Afweni Abaume Ukusambilila Icine

‘Ukufuma pali nomba mwalaba abalondo ba bantu.’—LUKA 5:10.

1, 2. (a) Finshi abaume bacitile ilyo Yesu aleshimikila? (b) Finshi twalasambilila muli cino cipande?

ILYO Yesu na basambi bakwe baleshimikila mu Galili, baninine ubwato no kuya kumbi ukushali bantu. Lelo abengi balyendele na makasa no kubakonka. Ababakonkele baali “nalimo abaume amakana yasano (5,000), ukufumyako abanakashi na bana banono.” (Mat. 14:21) Pa nshita imbi, abantu baile kuli Yesu ku kundapwa no kumfwa ifyo alelanda. Abaile baali “amakana yane (4,000), ukufumyako abanakashi na bana abanono.” (Mat. 15:38) Kanshi abaume abengi baliile kuli Yesu kabili balitemenwe ifyo alesambilisha. Na kuba, ale-enekela abengi ukumukonka, pantu pa numa yakwafwa abasambi bakwe ukwipaye isabi mu cisungusho, abebele ati: ‘Ukufuma pali nomba mwalaba abalondo ba bantu.’ (Luka 5:10) Umusambi Simone ali no kuteya amasumbu muli bemba wa mampalanya, kabili bale-enekela ukuti mu masumbu mwali no ‘kwikatwa’ na baume abengi.

² Na muno nshiku, abaume balatemwa ukumfwa Icebo ca kwa Lesa kabili balasumina ukusambilila Baibolo. (Mat. 5:3) Lelo abengi balashimunuka kabili balafilwa ukusambilila Baibolo. Kuti twabafwa shani? Nangu ca kuti Yesu taleshimikila abaume mu inshila iyaibela, nalyo line alelanda pa fintu ifyalebasakamika. Natumone ifyo ica kumwenako ca kwa Yesu cingatwafwa ilyo twalalanda pa fintu fitatu ifisakamika sana abaume: (1)ukusanga ubwikalo, (2) ukutiina ifyo abantu abengi bengalalanda, na (3) ukuyumfwa ukuti tabafikilepo.

Ukusanga Ubwikalo

3, 4. (a) Finshi abaume abengi babikako sana amano? (b) Cinshi abaume abengi babikila sana amano ku kufwaya ubwikalo ukucila ukubika amano ku fya kwa Lesa?

³ Kalemba umo aebele Yesu ukuti: “Mwe Kasambilisha, ndemukonka konse uko muleya.” Lelo ilyo Yesu amwebele ukuti “Umwana wa muntu takwata na pa kusaisha umutwe,” uyu mwaume atampile ukuwayawaya. Alisakamikwe pantu taishibe uko ali no kufumya ifya kulya no ko ali no kwikala. Baibolo tayalanda nga ca kutila alikonkele Kristu.—Mat. 8:19, 20.

⁴ Ilingi line, abaume balabika sana amano ku kufwaya ubwikalo ukucila ukubika amano ku fya kwa Lesa. Abengi bafwaya ukusambilila sana no kubomba incito ya pa muulu. Batontonkanya ukuti ukusambilila Icebo ca kwa Lesa no kupanga bucibusa nankwe, takwacindama sana kano ukukwata indalama ishingi. Nalimo kuti batemwa ifyo Baibolo isambilisha, lelo “amasakamika ya muli cino calo no kubeleleka kwa fyuma” kuti kwalenga bakaana ukusambilila Icebo ca kwa Lesa. (Marko 4:18, 19) Natumone ifyo Yesu ayafwile abasambi bakwe ukwishiba ifyo balingile ukubalilapo ukucita.

5, 6. Cinshi calengele Andrea, Petro, Yakobo na Yohane ukuleka ubukwebo bwe sabi no kutendeka umulimo wa kushimikila?

