Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • Bushe ca Cifyalilwa Ukuyumfwa Muli Iyi Nshila?
    Ilyo Untu Watemwa Afwa
    • Ukupoose Fumo no Kufyala Uwafwa—Banyina Balaba no Bulanda

      Nangu ca kuti kale kale alikwete abana bambi, Monna mu kuswatuka alelolesha ku ntanshi ku kufyalwa kwa mwana wakwe uwali no kukonkapo. Nangu fye ni pa ntanshi ya kufyalwa, kaali kanya ako “aleyangala na ko, ukulanda na ko, no kwelenganya.”

      Imibombele ya cikakilo pa kati ka kwa nyina no mwana ashilafyalwa yali iyakosa. Atwalilila ukuti: “Rachel Anne aali kanya akalepanta ifitabo pe fumo lyandi, ukunenga ukuba uwalola ubushiku. Ncili ndebukisha ukupanta kwa kubalilapo kunono, ukupala ukululutila kwanakilila, ukwabamo ukutemwa. Inshita iili yonse iyo aselele, naleisulamo ukutemwa ukwingi. Nalimwishibe bwino nga nshi ica kuti nalishibe lintu ali mu kukalipwa, lintu alwele.”

      Monna atwalilila ubulondoloshi bwakwe ukuti: “Dokota taali na kuncetekela ukufikila cali kucelwa. Anjebele ukukanasakamana. Ndecetekela nalyumfwile lintu alefwa. Mu kupumikisha anyongotweke fye na maka. Ubushiku bwakonkelepo aali uwafwa.”

      Ica kukumanya ca kwa Monna te ca kucitika ca limo limo fye. Ukulingana na bakalemba Friedman na Gradstein, mu citabo cabo Surviving Pregnancy Loss, mupepi na banakashi milioni umo cila mwaka mu United States mweka fye balapita mu kwimita kwabulo kutunguluka. Kwena, icipendo mu kusaalala kwa calo caba icakulilako nga nshi.

      Abantu ilingi line balafilwa ukwiluka ukuti ukupoose fumo nelyo ukufyala uwafwa busanso ku mwanakashi kabili ubo ebukisha—napamo ubumi bwakwe bonse. Ku ca kumwenako, Veronica, uyo nomba uwatantalila mu myaka, ebukisha inshita apoosele amafumo kabili ukucilisha ebukisha umwana wakwe uwafyelwe uwafwa uyo uwali uwa mweo ukufikila mu mweshi walenga pabula kabili afyelwe alefina bakilogramu mutanda. Asendele wene uwafwa mu mala pa milungu iyalekelesheko ibili. Atile: “Ukufyala akanya akafwa cintu catapata kuli nyina.”

      Ukwankulako kwa aba banyina bafulunganishiwa te lyonse kumfwikishiwa, nelyo fye ni ku banakashi banabo. Umwanakashi umo uwalufishe umwana wakwe ukupitila mu kupoose fumo alembele ukuti: “Cintu nsambilile mu nshila yacilapo ukukalifya cili ca kuti ilyo ici tacilamponena, mu cituntulu nshakweteko icitontonshi pa lwa fintu abanandi bali no kushipikishako. Nali uushankulako kuli bene kabili umumbuulu nga fintu nomba ndeyumfwa ukuti abantu bali kuli ine.”

      Abalume na bakashi nabekatana ilyo baleloosha

      Impika na imbi kuli nyina uli no bulanda ili kuyumfwa kwa kuti umulume wakwe pambi te kuti omfwe ukulufya nga fintu wena omfwa. Umukashi umo acilumbulwile muli iyi nshila: “Nalifulilwe umulume wandi icine cine pali iyo nshita. Kuli wene, tapaali ifumo nakalya. Tapitile mu bulanda ubo nalepitamo. Ali uwa cililishi ku mwenso nakwete lelo te ku bulanda bwandi.”

