Ubwafya bwa Bafyashi Abaume Abashisakamana Abana Bulekulilako

ABAFYASHI abaume abalelekesha indupwa balefulilako nga nshi. Ku kupwa kwa ba1990, inyunshipepala ya USA Today yatile icalo ca United States “e cakwatisha indupwa ishabula bashibo.” Lelo, ubwafya bwa bafyashi ubwa kulekelesha indupwa bwaba fye mu fyalo fyonse.

Mu mwaka wa 2000 ukupenda abantu mu Brazil kwasokolwele ukuti mu ndupwa amamilioni 44.7, amamilioni 11.2 shitungululwa na banakashi. Mu Nicaragua amapesenti 25 aya bana baleikala fye na banyinabo epela. Muli ba1990 icipendo ca bana babula bashibo aba mwi funde mu Costa Rica calininine ukufuma pa mapesenti 21.1 ukufika kuli 30.4.

Ifi fipendo ukufuma muli ifi ifyalo fitatu fya kumwenako fye finono ifilelangilila uko imibele ye sonde lyonse ilelola. Moneni ubwafya na bumbi ubwa bashibo abalekelesha indupwa.

Nangu Babepo Tabasakamana

Moneni umukululo uleti “Tata, Bushe ni Lilali Mukesa na Kabili?” Nao uuli nomba ne myaka 23, asumino kuti: “Ilyo nshilatampe sukulu, Batata nalebamona fye limo limo. Bushiku bumo ilyo balefumapo, nabapaapete ukuti, ‘Bushe tamwabwele?’”

Imibele ya mu lupwa pamo nge ya kwa Nao na bawishi yalengele kalemba umu Polish Piotr Szczukiewicz ukulanda ukuti: “Umufyashi umwaume alafulukwa nga nshi mu lupwa.” Ca cine, bashibo abengi balekala ne ndupwa shabo no kushisakamana mu mikalile. Lelo, nga fintu magazini wa ciFrench Capital alandile, “bashibo abengi bapelela fye mu kuleta ifya kulya pa ng’anda, lelo tabafwaya kusambilisha bana.”

Casangwa ukuti, ilingi line shibo alabapo nomba tafwaya ukusambilishako abana bakwe. Apoosa amano kumbi. Magazini ya ciFrench Famille chrétienne yatile “nangu fye e po ali, amatontonkanyo yakwe tayaba pa ng’anda.” Mulandu nshi bashibo abengi pali lelo bafumisha amano ku ndupwa shabo nangu fye bali pa ng’anda?

Nga fintu ulupapulo twambwile kale lulondolola, umulandu wine wine wa kuti shibo “alafilwa ukumfwikisha umulimo wakwe nga wishi nangu umulume.” Ukulingana no kutontonkanya kwa bashibo abengi, umulimo wa mufyashi umwaume umusuma wa kuleta fye indalama shalinga pa ng’anda. Nga fintu kalemba umu Polish Józef Augustyn alandile, “bashibo abengi baimona kwati bafyashi basuma pa mulandu wa kuti balapayanishisha ulupwa indalama.” Lelo ukucite fyo caba fye pali fimo ifyo balingile ukucita.

Icishinka ca kuti, abana tabamona bashibo nga bacindama pa mulandu wa ndalama bafola nangu pa mulandu wa fya bupe fya mutengo bengabapeela. Ifyo abana bafwaya sana ifyacila pa fya bupe fya ku mubili—kutemwa kwa bashibo, ukuba na bo, no kubasakamana. Ifi e fyaba ifyacindama kuli bena.

Abafyashi Abaume Balekabila Ukutontonkanyapo Sana

Ukulingana na kabungwe ka Japanese Central Council for Education, “bashibo balingile ukupitulukamo mu mikalile yabo. Iyi mikalile yabo yalemenena sana ku ncito.” Icipusho cili ca kuti, Bushe shibo akaba uwaitemenwa ukwaluka pa mulandu wa bana? Inyunshipepala ya ku Germany iya Gießener Allgemeine yalandile pa kufwailisha umo abafyashi abengi abaipushiwe bakeene ukuti te kuti babike abana babo pa ntanshi ukucila amabuyo yabo.

