Bushe Yesu Kristu Nani?

“Nomba ilyo aingile mu Yerusalemu, mu musumba onse mwakabile na se ku congo, ilyo abantu baletila: ‘Ngo yu muntu nani?’ Na mabumba ya bantu yalasosa ayati: ‘Uyu e kasesema Yesu, uwa ku Nasarete wa mu Galili!’”—MATEO 21:10, 11.

MULANDU nshi mu Yerusalemu mwabelele icongo ilyo Yesu Kristua aingilemo pali bulya bushiku, mu mwaka wa 33 C.E.? Abengi muli ulya musumba balibashimikileko pali Yesu na pa fipesha amano ifyo acitile. Kabili balitwalilile ukushimikilako na bambi ifyo bamwene no kumfwa. (Yohane 12:17-19) Na lyo line, aba bantu tabaishibe ukuti ifyo umwaume wali pa kati kabo alecita ne fyo alesosa fyali no kukuma abantu mu calo conse ukufika fye na mu nshiku shesu!

Moneni ifya kumwenako fye ifinono ifilanga ukuti Yesu alikuma abantu ukufika na lelo.

▪ Abapangile kalenda iyo abantu babomfya mu fyalo ifingi bakonkele ubushiku batila e bo Yesu afyelwepo.

▪ Abantu abengi nga nshi, nalimo 2 bilioni, baita ukuti Bena Kristu.

▪ AbaShilamu, abacila pali 1 bilioni, basambilisha ukuti Yesu ni “kasesema mukalamba uwacila pali Abrahamu, Noa, na Mose.”

▪ Amashiwi ya mano ayengi ayo Yesu alandile yalishibikwa sana ica kuti na bantu abengi muno nshiku balayabomfya mu milandile yabo.

Ukwabula no kutwishika ifyo Yesu alecita ne fyo asosele fyalikuma abantu abengi pano calo. Na lyo line, ifyo abantu baishiba pali Yesu ne fyo basuminamo fyalipusanapusana. E ico kuti mwatontonkanya amuti, ‘Bushe Yesu Kristu nani?’ Ni Baibolo fye e itweba uko afumine, ifyo alecita, no mulandu afwilile. Nga mwaishiba ifi fishinka pali Yesu mukanonkelamo sana, pali ino nshita na ku ntanshi.

[Futunoti]

Yesu—Uko Afumine

“[Pilato] aingile na kabili mwi sano lya mulashi, no kwipusha Yesu ati: ‘Ni kwi wafuma?’ Lelo Yesu tamwaswike.”—YOHANE 19:9.

PONTI Pilato, Kateka umwina Roma aipwishe Yesu ici cipusho ilyo alemulubulwisha.a Pilato alishibe icitungu ca mu Israele ico Yesu afumineko. (Luka 23:6, 7) Alishibe no kuti Yesu ali uwaibela pa bantu bonse. Bushe Pilato aletwishika nga Yesu e ko ali kale ilyo talaisa pano calo? Bushe cine cine uyu kateka umwina fyalo alefwaya ukwishiba icine no kulacita ifyo Lesa afwaya? Nampo nga alefwaya ukwishiba nelyo iyo, Yesu tamwaswike. Kabili tapakokwele calishibikwe ukuti ico Pilato abikileko sana amano cifulo akwete, te kufwaya ukwishiba icine nelyo ukuba no mulinganya.—Mateo 27:11-26.

Lelo bonse abafwaya ukwishiba uko Yesu afumine, kuti baishiba. Baibolo yalilanda uko Yesu Kristu afumine. Moneni ifyo yalanda.

▪ Uko afyalilwe Ukupenda imyaka ukwa muno nshiku kulanga ukuti Yesu afyelwe mu mwaka wa 2 B.C.E., afyalilwe mu Betelehemu iya mu Yudea. Kaisare Augusti afumishe ifunde lya kuti bonse bafwile ukulembwa. E ico nyina wa kwa Yesu, Maria, no mulume wakwe Yosefe, baile ku Betelehemu, umushi wa fikolwe fya kwa Yosefe. Pali iyi nshita, ninshi Maria “ifumo nalikula.” Apo mu musumba mwali sana abantu, Yosefe na Maria balifililwe ukusanga umwa kwikala, e co baile mwi cinka umo Yesu afyalilwe kabili bamubikile mu ca kuliilamo ifitekwa.—Luka 2:1-7.

