Bushe Icitetekelo Cine Cine Cicili Cilasangwa?

MU 1522 MARTIN LUTHER ATILE: “Icitetekelo caba kucetekela sana ubusuma bwa kwa Lesa, ukucetekela sana ica kuti uyo muntu aba uwaipekanya ukufwila pa citetekelo.”

MU 1999 LUDOVIC KENNEDY ATILE: “Twaba kale kale mu bwikashi umo icitetekelo ca Bwina Kristu ne milimo tafisangwa sana.”

ABANTU balapusana mu fyo bamona icitetekelo. Kale, ukutetekela Lesa kwali ukwaseeka. Nomba mu calo mwaba ukutwishika no bucushi, icitetekelo cine cine muli Lesa na muli Baibolo cilepwa lubilo lubilo.

Icitetekelo Cine Cine

Ku bengi, “icitetekelo” cipilibula ukusumina mu fisambilisho fya mipepele nelyo ukupepa kumo. Lelo nga fintu ili shiwi lyabomfiwa mu Baibolo, “icitetekelo” kucetekela umupwilapo—ukucetekela Lesa na malayo yakwe no mutima onse. Mibele ishibisha umusambi wa kwa Yesu Kristu.

Inshita imo, Yesu Kristu alandile pa fyo cacindama ukupepa no “kukananenuka.” Mu kucite fyo, aipwishe nga ca kuti icitetekelo cine cine cikasangwa na mu nshiku shesu. Aipwishe ukuti: “Umwana wa muntu ilyo akesa, bushe akasange [ci, utulembo twa pe samba, NW] citetekelo pano nse?” Mulandu nshi aipushishe icipusho ca musango yu?—Luka 18:1, 8.

Ukuleka Ukutetekela

Ifintu ifingi kuti fyalenga abantu ukuleka ukutetekela. Pali ifi fintu paba na mafya na mesho ya mikalile ya cila bushiku. Ku ca kumwenako, Profesa Michael Goulder ali ni shimapepo pa parish ku Manchester England, pa nshita lintu indeke yaponene ku Munich mu 1958 umwafwile bakateya wa mupila abengi aba muli ba Manchester United. Muli programu wa pa televishoni uwa BBC, kabelenga Joan Bakewell alondolwele ukuti Goulder “alipelelelwe ilyo amwene ubulanda bwa bantu.” Cimo icafuminemo ca kuti “ukutule lyo tatetekela Lesa uyo asumine ukuti alacilikila ifyabipa ukuponena abantu.” Goulder atile asumine ukuti “Baibolo te . . . cebo ca kwa Lesa icishakwata filubo” lelo, “cebo ca bantu icakwata ifilubo, napamo mumo mumo capuutwamo na Lesa.”

Inshita shimo icitetekelo ciya fye cilepwa. Ifyo e fyo cali kuli kalemba kabili uwalesabankanya amalyashi Ludovic Kennedy. Asosa ukuti ukufuma ku bwaice “ukutwishika [pali Lesa] kwaleisa mu nshita mu nshita ne fyo [ashasuminemo] fyaile filefula.” Cimoneka kwati tapali abalemupeela ifyasuko alefwaya. Imfwa ya ba wishi pali bemba iyabulo kwenekela yanashisheko icitetekelo cakwe icali icanaka kale. Amapepo kuli Lesa aya kuti “tupususheni ku fyabipa pali bemba na ku lukaakala lwa balwani” tayaaswikwe ilyo ishitima lya pa menshi baalwile ukuti lilesenda abantu umwali bawishi lyasanshilwe no konaulwa ku fita fya bena Germany mu Nkondo ya Calo iya Cibili.—All in the Mind—A Farewell to God.

Ifya musango yu fyaliseeka. Umutumwa Paulo atile, “tabali na citetekelo bonse.” (2 Abena Tesalonika 3:2) Muletipo shani? Bushe icitetekelo cine cine muli Lesa ne Cebo cakwe cicili cilasangwa muli cino calo mufulile ukutwishika? Moneni ifyo icipande cikonkelepo cilesosa.