Abaice balabipilwa nga nshi nga camoneka kwati bashibo tabalebasakamana. Lidia uuli ne myaka 21, alebukisha bwino sana ifyo bawishi baali ilyo aali umwaice mu Poland. Alondolola ukuti: “Batata tabaletusosha. Twali fye kwati tatwikala ing’anda imo. Tabaishibe no kuti naleya mu kwangala mu fiila.” Macarena, uuli ne myaka ya kufyalwa 21 mu Spain, na o alando kuti ilyo aali umwaice, bawishi “mu Fibelushi ilingi line balefumapo baya mu kwangala na banabo no kupwako inshiku.”

Ukwimika Ififwile Ukwisa Intanshi

Bashibo abengi limo baleshiba ukuti tabasakamana no kupoosa inshita iikalamba ku bana babo. Wishi umo umwina Japan uwakwata umwana umwaume umusepela atile: “Ndecetekela ukuti umwana wandi akomfwikisha imibele nabamo. Nangu fye nimpamfiwa, lyonse ndamutontonkanyapo.” Lelo ukulasubila fye ukuti umwana nalimo kuti aumfwikisha icifulo ca kwa wishi bushe kuti kwapwisha ubwafya?

Ukwabula no kutwishika ukubombesha no kuipeelesha, filakabilwa ku kwikusha ukukabila kwa mwana. Kwena, ukupayanya ifyo abana bakabila sana pamo nga, ukutemwa, inshita no kubasakamana—tacaanguka. Yesu Kristu atile: “Te ku cilyo [ca ku mubili] ceka, umuntu engabela umumi.” (Mateo 4:4) Kabili ca cine ukuti ifya ku mubili fyeka tafingalenga bana ukukula bwino. Mwe bashibo, bushe muli abaitemenwa ukusha ifingaba ifya mutengo sana kuli imwe—inshita yenu nangu fye ukulunduluka mu mabuyo yenu pa kuti mwingalaba pamo na bana?

Inyunshipepala iitwa Mainichi Daily News iya pa February 10, 1986, yalandile pa fyo wishi nomba ailwike ifyo abana bakwe baali abacindama nga nshi. Yatile, “Umuntu umo uwaba ne cifulo ca pa muulu uubomba ku kampani ka mashitima aka Japanese National Railways apingwilepo ukuleka incito ukucila lyonse ukulasha ulupwa lwakwe.” Inyunshipepala yalandile ifyo uyu muntu asosele ukuti: “Uuli onse kuti aba umukalamba wa kampani. Lelo takuli na umbi uwingaba wishi wa bana bandi kano fye ine.”

Ukwabula no kutwishika, ica kubalilapo fye pa kuba wishi umusuma kwishiba umusango wa mufyashi abana bakabila. Natubebete ifyasanshiwamo mu kuba wishi wa musango yo.

[Akabokoshi pe bula 3]

“Tata, Ni Lilali Mukesa Na Kabili?”

Ico e cipusho umukashana uwe shina lya Nao, umwina Japan, uwa myaka isano aipwishe bawishi bushiku bumo ilyo baleya ku ncito. Nangu cingatila baleikala ing’anda imo ine, Nao alebamona fye limo limo. Ilingi line pa kufuma ku ncito balesanga Nao nalaala kabili pa kuya ku ncito baleya ninshi talabuuka.

Ifyo Shibo Abana Bakabila Alingile Ukuba

A BANA bakabila shibo uwa cikuuku, uwabatemwa, uuba na bene, kabili uubomba apapela amaka yakwe ukubafwa ukukula ukuba abana ba cishinka kabili abashintililwapo. Icishinka ca kuti abana balakabila shibo wa musango yu tacapokelelwa sana.

Ca cine ukuti abafyashi abanakashi e bafyala abana, e co no kucindama kwa kuba banyina bafikapo mu kutemwa kwalishibikwa bwino bwino. Lelo ukusoso kuti bashibo na bo balabomba ulubali lwacindama, inyunshipepala ya The Wilson Quarterly yatile: “Icalenga ubwafya ubukalamba ubwapuma ubwikashi bwa bena Amerika”—e lyo, nalimo kuti twasanshako fye ne fyalo fimbi ifyashala, bwaba kukanabomba bwino ukwa bashibo.

