Nga muli bafyashi, mufwile ukuba abacincila mu mulimo wa kusambilisha abantu icine, pa kuti abana benu balemupashanya ukubombesha mu mulimo wa kwa Lesa. Finshi mwingacita nga ca kuti umwana wenu aliba ne mibele iisuma kabili alefwaisha ukulabombako umulimo wa kubila imbila nsuma?

¹⁴ Abafyashi bafwile ukweba eluda uwaba muli Komiti ya Mulimo iya Cilonganino. Lyena kampanya we bumba lya baeluda akeba baeluda babili (umo pali aba afwile ukuba muli komiti ya mulimo) ukuti bakalanshanye no mwana na bafyashi bakwe ba Nte nelyo bambi abamusunga nga ni ba Nte, pa kuti bakamone nga ca kuti umwana nafikapo ukuba kasabankanya. Nga ca kuti umwana alishiba amasambililo ya kutendekelako aya mu Baibolo, kabili alecita ne filelanga ukuti alefwaisha ukulashimikilako bambi imbila nsuma, cilangililo ca kuti alelunduluka. Pa numa ya kulanshanya pali ifi, e lyo na fimo ifyo balanshanya na bakalamba abalefwaya ukuba bakasabankanya, baeluda babili kuti bamona nga ca kuti umwana nafikapo ukuba kasabankanya uushabatishiwa. (Luka 6:45; Rom. 10:10) Ilyo mulelanshanya no mwana, tamufwile ukumwipusha amepusho yamo ayashimukumine ayo mwingepusha fye abakalamba.

¹⁵ Ilyo baeluda balelanshanya no mwana, bafwile ukumutasha pa fyo alelunduluka kabili bafwile no kumukoselesha ukuti aletontonkanya pa kubatishiwa. Baeluda bafwile no kutasha abafyashi pa fyo babombesha ukusambilisha umwana wabo icine. Pa kuti abafyashi batwalilile ukwafwa umwana wabo, baeluda bafwile ukubeba ukuti bakabelenge pa mutwe utila, “Ifyebo ku Bafyashi Abena Kristu,” pe bula 179 ukufika kwi bula 181 muli cino cine citabo.

UKUIPEELA NO KUBATISHIWA

¹⁶ Nga ca kuti mwalimwishiba Yehova, mwalimutemwa no kumutemwa, mulakonka ne fyo afwaya kabili nga mulabila ne mbila nsuma, mulingile ukuipeela kuli Yehova kabili mulingile ukubatishiwa.—Mat. 28:19, 20.

¹⁷ Ukuipeela cilangililo ca kuti umuntu nasalapo ukulabomba umulimo washila. Ukuipeela kuli Lesa cipilibula ukupepa kuli ena no kumulaya ukuti mwakulamubombela no kulacita ifyo afwaya. Nga mwacita ifi ninshi cilepilibula ukuti e o mwakulapepa fye eka mpaka ne mfwa. (Amala. 5:9) Takuli nangu umo uwingamupepelako kuli Yehova pa kuti muipeele, mwe bene ni mwe mufwile fye ukupepa.

¹⁸ Lelo kuli na fimbi ifyo mulingile ukucita, te kupelela fye pa kweba Yehova ukuti mulefwaya ukulamubombela. Mulingile no kulanga abantu ukuti namuipeela kuli Lesa. Kuti mwalanga ukuti mwali-ipeela nga mwabatishiwa mu menshi nga filya fine Yesu acitile. (1 Pet. 2:21; 3:21) Cinshi mufwile ukucita nga ca kuti namupingulapo ukulabombela Yehova kabili mulefwaya no kubatishiwa? Mufwile ukweba kampanya we bumba lya baeluda. Lyena akapekanya ukuti baeluda babili bakalanshanye na imwe pa kuti bakeshibe nga ca kuti namufikapo ukubatishiwa. Nga mulefwaya ukwishibilapo na fimbi, moneni umutwe uleti, “Kuli Kasabankanya Uushabatishiwa,” pe bula 182 ukufika pe bula 184 muli cino cine citabo, e lyo na “Amepusho ku Balefwaya Ukubatishiwa,” pe bula 185 ukufika pe bula 207.

LIPOTI YA FYO UMULIMO UBOMBWA

¹⁹ Pa myaka iingi, abantu ba kwa Yehova balatemwa ukumfwa lipoti pa fyo ukupepa kwasanguluka kulekulilako mwi sonde lyonse. Ukutula ilyo Yesu Kristu aebele abasambi bakwe ukuti imbila nsuma ikabilwa mwi sonde lyonse, Abena Kristu ba cine balafwaisha ukwishiba ifyo amashiwi alandile yakafikilishiwa.—Mat. 28:19, 20; Marko 13:10; Imil. 1:8.

²⁰ Abasambi ba kubalilapo aba kwa Yesu baletemwa sana ukumfwa amalipoti ya fyo umulimo wa kubila imbila nsuma wale-enda bwino. (Marko 6:30) Ibuuku lya mu Baibolo ilya Imilimo lilanda ukuti umupashi wa mushilo walipongolwelwe pa basambi abali nalimo 120 pa Pentekoste mu mwaka wa 33. Tapakokwele abasambi balifuliileko, bafikile nalimo 3,000, lyena mu kupita kwa nshita bafikile nalimo 5,000. Baibolo itila, ‘Yehova cila bushiku atwalilile ukulunda kwi bumba lyabalepusuka’ kabili “bashimapepo abengi balitetekele.” (Imil. 1:15; 2:5-11, 41, 47; 4:4; 6:7) Uku kulunduluka kufwile kwalikoseshe abasambi! Ala aya malipoti ya fyo umulimo walebombwa bwino yafwile yalilengele abasambi ukutwalilila ukubomba umulimo wa kwa Lesa, nangu ca kuti bashimapepo abaYuda balebacusha sana!

²¹ Muli kalata iyo Paulo alembeele abena Kolose, nalimo mu mwaka wa 60 nelyo 61 ninshi Yesu alibwelelamo ku muulu, alandile ukuti imbila nsuma ‘yaletwala ifisabo kabili yalisalanganine pano calo ponse,’ kabili “yabililwe ku cibumbwa conse ica mwi samba lya muulu.” (Kol. 1:5, 6, 23) Abena Kristu ba kubalilapo balyumfwilile Icebo ca kwa Lesa, kabili umupashi wa mushilo walibafwile ukubombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma ilyo Yerusalemu ishilaonaulwa mu mwaka wa 70 ninshi Yesu alibwelelamo ku muulu. Ala balya Abena Kristu abali aba cishinka baletemwa nga nshi ukumfwa amalipoti ya fyo umulimo wa kubila imbila nsuma walebombwa!

²² Na muno nshiku mwine, icilonganino ca kwa Yehova cilasunga ifyalembwa pa fyo umulimo wa kubila imbila nsuma ulebombwa ku kufikilisha amashiwi yaba pali Mateo 24:14, ayatila: “Imbila nsuma iyi iya bufumu ikabilwa ku bantu bonse aba pe sonde ku kuba ubunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.” Apo tuli babomfi ba kwa Lesa abaipeela, twalikwata umulimo uo tufwile ukubomba mukwangufyanya. Kanshi tufwile ukulabila sana imbila nsuma ilyo impela ishilaisa. Yehova akashininkisha ukuti uyu mulimo onse wabombwa, kabili nga tulebombako akatupaala.—Esek. 3:18-21.

LIPOTI YENU IYA MULIMO WA MWI BALA

²³ Finshi ifyo mulingile ukulemba pali lipoti yenu? Pa kapepala tulembapo lipoti ako icilonganino ca kwa Lesa capekanya e paba ifyo tulingile ukulemba. Lelo ifyebo fyakonkapo kuti fyamwafwa ukwishiba ifya kulemba lipoti.

²⁴ Mu mukululo utila “Impapulo Mwapeele Abantu (Ishapulintwa ne sha pa Kompyuta),” e mo mufwile ukulemba impapulo shonse isho mwapeele abantu abashili ba Nte, nampo nga shintu shapulintwa nelyo isho mwabatumiine ukubomfya kompyuta, tabuleti nelyo foni. Lyena mu mukululo utila “Amavidio Mwatambishe,” e mo mufwile ukulemba imiku mwatambishe abantu vidio nelyo amavidio ayo icilonganino cesu capanga.