Imyaka iingi ilyo ifi tafilacitika, Baibolo yalisobele uko Yesu ali no kufyalilwa. Yatile: “We Betelehemu Efrata, we wacepesha ica kutila tawingalinga no kupendelwa pa misumba ya mu Yuda, muli iwe e mukafuma uukaba kateka muli Israele.”b (Mika 5:2) Betelehemu ifwile yali inono sana ica kuti tabaleipendela pa misumba ya mu Yuda. Lelo ili line tauni lyacepesha lyali no kucindama sana. Mesia, nelyo Kristu, uo batile akesa, ali no kufuma mu Betelehemu.—Mateo 2:3-6; Yohane 7:40-42.

▪ Uko akuliile Pa numa ya kwikala mu Egupti inshita iinono, abafyashi ba kwa Yesu bakuukile ku Nasarete, umusumba uwali mu citungu ca Galili, amakilomita nalimo 96 ku kapinda ka ku kuso aka Yerusalemu. Pali iyi nshita, ninshi Yesu talakumanya ne myaka itatu. Muli iyi ncende iisuma, umwali abalimi, bakacema, na balondo, e mo Yesu akuliile mu lupwa ulukalamba kabili nalimo ulupiina.—Mateo 13:55, 56.

Imyaka iingi ku numa, Baibolo yalisobele ukuti Mesia akaba “umwina Nasarete.” Mateo, uwalembele ibuuku lya Mbila Nsuma atile ulupwa lwa kwa Yesu lwaikele mu “Nasarete, pa kuti cifikilishiwe icalandiilwe muli bakasesema ati: ‘Aketwa umwina Nasarete.’” (Mateo 2:19-23) Ishina lya kuti Nasarete nalimo lyafuma kwi shiwi lya ciHebere ilya kuti “ukupuuka.” Mateo afwile alelanda pa kusesema kwa kwa Esaya ukwatile Mesia ‘akapuuka’ ku cishiki ca kwa Yese, icalola mu kuti Mesia ali no kufuma mu lupwa lwa kwa Yese, wishi wa Mfumu Davidi. (Esaya 11:1) Na cine, Yesu afumine mu lupwa lwa kwa Yese, muli Davidi.—Mateo 1:6, 16; Luka 3:23, 31, 32.

▪ Uko afumine Baibolo isambilisha ukuti Yesu e ko ali kale sana ilyo ashilafyalilwa mu buntu mwi cinka lya mu Betelehemu. Ukusesema kwa kwa Mika, uko tulandilepo, kulanda no kuti “intulo yakwe ya ku kale, ku nshita sha muyayaya.” (Mika 5:2) Apo Yesu e beli lya kwa Lesa, ali cibumbwa ca mupashi mu muulu ilyo talafyalwa pano calo. Yesu umwine atile: ‘Nafuma ku muulu.’ (Yohane 6:38; 8:23) Bushe cali shani pa kuti ese afyalwe pano calo?

Ukubomfya umupashi wa mushilo, Yehova Lesa acitile icipesha amano ilyo alengele Yesu ukufyalilwa muli nacisungu umuYuda Maria pa kuti afyalwe umuntu uwapwililika.c Lesa wa Maka Yonse te kuti afilwe ukucita icipesha mano ca musango yu. Nga filya malaika waishile kuli Maria alandile, “takuli ico Lesa alanda ico engafilwa ukucita.”—Luka 1:30-35, 37.

Baibolo taitweba fye uko Yesu afumine. Amabuuku yane aya Mbila Nsuma, Mateo, Marko, Luka, na Yohane, yalatweba ifingi pa fyo alecita.

[Amafutunoti]

Yesu—Ifyo Alecita

“Ica kulya candi kucita ukufwaya kwa wantumine no kupwisha umulimo wakwe.”—YOHANE 4:34.