Inyunshipepala ya mu Brazil Jornal da Tarde yalandile pa kufwailisha kumo umo basangile ukuti imibele yabipa iya baice—pamo nga ukululunkana, ukutalama, ukukanabomba bwino ku sukulu, no kubulwa uluse—ilingi line “mulandu wa mulekelesha wa bafyashi abaume.” Kabili ibuuku lya ciItalian Gli imperfetti genitori (Abafyashi Bashapwililika) ilyalembwa na Marcello Bernadi likosha icishinka ca kuti abana pa kukula bwino balakabila abafyashi bonse babili.

Ulupwa Kuti Lwawaminako

Nangu cingatila wishi wa mulekelesha alalengako amafya yamo mu lupwa nelyo fye nga ca kuti e ulenga amafya ayengi, tacipilibula ukuti ifintu te kuti filungikwe no lupwa ukuwaminako. Mu nshila nshi? Cinshi wishi akabila ukucita?

Cine cine, abana balakabila ulupwa ulwakuulwa bwino, balingile ukulayumfwa ukuti uwa kusakamana ubumi bwabo e po ali. Nga ca kuti uku kukabila takulefikilishiwa, nga fintu ciba mu nshiku shesu, ubumi bwa bana bulambukilwa bubi bubi. Na kuba, nangu wishi engabapo no kulasakamana ulupwa nangu iyo, iyi mibele taili iyabule subilo. Pa Amalumbo 68:5, Baibolo itila, “Shibo wa nshiwa, . . . ni Lesa mu bwikalo bwakwe bwa mushilo.”a

Ifyo Mwingafwiwa

Ukulangilila ukuti pa kutunguluka ukwafwa kwa kwa Lesa kulakabilwa no kuti kuti mwakusanga, calishininkishiwa ku mibele yalondololwa mu cipande cifumineko ku mukashana wa ku Poland uwe shina lya Lidia. Ulupwa lwali shani mu ng’anda yabo? Ni shani fintu ulu lupwa lwapokelele ukwafwa kwa kwa Lesa?

Wishi wa kwa Lidia Franciszek, asumiino kuti ilyo abana bakwe baali abanono, alilekeleshe ulupwa lwakwe, kwati fye fintu umwana wakwe umukashana asosele. Atila: “Nshapooseleko amano ku fyo abana besu balecita. Nshalelanga ukutemwa, kabili tatwali abaikatana.” E co taishibe ukuti ilyo Lidia aali ne myaka 14, umwana wakwe umulumendo no mukashana pamo na Lidia wine ninshi balitampa kale ukuipoosaika mu fyangalo, ukupeepa, ukunwa, no kulayobeka mu mbuli.

Mu kulekelesha, Franciszek ailwike ubwafya bwa bana bakwe kabili apingwilepo ukucitapo cimo. Atila, “Nalilombele ukwafwa kuli Lesa.” Ku ca kupapusha, mu kwagufyanya fye Inte sha kwa Yehova shalimutandalile kabili wena pamo no mukashi wakwe balisumine ukusambilila Baibolo. Mu kupelako, abafyashi batampile ukulabomfya ifyo balesambilila muli Baibolo. Ni shani fintu abana baambukiilweko?

Franciszek alondolola ukuti: “Abana batendeke ukumona ukuti nindeka ukunwa no kutampa ukuba shibo musuma. Balefwaya ukwishiba bwino Inte sha kwa Yehova. Na bo bene batendeke ukusambilila Baibolo no kuleka ukwangala na bantu babipa.” Umwana umwaume, Rafał, alandile pa lwa bawishi ukuti: “Naishilebatemwa pamo nga cibusa.” Alundapo kuti: “Mu kwangufyanya akabungwe ka fimfulunganya aka mu misebo takacindeme kuli ine. Twali abapamfiwa ne milimo ya ku mupashi.”

Franciszek nomba ni eluda wa Bwina Kristu mu cilonganino ca Nte sha kwa Yehova, kabili acili alasakamana ulupwa no kulunduluka kwa ku mupashi ukwa lupwa lonse. Umwina mwakwe pamo na Lidia ni bapainiya, bakabilisha ba Bufumu aba nshita yonse. Rafał no mwaice wakwe umukashana, Sylwia, balasambilila Baibolo no mweo onse, ukulandapo pa kulongana kwa Bwina Kristu, no kulaebako bambi pa citetekelo cabo.