⁵ Andrea na munyina Simone Petro balebombela pamo ubukwebo bwa kwipaya isabi. E fyo cali na kuli Yohane na munyina Yakobo e lyo na shibo Sebede. Ubukwebo bwabo bwaleenda bwino sana ica kuti balefwaya naba kubaafwa. (Marko 1:16-20) Ilyo Andrea na Yohane baumfwile fye pali Yesu kuli Yohane Kabatisha balishininwe ukuti balisangile Mesia. Andrea alyebeleko munyina Simone Petro kabili nalimo Yohane na o alyebeleko munyina Yakobo. (Yoh. 1:29, 35-41) Mu myeshi yakonkelepo, bonse bane bali na Yesu ilyo aleshimikila mu Galili, mu Yudea na mu Samaria. Lyena aba abasambi bane balibwelelemo mu kwipaya isabi. Balitemenwe ukumfwa ifyo Yesu alesambilisha lelo tababikile sana amano ku kushimikila.

⁶ Ilyo papitile inshita, Yesu aitile Petro na Andrea ukuti bamukonke pa kuti babe “abalondo ba bantu.” Bushe aba babili bacitile shani? “Apo pene bashile amasumbu, no kumukonka.” E fyacitile na Yakobo na Yohane. “Apo pene bashile ubwato na shibo, no kumukonka.” (Mat. 4:18-22) Cinshi calengele ukuti batendeke umulimo wa kushimikila? Bushe balemukonka fye ukwabula ukwishiba ico balemukonkela? Awe! Imyeshi yafumineko, aba baume baleumfwa uko Yesu alesambilisha, balimwene uko alecita ifisungusho, ifyo acincile ukucita icalungama, kabili balimweneko ukuti abantu abengi balitemenwe ifyo alesambilisha. Ici calengele ukuti icitetekelo cabo muli Yehova na muli ena cikoseleko!

7. Kuti twa-afwa shani abo tusambilila nabo Baibolo ukucetekela ukuti, Yehova kuti aafwa abantu bakwe?

⁷ Kuti twapashanya shani Yesu ukwafwa abalesambilila Baibolo ukukwata icitetekelo muli Yehova? (Amapi. 3:5, 6) Imisambilishishe yesu kuti yalenga abantu ukucetekela Yehova. Ilyo tulesambilisha, tufwile ukulanda sana pa fyo Lesa akatupaala nga twabika Ubufumu bwakwe pa ntanshi. (Belengeni Malaki 3:10; Mateo 6:33.) Nangu ca kutila kuti twabomfya amalembo ayalekanalekana ukukomaila pa fyo Yehova afwa abantu bakwe, tatufwile ukulaba ukuti ifyo tucita kuti fyabafwa. Ukulabashimikilako ifyo tubombela Lesa kuti fyabafwa ukucetekela sana Yehova. Kuti twabashimikilako ne fyo tubelenga mu mpapulo shesu ifingabakoselesha.a

8. (a) Mulandu nshi cacindamina ukuti uulesambilila Baibolo ‘asonde no kumona ukuti Yehova musuma’? (b) Kuti twa-afwa shani uulesambilila Baibolo ukuimwena ukuti Yehova musuma?

⁸ Icifwaikwa pa kukwata icitetekelo cakosa te kulabelenga fye no kulakutika ku fyo Yehova apaala bamunyinefwe. Uulesambilila Baibolo na o afwile ukuimwena ukuti Yehova musuma. Kemba wa malumbo atile: “Sondeni no kumona ukuti Yehova musuma; alipaalwa umuntu uuba muli ena.” (Amalu. 34:8) Kuti twa-afwa shani ulesambilila Baibolo ukwishiba ukuti Yehova musuma? Tutile uulesambilila Baibolo nakwata ubwafya bwa kusanga indalama, alefwaya ukuleka imisango yabipa pamo nga ukupepa fwaka, ukwangala ifyangalo fya kushitikapo indalama, no kunwa sana ubwalwa. (Amapi. 23:20, 21; 2 Kor. 7:1; 1 Tim. 6:10) Bushe ukumusambilisha ukupepa kuli Lesa ukuti amwafwe ukuleka ifi fintu fyabipa te kuti kumulenge ukumona ukuti Yehova musuma? Natulande na pa fingacitika nga ca kuti twakoselesha uulesambilila Baibolo ukubika amano sana ku fya kwa Lesa pa kulasanga inshita ya kusambilila Baibolo, ukupekanya ukulongana no kulasangwako. Ilyo alemona ifyo Yehova alemwafwa, icitetekelo cakwe cikalakoselako.

