwe balisuminisheko. Ilyo ulubembu lwakwe lwasokolwelwe, Akani ailwike ukuti ico acitile calibipile sana, pantu atile: “Nimembukila Yehova.” (Yosh. 7:20) Akani aishilekwata umutima uwabipa, kwati fye ni Kaini. Icalengele ukuti Akani ena akwate umutima uwabipa, kufwaisha ukukwata ifingi, kabili calengele acite no bucenjeshi. Apo ifipe fyashele ilyo baonawile Yeriko fyali fya kwa Yehova, cali kwati Akani aibiile Lesa, kabili ici calimwipaishe pamo no lupwa lwakwe.—Yosh. 7:25.

14, 15. Mulandu nshi calingile ukuti Lesa akande Anania na Safira, kabili cinshi twingasambililako?

¹⁴ Anania no mukashi wakwe Safira, bali mu cilonganino ca Bena Kristu ba kubalilapo mu Yerusalemu. Pa numa ya Pentekoste wa mu 33 C.E., abatumwa batile kube icipao ca ndalama sha kwafwa abapya abalefuma ku fyalo fya kutali abashele mu Yerusalemu pa numa ya mutebeto. Muli ici cipao balebikamo imisangulo ya kuitemenwa. Anania ashitishe ibala kabili asangwile indalama shimo ku cipao. Umukashi na o alishibe ati te shonse asangwile. Lelo, acitile kwati asangwile indalama shonse isho bashitishemo ibala. Ukwabula no kutwishika, ico aba babili balefwaya kubatasha sana ku ba mu cilonganino. Lelo ico bacitile cali bucenjeshi. Yehova mu cisungusho alisokolwelele umutumwa Petro ubucenjeshi bwabo, na o aipwishe Anania umulandu acitiile filya. Ilyo line fye, Anania awile pa nshi no kufwa. Tapapitile ne nshita iitali, Safira na o alifwile.—Imil. 5:1-11.

¹⁵ Ulubembu Anania na Safira bacitile talwali lwa kupumikisha fye. Balipangene no kubepa pa kuti bafutike abatumwa. Ne cabipishe ca kuti, ‘babepele umupashi wa mushilo na Lesa.’ Ifyo Yehova acitile filanga fye apabuuta ukuti alacingilila icilonganino cakwe ku ba bumbimunda. Cine cine “ca kutiinya ukuwila mu minwe ya kwa Lesa wa mweo”!—Heb. 10:31.

Beni Aba Kaele Inshita Yonse

16. (a) Finshi Satana acita pa kufwaya ukuti fwe bantu ba kwa Lesa tulufyanye? (b) Ni nshila nshi Satana Kaseebanya abomfya ku kulenga abantu ku ncende mwikala balelufyanya?

¹⁶ Satana alebombesha na maka ukufwaya ukuti tulufyanye pa kuti Yehova aleke ukututemwa. (Ukus. 12:12, 17) Aya mapange yabipa aya kwa Satana Kaseebanya yamonekela mu fintu aba mu calo bacita. Balyobelwa ne fya bucilende ne fya lubuli no kwipayana. Abantu nomba kuti batamba ifye shiku pa makompyuta nelyo pa fintu fimbi. Shi twikatala atunakila ku kutunka kwa kwa Satana. Lelo, natuleumfwa nga filya kemba wa malumbo Davidi aleumfwa. Alembele ati: “Nkaba uwashilimuka no kwenda uwa kaele. . . . Nkendela mu bololoke bwa mutima wandi mu kati ka ng’anda yandi.”—Amalu. 101:2.

17. (a) Mulandu nshi Yehova mu kuya kwa nshita asokolwela imembu shafisama? (b) Cinshi tufwile ukulaesha na maka ukucita?

¹⁷ Muno nshiku, Yehova tasokolola imembu nangu ubucenjeshi mu cisungusho nga filya alecita inshita shimo ku kale. Na lyo line, alamona fyonse kabili alasokolola ifyafisama pa nshita umwine alefwaya kabili mu nshila yakwe umwine. Paulo atile: “Imembu sha bantu bamo shilamoneka apabuuta, no kutwala ku bupingushi ilyo line, lelo imembu sha bambi shena shimoneka pa numa.” (1 Tim. 5:24) Ukutemwa e cikalamba icilenga Yehova asokolole ifyabipa. Alitemwa icilonganino cakwe kabili afwaya cileba icasanguluka. Kabili alabelela uluse abacita ulubembu lelo abalapila no mutima wabo onse. (Amapi. 28:13) Kanshi natule-esha na maka ukuba no mutima uwasanguluka ilyo tulebombela Lesa e lyo no kulakaana ifyabipa fyonse.