Alecita Ifyo Alesambilisha

Moneni na kabili icacitikile Luis, wishi wa kwa Macarena. Ibukisheni ukuti ni ulya mukashana wa myaka ya 21 uwa ku Spain uo tulandilepo mu cipande ca kubalilapo. Luis apalile fye bawishi imibele ya bucakolwa. Nga fintu Macarena alandile, inshiku shimo bawishi baleluba baya na banabo ukwabula ukubwela. Na kuba bacitile abakashi babo kwati fye mubomfi ukucila ukuba umunabo wa mu cupo uwa mutengo. Icupo cabo cali fye mupepi no kupwa, kabili ici casakamike nga nshi Macarena na baice bakwe.

Lelo mu kupita kwa nshita, Luis alisumiine ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. Alondola ukuti: “Natendeke ukulaba pamo na bakashi bandi na bana. Twaleshimika amalyashi pamo, ukuliila pamo, no kusambilila Baibolo capamo. Na kabili twalebombako ne milimo ya pa ng’anda no kwangalila capamo.” Macarena atila: “Natampile ukulaumfwa ifyo caba ukuba no mufyashi uusakamana kabili uwatemwa ulupwa lwakwe icine cine.”

Cine cine, Luis talekoselesha fye ulupwa lwakwe ukubombela Lesa lelo alecita ifyo alesambilisha. Macarena alondolola ukuti, “Pa mulandu wa kuti incito yabo iya makwebo yalebapwila inshita baliilekele pa kuti bengalaba sana ne nshita ku kusakamana ulupwa.” Ifya kufumamo fyali fya kupapusha. Macarena atila: “Ica kumwenako cakwe cansambilisha ifya kuba ne linso ilituntulu no kubika pa ntanshi ifya ku mupashi.” Pali nomba ni painiya, e lyo banyina na bamunyina baba abapimpa mu cilonganino ca Bwina Kristu.

Ukupingulapo kwa Mukalamba wa Kampani ka Mashitima

Ukwabula no kutwishika, wishi uutontonkanya pa bana bakwe lintu alepanga ukupingulapo pa milandu imo e mufyashi untu abana bakabila. Tamura umwana mwaume umusepela uwa kwa Takeshi, umusambashi umwina Japan uulumbwilwe mu cipande cifumineko, atampile ukulabishanya na banankwe aba mibele yabipa kabili camoneke ukuti alelola ku kwingila mu busanso bwabipisha. Ico cali ni mu 1986, umwaka wine umo Takeshi apingwilepo ukuleka incito yakwe iya pa muulu ku kampani ka mashitima aka mu Japan. Bushe Takeshi ayumfwa shani pa kupingulapo kwakwe pali filya alekele incito imyaka ukucila pali 18 nomba?

Nomba line fye atile: “Napamo kulya kwali e kupingulapo kwawamisha mu bumi bwandi. Ukulaba pamo no mwana wandi umwaume inshita iikalamba no kulacitila ifintu pamo, ukusanshako no kulasambilila nankwe Baibolo, kwaleta ubusuma ubwingi. Twasangwike ifibusa, kabili alekele ukubishanya kubi ne mibele ishalinga.”

Imyaka fye inono ilyo Takeshi talaba Inte ya kwa Yehova umukashi wakwe e wabalilepo ukusambilila icine, kabili cali ni pa mulandu wa ca kumwenako cakwe icisuma e calengele umulume ukutampa ukulabebeta Baibolo no kubombela pamo no lupwa. Ifya kufumamo kuli wena, abana bakwe, umwaume no mwanakashi basangwike Inte. Takeshi no mwana wakwe umwaume ni baeluda mu filonganino fyabo, kabili umukashi wakwe no mwana wakwe umwanakashi na bo ni bapainiya.

Bashibo Balakabila Ukwafwa

Bashibo abengi, nangu cingatila baleluka ukuti balalekelesha abana babo, lelo tabeshiba ifyo balingile ukubacitila. Mu nyunshipepala ya ciSpanish La Vanguardia mwali umutwe we lyashi uwatile, “Amapesenti 42 aya Bafyashi [ba ciSpanish] Balasumina Ukuti Tabaishiba Ifya Kukusha Abana Babo Imisepela.” Cimo cine fye na ku bafyashi abo abana babo bashilafika pa kuba imisepela ukusanshako na bali no twana utunono. Ukupusanako no kutontonkanya kwa bengi, abacaice, na bo balakabila shibo uwaipeelesha ukuba na bo no kubasakamana.

