Bushe Balimubepapo Ubufi?

CILAKALIPA nga nshi nga mwaishiba ukuti umuntu uo mwacetekela sana alimubepa ubufi. Kuti mwakalipa kabili kuti mwaumfwa kwati alimusuula nelyo kwati namupondokela. Ubufi bulonaula bucibusa ne cupo; bulalenga abantu babebila indalama ishingi nga nshi.

Elenganyeni ifyo mwingomfwa nga mwaishibe ukuti balimubepa ubufi pali Lesa. Nga muli Bena Kristu abakamamo na menshi, kuti mwaumfwa sana ububi, nge fyo cali kuli aba bantu abatemenwe sana ukuya ku calici:

● “Calinkalipe, naumfwile kwati ni filya umuntu uo bapondokele omfwa.”—DEANNE.

● “Nalikalipe nga nshi. Naumfwile kwati muntu uo bapita pa mano ku ncenjeshi. Namwene kwati isubilo na mapange yandi fyapwilile palya pene.”—LUIS.

Nalimo te kuti mutontonkanye ukuti balimubepa ubufi pali Lesa. Ifyo mwaishiba nalimo mwafisambilile ku bantu abo mwacetekela, abashingafwaya ukumubepa, pamo nga abafyashi benu, bashimapepo, bapasta, nelyo icibusa cenu. Nalimo ifyo fine e fyo mwasuminamo ukutula fye ku bwaice. Lelo icishinka ca kuti nangu fye cintu ico abantu abengi basuminamo kuti caba ca bufi. Franklin D. Roosevelt uwali kale Presidenti wa ku America alishibe ici cishinka, atile: “Ubufi nangu mububwekeshepo imiku iingi, tabwakasanguke icishinka.”

Nomba kuti mwaishiba shani nga balimubepa ubufi pali Lesa? Bushiku bumo ilyo Yesu alepepa kuli Lesa atile: “Icebo cenu e cine.” (Yohane 17:17) Kanshi mu Cebo ca kwa Lesa, Baibolo, e mwaba amashiwi ayengatwafwa ukwishiba ifya cine ne fya bufi.

E co natuleke Baibolo iyine isokolole ubufi busano ubo abantu babepa pali Lesa. Mwalamona ifyo ukwishiba icine kwingalenga imikalile yenu ukuwama.

1 Lesa ni Nkama—Bushe ca Cine?

Ifyo abantu balanda: “Fyonse ifyo Lesa acita ni nkama.”

Amafundisho ya The Athanasian Creed yalondolola icisambilisho ca kuti Lesa abamo batatu, ukuti: “Lesa Tata Taishibikwa bwino, Umwana Taishibikwa bwino, na Mupashi wa Mushilo Taishibikwa bwino.” Amacalici ayengi aya batila Bena Kristu yalasambilisha ici cisambilisho.

Ifyo Baibolo isambilisha: Yesu atile ‘abeshiba . . . Lesa wa cine eka’ bakapaalwa. (Yohane 17:3) Nomba kuti twaishiba shani Lesa nga ca kuti aba ni nkama? Lesa taifisa, afwaya abantu bonse ukumwishiba.—Yeremia 31:34.

Kwena, tatwakeshibe fyonse pali Lesa. Ifi fine e fyo tulingile ukwenekela pantu amatontonkanyo yakwe ne nshila shakwe fyalicila amatontonkanyo yesu ne nshila shesu.—Lukala Milandu 3:11; Esaya 55:8, 9.

Ifyo ukwishiba icine kwingamwafwa: Lesa nga ni nkama, ninshi tatulingile no kwesha ukumwishiba! Lelo Lesa alalenga ukuti tumwishibe kabili alatwafwa no kuba ifibusa fyakwe. Lesa alondolwele umwaume wa citetekelo Abrahamu ukuti “cibusa wandi,” kabili Imfumu Davidi iya bena Israele yalembele ukuti: “Yehova ni cibusa wa bantu abamutiina.”—Esaya 41:8; Amalumbo 25:14.