IFYACITIKE ilyo Yesu alandile aya mashiwi yali pa muulu filenga twaishiba ifyo acindamike sana. Yesu na basambi bakwe baendele ulucelo lonse mu calo ca Samaria umwali sana impili. (Yohane 4:6, futunoti) Abasambi balemona kwati Yesu naumfwa insala, e ico bamupeela ifya kulya. (Yohane 4:31-33) Ifyo Yesu abaswike, fyalangile ico abikileko sana amano mu bumi bwakwe. Ukucita ukufwaya kwa kwa Lesa kwalicindeme sana ukucila ukulya. Ifyo Yesu alecita ne fyo alesosa fyalelanga ukuti alicindamike sana ukucita ukufwaya kwa kwa Lesa. Bushe ukucita ukufwaya kwa kwa Lesa kwasanshishemo finshi?

▪ Ukushimikila no kusambilisha pa Bufumu bwa kwa Lesa Baibolo ilondolola umulimo Yesu alebomba lyonse ukuti: “Ashingulwike mu Galili monse, alesambilisha . . . no kubila imbila nsuma ya bufumu.” (Mateo 4:23) Yesu talebila fye nelyo ukushimikila abantu pa Bufumu bwa kwa Lesa. Lelo alebasambilisha no kubasambilisha, e kutila, alebafunda, ukubalondolwela bwino bwino, no kupelulushanya na bo. Alelanda sana pa Bufumu.

Imyaka yonse iyo Yesu abombele umulimo wa kushimikila, alesambilisha abantu pa Bufumu bwa kwa Lesa na pa fyo bukacita. Moneni ifyo Yesu asambilishe na Malembo umwalembwa ifyo Yesu alandile pali ubu Bufumu.

▪ Ubufumu bwa kwa Lesa buteko bwa ku muulu kabili Yesu e o Yehova asala ukuba Imfumu ya ubu Bufumu.—MATEO 4:17; YOHANE 18:36.

▪ Ubufumu bukalenga ishina lya kwa Lesa ukuba ilya mushilo kabili bukalenga no kufwaya kwakwe ukucitwa pano isonde nga mu muulu.—MATEO 6:9, 10.

▪ Ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa bukalateka, isonde lyonse likasanguka paradaise.—LUKA 23:42, 43.

▪Ubufumu bwa kwa Lesa buli mupepi kabili bukalenga ifyo Lesa afwaya isonde ukuba fikacitike.a—MATEO 24:3, 7-12.

▪ Ukucita ifipesha amano Yesu aishibikwe sana ukuti ni “Kasambilisha.” (Yohane 13:13) Na lyo line, mu myaka itatu na hafu ilyo aleshimikila, alecita ne fipesha amano. Ifipesha amano acitile fyabombele imilimo ibili. Ica kubalilapo, fyalengele abantu ukucetekela ukuti Lesa e wamutumine. (Mateo 11:2-6) Ica bubili, fyalangile ifyo Yesu, Imfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa, akacita ku ntanshi mu calo fye conse. Moneni ifipesha mano fimo ifyo acitile.

▪ Atalalike amabimbi pali bemba ne cikuuku ca mwela.—MARKO 4:39-41.

▪ Aliposeshe abalwele, ukubikako ne mpofu, bankomamatwi, na balemana.—LUKA 7:21, 22.

▪ Alilengele ifya kulya ifinono ukufula ica kuti amabumba yalilile no kwikuta.—MATEO 14:17-21; 15:34-38.

▪ Imiku itatu, alibuushishe abafwa.—LUKA 7:11-15; 8:41-55; YOHANE 11:38-44.

Elenganyeni ifyo ifintu fikawama ilyo iyi Mfumu ya maka ikalateka icalo!

▪ Ukusokolola imibele ya kwa Yehova Lesa Takwaba umuntu nangu umo uwingasambilisha abantu pali Yehova ukucila Umwana wa kwa Lesa, Yesu Kristu. Apo “e beli pa fibumbwa fyonse,” Yesu ali pamo na Yehova pa myaka iingi sana mu muulu, ukucila bamalaika bonse. (Abena Kolose 1:15) Tontonkanyeni pe shuko akwete ilya kwishiba ifyo Wishi atontonkanya, ukwishiba ukufwaya Kwakwe, amafunde Yakwe, ne fyo aba.