Finshi fimbi fingasambililwa pa kuba wishi musuma? Ni bani baba ifya kumwenako fyawamisha ifya bafyashi abaume, kabili cinshi twingasambilila kuli bene? Icipande cesu ica kulekelesha calabebeta ifi fipusho.

[Futunoti]

[Ifikope pe bula 7]

Bashibo abapayenye ifyalekabila abana babo

Franciszek no lupwa lwakwe

Luis no lupwa lwakwe

Takeshi no lupwa lwakwe

Ifya Kuba Wishi Umusuma

MU LUPAPAULO lumo ulwa Economist mwali icipande icatendeke ne lyashi ilisuma ilya kuti: “Ukufyala abana cintu cayanguka, ukuba wishi umusuma tacayanguka.”

Ifintu ifingi mu bumi kwena tafyayanguka ukuficita, lelo cimo icaba pa fyakosesha kabili pa nshita imo ine icacindamisha kuba umufyashi umusuma. Wishi uuli onse alingile ukuba umusuma, pantu ulupwa lwakwe ne nsansa fili mu busanso.

Umulandu Cishayangukila

Kuti twalanda fye ukuti, umulandu uukalamba cishaangukila ukuba wishi umusuma mulandu wa kupyana ukukanapwililika ukwa bafyashi kumo na bana. Baibolo itila, “Ukulinga kwa mutima wa muntu kubi ukufuma ku bwaice bwakwe.” (Ukutendeka 8:21) E co kalemba umo uwa Baibolo asumiine ati: “Mu lubembu e mo mayo anjimitile.” (Amalumbo 51:5; Abena Roma 5:12) Ukukongamina ku kucita ifyabipa pa mulandu wa kupyana ulubembu ni cimo fye ica filenga ukuba wishi musuma ukwafya.

Cino calo, nelyo ubwikashi bwa bantu, na co cipindami icikalamba. Mulandu nshi? Nga fintu Baibolo ilondolola, mulandu wa kuti, “icalo conse calaala mu maka ya mubifi,” “uwaishibikwa nga Satana kabili Kaseebanya.” Baibolo na kabili ita Satana “lesa wa bwikashi buno.” E mulandu wine kanshi Yesu asoseele ukuti, kwati nga fintu aali, abakonshi bakwe tabalingile ukuba “aba pano calo”!—1 Yohane 5:19; Ukusokolola 12:9; 2 Abena Korinti 4:4; Yohane 17:16.

Icifwaikwa lyonse pa kuba wishi umusuma kuba uwaibukila ulwa kukanapwililika twapyana, Satana Kaseebanya, ne ci calo icaba mu maka yakwe. Ifi fintu te fya kwelenganya fye. E ko fyaba! Lelo ni kwi umuntu engasanga ukwafwa pa fyo engacimfya ifipindami no kuba wishi umusuma?

Ifya Kumwenako fya Bulesa

Pa kusanga ukwafwa ku filandilwepo kale, umufyashi alingile ukubutukila kuli Baibolo. E musangwa ifya kumwenako fyawamisha. Yesu aimike ica kumwenako cisuma lintu asambilishe abasambi bakwe ifya kupepa ati: “Shifwe wa mu muulu.” Ukulondolola Shifwe wa mu muulu, Baibolo ilanda fye ukuti: “Lesa kutemwa.” Ni shani fintu wishi wa buntunse alingile ukwankulako kuli ci ica kumwenako ca kutemwa? Umutumwa Paulo acincishe ati: “Mube abapashanya Lesa, kabili mule-enda mu kutemwa.”—Mateo 6:9, 10; 1 Yohane 4:8; Abena Efese 5:1, 2.

Nga ca kuti muli bafyashi abaume tontonkanyeni pa ca kumwenako fye cimo ica fyo Lesa abombele na Yesu Umwana wakwe. Mateo 3:17 atwebo kuti pa kubatishiwa kwa kwa Yesu, ishiwi lya kwa Lesa lyaumfwikike ukufuma mu muulu, aliti: “Uyu e Mwana wandi, uwatemwikwa, uo mbekelwamo.” Cinshi twingasambililako?

