Ifya Kuicingilila

Apo ifyalo ifingi fyalishiba ukuti icikuko ca cifine kuti caisa inshita iili yonse, fyalipekanya ifya kucincintila icikuko nga caisa. Inga imwe, finshi mwingacita pa kuicingilila? Lekeni tulande pa nshila shitatu isho mwingakonka nga mulefwaya ukuicingilila:

Kosheni amaka umubili wakwata: Lekeni aba mu lupwa lwenu balekumanisha ukulaala ama-awala yafwaikwa no kulya ifya kulya ifingaafwa umubili wabo ukulwisha utushishi. Mufwile cila bushiku ukulalya sana ifisabo no musalu, ne fya kulya pamo nga amataba, amale, ingano na fimbipo, e lyo ne fishakwata sana amafuta, ifilenga umubili ukwate ififwaikwa pa kuti ulelwisha amalwele.

Mwileka utushishi ukusanda: Mulesunga amakaunta na matebulo aya busaka cila bushiku. Mulesamfya ifipe na fyonse ifyo mubomfya pa kuliilako lyonse ilyo mwafibomfya, kabili mulewasha amalangeti na fyonse ifyo mubomfya pa kufimbana. Mulebomfya umuti wa kuwamishako kuli fyonse ifyo abantu bekatako, pamo nga: ku fya kwiswilako ifibi, ku mafoni, na ku marimoti kontro. Lekeni umwela ulepita mu ng’anda, nga cingacitika.

Beni no busaka: Mulesamba bwino bwino ku minwe ukubomfya sopo nelyo imiti imbi iya kuwamya ku minwe. (Ukushingaba amenshi, sendeni akabotolo ka muti wa kusuba ku minwe nga kuti mwakumanisha.) Mwilabomfya itaulo limo line ukukumwinako iminwe nelyo ukukumuna ku menso, te mulandu mwikala ing’anda imo.

Mwilaikata mu menso, mu mona, nelyo mu kanwa nga ca kuti tamusambile ku minwe. Nga kuti mwakumanisha, mulebomfya utupepala twa kufimba pa kanwa ilyo mulekoola nelyo ilyo mulefyona kabili ilyo line fye tupooseni. Mwilabomfya ifipe fya bambi ifingalenga utushishi ukumwambukila, pamo nga amafoni. Sambilisheni bwino bwino abana ukukonka ifi twalandapo. Ukucita ifi kusuma inshita fye iili yonse lelo maka maka ilyo kwapona icikuko ca cifine.

Langulukileniko Bambi

Nga mwalwala icifine kuti mwa-ambukishako bambi na lintu ifishibilo fya cifine tafilamoneka kabili kuti mwatwalilila ukwambukishako bambi ukufika na ku bushiku bwalenga 5 pa numa ya kulwala. Ifishibilo fyalipalana na ku cifine caseeka lelo ni co fyena fyalicilapo ubukali. Pali ifi fishibilo paba ukukaba umubili, ukukalipwa umutwe, ukumfwa ukunaka sana, ukukoola, no kumfwa umubili ubukali. Ifishibilo fya cifine icikonkoloka fye e lyo ne fya bulwele bwa mu mala—pamo nga umuselu, ukuluka, no kupolomya—fyaseeka sana ku bana ukucila ku bakalamba. Nga namukwata ifi fishibilo, kuti cawama mwaikala pa ng’anda pa kutila tamwambukisheko bambi.

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 12, 13]

INSHILA 6 ISHA KUCINGILILAMO ICIFINE

1. Mulefimba pa kanwa ilyo mulekoola

2. Mulesamba ku minwe

3. Lekeni mu ng’anda mulepita umwela

4. Mulefisunga ifya busaka

5. Nga mwalwala, ikaleni pa ng’anda

6. Mwilaposha iciposheposhe