Pa numa fye ya myaka ibili, Amone balimwipeye kabili Yoshia umwana wakwe uwali ne myaka 8, e wabele imfumu mu 659 B.C.E.

⁶ Pa myaka 31 iyo Yoshia atekele, icalo ca Babiloni catendeke ukukwata amaka ukucila icalo ca Asiria. Yoshia ashukile iyi nshita ukulubula icalo ca Yuda ku mitekele ya bena fyalo. Yoshia taali nga bawishi nangu bawishikulu, ena abombeele Yehova ne cishinka kabili ayalwile ifintu ifingi mu mipepele. (2 Isha. 21:19–22:2) Lintu Yoshia atekele imyaka 12 e lyo aonawile ififulo fya kupepelapo ne fimuti ifyo baimike, e lyo ne fimpashanya ifyali mu Yuda kabili pa numa aebele abantu ukuwamya itempele lya kwa Yehova. (Belengeni 2 Imilandu 34:1-8.) Mu mwaka walenga 13 (mu 647 B.C.E.) ukutula apo Yoshia atendekele ukuteka e mo Lesa apeele Yeremia umulimo wa kusesema.

7, 8. (a) Bushe ukuteka kwa Mfumu Yoshia kwapusene shani no kwa kwa Manase na Amone? (b) Bushe Yoshia aali shani? (Moneni akabokoshi pe bula 20.)

⁷ Ilyo abaYuda balewamya itempele mu mwaka walenga 18 lintu Imfumu isuma Yoshia yaleteka, shimapepo mukalamba asangile “ibuuku lya mafunde.” Imfumu yaebele kalemba wa iko ukuibelengela ili buuku. Yoshia ailwike ifilubo fya bantu bakwe, kabili alombele Yehova ukupitila muli kasesema mwanakashi Hulda ukuti amwafwe ukwishiba ifya kucita, kabili acincishe abantu bakwe ukulasunga amafunde ya kwa Lesa. Hulda aebele Yoshia ukuti Yehova aali no kuleta “ubucushi” pa baYuda pantu tabali ne cishinka. Lelo pa mulandu wa mibele isuma iya kwa Yoshia ne fyo aletele ukupepa kwa cine mu calo, ubu bucushi tabwali no kwisa lintu aleteka.—2 Isha. 22:8, 14-20.

⁸ Imfumu Yoshia yabukulwile umulimo uwa kupwisha ukupepa kwa bufi. Ukufwaisha ukupwisha ukupepa kwa bufi konse, e kwalengele ukuti ifike na mu musumba wa Betele uwali mu bufumu bwa ku kapinda ka ku kuso ubwa bena Israele no konaulamo icifulo balepepelapo e lyo ne ciipailo. Na kabili yapekenye ukusefya kukalamba ukwa ca Kucilila. (2 Isha. 23:4-25) Elenganyeni ifyo Yeremia afwile atemenwe! Na lyo line, calyafishe ukwalula imitima ya bantu. Manase na Amone balengele abantu ukulapepa tulesa twa bufi, kanshi abantu tababikileko sana amano ku kupepa kwa cine. Te mulandu ne fyo Yoshia ayalwile ifintu, Lesa alengele Yeremia ukubila ukuti tulesa twa baYuda twali utwingi kwati misumba yabo. Abekashi ba mu Yuda umo na Yeremia aleikala bali kwati mukashi uwapondokela ku mwaume umbi. Balishile Yehova no kutendeka ukulapepa tulesa tumbi tumbi. Yeremia aseseme ati: “Namupangila kalesa ka nsoni ifiipailo ifingi kwati misebo ya mu Yerusalemu, ifiipailo fya kufutumwinapo icushi ce lambo kuli Baali.”—Belengeni Yeremia 11:1-3, 13.

9. Cinshi ifyalo fimbi fyalecita mu myaka ya kulekelesha iya kuteka kwa kwa Yoshia?

⁹ Nga filya fine ubukombe Yeremia alebila busha-alwile abaYuda, e fyo bushalengele ne fyalo fyali mupepi ukuleka ukulwila ukuteka ifyalo fimbi. Mu 632 B.C.E., abashilika abena Babiloni na bena Madai bacimfishe Ninebe, umusumba ukalamba uwa Asiria. Pa numa ya myaka itatu, Farao Neko uwa ku Egupti aile na bashilika bakwe ku kapinda ka ku kuso kukwafwilisha abena Asiria abasanshilwe. Yoshia aile mu kucilikila abashilika abena Egupti pa Megido, lelo Baibolo tayalanda icalengele ukuti ayeko. Abena Egupti balimucenene icabipisha ica kuti alifwile. (2 Imila. 35:20-24) Finshi fyaishilealuka mu mitekele e lyo na mu mipepele mu calo ca Yuda ilyo ici cacitike? Kabili mafya nshi ayapya ayo Yeremia akwete?

IFYO IMIPEPELE YA-ALWIKE

10. (a) Ifyatendeke ukucitika ilyo Yoshia afwile fyapalana shani ne ficitika ilelo? (b) Finshi mwingasambililako nga mwaishiba ifyo Yeremia alecita ilyo kwali amafya?

¹⁰ Elenganyeni ifyo Yeremia afwile aumfwile ilyo aishibe ukuti Yoshia nafwa! Ali no bulanda sana ica kuti aimbile inyimbo sha bulanda ilyo aleloosha imfumu. (2 Imila. 35:25) Kale kale iyi yali ni nshita ya-afya, kabili imbuli shalecitika mu fyalo fimbi na sho shalisakamike abaYuda. Abena Egupti, na bena Asiria, e lyo na bena Babiloni balelwishanya, bonse balefwaya ukulateka ifyalo fimbi. Lintu Yoshia afwile, imipepele na yo mu Yuda yalyalwike. Ifi e fyapwile imitekele isuma umo Yeremia alebomba bwino umulimo wakwe kabili e patendekele imitekele yabipa.