Ica kubalilapo, tontonkanyeni ifyo mwana ayumfwa lintu wishi alondolwela umo cilumba cilumba ukuti, ‘Uyu e mwana wandi umwaume nelyo umwana wandi umwanakashi.’ Abana balacita bwino abafyashi nga balebasakamana, ukucilisha nga balebatasha lintu balebomba bwino. Umwana nga aletashiwa lintu alebomba bwino kuti akoseleshiwa ukubombesha ku kushininkisha ukuti nalinga ukutashiwa.

Ica bubili, Lesa alumbulwile ifyo ayumfwile pali Yesu, ukumwita ati “uwatemwikwa.” Kulya kulumbulula kwabamo kutemwa ukwa kwa Wishi kufwile kwaleteele Yesu insansa ishikalamba nga nshi. Abana benu na bo bakakoseleshiwa ku milandile yenu pamo no kuba na bo, ukukutika no kubasakamana ukuti mwalibatemwa nga nshi.

Ica butatu, Lesa aebele umwana wakwe ukuti: “Muli iwe e mo mbekelwa.” (Marko 1:11) Wishi ukweba abana bakwe ukuti alabekelwa muli bena, cintu cimo icakabilwa nga nshi. Ca cine, umwana ilingi line kuti alufyanya. Bonse tulapelebela. Lelo mwe bashibo, bushe mulafwaya imilandu isuma iya kutashishapo abana pa fintu fisuma ifyo balanda no kucita?

Yesu alisambilishiwe bwino kuli Wishi wa mu muulu. Ilyo aali pe sonde, alilangilile bwino sana mu micitile na mu milandile ifyo Wishi ayumfwa pa bana Bakwe aba pano isonde. (Yohane 14:9) Nangu fye lintu Yesu aali uwapamfiwa no wapopomenwa, na lyo line alesanga inshita ya kwikala no kulanda na bana. Aebele abasambi bakwe ati: “Lekeni abana banono bese kuli ine; mwibakaanya.” (Marko 10:14) Mwe bashibo bushe kuti mwakonka ica kumwenako ca kwa Yehova Lesa no Mwana wakwe mu kukumanina?

Ica Kumwenako Cisuma Cilakabilwa

Ukulanga ica kumwenako cisuma ku bana benu calicindama nga nshi. Nga ca kuti mwe bene tamuleinashisha ku kufunda kwa kwa Lesa no kuleka ubumi bwenu ukutungululwa na kwene ukubombesha kwenu ukwa ‘kukusha abana mu kusalapula no kukonkomesha kwa kwa Yehova,’ limbi te kuti kukwate amaka. (Abena Efese 6:4) Kwena, pa kwafwiwa na Lesa conse icingalesha ukuti mwifishapo ifunde lyakwe ilya kusakamana abana kuti mwacicimfya.

Moneni ica kumwenako ca kwa Viktor Gutschmidt, Inte ya kwa Yehova mu calo caleitwa kale Soviet Union. Mu October 1957, apingwilwe ukukakwa mu cifungo imyaka 10 pa mulandu wa kulanda pa citetekelo cakwe. Ashiile abana abakashana abaice babili pamo no mukashi wakwe, Polina. Ilyo aali mu cifungo, alisuminishiwe ukulembela ulupwa lwakwe amakalata kano fye ukulanda icili conse pa lwa kwa Lesa nangu icili conse pa lwa mapepo fyena balimukeenye. Nangu fye lintu alekumanya ubu bwafya, Viktor aali uwapampamina pa kuba wishi umusuma, kabili alishibe ukuti ukusambilisha abana bakwe pali Lesa cali icacindama nga nshi. E co cinshi acitile?

Viktor ashimika ukuti, “Nasangile ifyebo muli magazini wa mu Soviet uwalelanda pa baice abasambilila pa filengwa na Lesa na pa bubumbo. Nalengele pa fipepala fyakosa ifikope fya nama na bantu kabili nalembelemo ne lyashi nangu ica kukumanya ukulosha ku bubumbo.”