      Uku kwankulako napamo kwa cifyalilwa ku mulume—tapita mu kuletako icikakilo ca ku mubili ne ca mu nkuntu cimo cine ico umukashi wakwe uuli ne fumo apitamo. Nangu ni fyo, na o alacula ukulufya. Kabili cili icakatama ukuti umulume no mukashi beluke ukuti baleculila pamo, nangu ca kuti ni mu nshila shapusanapusana. Balingile ukwakana ubulanda bwabo. Nga ca kuti umulume afisa bwene, umukashi kuti pambi atontonkanya ukuti tali uwakuntukilwa. E co lilileni pamo, landeni capamo, no kukumbatilana. Langisheni ukuti mulekabilana umo no munankwe nomba ukucila na pali kale lyonse. Ee, mwe balume, langisheni ukulangulukilako kwenu.

  • Bushe ca Cifyalilwa Ukuyumfwa Muli Iyi Nshila?
    Ilyo Untu Watemwa Afwa
    • Imfwa ya Kupumikisha iya Kanya—Ukulolenkana no Bulanda

      Imfwa ya mu kupumikisha iya kanya bwaba busanso bwa kubongolola. Bushiku bumo akanya akalemoneka akatuntulu, aka butuntulu busuma kafilwa ukushibuka. Ici cintu cishenekelwa nangu panono, pantu ni ani elenganya ukuti akanya akali konse nelyo umwana akafwa pa ntanshi abafyashi bakwe tabalafwa? Akanya ako kasanguka apashininda ukutemwa kwabula ukupelela ukwa kwa nyina mu kupumikisha kasanguka ica kutontapo ubulanda bwakwe ubushapelela.

      Ukuyumfwa uwa mulandu ukwingi kutendeka ukwingilila. Abafyashi kuti pambi bayumfwa abashingamwa ku mfwa, kwati nalimo cali pa mulandu wa mulekelesha umo. Balaipusha abene abati, ‘Nga twacitile shani ku kucilikila yene?’b Mu milandu imo umulume, ukwabula ishinte, pambi ukwabula ukwishiba kuti atendeka fye no kufutukisha umukashi wakwe. Lintu aciya ku ncito, akanya kaciba akomi kabili aka butuntulu busuma. Lintu ainuka, asanga ukuti kacifwila mu busanshi bwa kako! Cinshi umukashi wakwe acilacita? Ni kwi aciba pali iyo nshita? Ifi fipusho fya kucusha fifwile ukulandwapo pa kuti tafibikile ukukanshika pa cupo.

      Imibele ya mankumanya kabili iishingamonwa e yalengele ubusanso. Baibolo ilondololo kuti: “Nabwekeshepo no kumona: mwi samba lya kasuba, ukucishamo mu kubutuka te kwa mpalalubilo, kabili ukucishamo mu bulwi te kwa mpalume, na kabili ukupeelwe cilyo te kwa ba mano, nangu bucindami ku ba mucetekanya, nangu bubile ku baishiba; pantu inshita ne ca mankumanya fiponena kuli bonse bene.”—Lukala Milandu 9:11.

      Ni shani fintu bambi bengaafwa lintu ulupwa lwalufya akanya? Nyina umo uwafwilwa ayankwileko ukuti: “Cibusa umo alishile no kupyanga mu mwandi ukwabula ukumwipusha. Bambi batwipikileko ifya kulya. Bambi bayafwile fye pa kunkumbatila—ukwabula ukusosa icili conse, ukunkumbatila fye. Nshalefwaya ukulanda pali cene. Nshalefwaya ukukolobondamo libili libili mu cacitike. Nshalekabila ifipusho fya kufwailisha, kwati nalifililwe ukucita icintu cimo. Nali nyina; nga nalicitile icili conse ku kupususha akanya kandi.”