²⁵ Pa kulemba “Ifipempu fya Kubwelelamo,” lembeni imiku mwabwelele ku muntu uushili Nte uwatemenwe ifyo mwalanshenye nankwe umuku wa fumineko. Kuti mwapenda icipempu ca kubwelelamo nga mwabwelela ku muntu mwalanshenye nankwe, nga mwamulembela kalata, nga mwamutumina foni, nga mwamutumina meseji ya pa foni nelyo iya pa kompyuta, nangu nga mwamutwalila impapulo. Lyonse ilyo mwatungulula isambililo lya Baibolo, kuti mwapenda ne cipempu ca kubwelelamo. Nga ca kuti umufyashi alatungulula amapepo ya lupwa ninshi pali no mwana uushilabatishiwa, kuti alependa icipempu ca kubwelelamo cimo cila mulungu.

²⁶ Nangu ca kuti mulasambilisha umuntu Baibolo cila mulungu, pa mpela ya mweshi mufwile ukulemba pali lipoti ukuti mwatungulwile fye isambililo limo. Bakasabankanya bafwile ukulemba ubwingi bwa masambililo ya Baibolo ayalekanalekana ayo batungulwile mu mweshi. Mufwile ukucita lipoti amasambililo ya Baibolo ayo mutungulula ku bashili ba Nte. Kuti mwacita lipoti ne sambililo lya Baibolo ilyo mutungulula kuli munyinefwe nelyo nkashi uwaleka ukushimikila nga ca kuti uwaba muli komiti ya mulimo amweba ukulatungulula, nelyo nga mulesambilisha uwabatishiwe nomba line uushilapwisha ukusambilila icitabo citila Kuti Mwaba ne Nsansa Umuyayaya!.

²⁷ Mufwile ukucita lipoti “Ama-awala” yalya yene fye mwabombele mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Ilingi line aya ma-awala yantu mwabombele ilyo mwaleshimikila ku ng’anda ne ng’anda, ilyo mwalecita ifipempu fya kubwelelamo, ilyo mwaletungulula amasambililo ya Baibolo, na lintu mwaleshimikila abashili ba Nte ukubomfya inshila shimbi, ukubikako fye no bunte bwa mu lyashi. Nga ca kuti bakasabankanya babili balebombela pamo, bonse kuti bapenda inshita, lelo umwine we sambililo e ufwile ukupenda icipempu ca kubwelelamo nelyo isambililo lya Baibolo ilyo batungulula. Abafyashi bonse babili nga balesambilishako abana babo pa Mapepo ya Lupwa, bonse kuti bapenda iawala limo cila mulungu. Munyinefwe kuti apenda inshita iyo alanda ilyashi lya ku cintubwingi. No ulepilibula ilyashi lya ku cintubwingi na o kuti apenda inshita. Tamufwile ukupenda inshita ilyo muleipekanya ukuya mu mulimo wa mwi bala, ilyo muli pa kukumana kwa kuya mu mulimo wa mwi bala, nelyo ilyo muli mu mulimo wa mwi bala, lelo mulecita ifishikumine umulimo wa kubila imbila nsuma, e lyo ne fyapala ifi.

²⁸ Kasabankanya onse afwile ukubomfya kampingu yakwe iyasambilishiwa na Baibolo ilyo alependa inshita abomba mu mulimo wa mwi bala. Bakasabankanya bamo babombela mu fifulo umwaba abantu abengi, e lyo bambi babombela mu fifulo umo abantu baceepa, kabili balenda intamfu iitali pa kuti bafike kuli ifyo fifulo. Ififulo fya kubombelamo fyalipusanapusana kabili ifyo bakasabankanya babomba umulimo wa kubila na fyo fyalipusanapusana. Ibumba Litungulula talipatikisha icilonganino ca mwi sonde lyonse ukulankonka fye ifyo lifwaya ukuti e fyo tulependa inshita ya mulimo wa mwi bala, kabili talyasonta umuntu nangu umo ukuti e wakulatweba ifyo tulingile ukupenda inshita.—Mat. 6:1; 7:1; 1 Tim. 1:5.

²⁹ Ilyo tulelemba lipoti ya fyo twabombele, tufwile ukulemba fye ama-awala, te mamineti iyo. Kano fye nga ca kuti kasabankanya alefilwa ukubomba bwino pa mulandu wa bukote, ukulwalilila, nelyo nga asungilwa umo basungila abakote nangu abalwalilila, nelyo nga alilemana ica kuti te kuti alebomba sana mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Nga caba ifi kasabankanya kuti alemba lipoti mu fiputulwa fya mamineti 15. Ku ca kumwenako, kuti alemba amamineti 15, amamineti 30, amamineti 45, iawala limo, nelyo iawala limo na mamineti 15. Nangu abomba fye amamineti 15 mu mweshi afwile ukulemba lipoti. Bakalamupendela pali bakasabankanya ababomba lyonse. Nangu fye ni kasabankanya uwa kutila te kuti akumanishe ukubombesha mu mulimo wa mwi bala pa nshita iinono, pa mulandu wa kuti nalimo nalwalisha nelyo naicena sana ica kutila te kuti ende ukuya mu kubila imbila nsuma, kuti alemba lipoti mu fiputulwa fya mamineti 15. Kanshi abengalemba fye lipoti ya fiputulwa fya mamineti 15, ni bakasabankanya abashingaba na maka ya kubomba inshita iikalamba mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Komiti ya mulimo e isuminisha bakasabankanya abalingile ukulatuma lipoti ya fiputulwa fya mamineti 15.

ICALEMBWA CA BUKASABANKANYA ICA CILONGANINO

³⁰ Cila mweshi, baeluda balalemba ifyo mwabombele pa Calembwa ca Bukasabankanya ica Cilonganino. Ifi ifyalembwa, fya cilonganino. Nga mulekuukila ku cilonganino cimbi, mufwile ukweba baeluda ba mu cilonganino cenu. Kalemba akatuma icalembwa cenu ku cilonganino mwakuukila. Ici cikalenga baeluda ba mu cilonganino mwakuukila bakamusengele kabili bakalemwafwa mu fya kwa Lesa. Nga ca kuti mwafuma mu cilonganino mwaba pa mweshi umo nelyo ibili, mufwile fye ukutwalilila ukutuma lipoti yenu iya mulimo ku cilonganino mwafuma.

ICO TUTUMINA LIPOTI YA MULIMO WA MWI BALA

³¹ Bushe limo mulalaba ukutuma lipoti yenu iya mulimo wa mwi bala? Kwena limo bonse tulalaba kabili tulatemwa nga batwibukishako. Lelo nga tulebikako amano kabili twaishiba no kuti ukutuma lipoti kwalicindama, cikatwafwa ukulaibukisha ukulemba.

³² Bamo balepusha abati: “Apo Yehova alishiba ifyo momba, mulandu nshi ningile ukutumina lipoti ku cilonganino?” Ca cine Yehova alishiba ifyo tubomba, kabili alishiba nga ca kuti tubomba no mweo onse nelyo iyo. Lelo mwilalaba ukuti, Yehova alilembele inshiku isho Noa aikele mu cibwato ne myaka iyo abena Israele baikele mu matololo. Lesa alilembele impendwa ya bantu abali aba cishinka na bashamumfwilile. Alilembele ifyo abantu bakwe bacimfishe icalo ca Kanaani ne fyo abapingushi ba cishinka mu Israele balecita. Kwena fingi ifyo alembele pa fyo ababomfi bakwe balecita. Filya alelemba ifyalecitika, cilangililo ca kuti Yehova amona ukuti ukusunga ifyalembwa kwalicindama.

³³ Ifyalecitika kale ifyalembwa mu Baibolo filangilila ukuti ilyo ababomfi ba kwa Yehova balelemba amalyashi ya mu Baibolo, balelemba impendwa ya bantu nelyo ifintu fimbi mu kulungatika. Amalyashi ayengi ayo Baibolo yalandapo te kuti tuyomfwikishe bwino bwino nga ca kuti abalelemba tabalembele impendwa mu kulungatika. Moneni ifya kumwenako fimo: Ukutendeka 46:27; Ukufuma 12:37; Abapingushi 7:7; 2 Ishamfumu 19:35; 2 Imilandu 14:9-13; Yohane 6:10; 21:11; Imilimo 2:41; 19:19.