Bushe mulemona kwati te kuti cicitike ukuba cibusa wa kwa Lesa? Nalimo e fyo mwingamona, lelo moneni amashiwi yaba pa Imilimo 17:27, ayatila: “[Lesa] taba kutali kuli ifwe umo umo.” Mu nshila nshi? Muli Baibolo, Lesa alitupeela fyonse ifyo tukabila pa kuti tumwishibe bwino.a

Alitweba ishina lyakwe, ilya kuti Yehova. (Esaya 42:8) Alilemba mu Baibolo ifyo aleumfwana na bantu pa kuti twingeshiba bwino ifyo aba. Na kabili, Lesa alitweba ifyo omfwa pali ifwe. “Wa luse kabili wa mutembo, uukokola ukukalipa kabili uwafulisha icikuuku ne cine.” (Ukufuma 34:6) Ifyo tucita kuti fyalenga asekelela nelyo ukukalipa. Ku ca kumwenako, abena Israele ‘balimulungulwishe’ ilyo bamupondokele. Lelo abamumfwila balamulenga ukusekelela.—Amalumbo 78:40; Amapinda 27:11.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 4]

Nga ca kuti Lesa ni nkama, uwabamo batatu, bushe kuti twamwishiba shani?

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 4]

The Trinity c.1500, Flemish School, (16th century)/H. Shickman Gallery, New York, USA/The Bridgeman Art Library International

2 Lesa Tatusakamana—Bushe ca Cine?

Ifyo abantu balanda: “Nga ca kuti Lesa alatusakamana, nga alifumya ifyabipa no kucula pano calo. E lyo nga alasakamana abantu bonse, ine tansakamana.”

Ifyo Baibolo isambilisha: Yehova Lesa te ulenga ifyabipa ukulacitika. (Yakobo 1:13) Lesa kuti afumyapo ifyabipa inshita fye iili yonse, lelo ico alekela ukuti filecitika pali ino nshita ni co afwaya ukupwisha imilandu iyatendekele mu Edeni. Akalubula abantunse no kufumyapo ifyabipa fyonse ifyo abakaana ukuteka kwakwe bacita.—Ukutendeka 3:1-6; Esaya 65:17.a

Lesa alasakamana abantu bonse fye kabili alibika na mano ku muntu umo umo. Pali Mateo 10:29-31 palanga ukuti alishiba fyonse fye pali ifwe ifyo na fwe bene tushaishiba, patila: “Bushe tabashita inseba shibili mu kandalama akanono sana? Na lyo line takuli nangu lumo ulwingapona pa nshi ukwabula Shinwe ukwishiba. Lelo ne mishishi ya ku mitwe yenu yonse yalipendwa. E ico mwilatiina: Mwalicindama ukucila inseba ishingi.”

Ifyo ukwishiba icine kwingamwafwa: Ilingi line, tulataluka ku bantu abankalwe nelyo abashitubikako amano. E mulandu wine ubufi bwa kuti Lesa tatusakamana bulengela abantu abengi ukukanafwaya ukumwishiba nelyo ukulalanshanya fye nankwe ilyo bamona ukuti takuli uko bengabutukila. Ukwishiba ukuti Yehova Lesa alatusakamana kuti kwalenga mulefwaisha ukumwishiba bwino no kuba icibusa cakwe.

Ku ca kumwenako, nalimo mwalipepapo kuli Lesa e lyo mwalatwishika nga alikutike kwi pepo lyenu nelyo nga akamwasuka. Baibolo itweba ukuti ‘Uumfwa ipepo’ alakutika inshita iili yonse iyo twapepa kuli ena mu bufumacumi.—Amalumbo 65:2.

Lesa amweba ukuti “mulepoosa amasakamika yenu yonse pali ena, pantu asakamana imwe.” (1 Petro 5:7) Kuti twashintilila pali ena na lintu tuli na mafya ayakalamba nga nshi pantu Icebo cakwe citila: “Yehova ali mupepi ku baba ne mitima ya bulanda; kabili apususha abasakamikwa imitima.”—Amalumbo 34:18.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 5]

Nga ca kuti Lesa tatusakamana, mulandu nshi atwebela ukuti tulepepa kuli ena?

3 Lesa ni Malyotola—Bushe ca Cine?

Ifyo abantu balanda: “Lesa alalemba imembu shonse isho abantu bacita kabili akabakanda ilyo akalaboca mu mulilo wa pe.”

“Lesa alakanda ababembu ilyo abaletela utuyofi.”