Kuti Mwakwata Icitetekelo Cine Cine

Ilyo Sarah Jayne ali ne myaka 19 asangile ukuti nakwata kansa ya ku “ovary.” Pa numa ya kulepulwa atendeke ukumfwa bwino kabili alikwete isubilo. Alikwete sana isubilo ica kuti ilyo ali ne myaka 20, alikobekelwe no kutendeka ukupekanya ubwinga. Muli ulya wine mwaka kansa yalibwelele, kabili bamwebele ukuti ali no kwikala fye imilungu inono. Sarah Jayne afwile mu June 2000, ilyo ashilakumanya ne myaka 21.

ABALEPEMPULA Sarah Jayne mu cipatala ico batemenwe ca kuti alicetekele mu nshita ya ku ntanshi, kabili alikwete ne citetekelo cakosa muli Lesa ne Cebo cakwe Baibolo. Te mulandu na kayofi kabipa alolenkene nako, alishininkishe pa lwe subilo lya kubuuka—ukuti ali no kumona ifibusa fyakwe fyonse na kabili. (Yohane 5:28, 29) Atile: “Imwe bonse tukamonana mu calo cipya ica kwa Lesa.”

Bamo batila icitetekelo ca musango yu ca kukopeka fye. Ludovic Kennedy epusha ukuti: “Bushe ubumi pa numa ya mfwa te cisumino fye ca bashaba no mutelelwe, ica kuti icimpeta ca kulekelesha nga calila abafwa bakema no kusangalala, ukuti mu Edene bakasangalala pamo na bafwile ilyo bashilafwa e lyo na bakafwa pa numa yabo?” Pali ifi fyebo tufwile ukwipusha icipusho cilesuusha. Icili bwino ni cili kwi—ukusumina ukuti “ubu e bumi fye bweka ubwabako, e co tufwile ukububomfya sana,” nga fintu Kennedy atubulula, nelyo ukusumina muli Lesa no bulayo ubwa kubuuka? Sarah Jayne asalilepo ukutetekela muli Lesa no bulayo ubwa kubuuka. Alundulwile shani icitetekelo ca musango yu?

‘Fwayeni Lesa . . . no Kumusanga’

Pa kutetekela umuntu no kumucetekela, mufwile ukumwishiba no kwishiba ifyo atontonkanya ne fyo acita. Ici cisanshamo umutima no muntontonkanya. E fyo caba na lintu umuntu alelundulula icitetekelo cine cine muli Lesa. Mufwile ukumwishiba, ukusambilila pa mibele yakwe no buntu bwakwe, ukwishiba ifyo acetekelwa ne fyo ashintililwapo muli fyonse ifyo asosa no kucita.—Amalumbo 9:10; 145:1-21.

Bamo batontonkanya ukuti ica musango yu te kuti cicitike. Batila Lesa aba ukutali, te kuti tumwishibe bwino—nga ca kuti e ko aba cine cine. Uutwishika kuti aipusha ukuti: “Nga ca kuti Lesa e ko aba nga fintu cimoneka ku Bena Kristu nga Sarah Jayne, mulandu nshi talengela ifwe bonse twamwishiba?” Bushe cine cine Lesa aba ukutali ica kuti te kuti tumufwayefwaye? Ilyo alelanda na ba mano ya buntunse na balamuka mu Atena, umutumwa Paulo asosele ukuti “Lesa uwalenga pano isonde na fyonse ifilipo” aliteyanya na fyonse ifyo abantu bakabila pa kuti ‘bamufwaye . . . no kumusanga.’ Na kuba Paulo atile “taba kutali kuli ifwe bonse.”—Imilimo 17:24-27.

