Bushe Abekashi ba mu Qumran e Bena Essene?

Nga ifi fimfungwa fyali fya mu laibrare ya mu Qumran, nga abekashi bali ni bani? Profesa Eleazar Sukenik, uwapokele ifimfungwa fitatu no kufitwala ku Hebrew University uwa mu Jerusalem mu 1947, aali e wa kubalilapo ukutubulula ukuti abene ba fimfungwa bali bena Essene.

Abena Essene bali cakaniko ca ciYuda icalumbulwa na bakalemba ba mu mwanda wa kubalilapo, Josephus, Philo wa ku Alekesandria, na Pliny Mukalamba. Intuntuko ya cine iya bena Essene tayaishibikwa, lelo bamoneka ukuti baaliko pa numa ya nshita ya fimfulunganya fya kupondoka kwa baMakabe mu mwanda wa myaka walenga bubili B.C.E.b Josephus ashimike ukubapo kwabo pali ilya nshita lintu alondolwele imipepele yabo ukuti yalipusene ne ya baFarise na baSaduke. Pliny ashimike ukuti icifulo ca bena Essene cali pa kati ka Yeriko na En-gedi mupepi na Bemba Wafwa.

Profesa James VanderKam, uwasoma pa lwa fimfungwa fya Bemba Wafwa, atubulwile ukuti “Abena Essene abaleikala pa Qumran bali fye lubali lunono lwa cakaniko cikalamba ica bena Essene,” abo Josephus atungenye ukuti bali ubwingi napamo 4,000. Nangu ca kuti ubulondoloshi bonse tabwalingile, imibele iyalondololwa mu fyalembwa fya ku Qumran imoneka ukulinga abena Essene ukucila ibumba ilili lyonse ilya baYuda ba pali ilya nshita.

Bamo batungo ukuti ubuKristu bwatendekele pa Qumran. Nangu cibe fyo, paliba sana ubupusano pa kati ka mipepele ya cakaniko ca Qumran na Bena Kristu ba mu kubangilila. Ifyalembwa fya Qumran filanda sana pa mafunde ye Sabata no kubaka mu kusakamanishisha icishilano ca kusamba pa kusanguluka. (Mateo 15:1-20; Luka 6:1-11) E cingasoswa na pa kufwaya ubutukami bwa bena Essene, ukusumina kwabo mu kulingilwa kabela na muli bumunshifwa bwa mweo, na mu kukomaila kwabo pa kwikala umushimbe no kutontonkanya pa fya malele ilyo balepepa pamo na bamalaika. Ici cilelanga ukuti balipusene ne fisambilisho fya kwa Yesu na Bena Kristu ba mu kubangilila.—Mateo 5:14-16; Yohane 11:23, 24; Abena Kolose 2:18; 1 Timote 4:1-3.

Ifimfungwa fya mafunde ne fisumino fya cakaniko ca ku Qumran filalondolola bwino bwino ukuti mu nshiku sha kwa Yesu te musango wa buYuda umo fye uwaliko. Icakaniko ca ku Qumran cakwete ifishilano fyapusene ku fya baFarise na baSaduke. Ubu bupusano e bwalengele abali mu cakaniko ukufwaya ukwikala beka mu matololo. Mu kuluba batontonkenye ukuti icakaniko cabo e cafikilishe Esaya 40:3 iilanda pa mashiwi ya kuti kungwileni Yehova inshila mu matololo. Ubwingi bwa fiputusha ifya fimfungwa filanda pali Mesia, uo bakalemba bamwene ukuti ukwisa kwakwe nakupalama. Abengi balefwaisha ukwishiba uku kwisa pantu Luka alandile ukuti “abantu balelolela” ukwisa kwa kwa Mesia.—Luka 3:15.