Twalilileni Ukubombela Lesa no Mutima Onse

18. Bushe Imfumu Davidi yalefwaya umwana wa iko ukulaumfwa shani pali Lesa?

¹⁸ Imfumu Davidi yaebele umwana wa iko Solomone ati: “Ishiba Yehova Lesa wa kwa wiso no kumubombela no mutima onse no mweo wa nsansa; pantu Yehova alafwaya mu mitima yonse, kabili aleluka na matontonkanyo yonse.” (1 Imila. 28:9) Davidi talefwaya umwana wakwe ukupelela fye pa kutetekela Lesa. Alefwaya Solomone eshibe ukuti Yehova alitemwa sana ababomfi Bakwe. Bushe mulatasha Yehova pa fyo atemwa ababomfi bakwe?

19, 20. Ukulingana ne fyalanda Amalumbo 19:7-11, cinshi ca-afwile Davidi ukupalama kuli Lesa, kabili kuti twacita shani pa kuti tube nga Davidi?

¹⁹ Yehova alishiba ukuti abantu abatemwa ubulungami bakafwaya ukuba abanankwe no kuti nga baishiba imibele yakwe iisuma, bakapalama kuli ena. E mulandu wine Yehova afwaila ukuti tumwishibe no kwishiba bwino sana imibele yakwe iyawamisha. Bushe tucita shani ifyo? Tucita ifyo nga tulesambilila Icebo cakwe no kumona ifyo atupaala mu mikalile yesu.—Amapi. 10:22; Yoh. 14:9.

²⁰ Bushe mulabelenga Icebo ca kwa Lesa lyonse? Bushe mucimona ukuti cine cine Cebo ca kwa Lesa, kabili bushe mulapepa ukuti amwafwe ukukonka ifyo mulebelenga? Bushe mwalimona ukuti cisuma ukukonka ifyaba mu Baibolo mu mikalile yesu? (Belengeni Amalumbo 19:7-11.) Nga ni fyo, icitetekelo cenu muli Yehova no kutemwa mwamutemwa fikalakulilako. E lyo na o wine, akalapalama kuli imwe lyonse, kabili cikaba kwati mule-enda nankwe ninshi namwikatana na maboko. (Esa. 42:6; Yako. 4:8) Yehova akalanga ukuti alimutemwa ukupitila mu kumupaala no kulamwafwa ukuti lyonse muleba mupepi nankwe ilyo mule-enda mu musebo uunono uwaya ku bumi.—Amalu. 91:1, 2; Mat. 7:13, 14.

Yehova Alatumona pa Kutila Cituwamine

“Amenso ya kwa Yehova, yalamona mu calo conse pa kuti alange amaka yakwe aya kwafwa ababa ne mitima ya cishinka kuli ena.”—2 IMILA. 16:9.

1. Mulandu nshi Yehova atuceeceetela?

YEHOVA ni Shifwe uwafikapo. Alitwishiba bwino sana ica kuti aleluka na “matontonkanyo [yesu] yonse.” (1 Imila. 28:9) Ico atuceeceetela te ku kufwailisha ifilubo. (Amalu. 11:4; 130:3) Lelo, afwaya ukutucingilila ku fingapwisha bucibusa bwesu na ena nangu ifingalenga twapusumuna ishuko lya kwisakwata umweo wa muyayaya.—Amalu. 25:8-10, 12, 13.

2. Ni bani Yehova afwa ku maka yakwe?

² Yehova wa maka yonse kabili alamona fyonse. E ico kuti ayafwilisha aba cishinka lyonse ilyo bamulomba ukuti abafwe, kabili kuti abafwa ilyo baponenwa ne fya kwesha. Ilembo lya 2 Imilandu 16:9 litila: “Amenso ya kwa Yehova, yalamona mu calo conse pa kuti alange amaka yakwe aya kwafwa ababa ne mitima ya cishinka kuli ena.” Mwamona ukuti Yehova abomfya amaka yakwe ku kwafwa abamubombela no mutima onse, e kutila umutima uwasanguluka kabili uwa cishinka. Tacita ifyo ku ncenjeshi na ku ba bumbimunda.—Yosh. 7:1, 20, 21, 25; Amapi. 1:23-33.

Endeni na Lesa

3, 4. Bushe ‘ukwenda na Lesa’ e kutila shani, kabili malyashi nshi aya mu Baibolo ayatwafwa ukumfwikisha ukuti kuti twaenda na Lesa?

