Twaya Muli Bumishonari

Mu 1958 twaebele aba pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova ukuti twalefwaya ukuyasangwa ku kulongana kukalamba ukwali no kuya abantu ukufuma mu fyalo fyalekanalekana ukwali no mutwe wa kuti, “Divine Will” (Ubufwayo bwa kwa Lesa). Uku kulongana kwabelele mu musumba wa New York City. Aba ku maofesi balyaswike, lelo pa kwasuka, batupeele fye amaformu ya kulembeseshapo ukusangwa ku sukulu lya Gileadi ilya kusambilisha abo batuma muli bumishonari ilibela ku United States. Apo bonse babili twalicilile imyaka 30, twalemona kwati natucila pa myaka abalingile ukuya ku sukulu lya Gileadi bafwile ukukwata. Lelo nangu cali ifyo, twalitumine amaformu kabili balitwitile ku sukulu lya Gileadi mu kalasi lyalenga 32. Ilyo twafikile fye pa kati ka masambililo, batutumine ukuyabomba umulimo wa bumishonari ku India! Kwena pa kubala twali no mwenso kabili twalisakamikwe, lelo twalefwaya ukucita icalungama, e ico twalisumiine kabili mu nsansa twaile uko batutumine.

Twaninine ingalaba, kabili bushiku bumo ulucelocelo mu 1959 twafikile mu Bombay umusumba uwitwa nomba ati Mumbai. Abantu abengi nga nshi ababomba incito sha bucibombebombe balele fye pa lwalala palya pene apafikila ingalaba. Twaumfwile ne cena cimbi cimbi. Ilyo akasuba katulile, e lyo twaishibe ukuti cine cine kuno kuntu kwalikaba nga nshi. Tatwatalile atumfwapo ukukaba kwa musango ulya! Ba Lynton Dower na bena mwabo ba Jenny, abali bamishonari kulya kwine, e batupokelele ilyo twafikile. Aba bantu twalebomba nabo bupainiya ilyo twali mu Ballarat. Batutwele ku maofesi ya Nte sha kwa Yehova ayetwa ati Bethel aya mu India. Iyi ng’anda yali fye iinono sana kabili yabelele mupepi na ku matuuka ya mu musumba. Twaleikala capamo na bambi 6 bakabomba ba kuitemenwa muli iyo ine ng’anda iyali Bethel. Munyinefwe Edwin Skinner, uwabombele umulimo wa bumishonari mu India ukutula mu 1926, atukoseleshe ukuti ilyo tushilaya uko batutumine mu kubombela tufwile ukushita ifyola ifikalamba ifingasenda ifintu ifingi nga nshi. Ifi fyola fyali ifisuma, pantu nga ca kuti umuntu ali pa bulendo kuti asendelamo ifintu fyalekanalekana. E fyola abena India abengi balesenda ilyo bali pa bulendo mu mashitima kabili na ifwe bene fyalitubombeele umulimo uukalamba ilyo twatendeke ukwendauka.

Pa numa ya kwenda inshiku shibili mwi shitima, twafikile uko twali no kulabombela mu musumba wa Tiruchchirappalli, (pali nomba bawita ati Tamil Nadu) umusumba uwabela ku kapinda ka ku kulyo aka musumba wa Madras. Twatendeke ukubombela pamo na bapainiya baibela batatu abena India, abaleshimikila icebo ca kwa Lesa ku bantu 250,000 aba kuli ilya ncende. Imikalile yali fye ya bupiina. Inshita imo indalama twakwete tayafikile na ku madola 4 aya ku Amerika (nelyo K17,000). Nomba ilyo shilya ndalama shapwile, Yehova tatulekeleshe iyo. Twalikongweleko indalama ku muntu umo uwalesambilila Baibolo kabili twashibomfeshe ukusonkela ing’anda ya kulonganinamo. Bushiku bumo ilyo tatwakwete ifya kulya, umwina mupalamano umo uwa luse atupeele umuto watikama uo apangile ku mwakwe. Ulya muto waliweme nga nshi, lelo mwali impilipili sha sotambe ica kutila wandetele umuntekunteku!

Mwi Bala

Nangula abantu bamo bamo abali mu Tiruchchirappalli balishibe ukulanda iciNgeleshi, abengi balelanda iciTamil. E ico, twalibombeshe ukusambililako amashiwi ayayanguka aya lulya lulimi pa kuti tuleshimikilako abantu balelanda ulu lulimi. Ico calengele abantu ba kuli ilya ncende ukutucindika.

