Ilyo Umuntu Wenu Afwa

Pa 17 July, mu 2007, pali Cibili ne nshita ya 19:00hrs, indeke yalishelele ukufuma mu musebo ilyo yalesensela pa cibansa ca ndeke icikalamba sana mu Brazil, icabela mu musumba wa São Paulo. Indeke yalalenye umusebo uukalamba no kuyapunka umo basungila ifipe. Abantu 200 balifwile muli ubu busanso.

ABANTU batila ubu busanso bwa ndeke e busanso bwabipisha ubwacitikapo mu Brazil, kabili abafwililwe tabakalabe icacitike. Ba Claudete balifwililwe muli ubu busanso. Baletamba TV ilyo baumfwile ukuti kuli ubusanso bwa ndeke. Renato, umwana wabo umulumendo ali muli ilya ndeke. Akwete fye imyaka 26 kabili ali no kuupa mu October. Ba Claudete umutima tawaikele, batumine umwana wabo foni, lelo tayaswike. Baponene pa nshi no kulila sana ukwabula ukutalala.

Nkobekela wa kwa Antje afwile mu busanso bwa pa musebo mu January 1986. Ilyo Antje aumfwile ukuti nkobekela wakwe nafwa, alifulunganishiwe. Antje atile: “Pa kubala nshasumine. Namwene kwati ndelota fye iciloto icibi no kuti nalabuuka no kusanga, taficitike. Nalitutwime kabili mu mala mwalikalipe kwati nalimo kwali uwanguminemo.” Antje ali fye uwa bulanda kabili uwa nkumbabulili pa myaka itatu. Nangu ca kutila apo bulya busanso bwacitikiile palipita imyaka 20, alatutuma nga aibukisha ifyacitike.

Abantu balafilwa ukulondolola ifyo baleumfwa umuntu wabo nga afwa ukwabula ukwenekela. Balafilwa ukusumina, balaba aba nkumbabulili, balafulunganishiwa, no kumfwa sana ububi. Lelo na lintu mwishibe ukuti umuntu wenu ali no kufwa, nga filya ciba nga alilwala pa nshita ntali, na lyo line kulaba ukumfwa ubulanda. Takuba uuipekanya ukufwilwa. Banyina ba ba Nanci bafwile mu 2002 pa numa ya kulwala pa nshita ntali. Lelo ilyo banyina ba ba Nanci bafwile, baNanci baikele panshi mu cipatala ninshi nabafilwa ukusumina icicitike. Bamwene fye ukuti tapali ne co bafwile ukwikalila pa calo. Palipita imyaka isano ukutula apo abafyashi babo bafwila, lelo bacili balalila nga batontonkanya pali banyina.

“Abantu tabaleka ukumfwa ububi nga bafwilwa, babelesha fye.” E fyasosele Holly G. Prigerson, uwasambilila ifyo abantu batontonkanya. Nga ca kuti umuntu wenu afwa ilyo mushileenekela, nelyo ilyo mwishibe ukuti ali no kufwa, kuti mwaipusha amuti, ‘Bushe caliba fye bwino ukulila? Bushe cinshi cingantalalikako umutima umuntu wandi nga afwa? Bushe nkamumonapo na kabili?’ Icipande cakonkapo cala-asuka ifi fipusho e lyo na fimbi ifyo mwingakwata.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 3]

EVERTON DE FREITAS/AFP/Getty Images

‘Baimine bonse abana [ba kwa Yakobo] abaume na banakashi ku kumusansamusha; lelo akene ukusansamuka, atile, Pantu nkatentemukila ku Mbo ndelilo mwana wandi. E fyo wishi alemulila.’—UKUTENDEKA 37:35.

YAKOBO uwaliko kale sana aali no bulanda nga nshi ilyo umwana wakwe afwile. Alemona kwati akulalosha fye mpaka na o akafwe. Nga filya cali kuli Yakobo, na imwe nga mwafwilwa kuti mwaba sana no bulanda ica kuti mwalamona fye kwati ubulanda tabwakapwe. Bushe umuntu nga aba no bulanda ubukalamba nge fi, ninshi tacetekela Lesa? Awe!

Baibolo itila, Yakobo ali ne citetekelo. Baibolo yasosa ukuti Yakobo na shikulu wakwe Abrahamu, e lyo na wishi Isaki bali ne citetekelo cakosa. (AbaHebere 11:8, 9, 13) E calengele ukuti inshita imo Yakobo ashashale na malaika ubushiku bonse pa kuti Lesa amupaale ukupitila muli ulya malaika! (Ukutendeka 32:24-30) Kanshi ici catulanga ukuti Yakobo ali kapepa wa kwa Yehova uwakosa. Cinshi twingasambililako ku bulanda bwa kwa Yakobo? Ca kutila, no muntu uwatetekela sana Lesa kuti aba no bulanda ilyo afwilwa. Umuntu fye onse alaba no bulanda umuntu atemwa nga afwa.

Ciba Shani ku Bali no Bulanda?

Abantu bacita ifyapusanapusana nga bali no bulanda, lelo ilingi abali no bulanda balomfwa sana ububi. Natulande pa fyo cali kuli Leonardo, uwali ne myaka 14 ilyo bawishi bafwile mu kupumikisha ku bulwele bwa ku mutima na kuli bapwapwa. Leonardo takabale alaba ifyo aumfwile ilyo banyina mwaice bamwebele ukuti bawishi bafwa. Pa kubala tasumine ukuti nabafwa. Na lintu amwene icitumbi ca bawishi ubushiku bwa kushiika, tasumine ukuti nabafwa. Pa myeshi mutanda, Leonardo alefilwa ukulila. Ilingi line alelolela ukuti bawishi balabwela ukufuma ku ncito. Palipitile umwaka pa kuti ashininkishe ukuti bawishi balifwa. Ilyo asumine ukuti balifwa, ali sana uwa nkumbabulili. Ne fintu fye pamo nga ukuba eka ilyo abwelela ku ng’anda, fyalemwibukisha ukuti cine cine bawishi balifwa. Kanshi nga abwelela ku ng’anda, aleloosha sana pantu alefuluka icibi bawishi.

Ifyacitikile Leonardo filanga ukuti ubulanda limo bulakula sana. Icawama ca kutila mu kupita kwa nshita ubulanda bulaya bulecepa. Lelo kuti papita inshita iikulu pa kuti ubulanda bupwe nga filya fine papita inshita iikalamba pa kutila icilonda icikalamba cipole. Pa kuti umuntu aleke ukuloosha, kuti papita imyeshi nelyo imyaka inono nangu fye imyaka iingi. Lelo bulya ubukali ubumfwika pa kubala, bulaya bulecepa mu kupita kwa nshita, ne mikalile ilaya ilebelela.

Lelo kwena, ukulosha kulaafwa umuntu ukushipikisha nga afwilwa e lyo kabili kulamwafwa no kwishiba ifyo engalaikala pa numa ya mfwa ya muntu atemwa. Umuntu nga afwa alasha icipunda. Tufwile ukubelesha ukulaikala ukwabula umutemwikwa wesu. Ukuloosha kulalenga icikonko ukucepako. Lelo te bonse abaloosha mu nshila imo ine. Icishinka ca kutila, nga tamuleloosha, icikonko tacipwa no kulwala kuti mwalwala.