³ Abengi balafilwa ukusumina ukuti mu mampalanya kuti twatila, Kabumba wa bubumbo bonse kuti aenda no muntu. Lelo, ifyo fine e fyo Yehova afwaya fwe bantu tulecita. Mu nshita sha mu Baibolo, Enoke na Noa ‘bale-enda na Lesa.’ (Ukute. 5:24; 6:9) Mose “atwalilile uwashangila kwati alemona Uushimoneka.” (Heb. 11:27) Imfumu Davidi na yo yale-enda na Wishi wa ku muulu mu kuicefya. Yasosele ati: “Pantu [Yehova] aba ku kwa kulyo kwandi, nshakatelentenshiwe.”—Amalu. 16:8.

⁴ Kwena te kuti twikate ku kuboko kwa kwa Yehova icine cine no kulaenda nankwe. Lelo kuti twaenda nankwe mu mampalanya. Ni mu nshila nshi twingacitila ifyo? Kemba wa malumbo Asafi atile: “Ndi na imwe pe; mwaikata ukuboko kwandi ukwa ku kulyo. Ku mano ayo mwampanda e ko mukantungulwila.” (Amalu. 73:23, 24) Mu nshila imbi, kuti twatila twenda na Yehova ilyo tuleumfwila ifyo atweba, ifyo tupokelela maka maka ukupitila mu Cebo cakwe na mu “musha wa cishinka kabili uwashilimuka.”—Mat. 24:45; 2 Tim. 3:16.

5. Finshi Yehova acita ku kulanga ukuti amenso yakwe yaba pa ba cishinka, kabili tufwile ukumumona shani?

⁵ Apo Yehova alitemwa abenda nankwe, amenso yakwe yaba pali bena kwati ni filya ificita wishi uwatemwa abana. Alabalinda, alabafwa, alabacingilila, kabili alabasambilisha. Lesa atila: “Nkakucenjesha no kukusambilisha inshila iyo ufwile ukuyamo. Nkakupanda amano ninshi na menso yandi yali pali iwe.” (Amalu. 32:8) Ipusheni amuti: ‘Bushe ndelenganyapo ukuti nde-enda na Yehova, kwati nanjikata na ku kuboko, ndeumfwa amano alempanda no kwishiba ukuti amenso yakwe yaba pali ine? Bushe ukwishiba ukuti ndenda na Lesa kulakuma ifyo ntontonkanya, ifyo nsosa, ne fyo ncita? Ilyo nalufyanya, bushe mona Yehova ukuti ni Tata wa luse uufwaya ukwafwa abalapila ukuti babe bacibusa bakwe na kabili ukucila ukumumona kwati ni Lesa umukali uufwaya fye ukukanda abalufyanya?’—Amalu. 51:17.

6. Bushe Yehova apusana shani na bafyashi abantunse?

⁶ Inshita shimo Yehova kuti atwafwa na lintu tatulacita icalubana. Ku ca kumwenako, nalimo kuti amona ati umutima wesu uwa bucenjeshi ulekumbwa ifintu fyabipa. (Yer. 17:9) Nga caba ifyo, kuti ayangufyanya ukubombelapo ukucila ne fyo umufyashi umuntunse engacita, pantu “amenso yakwe” yalamona mu kati na nkati ka bantu, yalaceeceeta amatontonkanyo yesu ayabelama. (Amalu. 11:4; 139:4; Yer. 17:10) Moneni ifyo Lesa acitile kuli Baruki, kalemba wa kwa kasesema Yeremia kabili uwali umunankwe sana.

Ali Ngo Mufyashi Umusuma Kuli Baruki

7, 8. (a) Bushe Baruki ali nani, kabili nalimo finshi ifyalubana ifyo atampile ukutontonkanya mu mutima wakwe? (b) Cinshi Yehova acitile icalangile ukuti alyangilwe kuli Baruki kwati mufyashi waba no kutemwa?