³⁴ Nangu ca kuti pa kulemba lipoti tatulemba fyonse ifyo tucita mu mulimo wa kwa Yehova, ukucita lipoti kulafwa sana icilonganino ca kwa Yehova. Inshita imo ilyo abatumwa babwelele ukufuma mu kubila imbila nsuma, baebele Yesu “fyonse ifyo bacitile ne fyo basambilishe.” (Marko 6:30) Limo limo, amalipoti yalalanga ukuti kuli mumo umo tufwile ukuwamyako. Amalipoti kuti yalenga caishibikwa ukuti tulebomba bwino mumo, lelo mumbi tatulebomba bwino. Ku ca kumwenako, kuti limbi bakasabankanya tabalefulilako. Ifi nga e fyo cili, nalimo icingafwa kukoselesha bakasabankanya nelyo ukubombela pa mafya ayali mu cilonganino. Bakangalila bakamona pa fyo amalipoti yali, kabili bakesha na maka ukupwisha amafya ayalelenga ukuti bakasabankanya belabombesha nelyo ifilelenga icilonganino cilalunduluka.

³⁵ Na kabili amalipoti yalalenga icilonganino ca kwa Lesa ukwishiba uko bakabila ba mbila nsuma balefwaikwa sana, yalafwa ukwishiba ififulo umo umulimo ulebombwa bwino, ne fifulo umo ushilebombwa bwino. Yalafwa no kwishiba impapulo ishilefwaikwa pa kwafwa abantu ukusambilila icine. Amalipoti yalalenga icilonganino ca kwa Lesa ukwishiba ubwingi bwa mpapulo ishilefwaikwa mwi sonde lyonse pa kuti balepekanishisha libeela ishi mpapulo.

³⁶ Fwe bengi amalipoti yalatukosha. Ukwabula no kutwishika tulatemwa sana ukumfwa ifyo bamunyinefwe balebombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma mwi sonde lyonse! Amalipoti yalatwafwa ukwishiba ifyo icilonganino ca kwa Yehova cilekula. Ificitika mu mulimo wa kubila imbila nsuma filalenga tulesekelela no kuba abacincila, kabili filalenga tulebombesha muli uyu mulimo. (Imil. 15:3) Kanshi tufwile ukulatuma amalipoti ya mulimo wa mwi bala lyonse. Nga tulecita ifi ninshi tulelanga ukuti twalibika amano ku ba bwananyina aba mwi sonde lyonse, kabili ninshi tulakonka ne fyo icilonganino ca kwa Yehova citweba.—Luka 16:10; Heb. 13:17.

MULEPANGILA LIBEELA IFYO MULEFWAYA UKUBOMBA

³⁷ Tatufwile ukulinganya ifyo tubomba umulimo wa kubila imbila nsuma ku fyo abantu bambi babomba. (Gal. 5:26; 6:4) Ifyo fwe bantu twaba na mafya tukwata filapusanapusana. Na lyo line, kuti twalabomba bwino nga ca kuti tulepangila libeela ifyo twingaba na maka ya kubomba pa kuti tulemona ifyo tulelunduluka mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Kuti twaba ne nsansa nga twafikilisha ifyo twapangiile libeela ukubomba.

³⁸ Ukwabula no kutwishika Yehova alelonganika bwangu bwangu abantu abo akacingilila mu “bucushi bukalamba.” Pali ino nshita ifyo Esaya asobele filefikilishiwa. Atile: “Umunono akaba ikana limo kabili uwacepa akaba uluko lwa maka. Ine, ne Yehova, nkacilenga ukucitika bwangu bwangu mu nshita ya ciko.” (Ukus. 7:9, 14; Esa. 60:22) Ala lishuko ukulabilako imbila nsuma muli shino nshiku sha ku mpela!—Mat. 24:14.

APO YESU aali uwacincila pa kubila imbila nsuma, alisambilishe abasambi bakwe ifyo balingile ukulabomba uyu mulimo. Aleitendekelako ukuya ukwaleba abantu, alelanda nabo no kubasambilisha pa mayanda yabo e lyo na pa cintubwingi. (Mat. 9:35; 13:36; Luka 8:1) Yesu alesambilisha abasambi bakwe ilyo baleba fye beka, alelanda na mabumba ya bantu ayakalamba, kabili alebila imbila nsuma na ku muntu fye umo. (Marko 4:10-13; 6:35-44; Yoh. 3:2-21) Ilyo aleshimikila abantu Icebo ca kwa Lesa, alesansamusha na baleba no bulanda no kubalenga baba ne subilo. (Luka 4:16-19) Limo Yesu taletuusha no kutuusha kabili limo talelya no kulya pa kuti fye abile imbila nsuma. (Marko 6:30-34; Yoh. 4:4-34) Ukwabula no kutwishika, nga tulebelenga amalyashi ayalanda pa fyo Yesu alebila imbila nsuma, twakulafwaisha ukumupashanya! Ifi fine e fyo na batumwa bakwe balecita.—Mat. 4:19, 20; Luka 5:27, 28; Yoh. 1:43-45.

² Tontonkanyeni pa nshila shalekanalekana isho tubombelamo umulimo uo Yesu Kristu atendeke imyaka mupepi na 2,000 iyapitapo.

UKUBILA KU NG’ANDA NE NG’ANDA

³ Fwe Nte sha kwa Yehova twalishiba ukuti ukubila imbila nsuma lyonse ku ng’anda ne ng’anda kwalicindama. Tulabila sana ku ng’anda ne ng’anda ica kuti na bantu e fyo batwishiba. Ukubila ku ng’anda ne ng’anda kwalicindama pantu kulalenga tulebila imbila nsuma ku bantu abengi mu nshita fye iinono, kabili mulafuma ne fisuma. (Mat. 11:19; 24:14) Ukubila imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda ni nshila iisuma iyo tulangilamo ukuti twalitemwa Yehova na bantu banensu.—Mat. 22:34-40.

⁴ Inte sha kwa Yehova te batendeke umulimo wa kubila imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda. Umutumwa Paulo alilandile pa fyo alesambilisha abantu mu mayanda yabo. Ilyo alelondolwela bakangalila ba mu Efese ifyo alebomba uyu mulimo, atile: “Ukufuma pa bushiku bwa ntanshi ubo naingile mu citungu ca Asia, . . . nshashimunwike ukumweba conse ica kumwafwa nangu ukumusambilisha . . . ku ng’anda ne ng’anda.” Iyi nshila ne nshila shimbi isho Paulo alebomfya, shalengele ‘aleshimikila sana abaYuda na baGriki, ukubakonkomesha ukuti balapile kuli Lesa no kutetekela Shikulwifwe Yesu.’ (Imil. 20:18, 20, 21) Pali ilya nshita, bakateka abena Roma balekoselesha abantu ukulapepa utulubi, kabili abantu abengi ‘baletiina sana balesa.’ Kanshi abantu bwangu bwangu balingile ukufwaya “Lesa uwapangile cino calo na fyonse ifyabapo,” uwale-eba ‘abantu bonse mpanga yonse ukuti balapile.’—Imil. 17:22-31.

⁵ Muno nshiku abantu bafwile ukumfwa bwangu imbila nsuma, pantu nomba line cino calo cabipa calaonaulwa. Ukwishiba ifi kulalenga tulebombesha muli uyu mulimo. Ukubila imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda, e nshila tusangilamo sana abafwaya ukusambilila icine. Iyi nshila ilabomba bwino na muno nshiku mwine, nga filya fine cali mu nshita ya kwa Yesu na mu nshita ya batumwa.—Marko 13:10.

⁶ Bushe mulabila sana imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda? Nga ca kuti mulabila, mwishibe ukuti Yehova alatemwa nga nshi. (Esek. 9:11; Imil. 20:35) Bushe cilamwafya ukubila imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda? Bushe mulafilwa ukubila sana pa mulandu wa kuti mulalwalilila? Nelyo bushe mubila imbila nsuma mu cifulo umo abantu bashifwaya ukumfwa imbila nsuma ya Bufumu? Bushe mwaba mu calo umo ubuteko bwalesha uyu mulimo? Nalimo mwalikwata insoni, bushe mulafilwa ukulanshanya na bantu abo mushishibe bwino? Ifi nga e fyo caba, nalimo mulasakamana sana nga mwaya mu kubila ku ng’anda ne ng’anda, lelo tamulingile ukufuupulwa. (Ukufu. 4:10-12) Te imwe mweka mwakwata aya amafya, na bamunyinenwe mu ncende shimbi nabo bene balikwata amafya yamo yene.