Twaleumfwa bwino sana ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda. Abena India balikwata icifyalilwa ca kupokelela abeni, kabili abengi baletupokelela no kutwingisha mu mayanda yabo kabili baletupeela utwa kulya no twa kunwa. Twaletasha sana nga batupokelela bwino pantu ilingi line kwalekaba sana ukufika na ku madigiri 40. Ilyo tatulalanda ico tukonkele, twalebala twaipusha umutende wa bonse abali pa ng’anda. Abo twalesanga pa mayanda ilingi line baleipusha ine no mukashi wandi ati: “Bushe ni ku calo nshi mwafuma? Bushe mwalikwata abana? Nga cinshi mushakwatila abana?” Nga baumfwa fye ukuti tatwakwata bana, abengi baletila kuti batulangako abaishiba umuti! Nangu cibe fyo, ukulanshanya kwesu kwalelenga ukuti tuilondolole no kulanda na bantu pa fyo umulimo wesu uwa kusambilisha abantu Baibolo wacindama.

Abengi abo twaleshimikilako, ba mu mipepele ya buHindu. Uku kupepa kwalipusana sana no kupepa kwa Bena Kristu. Mu nshita ya kulakansanina pa fisambilisho fyabo ifyayafya ukulondolola kabili ifyayafya no kumfwa, twalebashimikila fye imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa kabili abengi baleumfwa. Mu myeshi fye 6, abantu mupepi na 20 batendeke ukusangwa ku kulongana ukwalebela pa ng’anda yesu iya bamishonari. Umo pa balesangwako ali ni injiniya wa fya kushila amapulani ya misebo, ifikuulwa e lyo na fimbi ifyalekanalekana, uwe shina lya Nallathambi. Mu kuya kwa nshita, uyu injiniya pamo no mwana wakwe, Vijayalayan, balyafwilishe abantu mupepi na 50 ukuba ababomfi ba kwa Yehova. Vijayalayan inshita imo alibombeleko na pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova aya mu India.

Twatendeka Umulimo wa Kwenda

Tatwakumenye ne myeshi 6 mu India, e lyo banjebele ukuba kangalila wa citungu uwa kubalilapo muli cilya calo. Uyu wali mulimo wa kwendauka mu calo conse ica India, ukulapekanya amabungano e lyo no kulabomba na bantu abalanda indimi 9 ishalekanalekana. Ala mwandini wali mulimo wakosa nga nshi. Twalongele ifya kufwala ne fipe ifya kubomfya pa myeshi 6 mu matalanka yatatu na mu fyola fikalamba ifyo twalebomfya sana, no kutendeka ubulendo ne shitima ukufuma mu musumba wa Madras (nomba witwa ati Chennai). Cila nshita twaleba pa musebo pantu icitungu twalebombelamo cali amakilomita 6,500 nga kupwisha ukushinguluka conse. Bushiku bumo pa Mulungu, twapwishishe ibungano lyabelele mu musumba wabela ku kapinda ka ku kulyo uwa Bangalore. Umulungu wakonkelepo twaile mu kubombela ku kapinda ka ku kuso ku Darjeeling iyabela mu mpili sha Himalaya ukwabelele ibungano na limbi. Pa kuya ku Darjeeling twaleenda amakilomita 2,700, e lyo no kunina amashitima yapusanapusana yasano.

Ilyo twatendeke fye umulimo wa kwenda, twaletemwa sana ukutambisha abantu filimu wa The New World Society in Action. Iyi filimu yalengele abengi ukwishiba bwino ifyo ukuteyanya kwa kwa Yehova pano isonde kutungululwa. Ilingi line abantu abengi baletambako iyi filimu. Inshita imo twatambishe filimu ku bantu ababungene mu mbali ya musebo. Ilyo baletamba ulya filimu, ikumbi lya mfula lyalifiishishe kabili twalitinine. Inshita imo ilyo naeseshe ukushimya filimu ninshi tailapwa, ibumba limo lyalifulilwe sana, e ico pali ubu bushiku pena nalekelefye filimu ukutwalilila, lelo natinike fye ibatani ililenga ifikope ukulapita bwangu. Awe mukwai na filimu yasukile yapwa no kupwa ukwabula no kuputukisha pa kati kabili ilya ine nshita ne mfula yatendeke no kuloka.

Imyaka yakonkelepo, ine na Melody twalyendawike mu ncende ishingi mu India. Ilyo twaleendauka muli shilya ncende, cali kwati twaleenda ukufuma mu calo cimo no kuya ku cibiye, pa mulandu wa kuti incende iili yonse yalikwete ifya kulya fyaibela, imifwalile imbi, ululimi lumbi, e lyo ne mimonekele ya ncende yaleibela. Cine cine ifyo Yehova abumba fisuma nga nshi kabili fyaba mu misango yalekanalekana! Ici cishinka, pantu na kuba mu India mwaba ne nama mpanga isha misango misango. Inshita imo ilyo twali mu mpanga ya calo ca Nepal, twamwene inama iikalamba iyo beta ati tiger iyapala imbwili lelo yena yakwata ifisemba. Ala mwandini iyi nama ilamoneka bwino. Ukuimona fye kwalengele ukuti isubilo lyesu ilya kwikala mu Paradaise likose sana, pantu ilya nshita abantu bakekala mutende mutende pamo ne nama.