Ukutiina Ifyo Abantu Abengi Bengalanda

9, 10. (a) Mulandu nshi Nikodemo na Yosefe uwa ku Arimatea tabalefwaila ukutila abantu beshibe ukuti balitemenwe ifyalesambilisha Yesu? (b) Cinshi abaume bamo muno nshiku batiinina ukulakonka Kristu?

⁹ Pa mulandu wa kutiina abanabo, abaume bamo te kuti bafwaye ukuba abasambi ba kwa Yesu. Nikodemo na Yosefe uwa ku Arimatea, tabalefwaya abantu beshibe ukuti balitemenwe ifyalesambilisha Yesu pantu baletiina ifyo aba Yuda bamo bengalanda ne fyo bengabacita nga baishiba ukuti baleumfwa kuli Yesu. (Yoh. 3:1, 2; 19:38) Ala bali no mwenso icine cine! Intungulushi sha mapepo shalipatile sana Yesu ica kuti bonse abacetekele Yesu balebatamfya mwi sunagoge.—Yoh. 9:22.

¹⁰ Mu fifulo fimo, umwaume nga abika sana amano kuli Lesa na kuli Baibolo nangu ku kupepa, abanankwe, ifibusa fyakwe na balupwa kuti balamupumya. E lyo mu ncende shimbi namo, ukulanda ukuti umo alefwaya ukulapepa kumbi, bulaba bwafya sana. Ababomba ubushilika, mu mapolitiki nangu ababombela icintubwingi, e bo cafya sana ukulanda pa fya mu Baibolo. Ku ca kumwenako, umwaume wa ku Germany atile: “Ifyo mwe ba Nte mulanda pali Baibolo fya cine. Nomba nga naba Nte lelo, ninshi ne calo conse caishiba. Bushe abo momba nabo, abena mupalamano, ifibusa fyesu bakulatumona shani? Te kuti nshipikishe ku fya musango uyu.”

11. Yesu ayafwile shani abasambi bakwe ukuleka ukutiina abantu?

¹¹ Nangu ca kuti abasambi ba kwa Yesu tabali ni bakuuwe, nabo baletiina abantu. (Marko 14:50, 66-72) Bushe Yesu abafwile shani ukulunduluka nangu ca kuti baletiina sana abanabo? Yesu alyafwile abasambi bakwe pa kuti bakeshibe ifya kucita nga balabacusha. Atile: “Mwalipaalwa nga abantu bamupata, kabili nga bamukaana no kumupontela no kumusaalula ukuti muli babi pa mulandu wa Mwana wa muntu.” (Luka 6:22) Yesu alisokele abasambi bakwe ukuti bakalabapontela “pa mulandu wa Mwana wa muntu.” Alibakoseleshe ukuti Lesa ali no kubafwa no kubakosha kulila fye bamucetekela. (Luka 12:4-12) E co aitiile na batendeke fye ukusambilila Baibolo ukuti baleampana na basambi bakwe pa kuti babe ifibusa.—Marko 10:29, 30.

12. Kuti twa-afwa shani abalesambilila Baibolo ukuleka ukutiina abantu?

¹² Na ifwe bene tufwile ukwafwa abalesambilila Baibolo ukuleka ukutiina abantu. Ilingi line tacafya ukushipikisha nga nawishiba ukutila kuti wakwata ubwafya. (Yoh. 15:19) Ku ca kumwenako, kuti cawama ukwafwa umusambi ukupekanya utufyebo utwalinga pa fyo engasuka nga ca kuti abo abomba nabo na bantu bambi baipusha ifipusho pali Baibolo. Nangu ca kuti ni fwe tusambilila nankwe kuti twaleka na bambi aba mu cilonganino bamwishiba maka maka balya abatemwa ifyo na o atemwa. Ne cikalamba ico tufwile ukumusambilisha, kulapepa lyonse no mutima onse. Ici kuti camwafwa ukupalama sana kuli Lesa kabili Yehova akaba Icilibwe ca Kufisamamo.—Belengeni Amalumbo 94:21-23; Yakobo. 4:8.