⁷ Baruki ali ni kalapashi mu kulemba kabili abombele na Yeremia umulimo uwaishileafya ku ntanshi, e kutila uwa kubilisha ubupingushi bwa kwa Yehova pa calo ca Yuda. (Yer. 1:18, 19) Pa nshita imo, Baruki, uyo nalimo akuliile mu lupwa lwa fyuma, atampile ukufwaya “ifintu ifikalamba.” Nalimo alefwaya ukulumbuka nangu ukuba umukankaala sana. Nampo nga alefwaya ukulumbuka nangu ukuba umukankaala, Yehova alimwene ukutontonkanya kwalubana ukwaletendeka mu mutima wa kwa Baruki. Bwangu bwangu Yehova alandile pali ifi ukupitila muli Yeremia, no kweba Baruki ati: “Iwe uletila: ‘We bulanda kuli ine, pantu Yehova nalundako ubulanda ku kukalipwa kwandi! Ninaka pa mulandu wa kuteta kwandi, nshisangile na pa kutuushisha.’” E lyo Lesa asosele ati: “Ulefwaya ifintu ifikalamba. Leka ukufifwaya.”—Yer. 45:1-5.

⁸ Nangu ca kuti Yehova alyebeelepo Baruki, takalipe, lelo amufundile no kutemwa kwati mufyashi. Lesa afwile alishibe ukuti Baruki tali no mutima wabipa nangu uwa bucenjeshi. Yehova alishibe no kuti shilya shali ni nshiku sha kulekelesha isha Yerusalemu na Yuda, kabili talefwaya Baruki ukulufiwa pali ilya nshita yakakala. E ico, pa kwafwa umubomfi wakwe ukuti amone ifyo ifintu fyali, Lesa amucinkwileko ukuti ali no ‘kuleta ubucushi pa bantu bonse,’ e lyo asosele no kuti nga ca kuti Baruki acite ifintu mano mano, ali no kupusuka. (Yer. 45:5) Cili kwati Lesa alesosa ati: ‘Wilaibepa Baruki. Ibukisha ifili no kucitikila ababembu ba mu Yerusalemu na mu Yuda nomba line. Twalilila ukuba ne cishinka pa kuti ukapusuke! Ndi no kukucingilila.’ Ifyo Yehova asosele fifwile fyalifikile Baruki pa mutima, pantu acitile ukulingana ne fyo bamwebele kabili alipuswike ilyo umusumba wa Yerusalemu waonawilwe, ilyo papitile imyaka 17 ukutula apo Lesa amwalulwilile.

9. Kuti mwa-asuka shani amepusho yali muli ino paragrafu?

⁹ Ilyo muletontonkanya pa fyalembwa pali Baruki, tontonkanyeni na pali aya mepusho na malembo: Bushe inshila Lesa ayafwililemo Baruki cinshi isokolola pali Yehova ne fyo omfwa pa babomfi bakwe? (Belengeni AbaHebere 12:9.) Pa mulandu wa kuti tuleikala mu nshiku isha-afya, finshi twingasambilila ku fyo Lesa aebele Baruki na ku fyo Baruki acitilepo? (Belengeni Luka 21:34-36.) Bushe baeluda kuti bapashanya shani Yeremia no kulanga ukuti balyangwa ku babomfi ba kwa Lesa nga filya Yehova umwine abangwako?—Belengeni Abena Galatia 6:1.

Ukutemwa Wishi Akwata Kwamonekele mu Mwana

10. Bushe Yesu bamupangasha shani pa kuti abombe umulimo akwata uwa kuba Umutwe wa cilonganino ca Bena Kristu?

¹⁰ Ilyo ubuKristu tabulatampa, Yehova alilangile ukuti alitemwa abantu bakwe ukupitila muli bakasesema na babomfi bakwe bambi aba cishinka. Shino nshiku, kumonekela maka maka ukupitila mu Mutwe wa cilonganino ca Bena Kristu, e kutila Yesu Kristu. (Efes. 1:22, 23) E ico, mwi buuku lya Ukusokoloka, balondolola ukuti Yesu mwana wa mpaanga uwakwata “amenso cinelubali (7), aya menso e mipashi ya kwa Lesa cinelubali iyatumwa mwi sonde lyonse.” (Ukus. 5:6) Apo Lesa alipeela Yesu amaka ilyo amupeela umupashi wakwe uwa mushilo uwingi nga nshi, ukwiluka kwakwe kwalifikapo icine cine. Na o wine alamona ifyo twaba mu mutima, kabili aleshiba fyonse ifilecitika.