Polina atila, “Mu kwangufyanya fye lintu twapokelele ifi ifikope twafipalenye ku masambililo ya mu Baibolo. Ku ca kumwenako, lintu pa fikope twapokelele pali ifya bubumbo bwayemba, impanga, nelyo imimana, nabelengele Esaya icipandwa 65,” icilanda pa malayo ya kwa Lesa aya kulenga isonde ukuba paradaise.

Umwana mwanakashi uwa kwa Viktor Yulia ashimika ukuti, “Mayo alepepa na ifwe, kabili twalelila. Ifi fikope fyali ulubali ulwacindama mu mikulile yesu.” Polina atila icafuminemo cali ca kuti, “ukufuma ku bwaice abakashana balitemenwe Lesa nga nshi.” Ifintu fili shani mu lupwa pali nomba?

Viktor alondolola ukuti, “Abana bandi nomba balyupwa kuli baeluda ba Bwina Kristu, kabili bonse bakwata indupwa ishakosa lwa ku mupashi e lyo abana na bo balebombela Yehova mu citetekelo.”

Pa kwimika ica kumwenako cisuma ilingi line ukubombesha kulafwaikwa te kuba fye uwakampuka. Abana bakakoseleshiwa nga bamona shibo alebombesha ukubika ica kumwenako cisuma. Umwana umwaume uwabomba imyaka iingi umulimo wa nshita yonse alandile pali bawishi no kutasha ati, “Limo limo batata baleisa nabanaka nga nshi ukufuma ku ncito ica kuti balefwaya fye ukulaala, lelo twalekwata isambililo lya lupwa te mulandu na fintu baali abanaka, ici calengele ukuti tumfwikishe ubucindami bwe sambililo lya lupwa.”

Ukwabula ukutwishika, ukwimika ica kumwenako cisuma mu nsoselo na mu ncitilo cintu cakabilwa pa kuba wishi umusuma. Nga ca kuti mulefwaya ukushininkisha ukuti insoselo ya mu Baibolo iya kuti: “Kanshisho mwaice umo afwile ukubela, ilyo akakota takafumemo,” ya cine mulekabila ukwimika ica kumwenako cisuma.—Amapinda 22:6.

E ico, ibukisheni ukuti, te fintu fye mulanda e fyaba ifyacindama; lelo maka maka, ifyo mucita e kutila ica kumwenako cenu. Umwina Canada uwaishibisha ifya masambililo ya bana ba myaka ya mu kubangilila alembele ati: “Nga tulefwaya abana ukuba aba misango isuma tulingile ukulanga ica kumwenako cisuma fwe bene.” Cine cine, nga mulefwaya abana benu ukukatamika ifya ku mupashi, cili icakabilwa ukuti na imwe e fyo mucite.

Sangeni Inshita ya Kuba Na Bo!

Abana benu balingile ukumona ica kumwenako cenu icisuma. Ico cilepilibula ukuti mulingile ukulaba pamo na bo inshita iikalamba, te kulafwailisha fye inshita ya kuba na bo. Mano mano konkeni ukufunda kwa Baibolo, ‘ilubwileni nshita mwe bene,’ e kuti ukuleka fimo ifishacindamisha pa kuti muleba pamo na bo. (Abena Efese 5:15, 16) Na kuba, cinshi cingaba ica mutengo ukucila pa bana benu? Bushe fyangalo, ing’anda iisuma, nangu incito yenu?

Kwaliba insoselo yaishibikwa iitila, ‘Ukufunda umwana, kufikapo.’ Bashibo abo abana babo basendwa na bucisenene nelyo imikalile iyabula bumupashi ilingi line balabipilwa nga nshi. Balalungulushiwa pa mulandu wa kuti bafililwe ukulasakamana abana babo ukucilisha lintu balekabila ukwafwa kwa kwa shibo.

Ibukisheni ukuti, lintu abana benu bacili abaice e nshita ya kutontonkanya pa fyo bakaba ukulingana ne mibombele yenu. Baibolo iita abana benu “icikwatwa icafuma kuli Yehova,” pamo nge cintu ico Lesa aseekesha kuli imwe. (Amalumbo 127:3) E co tamulingile ukulaba ukuti mukalubulula kuli Lesa pa bana benu.

