“Wilafishinshimuna”

Limo, ukupika sulupu ku mendela ya calo uba musango waseeka uwakulangilamo ukuti umuntu alitemwa icalo cakwe. Lelo pa mendela ilingi line palaba ifikope fya fya mu muulu, ifili nga intanda, pamo ne fya mu calo. Lesa alandile ifyo amona ukushinshimuna ifya musango yo ilyo aebele abantu bakwe ati: “Wilacita cabaswa, icipasho ca cintu conse ca mu muulu ku muulu, nangu ca mu calo pa nshi, nangu ca mu menshi mwi samba lya calo: wilafishinshimuna, nangu kufibombela; pantu ne Yehova Lesa obe ndi Lesa wa kalumwa.”—Ukufuma 20:4, 5.

Bushe ukupika sulupu ku mendela nelyo ukukontamina imendela ya Calo kuti kwaba kutobe funde lya kwa Yehova Lesa ilya kuti tufwile ukupepa fye wena eka? Ca cine ukuti abena Israele ku kale balikwete “ifishibilo,” nelyo ilamfya, ifyalelanga ukufwile ukulongana icakaniko ca mikowa itatu ilyo bali mu matololo. (Impendwa 2:1, 2) Pa mashiwi ya ciHebere ayalanda pali filya fishibilo, icitabo ca Cyclopedia ica kwa McClintock na Strong cilanda ati: “Kwena tapaba ishiwi nangu limo ilyalola mulya ifwe tumfwila ishiwi lya ‘ilamfya,’ icapala imendela.” Na kabili, amalamfya ya mu Israele tayalemonwa nge fyashila, takwali no kusefya nangu fye kumo ukwakumine fyene. Fyalebomfiwa fye nge fishibilo, ifya kulanga abantu uko bafwile ukubungana.

Bakerubi bapikulwa abali mu ca kwikalamo na mwi tempele lya kwa Solomone, umulimo ukalamba babeleleko wa kwimininako fye bakerubi ba ku muulu. (Ukufuma 25:18; 26:1, 31, 33; 1 Ishamfumu 6:23, 28, 29; AbaHebere 9:23, 24) Ico twingeshibilako ukuti balya bakerubi bapikulwa tabalepepwa ca kuti abantu mu cinkumbawile tabaishibe no kuti kwaliba na balya bakerubi, kabili na bamalaika abene tabafwile ukupepwa.—Abena Kolose 2:18; Ukusokolola 19:10; 22:8, 9.

Tontonkanyeni na pa nsoka ya mukuba iyo kasesema Mose apangile ilyo abena Israele baletubilisha mu matololo. Ilya nsoka, nelyo icipasho, yali cishibilo fye kabili caleimininako fimo mu kusesema. (Impendwa 21:4-9; Yohane 3:14, 15) Tacalemonwa nga kalesa nelyo ukubomfiwa mu kupepa. Lelo, ilyo papitile imyake ingi ukufuma lilya Mose aliko, abena Israele balilufyenye ilyo batendeke ukupepa ilya ine nsoka ya mukuba, no kufutumwina fye ne fye fungo kuli yene. E ico, Imfumu ya Yuda Hisekia ashonawile insoka ya mukuba.—2 Ishamfumu 18:1-4.

Bushe imendela sha fyalo fishibilo fye fya kwishibilako ifyo icalo cicita? Cinshi shimininako? Kalemba J. Paul Williams atile: “Imendela e cishibilo cikalamba icilanga ukucetekela icalo no kucipepa.” Icitabo ca The Encyclopedia Americana cilanda ati: “Imendela yalishila, cimo cine no musalaba.” Imendela cishibilo ca Calo. Kanshi, ukukontamina yene nelyo ukupika sulupu kuli yene kusefya kwa mipepele ukushinshimune Calo. Ukucite fi kucetekele Calo ukuti e cingapususha kabili calipusana ne co Baibolo ilanda pa kupepa utulubi.

