Ukukosha Isubilo Lyenu Ilya Paradaise

15. Cinshi Mose ashafishishe abena Israele mu Calo Calaiwe, lelo cinshi amwene?

¹⁵ Tontonkanyeni pa cintu na cimbi icitulanga ukuti Paradaise akabako. Pa numa ya kululumba kwa bena Israele mu matololo pa myaka 40, Mose abafishishe ku Malungu ya Moabu, ku kabanga ka Mumana wa Yordani. Pa mulandu wa kulufyanya kwa kwa Mose, Yehova atile taali na kutungulula abena Israele bushilya bwa Yordani. (Impendwa 20:7-12; 27:12, 13) Mose apapete kuli Lesa ukuti: “Lekeni mpite no kumona icalo cisuma icili bushilya bwa Yordani.” Nangu line taali na kwingilamo, lintu aninine pa Lupili lwa Pisga no kumona imbali shalekanalekana isha calo, Mose afwile alimwene ukuti cali ‘calo cisuma.’ Bushe kuti mwatila cilya calo cali shani?—Amalango 3:25-27.

16, 17. (a) Bushe Icalo Calaiwe ica ku kale capusana shani na filya caba pali nomba? (b) Cinshi twingasuminina ukuti Icalo Calaiwe, cali nga paradaise ku kale?

¹⁶ Nga mwatontonkanya pa fyo cilya calo caba pali lelo, kuti mwatila cali ca cilaka kabili ica mucanga, ica fiswebebe fya mabwe, kabili icakaba nga nshi. Lelo, kuli umulandu twingasuminina ukuti cilya calo te fyo cali mu nshiku sha mu Baibolo. Mu lupapulo lwa Scientific American, Dr. Walter C. Lowdermilk, uwasoma ifya menshi no mushili alondolwele ukuti impanga ya muli cilya calo “yaonaulwa ku muntu pa makana ya myaka ayengi.” Alembele ukuti: “Abantunse e balenga ukuti impanga yalimo imiti yafumba ibe nge ‘ciswebebe,’ tayaonaika fye iine iyo.” Na kuba, ifishinka asangile mu kusoma kwakwe filanga ukuti “kale, cilya calo cali ni paradaise wayemba.” E co abantunse kanshi e baonaula icalo icali kale “paradaise wayemba.”a

¹⁷ Nga mwatontonkanya pa fyo mubelenga mu Baibolo, kuti mwatila ca mano ukusondwelela ukuti Icalo Calaiwe cali nga paradaise. Ibukisheni ico Yehova aebele abantu ukupitila muli Mose, atile: “Icalo ico muleabukilako ku kucikwata calo ca mpili ne nika, icinwa amenshi umwabele mfula ya mu muulu; calo ico Yehova Lesa wenu ayangwa.”—Amalango 11:8-12.

18. Bushe Esaya 35:2 afwile alengele abena Israele basendelwe bunkole ukutontonkanya shani pa fyali no kuba Icalo Calaiwe?

¹⁸ Icalo Calaiwe cali icayemba kabili icitwale fisabo, ica kuti ukulumbula fye amashina ya fifulo fimo kwalelenga no muntu atendeka ukutontonkanya pa mimonekele yapala paradaise. Tulamone co mu kusesema kwa muli Esaya icipandwa 35, ukwafikilishiwe pa kubala lintu abena Israele babwelele ukufuma ku Babele. Esaya asobele ukuti: “Ukupuuka fipuuke no kwanga, kubeko ukwanga no kwaula; ubukata bwa Lebanone bwapeelwa kuli fyene, no kupulama kwa Karmele na Sharone, e fyo fyene fyalamono bukata bwa kwa Yehova, bucisamo bwa kwa Lesa wesu!” (Esaya 35:2) Ukumfwa fye Lebanone, Karmele, na Sharone kufwile kwalengele abena Israele ukutontonkanya pa mpanga yayemba kabili iisuma nga nshi.

19, 20. (a) Londololeni ifyali Sharone wa pa kale. (b) Cinshi cimo icingakosha isubilo lyesu ilya Paradise?

¹⁹ Tontonkanyeni pali Sharone, ilungu lyali mupepi na bemba pa kati ka mpili sha Samaria na Bemba Mukalamba, nelyo Bemba wa Mediterranean. (Moneni icikope pe bula 10.) Lyali ilyayemba kabili ilyaletwale fisabo. Pa mulandu wa kuti imfula yaleloka bwino, mwali umulemfwe uwingi, lelo kwali ne mitengo ya mioke lwa ku kapinda ka ku kuso. (1 Imilandu 27:29; Ulwimbo lwa Nyimbo 2:1, NW utulembo twa pe samba; Esaya 65:10) Kanshi Esaya 35:2 alesobela ukubweshiwa kwa bantu no kwa calo icikapuuka no kuyemba, icikaba nga paradaise. Kulya kusesema na kabili kwalesobela paradaise wayemba uwa ku mupashi, nga filya Paulo na o aishilemona mu cimonwa ku myaka ya ku ntanshi. Na pa kulekelesha, uku kusesema pamo no kusesema kumbi, kulakosha isubilo lyesu ilya paradaise wa pe sonde umukekala abantunse.