  • Bushe ca Cifyalilwa Ukuyumfwa Muli Iyi Nshila?
    Ilyo Untu Watemwa Afwa
    • Abantu baleloosha

      Caliba ca cifyalilwa ukumfwo bulanda no kulila lintu umutemwikwa afwa

      Ici cafwilishiwa mu mulandu wa kwa nyina umo, Anne, uyo uwalufishe akanya kakwe ka Rachel kuli SIDS (Sudden Infant Death Syndrome). Umulume wakwe alandilepo ukuti: “Ica kupapusha cali ca kuti atemwa Anne nelyo ine tatwalilile pa cililo. Uuli onse umbi alelila.” Kuli ici, Anne ayankwileko ukuti: “Ee, lelo nalilililako ifwe bonse babili imiku ne miku. Ndemona mu cituntulu camponeshe pa musao imilungu inono pa numa ya busanso, lintu mu kupelako nali neka kasuba kamo mu ŋanda. Nalilile kasuba konse. Lelo ndetunganya calingafwile. Naliyumfwileko bwino. Nali no kuloosha ukulufya kwa kanya kandi. Mu cituntulu nalisumina ukuti ulingile ukuleka abantu abali no bulanda ukulila. Nangu ca kuti caba kwankulako kwa cifyalilwa kuli bambi ukusoso kuti, ‘Mwilalila,’ ico mu cituntulu tacafwa.”

      Fintu Bamo Bankulako

      Ni shani fintu bamo bayankulako lintu babongololwa ku mfwa ya mutemwikwa? Ku ca kumwenako, languluka Juanita. Alishiba ifyo cumfwika ukulufya akanya. Aali napoosa amafumo imiku isano. Nomba ali ne fumo na kabili. E co lintu ubusanso bwa muli motoka bwamupatikishe ukuteekwa mu cipatala, cili icaumfwika ukuti aali uwasakamikwa. Imilungu ibili pa numa alikomenwe fumo—ukwabulo kukumanya imyeshi. Mu kwipipa pa numa Vanessa munono alifyelwe—ukufina ukucila fye panono pa makilogramu 0.9. “Nali uwacankwa icibi,” e fibukisha Juanita. “Mu kupelako nali nacifyashi!”

      Lelo insansa shakwe shali sha pa kashita akepi. Inshiku shine pa numa Vanessa alifwile. Juanita ebukisho kuti: “Nayumfwile uwabulwamo akantu nga nshi. Bunacifyashi bwandi bwalipokelwe ukufuma kuli ine. Nayumfwile uwapelebela. Cali ca kukalifya ukubwela ku ŋanda mu muputule twapekanishishe Vanessa no kulolesha utwa kufwala namushitile. Pa myeshi inono iyakonkelepo, naleelenganya ubushiku afyelwe. Nshalefwaya ukubishanya no uli onse.”

      Ukwankulako kwacishamo? Kuti pambi cabe cakosa kuli bambi ukumfwikisha, lelo abo, ukupala Juanita, abapitamo balondolola ukuti bakwete ubulanda pa kanya kabo kwati fye fintu bengaba no bulanda pa muntu uwaikeleko pa nshita yalepako. Inshita yalepa pa ntanshi umwana talafyalwa, basoso kuti, alatemwikwa ku bafyashi bakwe. Kulaba icikakilo caibela na nyina. Lintu kalya kanya kafwa, nyina ayumfwo kuti umuntu wa cine cine nalufiwa. Kabili ico e cintu bambi bakabila ukumfwikisha.

      Fintu Ubukali no Kuyumfwo wa Mulandu Fingakwambukila

      Nyina na umbi alumbulwile ukuyumfwa kwakwe lintu bamubikwilile imfwa ya mu kupumikisha iya mwana wakwe uwa myaka mutanda pa mulandu wa bulwele bwa ku mutima ubwa cifumanda. “Napitile mu kukonkana kwa kwankulako—ukutalalila, ukukanasumina, ukuyumfwo wa mulandu, no bukali ukulola ku mulume wandi na dokota pa kukanailuka ifyo imibele yakwe yali iyakakala.”

  • Bushe ca Cifyalilwa Ukuyumfwa Muli Iyi Nshila?
    Ilyo Untu Watemwa Afwa
    • Imibombele ya kumfwo bulanda iyaleepa iya banyina abengi yafwilisha incenshi ishingi shisosa, ukuti ukulufya kwa mwana kuletako umucene ubelelela mu bumi bwa bafyashi, ukucilisha kuli nyina.

Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
Isaleni
Isuleni
  • Cibemba
  • Peleniko Bambi
  • Ifyo Mwingasala
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Ifya Kubomfya
  • Amafunde Yesu
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Isuleni
Peleniko Bambi