⁷ Yesu alaile abasambi bakwe ati: “Moneni! nakulaba na imwe inshiku shonse mpaka na ku mpela ya calo.” (Mat. 28:20) Ifyo Yesu alandile filalenga twatwalilila ukubomba umulimo wa kulenga abantu baba abasambi. Tumfwa nga filya umutumwa Paulo aumfwile ilyo atile: “Muli fyonse ndi na maka pantu kuli uulenkosha.” (Fil. 4:13) Mulekonka ifyo icilonganino capekanya ukuti e fyo mulingile ukulashimikila ku ng’anda ne ng’anda. Nga mulebomba na ba bwananyina abalekanalekana mukasambilila ifingi kabili bakamwafwa ukukanafuupuka. Mulepepa kuli Yehova ukuti alemwafwa ukucimfya amafya mukwata, kabili mulebombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma.—1 Yoh. 5:14.

⁸ Ilyo mulebila imbila nsuma, mwakula-afwa abantu ukwishiba ‘isubilo lyenu.’ (1 Pet. 3:15) Mwakulamona ubupusano ubwaba pa bantu abakwata isubilo lya kuti Ubufumu bwa kwa Lesa bukawamya ifintu, na bashakwata ili isubilo. (Esa. 65:13, 14) Mukaba ne nsansa nga mwaishiba ukuti ‘mulaleka ulubuuto lwenu ukubalika’ nga fintu Yesu alandile, kabili kuti mwa-afwa abantu ukwishiba Yehova ne cine icingalenga baba no mweo wa muyayaya.—Mat. 5:16; Yoh. 17:3; 1 Tim. 4:16.

⁹ Ifilonganino filapekanya ukubila imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda pa mpela ya mulungu nelyo mu kati ka mulungu. Mu fifulo fimo umo abantu bashiba pa mayanda akasuba, ifilonganino fimo fipekanya ukuyamo icungulo bushiku. Abantu nalimo kuti batemwa ukubatandalila pa mayanda icungulo kasuba nelyo icungulo bushiku ukucila ulucelo.

UKUFWAYA ABENGATEMWA UKUMFWA IMBILA NSUMA

¹⁰ Yesu aebele abasambi bakwe ‘ukulafwaya’ abengatemwa ukumfwa icine. (Mat. 10:11) Pa kufwaya aba musango yu, Yesu talebila fye ku ng’anda ne ng’anda, lelo alebila na konse fye uko asanga abantu. (Luka 8:1; Yoh. 4:7-15) Abatumwa nabo bene baleshimikila abantu Icebo ca kwa Lesa mu fifulo ifyalekanalekana.—Imil. 17:17; 28:16, 23, 30, 31.

¹¹ Na ifwe bene ico tufwaisha muno nshiku, kubila imbila nsuma iya Bufumu ku bantu fye bonse. Pa kuti tulebila ku bantu bonse tulingile ukulapashanya ifyo Yesu na basambi bakwe balebomba umulimo wa kupanga abasambi, e lyo no kulabila pa nshita ishalekanalekana ukulingana ne fyo ifintu fyaba mu cifulo tubombela. (1 Kor. 7:31) Ku ca kumwenako bakasabankanya balabombela na mu fifulo fya makwebo kabili abengi balakutika. Mu fyalo ifingi, bakasabankanya balabila ku bantu abengi mu maparka, umo bemika bamotoka, nelyo mu ncende shimbi umuba abantu abengi. Ifilonganino fimo filabomfya amatebulo nelyo utumastandi twa kubikapo impapulo, ilyo balebila imbila nsuma mu cifulo bashimikilamo. Na kabili iofeshi lya musambo kuti lyapekanya inshila yaibela iya kubililamo imbila nsuma mu fifulo umuba sana abantu mu misumba iikalamba. Ababomba uyu mulimo ni bakasabankanya abo basala mu filonganino ifyalekanalekana. Iyi nshila ya kubililamo ilalenga na bashiba pa mayanda ukumfwa imbila nsuma.

¹² Nga twalanshanya na bantu abalefwaya ukukutika ku mbila nsuma pa cifulo apasangwa sana abantu, kuti twabapeela ulupapulo ulwingabalinga. Pa kuti tulenge umuntu alefwaisha ukusambilila Baibolo, kuti twamupeela namba yesu iya foni no kupekanya ukuti tukalanshanye nankwe na kabili. Kuti twamulanga webusaiti yesu iya jw.org, nelyo ukumulanga apabeela Ing’anda ya Bufumu mupepi no ko ekala. Nalimo kuti mwatemwa ukulashimikila pa fifulo apasangwa sana abantu pa kuti mulebila sana imbila nsuma.

¹³ Na lyo line, pa kuti tulebomba bwino umulimo uo fwe Bena Kristu twapeelwa, tatufwile ukupelela fye pa kubila imbila nsuma. Nga tulefwaya ukwafwa abantu ukusambilila icine icingalenga baisakwata umweo wa muyayaya, tufwile ukulabwelela ku bengatemwa ukusambilila icine pa kuti bengalunduluka no kuba Abena Kristu abafikapo.

UKUBWELELA KU BALEFWAYA UKUSAMBILILA ICINE

¹⁴ Yesu aebele abasambi bakwe ukuti: “Mukaba inte shandi . . . na ku mpela ya pano isonde.” (Imil. 1:8) Abebele no kuti: “E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, . . . mulebasambilisha ukulakonka fyonse ifyo namwebele.” (Mat. 28:19, 20) Ukubwelela ku balefwaya ukusambilila icine kulalenga tuleba ne nsansa mu mulimo wa kwa Yehova. Abantu abatemenwe ifyo mwalanshenye ilyo mwabashimikile pa muku wa kubalilapo kuti batemwa nga mwabwelelako na kabili. Ukulanshanya na bo na fimbi ifyaba mu Baibolo, kuti kwalenga batetekela Lesa kabili kuti balafwaisha ukusambilila ifya kwa Lesa. (Mat. 5:3) Nga mwaipekanya bwino ukubwelela kubo mwalanshenye nabo pa nshita iyo bengatemwa ukukutika, kuti mwatendeka ukubasambilisha Baibolo. Nga mulecita ifi, mukalafwaya lyonse ukutendeka ukusambilila Baibolo na bo mwabilileko imbila nsuma. Tatupelela fye pa kubyala imbuto sha Bufumu, lelo tulatapilila no kutapilila.—1 Kor. 3:6.

¹⁵ Bamo cilabakosela ukubwelela ku bantu abo bashimikile imbila nsuma. Nalimo mwalishiba bwino ifya kutendeka ukulanshanya na bantu mu mashiwi fye ayanono, kabili mulatemwa sana ukucita ifi. Lelo nalimo cilamukosela ukubwelela ku muntu uo mwalanshenye nankwe ifya mu Baibolo pa kuti muyelanshanya na fimbi. Ukupekanya bwino kuti kwamwafwa ukucefyako umwenso ilyo mwabwelela ku o mwalanshenye nankwe. Mulebomfya ifyo tusambilila mu kulongana kwa mu kati ka mulungu. Na kabili kuti mwaeba kasabankanya uwaishiba sana ukucita ifipempu fya kubwelelamo ukuya nenu.

UKUTUNGULULA AMASAMBILILO YA BAIBOLO

¹⁶ Ilyo Filipi kabila wa mbila nsuma alelanda no muntu uwasangwike umuYuda uo asangile alebelenga Icebo ca kwa Lesa, amwipwishe ati: “Bushe cine cine nawishiba ifyo ulebelenga?” Ulya mwaume aaswike ati: “Bushe kuti naishiba shani, apabula uwa kuntungulula?” Baibolo mwi buuku lya Imilimo icipandwa 8 itweba ukuti Filipi “amushimikile ilyashi ilisuma pali Yesu,” abomfeshe ifyebo ulya mwaume alebelenga pa kutendeka ukulanshanya nankwe. (Imil. 8:26-36) Tatwaishiba inshita iyo Filipi apoosele ukulanshanya no yu mwaume. Lelo Filipi alimulondolwelele bwino imbila nsuma ica kuti alisumine icine kabili alipwishe nga kuti abatishiwa. Uyu mwaume aishileba umusambi wa kwa Yesu Kristu.

¹⁷ Abantu abengi tabaishiba ifingi pali Baibolo, kanshi pa kuti babe ne citetekelo kabili bafikepo ukubatishiwa, tufwile ukubwelelako no kusambilila nabo imiku iingi, nalimo pa milungu iingi, imyeshi, umwaka nelyo ukucilapo. Lelo tukapaalwa nga natutekanya no kuitemenwa ukwafwa abalefwaya ukusambilila icine no kulenga baba abasambi, pantu Yesu atile: “Mwaba insansa ishingi mu kupeela ukucila ishaba mu kupokelela.”—Imil. 20:35.