Ukuyumfwa Ukuti Tabafikapo

13. Cinshi cilenga ukuti bamo balefilwa ukusambilila icine?

¹³ Abaume bamo balashimunuka ukulasambilila ifya kwa Lesa pa mulandu wa kuti tabaishiba bwino ukubelenga nelyo pa mulandu wa kuti tabaishiba bwino ukulondolola ifintu nelyo baliba ne nsoni. E lyo bambi tabomfwa bwino ukulanda ifyo baletontonkanya nelyo ifyo baleyumfwa pa cintubwingi. Nga batontonkanya pa kusambilila Baibolo, ukwasukapo pa kulongana nelyo ukulashimikila imbila nsuma bulaba bwafya ubukalamba. Munyinefwe umo atile, “Ilyo nali umwaice, nalebutukila ku ciibi, no kucita kwati ndelisha indibu, kabili nalefumapo fye no kwenekela ukuti tapali uung’umfwile nelyo ukumona. . . . Ukushimikila abantu ku ng’anda ne ng’anda kwalendwalika.”

14. Cinshi calengele abasambi ba kwa Yesu bafilwe ukuposha umulumendo uwali ne cibanda?

¹⁴ Tontonkanyeni pa fyo abasambi ba kwa Yesu baumfwile ububi pa kufilwa ukuposha umulumendo uwali ne cibanda. Wishi wa uyu mwana aile kuli Yesu no kumweba ukuti: “[Umwana wandi umwaume] alilwala cipumputu kabili alacula sana, pantu ilingi awila mu mulilo na mu menshi; nacimuleta ku basambi benu lelo nabafilwa ukumuposha.” Yesu alitamfishe icibanda muli uyu mulumendo kabili alipolele. Lyena abasambi baileipusha Yesu abati: “Cinshi ico ifwe twacifililwa ukucifumya?” Yesu abaswike ati: “Ni pa mulandu wa citetekelo cenu icinono. Pantu ndemweba icine cine nati, nga mwakwata icitetekelo icilingene no luseke lwa lubanga, kuti mwaeba ulu lupili amuti, ‘Fuma pano uye kulya,’ na lo kuti lwafumapo, kabili takuli ico mwingafilwa ukucita.” (Mat. 17:14-20) Pa kuti twingacimfya amafya ayakalamba nga nshi tulingile ukucetekela Yehova. Kuti caba shani nga ca kuti umuntu aleka ukucetekela Lesa, no kutendeka ukulaicetekela fye umwine? Nga ca kuti afilwa ukubomba bwino, kuti atampa ukulaitwishika.

15, 16. Kuti twayafwa shani umusambi wa Baibolo ukuleka ukuyumfwa ukuti taalinga ukubombela Lesa?

¹⁵ Inshila isuma iya kwafwilamo uukwete ubwafya bwa kuyumfwa ukuti talingile ukulabombela Lesa, kumukoselesha ukucetekela Yehova ukucila ukuicetekela umwine. Petro alembele ati: “Muleicefya mwi samba lya kuboko kwa maka ukwa kwa Lesa, pa kuti akamusansabike ilyo inshita ikafika iya kuti amusansabike. Mulepoosa amasakamika yenu yonse pali ena.” (1 Pet. 5:6, 7) Kanshi tulingile ukwafwa abo tusambilisha Baibolo ukubika amano ku kwishiba ifya kwa Lesa. Umuntu uwabika amano ku fya Bufumu, alitemwa sana ifya kwa Lesa. Alitemwa ukubelenga Icebo ca kwa Lesa kabili alakwata “ifisabo fya mupashi.” (Gal. 5:22, 23) Alitemwa sana ukupepa. (Fil. 4:6, 7) Na kabili, alalomba ukuti Lesa alemwafwa ukukba uwashipa no kukosa pa kuti engalaishiba ifya kucita nga akwata ubwafya na pa kuti alebomba bwino imilimo ya mu cilonganino.—Belengeni 2 Timote 1:7, 8.

