Mu 1931 pa kulongana kwa citungu ukwali mu London, Munyinefwe Rutherford aipwishe nga kwali abengafwaya ukuya mu kushimikila imbila nsuma mu fyalo fimbi. Natile kuti natemwa ukuya, kabili ine na Andrew Jack, batutumine ku Kaunas, uwali umusumba ukalamba mu Lithuania. Apa ninshi ndi ne myaka 18.

Ukushimikila pa Bufumu mu Calo Cimbi

Pali iyi nshita, icalo ca bulimi ica Lithuania cali icipiina kabili ukushimikila mu mishi kwalyafishe. Ukusanga umwa kwikala na ko kwalyafishe, kabili nshalaba ifyo caleba ku ncende shimo uko twaikele. Ku ca kumwenako, bushiku bumo ine na Andrew twalifililwe ukulaala. Ilyo twasanike ilampi pa kati ka bushiku, twamwene ifiipu ifingi, filemang’anya fye pa musengele. Fyalitusumine umubili onse. Cila lucelo umulungu uutuntulu, naleya ku mumana, naiminina mu menshi ayalefika mu mukoshi pa kuti fye ubukali bucepeko. Nomba, nangu cali ifi, tatwalekele ukushimikila. Ubu bwafya bwalishilepwa ilyo twakumenye umulumendo no mukashana abaupana abalesambilila icine. Balitusendele ukuti tuleikala pa mwabo. Akayanda kabo kali akanono lelo aka busaka. Kwena, nangu twalelaala pa nshi, kwaliweme sana ukucila uko twali kale.

Iyi nshita Bakatolika na bashimapepo be calici lya Russian Orthodox e bakwete amaka mu Lithuania. Kanshi, bakankaala fye balekumanisha ukushita Baibolo. Lelo ubuyo bwesu bwali bwa kushimikila icifulo conse no kupeela abantu abengi impapulo sha Baibolo abalefwaya ukumfwa Icebo ca kwa Lesa. Twalebala twafwaya ukwa kwikala mu tauni. E lyo twaya mu kushimikila mu mishi ukwabula ukuti abatupatile beshibe. Nga twafuma mu mishi, e lyo twaleshimikila mu tauni umo twaleikala. Kanshi, twalepwisha umulimo ilyo bashimapepo bashilatendeka ukwimya ifimfulunganya.

Imbila Nsuma Yaimya Ifimfulunganya na Bengi Baishiba Ukuti Ilebilwa

Andrew balimwitile ku kubombela pe ofesi lya musambo mu 1934. John Sempey e o natendeke ukulabomba nankwe. Kwaliko ifyacitike fimo ifyo twibukisha sana na ino nshita. Kasuba kamo, natandalile loya nangu shimafunde wa mwi tauni limo ilinono. Ilyo twamonene, alifulilwe ica kuti afumishe imfuti umo aleisungila no kuntonta e lyo anjeba ukuti imfume. Napepele mu mutima kabili naibukishe no kufunda kwa mu Baibolo ukutila: “Ukwasuka ukwafuuka kunasha ubukali.” (Amapi. 15:1) E ico namwebele nati, “Kwena nacisa fye mu kumutandalila no kumwebako imbila nsuma, kabili natasha sana ifi mushimpikile imfuti.” Awe e fyo afumishe no munwe palya balishisha imfuti na ine e pa kufuma cimfutyanuma.

Ilyo naile ukwali John, na o ashimike ukuti ifintu tafyamuwamine. Balimubepeshe ukuti aibila umwanakashi akumenye indalama ishingi, e fyo bamutwele na ku kapokola. Ilyo afikile ku kapokola bamufuulile ifya kufwala fyonse no kutendeka ukupikita mu fya kufwala. Lelo tabamusangile ne ndalama. Ilyo papitile nshita balikete uwaibile indalama.

Ifi ifyacitike fyonse fibili fyaletele icimfulunganya mwi tauni umushali congo kabili fyalengele na bengi ukwishiba ukuti imbila nsuma yaleshimikilwa!

Ukulatwala Impapulo mu Bumfisolo

Umulimo uwayafishe sana wali wa kutwala impapulo shesu mu calo cali mupepi ica Latvia, umo umulimo wesu wabindilwe. Twaleya ku Latvia umuku umo pa mweshi ne shitima lya bushiku. Inshita shimo nga twasha impapulo ku Latvia, twaleya na ku Estonia mu kusenda impapulo na shimbi isho twalesha mu Latvia pa kubweluluka.

Inshita imo, kwali abaebele umulashi uwalemona ifipe ifileingila mu calo ukuti tulatwala impapulo mu Latvia. E ico uyu mulashi atwebele ukuti tufume mwi shitima no kutwala impapulo twasendele ku mukalamba wa ncito. Ine na John twalipepele kuli Yehova ukuti atwafwe. Icatupapwishe ca kuti uyu muntu taebele umukalamba wa ncito ifyo twasendele, amwebele fye ukuti, “Aba bantu nabakwata ifipe ifyo balingile ukulipilila pa kufingisha.” E ico naebele umukalamba wa ncito ukuti ca cine nalikwete impapulo isha kwafwa abantu mu masukulu na mu makoleji ukwishiba ifilecitika muli cino calo cabipa no mo filolele. Uyu mulashi alitusuminishe ukupita kabili twalitwele ne mpapulo.

Ilyo ifintu fyabipile mu Latvia, mu Estonia na mu Lithuania, abantu abengi balipatile Inte sha kwa Yehova kabili babindile no mulimo wa kushimikila mu Lithuania. Andrew na John balibatamfishe baya ku mwabo, kabili apo Inkondo ya Calo iya Bubili yali mupepi, abena Britain bonse babebele ukubwelelamo ku mwabo. Na ine nalibwelelemo, kabili nali no bulanda nga nshi.

Pa numa natendeke ukushimikila mu Belfast, umwali amayanda ayakalamba. Muli ici cifulo nakumenyemo umwanakashi uwaikelepo mu Lithuania. Ilyo namulangile impapulo, asontelepo icitabo cimo no kutila: “Ici cena nalikwata. Batata mukalamba abasambilisha pe sukulu lya yuniversiti ku Kaunas e bampeele.” Anangile icitabo ca Creation, mu lulimi lwa ku Poland. Mu mbali balilembelemo sana. Uyu mwanakashi alipapile sana ilyo namwebele ukuti nine napeela bawishi mukalamba ici citabo ilyo nabakumenye mu Kaunas!—Luk. Mil. 11:1.

Mu Lithuania, bantwele mwi tauni linono ilyo beta ati Šiauliai, umo nabombeele bupainiya pa nshita imo. Kulya munyinefwe umo anjebele ati: “Kale sana ine na bamayo twalishitile ing’anda mu tauni. Ilyo twalewamya iyi ng’anda, twasangile ifitabo fibili, cimo caleti The Divine Plan of the Ages e lyo cimbi caleti The Harp of God. Ilyo nabelengele ifi fitabo, nalishibe ukuti nasanga icine. Mufwile ni mwe mwashile ifi fitabo akale sana muli iyi ng’anda!”

Nalisangilwe na ku kulongana kwa muputule mwi tauni umo nabombeele bupainiya. Palipitile imyaka 65 pa kwisasangwa ku kulongana kukalamba na kabili muli ili tauni. Umuku wa ntanshi, twalongene fye abantu 35. Nomba nalitemenwe sana ukumona ukuti iyi nshita twafikile 1,500! Yehova alipaala nga nshi umulimo wesu!