¹⁸ Tatuletwishika no kutwishika ukuti mulafwaya ukulatungulula isambililo lya Baibolo mu mpapulo isho batweba ukulabomfya. Nga mulebomfya ifyo tusambilila mu kulongana kwa mu kati ka mulungu, kabili mulebombako na baishiba sana ukusambilisha mu cilonganino, na imwe bene mukalasambilisha bwino abantu Baibolo ica kutila bakulalunduluka no kuba abasambi ba kwa Yesu Kristu.

¹⁹ Nga mulefwaya aba kumwafwa ukutendeka amasambililo ya Baibolo ne fya kuyatungulula, kuti mwalanda na baeluda nelyo Nte munenu uwaishiba bwino ukutungulula amasambililo. Ifyebo ifiba mu Akatabo ka Imikalile ya Bwina Kristu no Mulimo Tubomba ifyo babomfya pa kucita ifilangililo na fyo kuti fyamwafwa. Muleshintilila pali Yehova, kabili mulepepela pa fyo mulefwaya ukucita. (1 Yoh. 3:22) Kanshi ukulunda pa masambililo ayo mutungulula ku ba mu lupwa, mulefwaisha no kulatungululako isambililo lya Baibolo nangu fye limo ku muntu umbi. Nga muletungululako amasambililo ya Baibolo, mukalaba sana ne nsansa mu mulimo wa kubila imbila nsuma.

UKUTUNGULULA ABALEFWAYA UKWISHIBA ICINE KU CILONGANINO CA KWA YEHOVA

²⁰ Nga twa-afwa abantu ukwishiba Yehova Lesa no kuba abasambi ba kwa Yesu Kristu, balesa mu cilonganino. Abo tusambilisha Baibolo balalunduluka bwangu nga baishiba icilonganino ca kwa Yehova no kulabombela pamo naco. E ico tufwile ukubafwa ukwishiba icilonganino ca kwa Yehova ne fyo bengalabombela pamo naco. Icilonganino ca kwa Lesa calipekanya amavidio e lyo na broshuwa iitila Ni Bani Bacita Ifyo Yehova Afwaya Muno Nshiku? ifyo twingabomfya pa kwafwa abantu ukwishiba icilonganino ca kwa Lesa. Kuti mwabomfya ne fyebo fimo ifyaba mu Cipandwa 4 muli cino citabo pa kwafwa umusambi ukwishiba ifyo icilonganino cateyanishiwa.

²¹ Nga mwatendeka fye ukusambilisha umuntu Baibolo, mwafweni ukwishiba ukuti Yehova abomfya icilonganino cakwe ku kubila imbila nsuma mwi sonde lyonse. Mwebeni ukuti impapulo isho tusambilishamo abantu Baibolo shalicindama, kabili mulondolweleni ifyo bashipanga ne fyo bashitwala mu ncende shalekanalekana mu calo conse. Bamunyinefwe abaipeela kuli Lesa e babomba uyu mulimo mukuitemenwa. Muleitako uo musambilisha Baibolo ku kulongana ku Ng’anda ya Bufumu. Mufwile ukumwebela libeela ifyo ukulongana kuba. Nga aisa mu kulongana, muleleka aba bwananyina bamwishiba. Ifi fine e fyo mufwile no kucita nga mwaya ku kulongana kwa muputule no kwa citungu. Ilyo muli pali uku kulongana konse e lyo na pa nshita fye shimbi, uo musambilisha Baibolo afwile ukuimwena ifyo abantu ba kwa Yehova baba no kutemwa. Abena Kristu ba cine beshibikilwa ku fyo batemwana. (Yoh. 13:35) Umusambi nga atemwa sana icilonganino ca kwa Yehova, akapalama sana kuli Yehova.

UKUBOMFYA IMPAPULO ISHILANDA PA FYA MU BAIBOLO

²² Abena Kristu ba kubalilapo bali abacincila mu kusabankanya Icebo ca kwa Lesa. Balepanga ifimfungwa ifya kubomfya abene e lyo na pa kulongana. Balekoseleshako na bambi ukuti balebelenga Icebo ca kwa Lesa. Ifimfungwa ifyo balembele fyali fye ifinono kabili fyalicindeme sana. (Kol. 4:16; 2 Tim. 2:15; 3:14-17; 4:13; 1 Pet. 1:1) Muno nshiku, Inte sha kwa Yehova balabomfya fimashini ifipulinta amaBaibolo ayengi nga nshi e lyo ne mpapulo ishingi ishilanda pa fya mu Baibolo. Ishi mpapulo matrakiti, amabroshuwa, ifitabo, na magazini, kabili bashipulinta mu ndimi ishingi.

²³ Ilyo mulebila imbila nsuma ku bantu, mulebomfya impapulo isho icilonganino ca kwa Yehova cipekanya. Nga muletontonkanya pa fyo munonkelamo mu kusambilila impapulo sha Nte sha kwa Yehova, mukalafwaisha ukupeelako abantu ishi mpapulo.—Heb. 13:15, 16.

²⁴ Abantu abengi babomfya sana Intaneti pa kusanga ifyebo ifyo balefwaya. Kanshi ukulunda pa mpapulo tupeela abantu ilyo tulebila imbila nsuma, twalikwata na webusaiti ya jw.org, iyo tubomfya pa kubila imbila nsuma iya Bufumu. Abantu abengi kuti babomfya kompyuta pa kubelenga nelyo pa kukutika kuli Baibolo iyo babelenga ne mpapulo ishilanda pali Baibolo isho babelenga mu ndimi ishingi. Abashimunuka ukulanda na ifwe pa fya mu Baibolo nelyo abekala ku ncende uko ca-afya ukusanga ba Nte kuti babelenga ifyo twasuminamo pa jw.org mu mayanda yabo.

²⁵ Kanshi lyonse tule-eba abantu pali iyi webusaiti. Nga ca kuti abo tuleshimikila imbila nsuma baipusha icipusho pa fyo twasuminamo, kuti twabomfya foni, tabuleti nelyo kompyuta pa kubalanga icasuko pa webusaiti yesu ilyo line fye. Nga twasanga umuntu uulanda ululimi lumbi ukubikako fye no lulimi lwa bankomamatwi, kuti twamweba ukuya pa webusaiti yesu apo engasanga Baibolo ne mpapulo shimbi mu lulimi lwakwe. Bakasabankanya abengi balabomfya amavidio yaba pa webusaiti pa kutendeka ukulanshanya no muntu ifya mu Baibolo.

UBUNTE BWA MU LYASHI

²⁶ Yesu aebele abo alesambilisha ukuti: “Muli lubuuto lwa ba muli ici calo. . . . Lekeni ulubuuto lwenu lubalikile ku bantu, pa kuti bamone imilimo yenu iisuma no kucindika Shinwe uwaba mu muulu.” (Mat. 5:14-16) Abasambi ba kwa Yesu balilangile ukuti balecita ifyo Lesa afwaya ilyo balepashanya Yesu uwatile: “Ndi lubuuto lwa calo.” Yesu alilangilile Abena Kristu ifyo bafwile ukulacita pa kuti babe “ulubuuto lwa mweo” ulwali no kulenga bonse abalekutika kuli bena banonkelamo.—Yoh. 8:12.

²⁷ Umutumwa Paulo na o kuti twamupashanya. (1 Kor. 4:16; 11:1) Ilyo aali mu Atena, alebila imbila nsuma pa maliketi cila bushiku. (Imil. 17:17) Abena Kristu abali mu Filipi balepashanya Paulo. E mulandu wine abalembeele ukuti, mwikala “mu nkulo iyapondama kabili iyapotama, muli iyo mulebalika nge fyengelo muli ici calo.” (Fil. 2:15) Na ifwe bene muno nshiku kuti twalenga icine ca Bufumu ukubalika mu fyo tulanda na mu fyo tucita lyonse ilyo twakwata ishuko lya kubila imbila nsuma ku bantu. Nga tuli abafumacumi kabili abalungami, abantu kuti bamona ukutila twalipusanako na baba muli ici calo. Lelo nga twabebako imbila nsuma, kuti baishiba icalenga tupusaneko na baba muli ici calo.

