Ukubombela Pamo Kwalicindama

Nga fintu banyina Max balandile, pa kuti pa ng’anda pabe ubusaka, kano bonse abekalapo baleafwana ukubomba imilimo. Bamo ifyo bacita, mu nshita mu nshita bonse aba pa ng’anda balekala pa nshi no kulanshanya ifilekabilwa pa ng’anda, ne fyo bengawamyako mu kati na ku nse ya ng’anda. Ukucita ifi kulalenga ulupwa ukwikatana no kwibushako onse pa ng’anda umulimo akwata uwa kulenga bonse baleikala bwino. Ku ca kumwenako, banyina kuti balondolwela abana abakalamba umulandu cacindamina ukulasamba iminwe yabo lyonse fye nga bafuma ku cimbusu, na lintu bapwisha ukwikata indalama, na lintu bashilatendeka ukulya ifya kulya, kabili abana bakalamba na bo balashininkisha ukuti abaice babo balekonka ifyo abafyashi babo balanda.

Kuti mwa-akanya imilimo yalekanalekana ku baba pa ng’anda. Aba mu ng’anda kuti bapingulapo ukulawamya ing’anda cila bushiku, kabili umuku umo nelyo ibili mu mwaka ukulawamya ing’anda fye yonse. Nomba, ngo kuwamya ulubansa kwena bushe kwalicindama? Stewart L. Udall uwasambilila ifya kusunga icalo, alandile pa calo ca United States ati: “Ubusuma bwa calo twikalamo buleya bulepwa, kabili ubusali buleya bulefulilako fye, ne ncende sha kwikalamo shileya fye shilecepa, kabili ififulo ifingi fyalyonaika pa mulandu wa kukowesha umwela na menshi, icongo no bonaushi.”

Bushe na imwe e fyo mumona ulubansa lwenu? Ukutula fye ku kale, e lyo na ino ine nshita, mu matauni yamo yamo ku Central Africa, kulaba abapitamo balebilisha ne shiwi likalamba ku bekala calo ukuti balewamya itauni lyabo, ukufwasulula imifolo, ukutungwila ifimuti, ukunukula no kukwempa icani, no kupoosa nelyo ukushika ifisoso.

Ukupoosa ifisoso bwafya ubwaba mwi sonde lyonse ubukafya imitwe ya ntungulushi ishingi. Utubungwe twa buteko tumo tumo utwaba mu fitungu fimo, tulafilwa ukukusa ifisoso, ica kuti fituulama fye imiina ne miina mu misebo. Abakalamba ba mu musumba limo kuti baita abekala calo ukuti babafweko ukuwamya. Abena Kristu e babalilapo ukukonka ifyo aba buteko balanda kabili babomba ukwabula no kuilishanya pantu bekala calo basuma. (Abena Roma 13:3, 5-7) Abena Kristu ba cine balaipeelesha ukubombesha pa kuti fye ifintu fiwame. Balafwaisha ukuti incende baleikalamo ilemoneka bwino sana kabili balaitendekelako ukubomba iyi milimo ya kuwamya, tabalolela uwa kubilisha ukuti bonse bafwile ukuwamya incende bekalapo. Balishiba ukuti ubusaka bulanga ukuti umuntu alisambilishiwa bwino kabili ifyo acita filanga ukuti alipoosa amano ku bumi. Ubusaka butampila pa muntu umo umo na pa lupwa lumo lumo. Ukulabomba imilimo iinono iya kuwamya pa ng’anda kukalenga ulupwa lonse ukuba no bumi busuma, no kulenga icipanda mwikalapo ukulamoneka bwino nga nshi.

[Akabokoshi pe bula 11]

Ifyebo Fyalandile Dokota

Amenshi yalicindama ku bumi, lelo nga ca kuti nayakowela kuti yalwalika umuntu nelyo ukumwipaya. J. Mbangue Lobe, umukalamba wa milimo pa cipatala cimo ku cabu ca Douala, ku Cameroon, alilandilepo fimo ifisuma ifyo twingacita ilyo balemwipusha amepusho pa bumi.

Uyu Dokota atile: “Muleipika amenshi ya kunwa nga ca kuti tamushininkishe ukuti ya busaka.” Kabili acenjeshe bantu ukuti: “Ukubomfya imiti ya kusangulwilako amenshi kusuma, lelo imiti kuti yamuletelela nga ca kuti tamuleisunga nangu ukuibomfya bwino. Lyonse mulesamba iminwe na menshi na sopo, nga mulefwaya ukulya ifya kulya na lintu mwafuma ku cimbusu. Na kuba sopo tayakwata na mutengo sana, kanshi no mupiina kuti ashita. Mulewasha ifya kufwala fyenu cila nshita, kabili nga namukwata ubulwele pa mubili kuti cawama mulewasha ifya kufwala mu menshi yakaba.”

Uyu Dokota alanda no kuti: “Bonse pa ng’anda bafwile ukuba no busaka. Ilingi line abantu tabasakamana ifimbusu no tuyanda twa kusungilamo ifintu, kabili umu mwine e musangwa sana impemfu na balunshi.” Alandile ne cishinka cacindama pa bana abanono, no kubacenjesha ati: “Mwilasamba mu fimenshi ifyaikalila mu misebo, pantu mu fimenshi fyalamba mulaba utushishi utwingi utuleta amalwele. Mulesamba amenshi yasuma ilyo mushilaya mu kusendama no kukuusa bwino ameno, kabili mulesendama mu kati ke sumbu lya ku mucingilila kuli tumung’wing’wi.” Dokota alandile ifi fyonse pa kutila bonse tuleishibila calimo mu mitima ifyo tufwile ukucita, e lyo nga twaishiba tucitepo cimo, pa kuti tuleba no busaka no kulaicingilila ku malwele.