E mulandu wine Yesu asosele ukuti: “Takuli uwaishiba Umwana ifyo aba kano Wishi, kabili takuli uwaishiba Wishi ifyo aba kano Umwana, na untu Umwana afwaya ukusokolwela.” (Luka 10:22) Ilyo ali pano calo, Yesu alisokolwele ifyo Wishi aba. Ifyo Yesu alelanda no kusambilisha fyali ifyaibela; pa kusambilisha aleibukisha ifyo asambilile ilyo ali ku muulu pamo na Lesa Uwapulamo.—Yohane 8:28.

Ilyo Yesu ali pano calo, asambilishe abantunse ifyo asambilile kuli Wishi mu muulu no kufilondolola mu nshila ya-anguka pa kuti fwe bantu twingafyumfwa no kulafikonka.

Natulande pa nshila shibili ishacindama isho Yesu asokolwelelemo Wishi.

▪ Yesu alisambilishe abantu icine pali Yehova, alengele baishiba ishina lya kwa Lesa, ifyo afwaya, ne nshila shakwe.—YOHANE 3:16; 17:6, 26.

▪ Mu fyo Yesu alecita, alisokolwele imibele isuma iingi iya kwa Yehova. Yesu alepashanya bwino sana Wishi ica kutila kuti alanda fye no kuti: ‘Nga mulefwaya ukwishiba Tata, mulelolesha fye ifyo ine ncita.’—YOHANE 5:19; 14:9.

Ifyo Yesu acitile filatupapusha nga nshi. Kuti twanonkelamo sana nga twaishiba umulandu afwilile e lyo nga twalakonka ne fyo tulesambilila.

[Futunoti]

Yesu—Umulandu Afwilile

“Umwana wa muntu . . . aishile mu . . . kupeela umweo wakwe icilubula pa kuti alubule abengi.”—MARKO 10:45.

YESU alishibe ifyo ali no kupitamo. Alishibe ukuti ali no kukwata amafya. Alishibe no kuti bali no kumwipaya ilyo ali umulumendo, ninshi ali ne myaka ukucilako fye pali 30, kabili aliipekenye ukufwa.

Baibolo ilanda ukuti imfwa ya kwa Yesu yalicindama sana. Icitabo cimo citila mu Malembo ya ciGriki, nelyo mu Cipingo Cipya, balilumbulamo imfwa ya kwa Yesu imiku 175. Nomba mulandu nshi Yesu alingile ukucula e lyo no kufwa? Tufwile ukwishiba icalengele pantu imfwa ya kwa Yesu yalicindama sana kuli ifwe.

▪ Ifyo Yesu ali no kupitamo Mu mwaka wa kulekeleshako, Yesu alyebele abasambi bakwe imiku iingi ukuti ali no kucula no kwipaiwa. Ilyo aleya ku Yerusalemu ku Ca Kucilila ico ali no kulekelesha ukusangwako, aebele abatumwa bakwe 12 ukuti: “Umwana wa muntu ali no kupeelwa ku ntungulushi sha bashimapepo na bakalemba, kabili bakamupingwila ukufwa no kumupeela ku bena fyalo, kabili bakamupumya no kumufwishila amate no kumufopaula no kumwipaya.”a (Marko 10:33, 34) Mulandu nshi ashininkishishe ukuti e fyali no kumucitikila?

Yesu alishibe ukusesema ukwingi ukwaba mu Malembo ya ciHebere ukwasobele ifyo ali no kufwa. (Luka 18:31-33) Moneni ukusesema kumo kumo e lyo na Malembo ayalelanga ifyo uku kusesema kwafikilishiwe.

Mesia bali no . . .

▪ Kumufutuka pa ndalama 30 isha silfere.—SEKARIA 11:12; MATEO 26:14-16.

▪ Kumuuma no kumufwishila amate.—ESAYA 50:6; MATEO 26:67; 27:26, 30.