²⁸ Abantu ba kwa Yehova abengi balabila imbila nsuma ku bo babomba nabo na ku bo baba nabo pa sukulu. Na kabili balabila na lintu bali pa lwendo nelyo konse uko basanga abantu. Ilyo tuli pa bulendo, nalimo kuti twalanshanyako na bo tuli nabo. Bonse tufwile ukulaesha ukwebako abantu imbila nsuma ilyo tulelanshanya nabo. Tufwile ukulaipekanya pa kuti tulebila imbila nsuma ku bantu inshita fye yonse.

²⁹ Icingatwafwa ukulafwaisha ukubila imbila nsuma pa nshita iili yonse, kulaibukisha ukuti ilyo tulebomba uyu mulimo tulalumbanya Kabumba no kucindika ishina lyakwe. Na kabili nga tulebombako uyu mulimo, tulafwa abantu ukwishiba Yehova no kuba ne subilo lya kuba no bumi bwa muyayaya nga batetekela Yesu Kristu. Yehova alatemwa nga tulebombesha mu mulimo wakwe, kabili amona ukuti tulebomba umulimo wa mushilo.—Heb. 12:28; Ukus. 7:9, 10.

ICIFULO CA KUBOMBELAMO

³⁰ Yehova afwaya ukuti imbila nsuma ya Bufumu ibilwe mwi sonde lyonse, nampo nga ni mu matauni nelyo mu mishi. Kanshi iofeshi lya musambo lilapeela ifilonganino fyonse, e lyo na bakasabankanya ababombela mu ncende ishabela ukutali ukushaba ifilonganino, ififulo fya kubombelamo. (1 Kor. 14:40) Ifi fine e fyo Lesa aletungulula umulimo wa kubila imbila nsuma na mu nshita ya batumwa. (2 Kor. 10:13; Gal. 2:9) Muli shino nshiku sha kulekelesha, umulimo wa kubila imbila nsuma ya Bufumu ulelunduluka sana kabili ulabombwa bwino nga ca kuti ififulo fya kubombelamo na bafyakanya bwino.

³¹ Kangalila wa mulimo e upekanya icifulo ca kubombelamo ica cilonganino. Umubomfi utumikila kuti apeela bakasabankanya ififulo fya kubombelamo. Kwaliba ififulo ifyo bapeela ibumba ne fyo bapeela cila kasabankanya. Nga ca kuti icilonganino cakwata incende ya kubombelamo iinono fye, ninshi kangalila we bumba umo na umo bakamupeela icifulo umo bakasabankanya bonse ababa mwi bumba lyakwe bengalabombela. Lelo nga ca kuti icilonganino cakwata incende ya kubombelamo iikalamba, cila kasabankanya kuti bamupeela icifulo ca kubombelamo.

³² Kasabankanya uwakwata icifulo ca kubombelamo kuti ashimikila mu cifulo cakwe na lintu kushili ukukumana kwa kuya mu mulimo wa mwi bala, nelyo nga te kuti aye mu kukumana ne bumba. Ku ca kumwenako, bakasabankanya bamo balabapeela icifulo ca kubombelamo icabela mupepi napo babombela, kabili balashimikila abantu Icebo ca kwa Lesa muli ifi fifulo pa nshita ya kutuusha, na lintu bainuka ku ncito. Indupwa shimo shilapoka icifulo ca kubombelamo mupepi no ko bekala kabili limo limo balaya mu kubombelamo icungulo. Nga ca kuti kasabankanya akwata icifulo mupepi no ko ekala kuti calenga alabombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Kwena ne bumba kuti lyabombela mu fifulo ifyo bapeela bakasabankanya. Nga mulefwaya ukukwata icifulo ca kubombelamo, kuti mwalanda no mubomfi wa cifulo.

³³ Nga ca kuti kangalila we bumba nelyo kasabankanya apeelwa icifulo ca kubombelamo, afwile ukwesha apo engapesha pa kuti kwaba ukulandako no muntu nangu fye umo pali cila ng’anda iyaba muli ico cifulo. Ilyo mulepekanya ukubombela mu cifulo bamupeela, mufwile ukukonka amafunde yalanda pa fya kusunga no kubomfya ifyebo ifyo tupoka ku bantu. Kangalila we bumba nelyo kasabankanya nga apoka icifulo umwakubombela, afwile ukushininkisha ukuti nacibombelwamo mu myeshi 4. Nga ca kuti icifulo conse ico apokele cabombelwamo, afwile ukweba umubomfi wa cifulo pa kuti eshibe. Ukulingana ne fyo ifintu fili, kasabankanya kuti atwalilila ukubombela mu cifulo bamupeele, nelyo kuti alomba ukuti bamupeele icifulo cimbi. Ifi fine e fyo ciba na ku cifulo bapeela ibumba lya mulimo.

³⁴ Nga ca kuti bakasabankanya bonse mu cilonganino balebombela mu fifulo babapeela, icifulo umo tubombela kuti cilebombelwamo bwino sana. Na kabili bakasabankanya te kuti baleya mu kushimikila mu cifulo cimo cine pa nshita imo ine, ica kuti umuntu umo bamushimikila kuli bakasabankanya babili nelyo ukucilapo mu bushiku bumo bwine, pantu ukucita ifi kuti kwakalifya umwine wa ng’anda. E co nga tulebombela mu fifulo twapeelwa, ninshi tulelanga ukuti tulalangulukilako bamunyinefwe na bantu ababa mu cifulo tubombela.

IFYO TWINGABOMBELA PAMO PA KUBILA IMBILA NSUMA KU BALANDA INDIMI SHIMBI

³⁵ Abantu bonse bafwile ukusambilila pali Yehova Lesa, pa Mwana wakwe, na pa Bufumu. (Ukus. 14:6, 7) Tufwaya ukwafwa abantu abalanda indimi ishalekanalekana ukulalilila kwi shina lya kwa Yehova pa kuti bakapusuke na pa kuti bengaba ne mibele iyo Abena Kristu balingile ukuba nayo. (Rom. 10:12, 13; Kol. 3:10, 11) Mafya nshi ayaba mu kubila imbila nsuma mu fifulo umwaba abantu abalanda indimi shalekanalekana? Finshi tufwile ukucita pa kuti tulebila imbila nsuma ya Bufumu ku bantu abengi mu ndimi isho bomfwikisha?—Rom. 10:14.

³⁶ Ifilonganino balafipeela ififulo fya kubombelamo ukulingana no lulimi fibomfya. Lelo nga ca kuti mu cifulo mubombela mwaba abalanda indimi shalekanalekana, ninshi mukalabombela mu cifulo cimo cine na bakasabankanya ba mu filonganino fimbi. Mu fifulo fya musango yu, kuti caba bwino nga ca kuti bakasabankanya balebika sana amano ku kubila imbila nsuma ku bantu abalanda ululimi ulo babomfya. Ifi fine e fyo bafwile ukulacita na lintu kwaba amakampeni ya kwita abantu ku kulongana ayabako cila mwaka. Ilyo bakasabankanya baleshimikila ku cintubwingi nelyo mu bunte bwa mu lyashi, kuti balanshanya no uli onse kabili kuti bapeela abantu impapulo mu lulimi ululi lonse.

³⁷ Limo ifilonganino te kuti fileshimikila lyonse abantu Icebo ca kwa Lesa abalanda ululimi fibomfya abekala mu fifulo ifyabela ukutali sana. Nga caba ifi, bakangalila ba mulimo aba mu filonganino ifibila imbila nsuma mu cifulo umo balanda indimi shalekanalekana bafwile ukulanshanya pa fyo bengacita pa kuti baleshimikila mu cifulo conse. Ukucita ifi kukalenga abantu bonse muli ifyo fifulo ukumfwa imbila nsuma iya Bufumu, kabili bakasabankanya tabakaleshimikila abantu abo bakasabankanya bambi bashimikile.—Amapi. 15:22.

³⁸ Bushe kuti twacita shani nga ca kuti uo twasanga pa ng’anda alanda ululimi lumbi? Tatufwile ukutontonkanya ukuti bakasabankanya abalanda ulo lulimi bakesa mushimikila. Bakasabankanya bamo balisambililako amashiwi aya kubomfya pa kulanshanya na balanda ululimi lumbi ulo abengi abo basanga mu cifulo babombela balanda. Na kabili kuti twalanga umuntu ifyo engacita pa kubelenga nelyo pa kukopolola impapulo shesu mu lulimi lwakwe pa webusaiti yesu iya jw.org, nelyo kuti twamweba ukuti tukamutwalila ulupapulo mu lulimi lwakwe.

