Ifyo Inyimbo Shacindeme ku Bena Israele

Ukulanda amashiwi yaba mu lwimbo ilingi line kulalenga umuntu ukwibukisha ne ciunda cisuma ica lwimbo lwine. Muli Baibolo mwaliba amashiwi ya nyimbo ishalekanalekana, lelo ica bulanda ca kuti, ukufika no bwa lelo tapaba uwaishiba ifyo baleimba ishi inyimbo. Ishi nyimbo shifwile shaleumfwika bwino sana kabili shalefika abantu pa mutima. Ifi amashiwi yalembwa bwino mwi buuku lya Amalumbo, cilanga ukuti ishi nyimbo shaleumfwika bwino sana.

Lelo kwena, Baibolo tayalandapo sana pa filimba balebomfya pa kulisha ishi nyimbo. (Belengeni mu kabokoshi kaleti “Ifilimba Ifyo Abantu Balembwa mu Baibolo Balebomfya.”) Baibolo tayalandapo na pa musango wa cilimba ico Davidi alelisha pa kwimba. Nomba ico twaishiba ca kutila abena Israele balipangileko ifilimba ifyalekanalekana pamo nga nsango iishaseekele sana iyo balepangila ku mbao.—2 Imilandu 9:11; Amose 6:5.

Na lyo line kwaliba icintu cimo ico twashininkisha. AbaHebere, balicindamike sana inyimbo, maka maka ilyo balepepa Lesa. Baleimba inyimbo pa kubika umuntu pa Bufumu, pa kusefya imitebeto ya mapepo, na lintu kuli nkondo. Inyimbo baleshimba na pe sano lya mfumu, pa menga, na lintu balupwa balesangalala capamo, kabili shalelenga imitebeto ikalamba pamo nga ukulobolola imyangashi ne ng’ano ukuwama nga nshi. Nomba ica bulanda ca kuti abantu baleimba inyimbo na lintu balecita ifyabipa. Pa nshita shimbi na sho baleimba inyimbo ku kusansamusha abafwililwe.

Mu Israele, baleimba inyimbo na lintu balecita ifintu fimbi. Abena Israele baishibe ukuti inyimbo shalelenga bakasesema ukutontonkanya sana no kulenga ukuti bapokelele ubusesemo ukufuma kuli Lesa. Ilyo fye balishishe icilimba ca nsale, Elisha atendeke ukumfwa ifyo Yehova alemweba. (2 Ishamfumu 3:15) Limo balelisha inyimbo nga ca kuti baleishibisha abantu pa mitebeto yalecitika mu mwaka. Pa kutendeka kwa mweshi na pa kubilisha ukutendeka kwa mitebeto, balelisha amapenga ya silfere yabili. Pa bushiku bwa Buntungwa, balelisha intandala iyalelangilila ukuti abasha nomba balubuka no kuti abapoka impanga na mayanda ku bantu ababakwatila inkongole balingile ukubabwesesha. Abapiina bafwile baleumfwa bwino sana nga baumfwa inyimbo shalila ishalelangilila ukuti balalubuka nelyo ukubabwesesha ifyo babapokele!—Ubwina Lebi 25:9; Impendwa 10:10.

Abena Israele bamo bafwile balishibe sana ukulisha ifilimba nelyo ukwimba. Na kuba, pe libwe limo ilya bena Asiria apo balemba ifyacitike kale sana paba amashiwi ya kutila, Imfumu Sankeribu yalombele Imfumu Hisekia ukuti baitumineko abaume na banakashi abaishiba sana ukulisha ifilimba. Cimoneka kwati abena Israele e baishibishe ukwimba. Nomba Davidi ena alicililepo pali aba bonse.

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 28]

Ifilimba Ifyo Abantu Balembwa mu Baibolo Balebomfya

Kale kwali ifilimba fya nsale ifyapusanapusana. Kwali ipango, insango, e lyo ne cilimba ca nsale ikumi. (Amalumbo 92:3) Balelishisha ifi filimba mu ciunda ca pa muulu ico baleita nalimo ati Alamote, e lyo na mu ciunda ca pa nshi ico baleita ati Sheminiti. (1 Imilandu 15:20, 21) Pa filimba fya kupuutamo umwela, pali umutoolilo, icimpeeta, intandala, e lyo ne penga, kabili ifi filimba ‘fyalelila sana.’ (2 Imilandu 7:6; 1 Samwele 10:5; Amalumbo 150:3 4) Ilyo kwali ukupeela itempele kuli Lesa, abalelisha amapenga na baleimba ‘baimbiile pamo.’ (2 Imilandu 5:12, 13) Aya mashiwi yalola mu kuti bonse baleimba bwino sana kabili tabalepanga icileya. Pa kwimba balebomfya no tuoma, malangu, ne “filimba fya misango yonse ifyapangwa ku mbao sha mukupri.” E lyo kwali na malimba, e kutila utuoma utunono utwalelenga ulwimbo ukumfwika bwino, kabili kwali ne ng’oma ishikalamba isho baleita ati “amalimba ayalilisha.”—2 Samwele 6:5; Amalumbo 150:5.

[Ifikope]

Pa muulu: Icikope cafumine ku Arch of Titus, mu Roma, ku Italy, icilangilila amapenga ayo basendele mwi tempele lyali mu Yerusalemu mu 70 C.E. Amakobili ya mu ma 130 C.E., apaba ifilimba ifyo abaYuda balelisha

[Abatusuminishe]

Coins: © 2007 by David Hendin. All rights reserved.