Ukwafwilisha aba Bwananyina Ukukonka Ifyo Ukuteyanya Kufwaya

Muli shilya nshiku sha kubangilila, aba bwananyina ba mu India balekabila ukubafwa pa kuti balekonka bwino bwino ifyo ukuteyanya kwa kwa Yehova kufwaya. Mu filonganino fimo, pa kulongana, bamunyina baleikala beka ku lubali lumo, e lyo na bankashi na bo beka ku lubali lumbi. Ilingi line baletendeka ukulongana ninshi inshita ya kutendeka naipita kale. Ku ncende imo kwena, balelisha ne nyenjele iikalamba ukwishibisha bakasabankanya ba Bufumu ukuti inshita ya kulongana yakumana. Mu fifulo fimbi na mo, bakasabankanya baleisa fye umo umo, pantu balemona fye apo akasuba kafika, ninshi baishiba ukuti nomba inshita ya kulongana yafika. Amabungano e lyo no kutandala kwa bakangalila ba miputule kwaleba fye kwa limo limo. Bamunyina balefwaisha ukucita icalungama, lelo balekabila ukusambilishiwa.

Mu 1959, ukuteyanya kwa kwa Yehova kwapekenye Isukulu lya Butumikishi bwa Bufumu. Iyi programu ya kukansha, yali fye mwi sonde lyonse, kabili yayafwilishe bakangalila ba miputule, bapainiya baibela, bamishonari, e lyo na baeluda ba mu filonganino pa kuti balebomba imilimo yabo bwino bwino nga fintu yalembwa mu Malembo. Ilyo isukulu lyatendeke mu India mu December 1961, nine nali kafundisha. Awe panono panono, baeluda batendeke ukulasambilishako na ba mu filonganino fyonse mu India, kabili ifilonganino bwangu bwangu fyatendeke ukulunduluka. Ilyo bamunyina basambilile icalungama, umupashi wa kwa Lesa walibafwile ukulacita filya fine basambilile.

Ukulongana kukalamba na ko kwalekoselesha no kwikatanya sana aba bwananyina. Ibungano ilishakalabwe pa mabungano yonse, lyaliko mu 1963 mu musumba wa New Delhi, ilyakwete umutwe waleti “Everlasting Good News,” (Imbila Nsuma ya Muyayaya) ukwaishile abantu bafumine mu fyalo ifingi. Inte sha kwa Yehova aba mu India baendele intamfu ishalepa nga nshi ukufuma mu ncende shonse isha calo pa kuti fye basangwe kuli uku kulongana, kabili abengi babomfeshe indalama shonse isho bakwete pa kuti basangweko. Kuli baNte abena India uyu wali e muku wa kubalilapo ukukumana no kulonganina capamo na ba bwananyina abengi abafumine mu fyalo 27, abali 583.

Mu 1961, ine na Melody batwitile ku maofesi ya Nte sha kwa Yehova ayali ku Bombay, kabili mu kuya kwa nshita naishileba na muli Komiti wa Musambo. Balimpeele imilimo na imbi. Pa myaka iingi nalebomba umulimo wa bukangalila uwa kutandalila amaofesi ya Nte sha kwa Yehova mu fyalo ifingi ifya mu Asia e lyo na ku Middle East. Apantu umulimo wa kushimikila walibindilwe muli ifi fyalo ifingi, bakasabankanya abaleikala muli ifi fyalo, balekabila ukuba “abacenjela nge nsoka lelo aba kaele nge nkunda.”—Mateo 10:16.

Ifyo Umulimo Walundulwike ne fyo Ifintu Fyayalwike

Ilyo twafikile fye mu India mu 1959, kwali fye bakasabankanya 1,514 abaleshimikila lyonse muli cilya calo. Nomba ino nshita impendwa yalikula ukucila pali 24,000. Pa kuti tusakamane bakasabankanya abaleya balefula, twakukiile mu maofesi ayapya imiku ibili ayo twakuulile mu musumba wa Bombay. Lyene mu March 2002, bonse ababomba pa Bethel, bakukiile ku maofesi yapya ayo bakuulile mupepi no musumba wa Bangalore, ku kapinda ka ku kulyo aka India. Ababombela pali aya maofesi yapya nomba baba 240 kabili bamo bapilibula impapulo sha cebo ca kwa Lesa mu ndimi 20.

Nangu ca kuti ine na Melody twalefwaisha ukukuukila ku Bangalore, twatendeke ukulwalilila, kabili ici cine e calengele ukuti tubwelelemo ku Australia mu 1999.

Ba Hadyn na ba Melody mu 1942

[Icikope pe bula 16]