³⁹ Nga ca kuti umuntu alefwaya ukusambilila Baibolo, tufwile ukufwaya kasabankanya uwaishiba bwino ululimi uyo muntu omfwa. Na kabili kuti twamweba uko engayalongana mu lulimi lwakwe mupepi na kuntu ekala. Nga ca kuti alefwaya uwa ku mushimikila uwaishiba ululimi alanda, kuti twamulanga ifyo engabomfya jw.org pa kulomba uwa kuyamushimikila. Lyena iofeshi lya musambo likafwaya kasabankanya, ibumba, nelyo icilonganino icingamwafwa.

⁴⁰ Tufwile ukutwalilila ukulanshanya no yu muntu uulefwaya ukusambilila Baibolo, mpaka akatwebe ukuti kasabankanya uwaishiba ululimi ulo alanda natendeka ukumutandalila. Limo limo, iofeshi lya musambo kuti lyaeba baeluda ukuti nalifilwa ukusanga kasabankanya uwaishiba ululimi ulo uyo muntu alanda. Ifi nga e fyo caba, tufwile ukwesha na maka ukutwalilila ukulalanshanya ifya mu Baibolo no yo muntu. Nalimo kuti twatendeka no kumusambilisha Baibolo mu citabo ca mu lulimi ulo alanda. Nga ca kuti tulebomfya bwino ifikope no kumweba ukubelenga amalembo ayali mu lupapulo, kuti aishiba amasambililo ya mu Baibolo aya kutendekelako. Nga ca kuti lupwa lwakwe umo alishibako ululimi mulanda nalimo kuti alamupilibwilako ilyo mulesambilila.

⁴¹ Pa kuti tutungulule umuntu uulefwaya ukusambilila Baibolo ku cilonganino ca kwa Lesa, tufwile ukulamwita ku kulongana, nangu ca kutila te kuti aleumfwikisha ifyo tulesambilila. Ilyo tulebelenga amalembo pa kulongana, nga nakwata Baibolo mu lulimi lwakwe, kuti tulemwafwako ukufwaya amalembo. Nga aleba pamo na bamunyinefwe mu cilonganino kuti alelunduluka, kabili bucibusa bwakwe na Lesa kuti bulekoselako.

⁴² Utumabumba: Mu kalibumba muba bakasabankanya ababila imbila nsuma mu lulimi ulwapusanako no lulimi icilonganino babamo cibomfya, nangu ca kuti inshita shimo tamuba na eluda nelyo umubomfi utumikila uwafikapo uwa kutungulula ukulongana kwa cila mulungu muli ulo lulimi. Iofeshi lya musambo kuti lyasuminisha icilonganino ukupanga akalibumba nga ca kuti nacikumanisha ifyakonkapo:

1. (1) Nga ca kuti kuli iyo ncende kuli impendwa iyalinga iya bantu abalanda ululimi ulwapusanako no lulimi icilonganino cilanda.

2. (2) Nga ca kuti kuli bakasabankanya nangu fye abanono abaishiba ulo lulimi nelyo nga kuti batemwa ukulusambilila.

3. (3) Nga ca kuti ibumba lya baeluda nali-ipeelesha ukuba pa ntanshi mu kuteyanya umulimo wa kushimikila muli ulo lulimi.

Nga ca kuti ibumba lya baeluda lilefwaisha ukupanga akalibumba, baeluda bafwile ukulanshanya na kangalila wa muputule. Nalimo ena kuti aishiba ifilonganino fimbi ifile-esha ukushimikila ku balanda ulo lulimi kabili kuti abebako ifyebo fyacindama ifingabafwa ukwishiba bwino icilonganino icingalinga ukupanga ako kalibumba. Nga baishiba icilonganino icingalinga ukupanga akalibumba, baeluda kuti batuma kalata kwi ofeshi lya musambo iya kulomba ukuti babasuminishe ukupanga akalibumba.

⁴³ Amabumba: Iofeshi lya musambo kuti lyasuminisha icilonganino ukupanga ibumba nga ca kuti nacikumanisha ifyakonkapo:

1. (1) Nga ca kuti kuli abalefwaya ukumfwa icine muli ulo lulimi abalinga kabili kuti kwaba ukulunduluka.

2. (2) Nga ca kuti kuli bakasabankanya nangu fye abanono abaishiba ulo lulimi nelyo abalelusambilila.

3. (3) Nga ca kuti kuli eluda nangu umutumikila uwafikapo uwa kulatungulula ukulongana nangu fye kumo muli ulo lulimi nelyo ulubali ulwa kulongana kumo ukwa mu mulungu, pamo nga ilyashi lya ku cintubwingi nelyo Isambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda.

Nga ca kuti icilonganino nacikumanisha ifi twalandapo, ibumba lya baeluda likatuma kalata kwi iofeshi lya musambo ukwipusha nga kuti babasuminisha ukupanga ibumba. Muli iyi kalata bafwile ukulembamo ifyebo pe bumba balefwaya ukupanga. Nga ni eluda e ukalatungulula ili ibumba, ninshi bakalamwita ukuti “kangalila we bumba,” lelo nga mubomfi utumikila akalatungulula ninshi ena bakalamwita ukuti “umubomfi we bumba.”

⁴⁴ Ibumba nga lyapangwa, baeluda aba mu cilonganino icipangile ibumba kuti bamona nga ca kuti ibumba lilingile ukulalongana imbali na shimbi isha kulongana no kumona imiku balingile ukulalongana mu mweshi. Kuti balekwata no ku kumana kwa kuya mu mulimo wa mwi bala. Bonse muli ili bumba bakalatungululwa ne bumba lya baeluda aba mu cilonganino capanga ilyo ibumba. Baeluda balingile ukulatungulula bwino kabili balingile ukuitemenwa ukulasakamana ili bumba. Kangalila wa muputule nga abombela pamo ne bumba mu mulungu alebombela icilonganino icitungulula ili bumba, akalemba ifyebo fyalinga pa fyo ibumba lilebomba na pa fyo lilekabila no kufituma kwi ofeshi lya musambo. Mu kupita kwa nshita ili bumba nalimo kuti lyalunduluka lyaba icilonganino. Nga ca kuti bonse balekonka ifyo icilonganino ca kwa Lesa catantika, Yehova akatemwa.—1 Kor. 1:10; 3:5, 6.

UKUBILA IMBILA NSUMA CAPAMO

⁴⁵ Umwina Kristu onse uwaipeela alikwata umulimo wa kubila imbila nsuma. Kwaliba inshila ishingi isha kubililamo, lelo fwe bengi tulatemwa sana ukubombela pamo na bakasabankanya banensu. (Luka 10:1) E mulandu wine aba mu filonganino bakumanina pamo pa mpela ya mulungu na mu kati ka mulungu pa kuti baye mu mulimo wa mwi bala. Nga kuli holide ilaba ni nshita iisuma iya kubombela pamo pantu aba bwananyina abengi tabaya ku ncito. Komiti ya Mulimo iya Cilonganino ilatantika inshiku ne nshita sha kukumana kwa mulimo wa mwi bala e lyo ne ncende iingawama ukukumaninapo ulucelo, akasuba nelyo icungulo.

⁴⁶ Ukulabombela pamo na ba bwananyina mu mulimo wa kubila imbila nsuma kulalenga bakasabankanya baleikatana e lyo no ‘kulakoseleshanya.’ (Rom. 1:12) Bakasabankanya abapya kuti babombela pamo na bakasankanya abaishiba bwino ifya kubomba, pa kuti basambilileko ifya kushimikila abantu Icebo ca kwa Lesa. Mu ncende shimo isha-afya kuti cawama nga bakasabankanya balebomba babili babili nelyo ukucilapo. Nangu ca kuti mulefwaya ukubomba mweka mu cifulo cenu, kuti cawama nga ca kuti intanshi mwayakumana na ba bwananyina kwi bumba pa kuti mukoseleshanye. Ukwishiba fye ukuti na bambi aba bwananyina balebombela mu cifulo cimo cine, kuti kwalenga twilaumfwa umwenso. Bapainiya na bakasabankanya bambi tabalingile ukulamona ukuti lyonse fye balingile ukulaya ku kukumana konse, maka maka nga ca kuti kubako cila bushiku. Na lyo line, balingile ukulabako ku kukumana kwa kuya mu mulimo wa mwi bala kumo kumo ukubako cila mulungu.

⁴⁷ Bonse natutwalilile ukupashanya Yesu na batumwa bakwe! Ukwabula no kutwishika, Yehova akulatupaala nga tulebombesha muli uyu mulimo uwacindama uwa kubila imbila nsuma iya Bufumu.—Luka 9:57-62.