Ifyo Baibolo isambilisha: Pali 2 Petro 3:9 patila Yehova “tafwaya umuntu nangu umo ukonaika lelo afwaya ukuti bonse bakalapile.” Yehova talolekesha pa filubo tucita, lelo amonamo fye ubusuma muli ifwe. “Amenso ya kwa Yehova, yalamona mu calo conse pa kuti alange amaka yakwe aya kwafwa ababa ne mitima ya cishinka kuli ena.”—2 Imilandu 16:9.

Baibolo taisambilisha ukuti kwaliba umulilo wa pe. Na kuba, Lesa te kuti oce abantu mu mulilo. Inshila Lesa akakandilamo abantu ababipa, kubonaula fye. (Yeremia 7:31; Abena Roma 6:7) E lyo utuyofi, utwipaya abantu ukwabula ukusalulula, tatufuma kuli Lesa, lelo tuba fye ni nshita ya fintu fyabula ukwenekela iifikila umuntu uuli onse.—Lukala Milandu 9:11.

Ifyo ukwishiba icine kwingamwafwa: Kuti twapalama kuli Lesa nga twaishiba ukuti ‘ali-iteyanya ukwelela’ kabili tangufyanya ukutupingula. (Amalumbo 86:5) Tatulingile ukulabombela Lesa pa kuti alabe ku membu shesu nelyo pa mulandu wa kutiina ukutukanda. Lelo tulingile ukuba ne citetekelo pa mulandu wa kuti twalitemwa Yehova. Ukutemwa kwa musango yu e kulenga ukuti tule-esha na maka yesu yonse ukulacita ifya kumusekesha.—Mateo 22:36-38; 1 Yohane 5:3.

Lesa afwaya abantu bonse ukwaluka no kulacita ifisuma. Lelo alishiba no kuti abengi tabakaluke. Nga takonaule abantu abapampamina fye pa kucita ifyabipa, ninshi tapusene na kateka uwa kuti abikako amafunde e lyo aleka abantu baleicitila fye ifyo balefwaya, ukuleka ulufyengo no kucula filetwalilila fye. (Lukala Milandu 8:11) Ukwishiba ukuti Lesa takaleke ububifi ukutwalilila kulenga ukuti tube ne subilo lya kuti ifintu fikawama ku ntanshi. Lesa alilaya ukuti akonaula abatwalilila fye ukucita ifyabipa pa kuti “abafuuka” bakaipakishe umweo wa muyayaya pano calo nge fyo Lesa alefwaya pa kutendeka.—Amalumbo 37:10, 11, 29.a

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 6]

Bushe Lesa kuti atemwa ukuti tulemupepa pa mulandu wa kutiina ukutukanda?

[Abatumishinishe Ukubomfya Icikope pe bula 6]

Engravings by Doré

4 Lesa wa Kapaatulula—Bushe ca Cine?

Ifyo abantu balanda: “Lesa e uteka cino calo, kabili fyonse ificitika fyaba kufwaya kwakwe. Apo mu calo mwalifula umusobolola, ulufyengo, no mutitikisha, ninshi Lesa e ulenga fyonse ifi.”

Ifyo Baibolo isambilisha: Lesa te ulenga ulufyengo ulwaba mu calo. Baibolo ilondolola Yehova ukuti: “Imilimo yakwe yalifikapo, pantu inshila shakwe shonse mulinganya.”—Amalango 32:4.

Lesa ni kapekape kuli bonse, ukubikako fye na bashalinga ukupokelela ubupe ukufuma kuli ena. Ku ca kumwenako, “alenga akasuba ukubalikila ababifi na basuma kabili alenga imfula ukulokela pa balungama na pa bashalungama.” (Mateo 5:45) Alitemwa imitundu yonse iya bantu, nge fyo Baibolo ilanga pa Imilimo 10:34, 35 apatila: “Lesa taba na kapaatulula, lelo umuntu uwa mu luko lonse uutiina Lesa no kucita icalungama alapokelelwa kuli ena.”

Ninshi nani alenga ulufyengo lwaba mu calo? Abantu abengi balafyenga abanabo ilyo bakaana ukupashanya Lesa uwaba no mulinganya. (Amalango 32:5) Na kabili, Baibolo ilanga ukuti Lesa alisuminisha umulwani wakwe Satana ukuteka icalo.a (1 Yohane 5:19) Lelo nomba line fye, Lesa ali no kufumyapo imitekele ya kwa Satana iishaba na mulinganya. Alibikako kale uo akabomfya ‘ukonaula imilimo ya kwa Satana Kaseebanya.’—1 Yohane 3:8.