¹⁶ Abasambi bamo kuti cawama ukubafwa ukwishiba ukubelenga bwino, ukwishiba ifya kulanshanya, nangu ukwishiba ifya kulanda bwino. Bambi nabo kuti baleyumfwa ukuti tabalingile ukulabombela Lesa pa mulandu wa kuti, ilyo tabalaishiba Yehova balecita ifyabipa. Lelo icifwaikwa, kubatekela fye umutima no kubafwa bwino. Yesu atile: “Abatuntulu tabakabila kondapa, kano abalwele.”—Mateo 9:12.

‘Afweni’ Abaume Abengi

17, 18. (a) Kuti twacita shani pa kuti twingaafwa abaume abengi ilyo tuleshimikila? (b) Finshi tukasambilila mu cipande cikonkelepo?

¹⁷ Tulafwaya sana ukuti abaume abengi bakasambilile icine icaba fye muli Baibolo icingabalenga ukuba ne nsansa sana. (2 Tim 3:16, 17) Kuti twacita shani pa kuti twingafwa abaume abengi ilyo tuleshimikila? Tulingile ukulashimikila inshita iikalamba icungulo na kasuba pa mpela ya milungu, nangu mu nshiku sha mwikalwe ilyo abaume abengi baba pa mayanda. Nga ca kuti umwine wa ng’anda umwaume epo ali, kuti cawama ukulanda nankwe. Nga twakwata inshita iisuma, tulingile ukulalanda na baume abo tubomba nabo e lyo na baume abashasumina abo tulongana na bena mwabo.

¹⁸ Nga tuleshimikila abantu abo twakumanya, tulingile ukwishiba ukuti abakwata imitima ya kufwaya ukusambilila, bakasumina icine. Mu mutima nteeka, tufwile ukwafwa bonse abafwaya ukusambilila icine. Kuti twacita shani pa kuti twingafwa abaume mu cilonganino ukufikapo ukubomba imilimo mu kuteyanya kwa kwa Lesa? Icipande cikonkelepo cikaasuka ici cipusho.

[Futunoti]

Afweni Bamunyinefwe Ukulunduluka

“Onse uo basambilisha bwino akaba nga kasambilisha wakwe.”—LUKA 6:40.

1. Ilyo Yesu alebomba umulimo pe sonde, finshi acitile pa kutendeka icilonganino?

ILYO umutumwa Yohane alepwisha ukulemba ibuuku lyakwe ilya Mbila nsuma, atile: “Na kuba, kwaliba ifintu na fimbi ifingi ifyo Yesu acitile, ifyo nga fyalilembelwe fyonse, ndetila, pano calo tapengakumana amabuuku ayengalembwa.” (Yoh. 21:25) Pa fintu ifingi ifyo Yesu abombele mu nshita fye inono paali no mulimo wa kufwaya abaume abo aali no kusambilisha pa kuti bakashale balebomba umulimo wa butungulushi nga abwelelamo ku muulu. Ilyo abwelelemo ku muulu mu 33 C.E., Yesu ashiile atendeka icilonganino icali no kuya cilekulilako fye.—Imil. 2:41, 42; 4:4; 6:7.

2, 3. (a) Mulandu nshi abaume ababatishiwa balefwaikilwa sana ukuti bengafikapo mu filonganino? (b) Finshi twalalandapo muli cino cipande?

² Apo bakabila ba Bufumu balicila pali 7 milioni mu filonganino ukucila pali 100,000 mu calo conse, kanshi abaume abakutungulula mu filonganino bacili balafwaikwa. Ku ca kumwenako, baeluda balafwaikwa sana mu filonganino. E co tulatasha sana abafwaya ukubomba uyu mulimo pantu ‘bafwaya umulimo uusuma.’—1 Tim. 3:1.

³ Lelo iyi milimo taisa fye nga meno ya mu kanwa. Amasambililo nangu ifyo aishiba te fingalenga abomba iyi milimo. Pa kuti abombe bwino iyi milimo alingile ukukumanisha ififwaikwa fya ku mupashi, e kutila imibele ya Bwina Kristu. Bushe abaume mu cilonganino kuti babafwa shani pa kuti balebomba imilimo ya mu cilonganino? Yesu atile: “Onse uo basambilisha bwino akaba nga kasambilisha wakwe.” (Luka 6:40) Muli cino cipande twalalanda pa nshila shimo isho Kasambilisha Mukalamba Yesu Kristu ayafwililemo abasambi bakwe ukubomba imilimo ikalamba, kabili twalamona na fintu twingasambililako ku fyo acitile.