ILYO Yesu atumine abasambi bakwe ku kubila pa Bufumu, abebele ati: “Ukulobolola kukalamba, lelo ababomfi bena banono.” Umulimo uo abapeele wali uukalamba, e ico abebele ukuti: “Lombeni Umwine wa kulobolola ukuti atume ababomfi mu kulobolola kwakwe.” (Mat. 9:37, 38) Yesu alisambilishe abasambi bakwe ifya kubomba uyu umulimo. Amashiwi alandile yalanga ukuti umulimo walefwaikwa ukubombwa bwangu bwangu. Atile: “Tamwakapwishe ukushinguluka imisumba ya Israele ninshi Umwana wa muntu aisa.”—Mat. 10:23.

² Na muno nshiku mwine, umulimo wa kubila imbila nsuma ukalamba. Inshita ileya ilepwa, kanshi imbila nsuma ya Bufumu ifwile ukubilwa ilyo impela ishilaisa! (Marko 13:10) Apo ibala calo conse, filya fine cali mu nshiku sha kwa Yesu na basambi bakwe, e fyo caba na muno nshiku. Lelo pali ino nshita ili ibala likalamba ukucila ifyo lyali mu nshita ya kwa Yesu na basambi bakwe. Tuli banono nga nshi nga kutulinganya ku mabilioni ya bantu mu calo conse, lelo tatutwishika ukuti Yehova akulatwafwa. Imbila nsuma iya Bufumu ikabilwa mwi sonde lyonse, kabili impela ikesa pa nshita iyo Yehova umwine aishiba. Bushe tulabika Ubufumu bwa kwa Lesa intanshi pa kuti tulebombesha mu mulimo wesu? Finshi mufwaya ukucita mu mulimo wa kwa Lesa?

³ Ilyo Yesu alelanda pa fyo Yehova afwaya ababomfi bakwe abaipeela balecita, atile: “Uletemwa Yehova Lesa obe no mutima obe onse, no mweo obe onse, no kutontonkanya kobe konse, na maka yobe yonse.” (Marko 12:30) Kanshi tufwile ukulabomba umulimo wa kwa Lesa no mweo onse. Nga tulebombesha mu mulimo wa kwa Yehova e lyo tukalanga ukuti tulamubombela no mweo onse, no kuti ukuipeela kwesu kwa cine cine. (2 Tim. 2:15) Kwaliba imilimo iingi iyo bonse twingabombako, ukulingana na maka yesu e lyo ne fyo ifintu fyaba mu bumi bwesu. Tontonkanyeni pa milimo yakonkapo, kabili moneni iyo mwingafwaya ukubombako pa kuti mulebombesha mu mulimo wenu.

UKUBA KASABANKANYA MU CILONGANINO

⁴ Bonse abasambilila icine balikwata ishuko lya kubombako umulimo wa kubila imbila nsuma. Uyu e mulimo uukalamba uo Yesu aebele abasambi bakwe ukulabomba. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Ilingi line umusambi wa kwa Yesu Kristu atendeka ukushimikilako abantu lintu fye aumfwa imbila nsuma. Ifi fine e fyo Andrea, Filipi, Korneli, na bambi bacitile. (Yoh. 1:40, 41, 43-45; Imil. 10:1, 2, 24; 16:14, 15, 25-34) Bushe ici cilolele mu kuti umuntu kuti atendeka ukubila imbila nsuma ilyo ashilabatishiwa? Ee! Ilyo fye umuntu afikapo ukuba kasabankanya uushabatishiwa, kuti atendeka ukubila imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda. Na kabili kuti alabila imbila nsuma mu nshila shalekanalekana ukulingana napapela amaka yakwe.

⁵ Pa numa ya kubatishiwa, kasabankanya kuti alafwaisha ukubila imbila nsuma apapela amaka yakwe. Bonse abaume na banakashi balikwata ishuko lya kubombako umulimo wa kubila imbila nsuma. Ala lishuko nga nshi ukubombako umulimo uulenga Ubufumu bwa kwa Lesa ukwishibikwa. Kwaliba imilimo na imbi iyo mwingabombako iingalenga mwaba ne nsansa.

UKUBOMBELA UKWABA UKUKABILA

⁶ Nalimo mulashimikila sana mu cifulo icilonganino cenu cibombela ica kuti abantu abengi balikutika ku mbila nsuma. Ifi nga e fyo caba, nalimo kuti mwatemwa ukukuukila uko aba kubila imbila nsuma bacepa pa kuti mukalebila sana. (Imil. 16:9) Nga ni mwe baeluda nelyo ababomfi batumikila, nalimo kuti mwakuukila ku cilonganino uko balefwaya baeluda nelyo ababomfi batumikila. Kangalila wenu uwa muputule kuti amweba ifyo mwingacita pa kuti mwafwilisheko icilonganino cimbi icaba mu muputule wenu. Nga mulefwaya ukuyabombela ku cifulo cimbi icaba mu calo mwikala, iofeshi lya musambo kuti lyamweba ifyo mwingacita.

⁷ Bushe mulafwaya ukuya mu kubombela ku calo cimbi? Nga ca kuti mulafwaya, mufwile ukutontonkanyapo sana ilyo mushilaya. Kuti mwalanshanya na baeluda aba mu cilonganino mwaba. Ukwabula no kutwishika, nga mwakuukila ku calo cimbi imikalile yenu pamo nabo mukaya na bo ikaaluka. (Luka 14:28) Lelo nga ca kuti mulepanga ukuyabombelako fye pa nshita inono, kuti cawamapo mwayabombela fye ku cifulo ukwaba ukukabila mu calo cenu.

⁸ Mu fyalo fimo, baeluda abo bapeela imilimo imo iikalamba bantu bashilakokola sana mu cine. Kanshi aba baeluda abaicefya nga bapokelela baeluda mu cilonganino abaishiba sana ukubomba imilimo, balaitemenwa ukuleka abo baeluda baletungulula no kuti ebo balebomba imilimo iikalamba. Nga ni mwe baeluda kabili muletontonkanya pa kukuukila ku calo cimbi ukwaba ukukabila, mulingile ukwishiba ukuti ico mukailako te kukupoka bamunyinenwe imilimo babomba. Lelo ni mu kubombela pamo nabo no kubakoselesha pa kuti bengaba bakangalila abafikapo ukubomba imilimo mu cilonganino. (1 Tim. 3:1) Mulingile ukutekanya nga mwasanga ukuti aba bwananyina tababomba imilimo imo nge fyo mubomba ku calo mwafuma. Apo mwalishiba ifya kubomba bwino iyo milimo, mulingile ukubafwa pa kuti nabo beshibe. Nga mwabafwa, ilyo mukabwelelamo ku calo cenu, baeluda bakashala baletungulula bwino icilonganino.

⁹ Ilyo iofeshi lya musambo lishilamupeela amashina ya filonganino uko mwingaya, Komiti ya Mulimo iya Cilonganino cenu ilingile ukulemba kalata iya kusuminishako. Nangu ni mwe baeluda, ababomfi batumikila, bapainiya, nelyo bakasabankanya, Komiti ya Mulimo iya Cilonganino ifwile ukulemba iyi kalata. Komiti ya mulimo ikatuma iyi kalata kwi ofeshi lya musambo wa ku calo mulefwaya ukuya, pamo na kalata yenu iyo mwaipushishepo ukuyabombela ukuli ukukabila.

UKUSHIMIKILA MU LULIMI LUMBI

¹⁰ Pa kuti mulebombesha mu mulimo wenu, nalimo kuti mwasambililako ululimi lumbi, ukubikako fye no lulimi lwa bankomamatwi. Nga mulefwaya ukulashimikila mu lulimi lumbi, kuti mwalanda na baeluda e lyo na kangalila wa muputule. Kuti bamukoselesha no kumwebako ifyo mwingacita. Iofeshi lya musambo, lileba imiputule imo ukupekanya amasukulu ya kusambilisha bapainiya na bakasabankanya abafikapo ululimi lumbi pa kuti baleshimikila muli ulo lulimi.

BUPAINIYA

¹¹ Bakasabankanya bonse bafwile ukwishiba ififwaikwa pa kuba painiya wa kwafwilisha, uwa nshita yonse, uwaibela e lyo ne fifwaikwa pa kubombako imilimo imbi iyalekanalekana mu mulimo wa nshita yonse. Painiya afwile ukuba Umwina