E co, kuti ‘mwafwaya shani Lesa . . . no kumusanga’? Bamo bacite ci ukupitila fye mu kubebeta ububumbo. Ku bengi, ici cilenga bashininkisha ukuti kufwile kwaliba Kalenga.a (Amalumbo 19:1; Esaya 40:26; Imilimo 14:16, 17) Bayumfwa ngo mutumwa Paulo, ukuti “ukufuma ku kulengwa kwa pano isonde ifishimoneka [fya kwa Lesa]—amaka yakwe ya pe na buLesa bwakwe pamo—fyamonekesha, bafiilukila ku fibumbwa.”—Abena Roma 1:20; Amalumbo 104:24.

Mulakabila Baibolo

Pa kuti mukwate icitetekelo cine cine muli Kalenga, mufwile ukukwata icintu cimo ico ateyanya. Ni cinshi? Ni Baibolo—Icebo ca kwa Lesa icapuutwamo, umo asokolola ifyo afwaya. (2 Timote 3:16, 17) Lelo bamo kuti batila “panono fye, kuti mwacetekela shani ifyo Baibolo isosa ilyo mulemona ifintu fyabipa ificitwa ku bantu baitunga ukukonka Baibolo?” Ca cine ukuti Kristendomu alipanga ishina lyabipa nga nshi pali bumyalumyalu, ubukalushi, na bucisenene. Lelo umuntu uupelulula kuti amona ukuti Kristendomu aitunga fye ukukonka ifishinte fya Baibolo.—Mateo 15:8.

Baibolo yasokele ukuti abantu abengi bali no kuitunga ukupepa Lesa lelo bali no ‘kukaana Cibinda wabo uwabashitile.’ Umutumwa Petro atile, “pa mulandu wa abo Inshila ya cine ikapontelwa.” (2 Petro 2:1, 2) Yesu Kristu atile aba bali no kuba bantu “bacita amampuulu” abali no kwishibikilwa ku milimo yabo iyabipa. (Mateo 7:15-23) Ukukaana Icebo ca kwa Lesa pa mulandu wa fyo Kristendomu ashimikwa caba kwati kupoosa kalata wafuma kuli cibusa mwacetekela pa mulandu wa kuti uwaleta iyo kalata tashimikwa bwino.

Ukwabula Icebo ca kwa Lesa umuntu te kuti akwate icitetekelo cine cine. Ni mu Baibolo umo Yehova atweba ifyebo fyakwe. Alasokolola ifyasuko ku fipusho ifyo abengi bepusha, pamo nga umulandu asuminishisha ukucula no kukalipwa ne fyo ali no kucitapo. (Amalumbo 119:105; Abena Roma 15:4) Sarah Jayne asumine ukuti Baibolo Cebo ca kwa Lesa icapuutwamo. (1 Abena Tesalonika 2:13; 2 Petro 1:19-21) Mu nshila nshi? Te pa mulandu wa kuti abafyashi bakwe bamwebele ukucite fyo, lelo ni pa mulandu wa kuti apimunwine mu bufumacumi ubushinino bulanga ukuti Baibolo cebo ca kwa Lesa icasokololwa kabili icaibela. (Abena Roma 12:2) Ku ca kumwenako, amwene ifyo Baibolo yaletungulula imikalile ya bantu abakonka ifishinte fya iko. Ku bwafwilisho bwa mpapulo pamo nga Baibolo—Cebo ca kwa Lesa Nelyo ca Muntu?,b abebetele no bushinino ubwingi ubulanga ukuti yapuutwamo na Lesa.

“Ukutetekela Kufuma ku Caumfwika”

Lelo tatufwile twapelela fye pa kukwata Baibolo nelyo ukusumina ukuti yalipuutwamo. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Ukutetekela kufuma ku caumfwika.” (Abena Roma 10:17) Ukumfwa kuli Baibolo e kulenga umo aba ne citetekelo te kukwata fye Baibolo iyo. ‘Mumfwa’ ico Lesa asosa ukupitila mu kubelenga no kusambilila Icebo cakwe. Na baice kuti bacite ci. Paulo asosa ukuti “ukufuma ku bwaice” Timote asambilishiwe “amalembo ya mushilo” kuli nyina na nakulu. Bushe ici e kutila balemubepa pa kuti bamunashenashe ukusumina? Iyo! Timote tabepelwe mu nshila nangu imo. “Balimunashanashishe ukusumina,” ifyo aleumfwa no kubelenga.—2 Timote 1:5; 3:14, 15, NW.