Ifyo ukwishiba icine kwingamwafwa: Nalimo mulapeshiwa amano ku malyashi ya mutatakuya ayalanda pa mafisakanwa, umutitikisha, no lufyengo. Ukwishiba uulenga amacushi kuti kwamwafwa ukwishiba umulandu ifintu fyabipila pano calo no mulandu abantu bafililwa ukuwamya ifintu. (Amalumbo 146:3) Mu nshita ya kulaonawila amaka ne nshita ku kwesha ukuwamya ifintu pa calo, icishingacitika no kucitika nelyo ifyo abantu bengamwenamo fye pa nshita iinono, kuti mwakwata isubilo lya cine cine ilya kuti ifintu fikawama ku ntanshi nga ca kuti mwacetekela mu malayo ya kwa Lesa.—Ukusokolola 21:3, 4.

Ukwishiba uulenga ulufyengo kuti kwatwafwa maka maka nga twaponenwa na macushi. Nga batufyenga, kuti twailishanya nga filya fyailishenye umubomfi wa kwa Lesa Habakuki, uwatile: ‘Ifunde talibomba, kabili no mulinganya takwaba.’ (Habakuki 1:4) Lesa takalipile Habakuki pa kulanda aya mashiwi. Lelo aebele umubomfi wakwe ukuti alibika inshita ya kulungika ifintu kabili ayafwile Habakuki ukuba ne nsansa te mulandu na macushi. (Habakuki 2:2-4; 3:17, 18) Na imwe nga mwacetekela mu bulayo bwa kwa Lesa ubwa kuti akafumyapo ulufyengo tamwakalesakamikwa sana pa lufyengo ululecitika mu calo.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 7]

Bushe Lesa e ulenga ukucula no lufyengo mu calo?

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 7]

© Sven Torfinn/Panos Pictures

5 Lesa Alapokelela Amapepo Yonse—Bushe ca Cine?

Ifyo abantu balanda: “Ukupepa Lesa kwaba kwati kunina ulupili, umuntu kuti aninina apali ponse lelo bonse balaya mu kukumana pa muulu. Bonse tupepa Lesa umo.”

Ifyo Baibolo isambilisha: Pa kupepa Lesa tatufwile ukuba no bumbimunda. Ilyo Yesu ali pano calo aebele intungulushi sha mapepo umulandu Lesa akaanine ukupepa kwabo, atile: “Esaya aseseme bwino pali imwe, mwe ba bumbimunda, ifyo calembwa ukuti, ‘Aba bantu bancindika ku milomo yabo, lelo imitima yabo yalitaluka kuli ine.’” (Marko 7:6) Na lyo line, ukuba fye umufumacumi te kwingalenga Lesa ukulapokelela amapepo yesu.

Yesu alilondolwele bwino icishinka ilyo alesuusha icalubene sana mu kupepa kwa shilya ntungulushi sha mapepo na bantu ba shiko. Alandile kuli bena amashiwi yasosele Lesa aya kuti: “Kwa fye ukupepa uko bampepa, pantu ifisambilisho basambilisha mafunde ya bantu.” (Marko 7:7) Ukupepa kwabo kwali “kwa fye,” nelyo ukwa cabecabe, pantu bacindikishe intambi sha mu mipepele yabo ukucila amafunde ya kwa Lesa.

Baibolo taisambilisha ukuti kwaba inshila ishingi isha kupepelamo Lesa, lelo isambilisha ukuti kwaba fye inshila imo. Pali Mateo 7:13, 14 patila:“Ingilileni pa mpongolo iyacepa; pantu umusebo uwaya ku bonaushi walipabuka kabili ukalamba, kabili bengi abapitamo; lelo impongolo iyacepa, no musebo uwaya ku bumi walicepa nga nshi kabili banono abausanga.”

Ifyo ukwishiba icine kwingamwafwa: Elenganyeni ifyo mwingomfwa nga mwaleikansha pa myeshi iingi ukubutuka ulubilo lwa kucimfyanya, kabili mwawina no kuwina, e lyo bamweba ati tabamupeele icilambu pa mulandu wa kuti namupula mwi funde ilyo mushaishiba no kuti e ko lyaba. Kuti mwamona fye kwati mwabombele ibusha. Bushe ica musango yu kuti cacitika na ku nshila tupepelamo Lesa?