▪ Kumupoopela pa cimuti.—AMALUMBO 22:16; MARKO 15:24, 25.

▪ Kumupontela ilyo ali pa cimuti.—AMALUMBO 22:7, 8; MATEO 27:39-43.

▪ Kumwipaya ukwabula ukufuna ifupa lyakwe nangu limo.—AMALUMBO 34:20; YOHANE 19:33, 36.

Uku kusesema e lyo na kumbi ukwingi kwalifikilishiwe muli Yesu. Ifya musango yu te kuti ficitike fye ku mankumanya. Uku kusesema konse ukwafikilishiwe muli Yesu kulanga ukuti cine cine Lesa e wamutumine.b

Nomba mulandu nshi Yesu alingile ukuculila no kufwa?

▪ Yesu alifwile pa kuti alange ukuti imilandu yacindama iyacitike mu Edeni ya bufi Yesu alishibe imilandu yacindama nga nshi iyacitike kale sana mwi bala lya Edeni. Ilyo malaika wapondweke atunkile Adamu na Efa, aba babili basalilepo ukukanaumfwila Lesa. Ukupondoka kwabo kwalengele bumulopwe bwa kwa Lesa, nelyo imitekele yakwe, ukutwishikwa. Kabili kwalengele no kuti abantu batwishikwe nga kuti batwalilila ukuba ne cishinka kuli Lesa ilyo bale-eshiwa.—Ukutendeka 3:1-6; Yobo 2:1-5.

Yesu alilangile bwino bwino ukuti Yehova e walinga ukuteka no kuti abantu kuti batwalilila ukuba aba cishinka kuli Lesa na lintu balecula. Yesu alitungilile ukuteka kwa kwa Lesa lintu atwalilile ukuba uwa cishinka “ukufika na ku mfwa, . . . pa cimuti.” (Abena Filipi 2:8) Na kabili alangile ukuti umuntu uwapwililika kuti atwalilila ukuba uwa cishinka kuli Yehova na lintu ali na mesho yabipisha.

▪ Yesu alifwile pa kuti alubule abantunse Kasesema Esaya asobele ukuti ukucula no kufwa kwa kwa Mesia e kukafuta imembu sha bantu. (Esaya 53:5, 10) Yesu alishibe ifi kabili mu kuitemenwa apeele “umweo wakwe icilubula pa kuti alubule abengi.” (Mateo 20:28) Imfwa yakwe yalengele ukuti abantu bashapwililika bakwate ishuko lya kuba ifibusa na Yehova e lyo no kulubuka ku lubembu ne mfwa. Imfwa ya kwa Yesu yalenga twakwata ishuko lya kwisaikala umuyayaya mu calo icisuma nga cilya Adamu na Efa baleikalamo, umushakabe amacushi.c—Ukusokolola 21:3, 4.

▪ Ifyo mwingacita Muli ifi fipande fine, natumona ifyo Baibolo ilanda pali Yesu, uko afumine, ifyo alecita, no mulandu afwilile. Ukwishiba ifi fishinka kukatwafwa ukwishiba icine pali Yesu, kabili nga twasumina muli ifi, tukalaikala bwino pali ino nshita e lyo ku ntanshi tukaba no mweo wa muyayaya. Baibolo ilatweba ifyo tulingile ukucita nga tulefwaya ukuipakisha aya mapaalo.

▪ Sambilileni na fimbi pali Yesu Kristu na pa mulimo akwata mu kufwaya kwa kwa Yehova.—YOHANE 17:3.

▪ Tetekeleni Yesu, kabili mu fyo mucita mulelanga ukutila mwasumina ukuti e Mupusushi wenu.—YOHANE 3:36; IMILIMO 5:31.

Inte sha kwa Yehova bakatemwa sana ukumwafwa ukwishiba na fimbi pali Yesu Kristu, “Umwana [wa kwa Lesa] uwafyalwa eka,” uwalenga ukuti tukwate ishuko lya kupokelela “umweo wa muyayaya.”—Yohane 3:16.

[Amafutunoti]