Sarah Jayne balimunashishenashishe mu nshila imo. Nga bena Berea ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, ‘asambilile icebo [ku bafyashi bakwe na bakasambilisha bambi] no kucankwa konse.’ Pamo ngo mwana umwaice, ukwabula no kutwishika acetekele ifyo abafyashi bakwe balemweba. Ku ntanshi ilyo akulile talesumina icisuminesumine fyonse ifyo alesambilishiwa. ‘Alefwayafwaya mu malembo akasuba na kasuba, eshibe ifi fintu nga ni fyo fine.’—Imilimo 17:11.

Kuti Mwalundulula Icitetekelo Cine Cine

Na imwe kuti mwalundulula icitetekelo cine cine—icitetekelo calondololwa ku mutumwa Paulo muli kalata wakwe ku Bena Kristu abaHebere. Atile icitetekelo ca musango yu caba “e shintililo lya fintu tulecetekela, ni nte ya fintu ifishimonwa.” (AbaHebere 11:1) Nga mwakwata icitetekelo ca musango yu, kuti mwashininkisha ukuti fyonse ifyo musubila no kwenekela, ukusanshako ubulayo bwa kwa Lesa ubwa kubuuka, fikafishiwapo. Mukashininwa ukuti isubilo lya musango yu lyashintilila pa malayo yacetekelwa, te pa kufwaya ukuti yafishiwepo. Mukeshiba ukuti Yehova tabala afilwa ukufishapo amalayo yakwe. (Yoshua 21:45; 23:14; Esaya 55:10, 11; AbaHebere 6:18) Icalo cipya ico Lesa alaya cikaba kwati caliisa kale. (2 Petro 3:13) Kabili mukamona na menso ya citetekelo ukuti Yehova Lesa, Yesu Kristu, no Bufumu bwa kwa Lesa fyonse fya cine, te fya kwelenganya fye iyo.

Tamuli na kulundulula icitetekelo cine cine ukwabula ubwafwilisho. Ukulunda pa kulenga Icebo cakwe casangwa kuli onse uucifwaya, Yehova na kabili alipayanya icilonganino ca mwi sonde lyonse ica Bwina Kristu icakwata umulimo wa kwafwa aba mitima yalungama ukulundulula icitetekelo muli Lesa. (Yohane 17:20; Abena Roma 10:14, 15) Pokeleleni ubwafwilisho bonse ubo Yehova apayanya mu kuteyanya kwakwe. (Imilimo 8:30, 31) Kabili apo icitetekelo caba cisabo ca mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa, mulepepa lyonse ukuti ulya mupashi umwafwe ukulundulula icitetekelo cine cine.—Abena Galatia 5:22.

Mwifuupulwa ku balengulula abapumya umuntu uwalanda ukuti atetekela Lesa ne Cebo cakwe. (1 Abena Korinti 1:18-21; 2 Petro 3:3, 4) Na kuba, icitetekelo cine cine kuti camukosha sana ukutwalilila ukutetekela te mulandu na balemupumya. (Abena Efese 6:16) Sarah Jayne asangile ukuti ici ca cine, kabili lyonse alekoselesha abalemupempula mu cipatala ukulundulula icitetekelo cabo. Aleti “lekeni icine cimutungulule. Sambilileni Icebo ca kwa Lesa. Twalilileni ukupalama ku kuteyanya kwa kwa Lesa. Pepeni lyonse. Mulebombako lyonse umulimo wa kwa Yehova.”—Yakobo 2:17, 26.

Pa kumona ifyo acetekele muli Lesa na mu kubuuka, nasi umo atile: “Walisumine ci, bushe te ifyo.” Ilyo bamwipusha icalemulenga ukuba ne subilo te mulandu na mesho, aleasuka ati: “Kutetekela Yehova. Ni cibusa wandi uwine wine, kabili nalimutemwa nga nshi.”