Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI

“Kutikeni ku fyo Nalamweba Ukuti ine Nshili no Mulandu”

Ukulabila Sana pa Bufumu bwa kwa Lesa
- 11. Finshi baeluda baebele Paulo ukucita, kabili nalimo alingile ukucita shani pa kuti akonke ifyo bamwebele? (Moneni utulembo utuli pe samba.)
  
  ¹¹ E ico, nangu ca kuti ifyo abaYuda baumfwile pali Paulo tafyali fya cine, na lyo line bali bacili abakalifiwa. E calengele ukuti abakalamba bebe Paulo ifyakonkapo: “Natukwata abaume bane abalaya icilayo kuli Lesa. Ubabuule muyesangululwa pamo na bo ukulingana no lutambi, ubalipilileko no kubalipilila pa kuti bababeye umushishi. E lyo bonse bakeshiba ukuti ifyo baumfwile pali iwe te fya cine, lelo ukuti ifyo ucita tafyapusanako, na iwe wine ulakonka amafunde.”c—Imil. 21:23, 24.
  
  12. Bushe Paulo alangilile shani ukuti tauminine fye pa fyo alefwaya kabili ali uwa cumfwila ku fyo baeluda mu Yerusalemu bamwebele?
  
  ¹² Paulo afwaya, nga alikeene ukucita ifyo bamwebele no kubeba ukuti ubwafya bwalipo te bufi ubo balemubepesha, baYuda e baali no bwafya pantu balefwaya sana ukulakonka Amafunde ya kwa Mose. Lelo alicitile ifyo bamwebele, kulila fye tafyapusene ne fyo Yehova alefwaya. Inshita imo ku numa, alembele ukuti: “Ku bakonka amafunde naishileba ngo ukonka amafunde, ukuti nonke abakonka amafunde, nelyo nshikonka amafunde ne mwine.” (1 Kor. 9:20) Paulo alikonkele ifyo baeluda mu Yerusalemu balefwaya ukuti acite pa kuti engaba “ngo ukonka amafunde.” Kanshi alitulangilile ifyo tulingile ukulaumfwila baeluda, tatulingile ukuminina fye pa fyo tulefwaya.—Heb. 13:17.
  
  Nangu ca kuti tapali amashinte ya mafunde ayali no kutobeka, Paulo alicitile ifyo bamwebele. Bushe na imwe e fyo mucita?
  
  IFYO CALEBA PA KUSANGUKA UMWINA ROMA
  
  Abalashi ba mu Roma ilingi line tabaleitumpa sana mu mitekele ya buteko bwa cikaya. Kanshi kuti twatila abaYuda balekonka amafunde yabo abene. Ico abena Roma baitumpile mu mulandu wa kwa Paulo ni co icimfulunganya icaimine ilyo Paulo aingile mwi tempele cali no kuleta ubwafya ku bekala calo.
  
  Ubuteko bwa bena Roma bwalikwete sana amaka pa bantu abashali bena Roma abaleikala mu fitungu ifyo baleteka. Lelo ifyo balecita ku mwina Roma, fyalipusene ku fyo balecita ku uushali umwina Roma.f Umuntu nga mwina Roma konse uko aya mu fitungu ifyaletekwa na bena Roma, balemusunga ukulingana na mafunde ya bena Roma. Ifunde lyalileseshe ukukaka nelyo ukupuma umwina Roma uo bashilapingula pantu abasha ebo balecita ifyo. Abena Roma balikwete ne nsambu ya kutwala umulandu kuli kateka mukalamba uwali mu Roma nga ca kuti tabatemenwe ifyo kateka wa citungu apingula.
  
  Kwali inshila ishingi isha kubelamo umwina Roma. Inshila imo yali kufyalwa ku bafyashi abena Roma. Bakateka limo balesuminisha abantu bamo ukusanguka abena Roma nelyo balesuminisha abantu bonse mu musumba nelyo ifitungu ukusanguka abena Roma pa kubalambula pa mulimo balebomba. Umusha uwalipiile umwina Roma pa kuti alubuke, e lyo no musha uo balubwile ku mwina Roma nelyo umushilika uushali umwina Roma uwabombele mu cipani cimo ica bashilika ica bena Roma kabili uwapokele penshoni, na o alesanguka umwina Roma. Cimoneka kwati limo kwaleba na fimbi ifyalelenga ukuti basuminishe umuntu ukulipila indalama pa kuti asanguke umwina Roma. E co umukalamba wa bashilika Klaudi Lusia aebeele Paulo ati: “Nashitile ishi nsambu sha kuba umwikashi pa mutengo uukalamba.” Paulo ayaswike ukuti: “Lelo ine nafyelwe fye na sho.” (Imil. 22:28) Kanshi umo pa fikolwe fya kwa Paulo afwile ali umwina Roma, nomba tacaishibikwa ifyo asangwike umwina Roma.
  
  f Mu nshita ya batumwa, mu Yudea mwali fye abena Roma abanono, pantu muli ba 200 C.E. e lyo abaleikala mu fitungu fyonse ifyaletekwa na Roma babasuminishe ukuba abena Roma.
  
  “Talingile Ukuba uwa Mweo!” (Imil. 21:27–22:30)
  
  13. (a) Cinshi calengele ukuti abaYuda bamo balete icimfulunganya mwi tempele? (b) Bushe Paulo bamupuswishe shani?
  
  ¹³ Pe tempele pena ifintu tafyaendele bwino. Ilyo inshiku shalepwa isha kufikilisha icilayo, abaYuda abafumine ku Asia balimwene Paulo, kabili bamubepeshe ubufi bwa kuti aleingisha Abena fyalo mwi tempele, awe kwaimine icimfulunganya. Umukalamba wa bashilika umwina Roma akanaisa bwangu, Paulo nga balimupumine imfwila. Lelo umukalamba wa bashilika umwina Roma alimwikete, amubika na mu cifungo.

“Kutikeni ku fyo Nalamweba Ukuti ine Nshili no Mulandu”

Ukulabila Sana pa Bufumu bwa kwa Lesa
- c Abasambilila sana ifya mu Baibolo batila nalimo aba baume balaile icilayo ca buNasiri. (Impe. 6:1-21) Kwena pali iyi nshita, Amafunde ya kwa Mose ayo balekonka pa kulaya icilayo ca musango yo, ninshi yalileka ukubomba. Na lyo line, Paulo afwile atontonkenye ukuti te cilubo ukufikilisha icilayo ico aba baume balaile kuli Yehova. E ico, taali na kulufyanya nga abalipilila fyonse ifyalefwaikwa no kuya na bo. Tatwaishiba umulapo uo aba baume balaile, lelo nga kutuula ilambo lya nama (nga filya abaNasiri balecita), Paulo nga tasumine pantu alishibe ukuti ilambo lya musango uyo talyali no kubasangulula ku membu. Ilambo lyafikapo ilya kwa Kristu lyalengele amalambo ya musango uyu ukukanakwata amaka ya kufuta imilandu. Kwena tatwaishiba ifyo Paulo acitile, lelo natwishiba ukuti afwile tacitile icili conse ico kampingu yakwe ishali no kumusuminisha ukucita.

“Talingile Ukuba uwa Mweo!” (Imil. 21:27–22:30)