11. Mulimo nshi Kristu abomba, kabili bushe ifyo atumona filanga shani ifyo Wishi atumona?

¹¹ Lelo, filya Yehova aba, e fyo na Yesu aba, e kutila taba nga kapokola uuceeceeta abantu ukufwayamo ifilubo. Atuceeceeta kwati ni shifwe wa kutemwa. Ilumbo limo ilya kwa Yesu lya kuti, “Wishi wa pe.” Ili lumbo litwibukishako pa lwa mulimo Yesu akabomba uwa kupeela abamutetekela umweo wa muyayaya. (Esa. 9:6) E lyo apo Kristu e Mutwe wa cilonganino ca Bena Kristu, kuti alenga Abena Kristu abengaitemenwa, abakosoka, maka maka baeluda, ukusansamusha abalebulisha fimo no kubapandako amano.—1 Tes. 5:14; 2 Tim. 4:1, 2.

12. (a) Bushe ifyaba mu makalata 7 aya ku filonganino fya Bena Kristu ba kubalilapo, fisokolola finshi pali Yesu? (b) Bushe baeluda balanga shani ifyo Kristu atemwa impaanga sha kwa Lesa?

¹² Amakalata Kristu alembeele baeluda mu filonganino 7 ifya Bena Kristu ba kubalilapo, yalanga ifyo atemwa sana impaanga. (Ukus. 2:1–3:22) Muli ayo makalata, Yesu alondolwele ukuti alemona ifyalecitika mu cilonganino cimo na cimo kabili calimoneke ukuti alibikileko amano ku basambi bakwe. E fyo caba na lelo, na kuba, lelo calicilanapo pantu ifimonwa fyaba mu Ukusokolola filecitika muno nshiku, mu “bushiku bwa kwa Shikulu.”a (Ukus. 1:10) Ukutemwa kwa kwa Kristu ilingi line kumonekela muli baeluda, ababomba umulimo wa kucema aba mu cilonganino. Kuti alenga baeluda, ababa “ifya bupe ku bantu” ukusansamusha abalebulisha fimo, ukubakoselesha, nelyo ukubapandako amano nga cakabilwa. (Efes. 4:8; Imil. 20:28; belengeni Esaya 32:1, 2.) Bushe mumona ukubombesha kwa baeluda ukuti cilangililo ca kuti Kristu alimutemwa pa lwenu?

Ubwafwilisho pa Nshita Tulebukabila

13-15. Ni nshila nshi Lesa engasukilamo amapepo yesu? Landenipo ifya kumwenako fimo.

¹³ Bushe mwalipepapo no mutima onse mulelomba ubwafwilisho, e lyo Umwina Kristu uwakosoka amutandalila no kumukoselesha? (Yako. 5:14-16) Nangu limbi ubwafwilisho bwaishiile mu lyashi mwaumfwile ku kulongana nangu ukupitila mu fyebo mwabelengele mu lupapulo lwesu lumo. Inshita ishingi e fyo Yehova asuka amapepo. Ku ca kumwenako, nkashi umo balimufyengele. Lelo ilyo papitile fye imilungu iinono, eluda umo alandile ilyashi, kabili pa numa ya lyashi, uyu nkashi aile kuli uyo munyina. Ukucila ukutampa ukuilishanya pa fyo bamufyengele, atashishe munyina pa fishinka fya mu malembo ifyo alandile mu lyashi lyakwe. Fyalikumine ku fyo apitilemo kabili fyalimusansamwishe nga nshi. Alitemenwe sana pa kusangwa kuli kulya kulongana!

¹⁴ Moneni ica kumwenako cimo icilanga ifyo tupokelela ubwafwilisho nga twapepa. Kwali bakaili batatu abasambilile icine ninshi bali mu cifungo kabili baishileba na bakasabankanya bashabatishiwa. Pa mulandu wa fimfulunganya fyacitike mu cifungo, abalashi balibikilepo ifibindo fimo fimo. Ici calengele bakaili ukuleka ukumfwila abalashi. Bakaili bonse baumfwene ukuti ilyo bakalya ifya kulya fya lucelo ubushiku bwali no kukonkapo, tabakabwekeshemo imbale bakaliilapo ku kulanga ukuti tabatemenwe ifyo abalashi bacitile. Aba bakasabankanya bashabatishiwa batatu tabaishibe ico bali no kucita. Balishibe ukuti nga bacitako ifi, ninshi tabaleumfwila ukufunda kwaba pa Abena Roma 13:1. E lyo nga tabacitileko, balishibe ukuti bakaili banabo kuti babalimuna.

¹⁵ Apo balifililwe ukuti bakumane no kupangana ifya kucita, cila muntu alipepele no kulomba amano kuli Lesa. Ulucelo lwakonkelepo, basangile ukuti bonse bacitile cimo cine. Basalilepo ukukanalyako ifya kulya fya lucelo. Kanshi ilyo bamalonda baishile mu kupoka imbale, aba batatu bena tabakwete imbale pantu tabapokeleko ifya kulya. Balitemenwe sana ukwishiba ukuti ‘Uumfwa ipepo’ ali mupepi na bo!—Amalu. 65:2.