Ukwafwa E ko Kwaba

Wishi umusuma alafwaisha ukupokelela ukwafwa ukwinganonsha abana bakwe. Pa numa lintu malaika wa kwa Lesa aebele umukashi wa kwa Manoa ukuti aali no kufyala umwana, Manoa apepele kuli Lesa ukuti: “Shi lekeni ese kabili kuli ifwe, no kutulange fya kucita ku mwana uukafyalwa.” (Abapingushi 13:8, 9) Ukupala abafyashi ba pali lelo, kwafwa kwa musango nshi Manoa alekabila? Natumone.

Brent Burgoyne, kafundisha pa Yunivesiti iya mu Cape Town, South Africa, asosele ukuti: “Cimo ica fya bupe umuntu engapeela umwana kumusambilisha amafunde yakabilwa.” Ukufwailisha ukwali mu nyunshipepala ya mu Japan iya Daily Yomiuri, kwatile: “Amapesenti 71 aya bana mu Japan tababala abafundwapo na bashibo ukuti ubufi tabwawama.” Bushe ici te ca bulanda?

Nani engapeela amafunde yene yene? Kufuma kuli umo wine uwapeele Manoa ubutungulushi, e kutila Lesa umwine! Pa kupeelo kwafwa, Lesa atumine Umwana wakwe uwatemwikwa, Yesu, ku kuba Kasambilisha—e fyo ilingi balemwita. Pali nomba ibuuku lya kuti Sambilila Kuli Kasambilisha Mukalamba, umo amasambililo yashimpwa pa fyo Yesu alesambilisha, e ko lili mu ndimi ishingi ku kumwafwa ukusambilisha abaice.

Icitabo ca Sambilila Kuli Kasambilisha Mukalamba tacilondolola fye ifyacindama ifyashimpwa pa Cebo ca kwa Lesa lelo cilalangilila amalembo ukubomfya ifikope ukucila pali 160 ifyakwata ifipusho fisontelela ku fishinka. Ku ca kumwenako, icipandwa 22, icitila “Umulandu Tushingile Ukubepela,” cakwata icikope tulemona pano. Pali ili bula paba ifilembo ifitila: “Nelyo tutile kalume aeba bawishi ati: ‘Iyo, nshacilapanta umupila mu ng’anda.’ Lelo ni shani nga e fyo acicita? Bushe kuti cabipa ukulanda ati tacicite fyo?”

Amasambililo ya maka na yambi yasangwa mu fipandwa ifitila “Icumfwila Kuti ca Kucingilila,” “Tufwile Ukakaana Ifya Kutunka,” “Isambililo pa lwa Kuba Abasuma,” “Wikaba Umupuupu!,” “Bushe Imitebeto Yonse Ilasekesha Lesa?,” “Ifya Kulenga Lesa Ukusekelela,” na “Umulandu Tulingile Ukubombela Imilimo,” ni yamo ayasangwa mu fipandwa 48 mu citabo.

Ifyebo fya kutendekelako ifya mu citabo fitila: “Abana bakabila maka maka ukutungululwa ku Ntulo ya mano yonse, Shifwe wa mu muulu, Yehova Lesa. Ifi e fyo Yesu, Kasambilisha Mukalamba alecita lyonse. Tulesubila ukuti ici citabo cili no kumwafwa pamo no lupwa lwenu ukumumunga imikalile yenu pa kuti yatemuna Yehova, kabili ikamuletela amapaalo ku ciyayaya.”a

Cine cine, ukuba wishi umusuma cisanshamo ukwimikila bana ica kumwenako cisuma, ukulaba pamo na bo inshita iikalamba, kabili ukulabafwa ukulaikala ukulingana ne fishinte fya mu Baibolo nga fintu afisokolola umwine.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 8]

Nangu cingatila Viktor Gutschmidt aali mu cifungo, alibombeshe ukuba wishi musuma

[Ifikope pe bula 8, 9]

Ilyo ali mu cifungo pa mulandu wa citetekelo cakwe, Viktor alengele ifi fikope ku kusambilisha abana bakwe

[Icikope pe bula 9]

Abana banakashi aba kwa Viktor mu 1965

[Icikope pe bula 10]

Bashibo bafwile ukuisanshamo sana mu kusambilisha abana babo