Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • “Uwalelulumba ku Kusabankanya Ilandwe” mu Kushipa
    Ulupungu—2004 | August 15
    • “Uwalelulumba ku Kusabankanya Ilandwe” mu Kushipa

      CASHIMIKWA ukuti ilyo George Borrow ali ne myaka 18, aishibe indimi 12. Pa numa ya myaka ibili alikwete amaka ya kupilibula “bwino bwino [indimi 20 ishapusanapusana], ukwabula no bwafya.”

      Mu 1833 uyu mwaume wakwete ica bupe caibela aliitilwe ukuti bamwipushe amepusho ku kabungwe ka British and Foreign Bible Society aka ku London, mu England. Nangu ca kuti Borrow takwete indalama sha kwendela, alefwaisha ukuyako. E co uyu mwaume wa myaka 30 aendele pa makasa, bakilomita 180, mu ma-awala fye 28 ukufuma ku mwakwe ku Norwich.

      Akabungwe ka Bible Society kamupeele umulimo wakosa uwa kuti mu myeshi fye 6 afwile ukusambilila ululimi lwa ciManchu ululandwa mu ncende shimo shimo isha China. Alombele icitabo ca kumwafwa ukusambilila ulo lulimi, lelo bamupeele fye Ilandwe lya kwa Mateo ilya mu ciManchu, e lyo na dikishonari wakwate ciManchu ne ciFrench. Lelo mu milungu fye 19, alembeele aba ku London ukuti, “Ninjishiba iciManchu pa kwafwiwa na Lesa.” Ukucite co kwali kwa kupapusha icine cine pantu pa nshita imo ine alelungika ne Ilandwe lya kwa Luka mu ciNahuatl, icaba pa ndimi sha cikaya isha mu Mexico.

      Baibolo mu ciManchu

      Mu myaka ya ba1600, ululimi lwa ciManchu lwalilembelwe pa fimfungwa ifyo bapokele ku baUighur aba ku Mongolia. Uyu wali e muku wa kubalilapo ukulemba ulu lulimi pa fimfungwa, kabili ici calengele ukuti iciManchu cibe ululimi lukalamba mu China. Nangu ca kuti mu kupita kwa nshita abengi balilekele ukulanda ulo lulimi, ababa mwi bumba lya British and Foreign Bible Society bali-ipeeleshe ukupulinta no kusabankanya maBaibolo mu ciManchu. Ilyo cali mu 1822 bafwaile indalama no kupanga amabuuku 550 aye Landwe lya kwa Mateo, ilyapilibwilwe na Stepan Lipoftsoff, uwali mu cipani ca buteeko icibombela pa milandu iikumine fyalo fimbi ica mu Russia, kabili aikele mu China imyaka 20. Aya mabuuku yapulintiilwe ku St. Petersburg, lelo basabankenyeko fye amabuuku yanono, kabili ayashelepo yalyonawilwe kuli mulamba.

      Pa nshita fye iinono batendeke ukupilibula Amalembo ya Bwina Kristu yonse aya ciGriki. Mu 1834 kwali ukusanga bamanyuskripiti ba kale aba Malembo ya ciHebere, kabili ici calengele abengi ukufwaisha ukwishiba ifyaba muli Baibolo. Lelo nani wali no kutungulula ukulembulula Baibolo wa ciManchu no kupwishishisha ukupilibula amabuuku yasheleko? Aba mu kabungwe ka British and Foreign Bible Society batumineko George Borrow ukuyababombelako yu mulimo.

      Ukuya ku Russia

      Ilyo afikile fye mu St Petersburg, Borrow apoosele sana inshita ukusambilila iciManchu pa kuti ilyo alepitulukamo alemona ifilubo filimo no kutantika amalembo ya mu Baibolo bwino bwino. Kwena umulimo walikosele, kabili alebomba ama-awala 13 cila bushiku ukwafwa ukupanga ifya kupulintilako Baibolo wa The New Testament, iyo baishilelondolola ukuti “Baibolo yawamisha iyapilibulwa na bantu ba ku kabanga.” AmaBaibolo 1,000 yalipulintilwe mu 1835. Lelo ipange lya kwa Borrow ilya kutwala aya maBaibolo ku China no kuyasabankanya lyalipumfyanishiwe. Ubuteeko bwa ku Russia bwatiinine ukuti ukusabankanya Baibolo mu ciManchu mu China kuti kwamonwa kwati ni nshila ya konawilamo bucibusa busuma ubo baleipakisha na bena mupalamano babo abena China, e ico bwakeenye Borrow ukufika ku mupaka wa China nga ca kuti alisendele nangu fye ni “Baibolo umo uwa ciManchu.”

      Lelo pa numa ya myaka 10, amaBaibolo yanono yalisabankanishiwe, kabili Amalandwe ya kwa Mateo na Marko ayaleba pe bula limo line mu ciManchu na mu ciChinese, yalipulintilwe mu 1859. Pali yo nshita abantu abengi abalebelenga iciManchu batemenwepo kubelenge ciChinese, e ico ne subilo lya kukwata Baibolo onse mu ciManchu lyatendeke ukushibantukila. IciManchu caile cilepwa, kabili tapakokwele papyene iciChinese. Ilyo umwaka wa 1912 walefika, China yaishileba icalo caikatana e lyo ne ciChinese caishileba ululimi lukalamba.

  • “Uwalelulumba ku Kusabankanya Ilandwe” mu Kushipa
    Ulupungu—2004 | August 15
    • [Icikope pe bula 28]

      Amashiwi ya kwiswila aye Landwe lya kwa Yohane mu ciManchu, ayalembelwe mu 1835, ukubelenga ukufuma pa muulu ukuya pa nshi ukutendekela ku kuso ukuya ku kulyo

      [Abatusuminishe]

      Ukufuma mu citabo ca The Bible in Every Land, icalembelwe mu 1860

Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
Isaleni
Isuleni
  • Cibemba
  • Peleniko Bambi
  • Ifyo Mwingasala
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Ifya Kubomfya
  • Amafunde Yesu
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Isuleni
Peleniko Bambi