Ukukanatwishika Ilyo Tulepembela Ifya ku Ntanshi

16. Bushe umulimo wa kushimikila ulanga shani ukuti Yehova alibikako amano ku bantu ababa nge mpaanga?

¹⁶ Umulimo wa kushimikila uulebombwa mwi sonde lyonse bushininkisho na bumbi ubwa kuti Yehova alibikako amano ku bantu ba mitima iisuma, te mulandu na kuntu baba. (Ukute. 18:25) Ilingi line, Yehova kuti atungulula ababomfi bakwe ku bantu bapala impaanga ukubomfya bamalaika. Alacite fyo te mulandu nangu abo bantu bekala ku ncende uko imbila nsuma ishilafika no kufika. (Ukus. 14:6, 7) Ku ca kumwenako, Lesa abomfeshe malaika ukutungulula Filipi kabila wa mbila nsuma uwa mu nshita sha Bena Kristu ba kubalilapo, ukuyakumanya umulashi wa ku Etiopia no kumulondolwela Amalembo. Cinshi caishilecitika? Uyo muntu alitetekele imbila nsuma, alibatishiwe no kuba umusambi wa kwa Yesu.b—Yoh. 10:14; Imil. 8:26-39.

17. Mulandu nshi tushilingile ukusakamanina sana pa fya ku ntanshi?

¹⁷ Ilyo cino calo cileya ku kupwa, “ubucushi [ubwaba] ngo kucula kwa pa kupaapa” ubwasobelwe buli no kutwalilila. (Mat. 24:8) Ku ca kumwenako, umutengo wa fya kulya kuti uleilako fye pa muulu, imiceele nangu ifya bunonshi bwa calo na fyo kuti fileya filebipilako fye. Incito kuti sha-afya ukusanga, e lyo ababomba na bo kuti balepatikisha ukubomba inshita iikalamba nga nshi. Te mulandu ne fikacitika, abatangishako ifya kwa Lesa no kuba na ‘menso ayalolesha fye pa cintu cimo’ tabalingile ukusakamana sana. Balishiba ukuti Lesa alibatemwa kabili akabasunga. (Mat. 6:22-34) Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa fyo Yehova asungile Yeremia ilyo kwali inshita sha-afya mu nshiku sha ku mpela isha Yerusalemu mu 607 B.C.E.

18. Bushe Yehova alangile shani ukuti alitemenwe Yeremia pa nshita Yerusalemu ashingilwe?

¹⁸ Ilyo impela ya Yerusalemu yapaleme, ninshi abena Babiloni balishinga umusumba, Yeremia ali mu cifungo mu Lubansa lwa Balinshi. Ni kwi ali no kufumya ifya kulya? Akanaba mu cifungo, nga alefwayafwayako ifya kulya. Lelo, ashintilile fye pa bali nankwe, kabili abengi pali abo balimupatile! Na lyo line, Yeremia tatetekele abantu lelo atetekele Lesa uwamulaile ukuti ali no kumusunga. Bushe Yehova alicitile ifyo alaile? Cine cine alicitile! Alishininkishe ukuti cila bushiku Yeremia alepokelela “umukate . . . mpaka ilyo umukate onse wapwile mu musumba.” (Yer. 37:21) Yeremia, pamo na Baruki, Ebede-meleke, na bambi, balipuswike kuli cilya cipowe na ku malwele, kabili tabafwile.—Yer. 38:2; 39:15-18.

19. Ilyo tulepembela ifikacitika ku ntanshi, finshi tufwile ukupampaminapo?

¹⁹ Cine cine, “amenso ya kwa Yehova yaba pa balungama, na matwi yakwe yomfwa ukupapaata kwabo.” (1 Pet. 3:12) Bushe tamumfwa bwino ifi Shifwe wa ku muulu atuceeceeta? Bushe mulomfwa abacingililwa pa kwishiba ukuti amenso yakwe yaba pali imwe pa kuti cimuwamine? Kanshi, pampamineni pa kutwalilila ukulaenda na Lesa—te mulandu ne fikacitika ku ntanshi. Tatutwishika no kutwishika ukuti amenso ya kwa Yehova lyonse yakaba pa ba cishinka bakwe kwati mufyashi wa kutemwa.—Amalu. 32:8; belengeni Esaya 41:13.

[Amafutunoti]