Ilyo umutumwa Paulo alingenye inshila tupepelamo Lesa ku kubutuka ulubilo lwa kucimfyanya, atile: “Umuntu uulebutuka mu kucimfyanya mu mangalo, tapoka icilambu kano abutuka ukulingana na mafunde.” (2 Timote 2:5) Lesa alapokelela ukupepa kwesu nga tulemupepa “ukulingana na mafunde,” e kutila ukulingana ne nshila iyo umwine asuminisha. Te kuti tuisalile inshila ya kulapepelamo Lesa nga filya fine uubutuka ulubilo lwa kucimfyanya ashingalabutuka fye icibutukebutuke no kwenekela ukuti balamupeela icilambu.

Nga tulefwaya ukusekesha Lesa, mu mipepele yesu tamufwile ukuba ifisambilisho fya bufi pali Lesa. Yesu atile: “Bakapepa bene bene bakapepela Tata mu mupashi na mu cine.” (Yohane 4:23) Mu Cebo ca kwa Lesa, Baibolo, e mo tusambilila inshila ya cine iya kupepelamo Lesa.—Yohane 17:17.a

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 8]

Bushe imipepele yonse isambilisha abantu ukulapepa Lesa ukulingana ne nshila Lesa umwine asuminisha?

Icine Kuti Ca-alula Ubumi Bwenu

NALIMO mwalyumfwapo nelyo balimusambilishapo ubufi bumo pali Lesa ubo tulandilepo muli fino fipande. Na lyo line, kuti mwashimunuka ukuleka ifyo mwasuminamo, maka maka nga ca kutila e fyo mwasumina ukutula ku bwaice.

Kwena, ca cine kuti mwashimunuka ukufileka. Amacalici yamo tayafwaya ukulinganya ifyo yasambilisha ku fyo Baibolo ilanda. Bambi balesha ukuipokolola, batila ifya mu Baibolo fyalyafya ukumfwa, te bonse bengafyumfwa. Lelo, abasambi ba kwa Yesu abengi bali fye bantu yaweyawe, tabasambilile sana, nomba balyumfwile ifyo Yesu alesambilisha.—Imilimo 4:13.

Na imwe nalimo kuti mwashimunuka ukuceeceeta ifyo mwasuminamo ukutontonkanya ukutila nga mwacite fyo kuti camoneka kwati tamwakwata icitetekelo. Lelo bushe kuti cabamo amano ukutontonkanya ukuti Lesa te kuti atemwe nga mwalinganya ifyo mwasuminamo ku fyo Baibolo ilanda pa kuti mwishibe bwino bwino ifyo Lesa afwaya mulecita? Awe nakalya, Icebo cakwe cimukoselesha ukulabebeta Amalembo pa lwenu, citila: “Mushininkishe mwe bene ico Lesa afwaya, icisuma, icapokelelwa kabili icapwililika.”—Abena Roma 12:2.

Ukusambilila icine pali Lesa kwalicindama nga nshi, te kwishiba fye ifintu ifyo mushaishibe kale, lelo kuti kwalenga imikalile yenu ukuwama. (Yohane 8:32) Ba Deanne, abo tulandilepo mu cipande ca kubalilapo, nomba balicetekela sana Icebo ca kwa Lesa. Bashimike ukuti: “Nshaishibe ukutila kuti naumfwa ifyo Amalembo yalanda mpaka ilyo natendeke ukusambilila Baibolo. Nomba nalishiba Yehova, nalishiba ukuti alasakamana kabili Mufyashi wandi uwa ku muulu. Ici calenga ukuti mbe ne nsansa.”

Nalimo kale mwalisambililepo Baibolo lelo mwamwene kwati tapali ifyo mwanonkelemo. Nga e fyo cali, te kwesha ukufuupuka. Nga ca kutila ifyo bamusambilishe pali Lesa fya bufi, ukwesha ukumfwikisha ifyaba mu Baibolo kuti kwaba kwati kwesha ukulungisha mashini ukubomfya ifyela fya kuli mashini imbi iyapusana na mashini iifwile. Nalimo ifyela fimo ifya kuli iyo mashini kuti fyalinga, lelo ifingi kuti fyakaana ne ci kuti calenga mwaumfwa icifukushi ica kuti mwaleka no kulungisha. Pa kuti mulungishe mashini iifwile, mufwile ukubomfya ifyela fya iyo ine mashini.