Amalembo yalandilapo fye ati: “Ukupususha kwa kwa Yehova.” (Amalumbo 3:8) Tatufwile ukumona kwati utubungwe twa bantu nelyo ifishibilo fyabo e fingatupususha. Umutumwa Paulo akonkomeshe Abena Kristu banankwe ati: “Mwe batemwikwa bandi, butukeniko ku kutootelo tulubi.” (1 Abena Korinti 10:14) Abena Kristu ba kubalilapo tabalecitako ifingalanga ukuti balepepe Calo. Mu citabo ca kuti Those About to Die, Daniel P. Mannix atile: “Abena Kristu balekaana . . . ukutuula amalambo ku mipashi ya kwa kateka [wa ku Roma]—nga ni pali lelo kuti twatila e cimo cine no kukaana ukupika sulupu ku mendela.” E fyo caba na ku Bena Kristu ba cine pali lelo. Pa kupepa Yehova eka, balakaana ukupika sulupu ku mendela ya calo fye conse. Pa kucite co, babalilapo ukucindika Lesa ilyo balecindika ubuteko na bakateka ba buko. Ca cine balishiba ukuti bafwile ukunakila “bakateka abacilamo.” (Abena Roma 13:1-7)

Kaaneni mu Mucinshi

Mu matukuto ya kufwaya ukwikatanya abantu ba mu buteko bwakwe, Imfumu ya ku Babele wa pa kale Nebukadnesari yaimike icimpashanya cikalamba ica golde mu nika ya Dura. Lyene apekenye ukusefya kwaibela no kwita bakacingilila ba fyalo, abalashi, bakateka, bakabilo, na bashimucindikwa bambi. Ilyo inyimbo shalila, bonse abalongene bali no kukontama ukupepe cimpashanya. Pa baitilwe, pali na balumendo batatu abaHebere, Shadreki, Mesheke na Abednego. Bacitile shani pa kuti bena besefyako kulya kusefya kwa mapepo? Ilyo inyimbo shatendeke ukulila kabili abalongene bakonteme ku cimpashanya, abaHebere batatu bena baiminine fye.—Daniele 3:1-12.

Muno nshiku, ilingi line pa kupika sulupu ku mendela kuba kwimya ukuboko nelyo ukwikata pa mpumi nelyo pa cifuba. Limbi na lyo kulaba ukucita fimo ifyaibela. Mu fyalo fimo, abana be sukulu benekelwa ukufukama no kutomona imendela. Nga baiminina shilili ilyo bambi balepika sulupu ku mendela, Abena Kristu ba cine kuti bailanga ati bena baletambako fye mu mucinshi.

Ni shani nga ca kuti ukusefya kwa mendela kuli mu musango wa kuti nga waiminina fye ninshi ulesefyako? Ku ca kumwenako, limbi kuti basala umwana we sukulu umo ukwimininako isukulu lyonse kabili apika sulupu ku mendela ikobekwe pa nse ilyo bambi beminine shilili mu muputule wa kusambililamo. Ifi nga e fyo cili, ninshi ukwiminina kweka fye kulelanga ukusuminishako ukuti umwana we sukulu uuli pa nse e uleimininako bonse mu kupika sulupu ku mendela. Ukwiminina kweka fye kuti kwalanga ukuti umo alesefyako. Nga ifi e fyo cili, abalefwaya ukutambako fye mu mucinshi kuti bashala fye nabekala tondolo. Ni shani nga abana be sukulu nabeminina kale e lyo ukusefya kwatendeka? Apo pena, te kuti tutile tulesefyako nangu line natwiminina.

Tutile umuntu umo tebelwe ukupika sulupu ku mendela lelo aebwa ukwikata fye imendela, ilyo baleya mu mulongo, ilyo bali mu kalashi nelyo kumbi, pa kuti bambi bapike sulupu. Uyo muntu ninshi‘talebutukako ku kutootela utulubi,’ nge fyo Amalembo yalanda, lelo ninshi ali pa kati na nkati ka kusefya. E cimo no kucindako pelete mu mulongo wa bantu abaleimba inyimbo sha kulumbanya icalo cabo. Apo ukuba pamo na bali mu milongo ya musango yo kuti kwaba kutungilila ico abo bantu bacindikisha, Abena Kristu ba cine balakaana pa mulandu wa kampingu.