‘Imwita ati Abanandi’

4. Bushe Yesu alangile shani ukuti ali cibusa musuma ku basambi bakwe?

⁴ Yesu tasuulile abasambi bakwe lelo alebamona ukuti banankwe. Aleba nabo, talebalenga ukuyumfwa ukuti tabaishiba nangu cimo kabili ‘alebeba fyonse ifyo aumfwile kuli Wishi.’ (Belengeni Yohane 15:15.) Elenganyeni ifyo batemenwe ilyo Yesu ayaswike icipusho ico bamwipwishe abati: “Cinshi tukeshibilako ukuti e po muli no kuti icalo cili ku mpela?” (Mat. 24:3, 4) Na kabili alebeba ne fyo aletontonkanya e lyo ne fyo aleyumfwa. Ku ca kumwenako, ubushiku ilyo Yesu bamufutwike, asendele Petro, Yakobo na Yohane mwi bala lya Getsemane uko aile mu kupepa sana pa mulandu wa kuti alisakamikwe nga nshi. Abatumwa bakwe batatu limbi tabaumfwileko uko Yesu alepepa lelo bafwile balimwene no kwiluka ukuti Yesu alisakamikwe nga nshi. (Marko 14:33-38) Tontonkanyeni na kabili pa fyo abasambi bakwe batatu bayumfwile ilyo bamwene uko Yesu ayalwike. (Marko 9:2-8; 2 Pet. 1:16-18) Bucibusa ubo Yesu apangile na basambi bakwe bwalibafwile sana ukubomba imilimo iikalamba na lintu Yesu abwelelemo ku muulu.

5. Fintu nshi baeluda bacita pa kuti baafwe bamunyinabo mu cilonganino?

⁵ Nga filya Yesu aali, baeluda nabo balaba aba bucibusa kabili balaafwa bamunyinefwe. Balaba aba cikuuku kuli bamunyinabo pantu balabalanga ukuti balibatemwa. Nangu ca kuti baeluda balishiba ukuti caliwama ukusunga inkaama tabaifinya, lelo balacetekela bamunyinabo kabili balabebako ifyo basambilila mu Baibolo. Baeluda tabesha nangu panono ukumona kwati umubomfi utumikila uumoneka umwaice taishiba nangu cimo. Lelo bamumona ukuti alifikapo kabili kuti alunduluka ukubomba imilimo iikalamba mu cilonganino.

“Namulanga ifya kucita”

6, 7. Landeni pa ca kumwenako ca kwa Yesu ico ashilile abasambi bakwe ne fyo cabafwile.

⁶ Nangu ca kuti abasambi ba kwa Yesu balitemenwe ifya kwa Lesa, limo balefwaya ukulacita ifintu ukulingana ne ntambi bakulilemo. (Mat. 19:9, 10; Luka 9:46-48; Yoh. 4:27) Lelo nangu cibe fyo Yesu talebatiinya nangu ukwikalila fye ukulabeba ifya kucita. Talebeba ifyo bashingaba na maka ya kucita nangu ukulabeba ukucita ifyo ena ashalecita. Lelo, Yesu alebeba ukucita ifyo ena alecita.—Belengeni Yohane 13:15.

⁷ Ca kumwenako nshi ico Yesu ashiliile abasambi bakwe? (1 Pet. 2:21) Pa kuti engafwa bwino abantu talefwaya ukukwata sana ifintu ifingi. (Luka 9:58) Yesu ali uwaicefya kabili lyonse alesambilisha ifya mu Malembo. (Yoh. 5:19; 17:14, 17) Tali uwaifinya lelo ali uwa luse. Fyonse ifyo alecita cali ni pa mulandu wa kutemwa abantu. (Mat. 19:13-15; Yoh. 15:12) Ifyo Yesu alecita fyalyafwile sana abatumwa bakwe. Ica kumwenako fye, ilyo Yakobo balefwaya ukumwipaya tatiinine lelo atwalilile fye uwa cishinka kuli Lesa mpaka fye ilyo bamwipeye. (Imil. 12:1, 2) Nga filya Yesu abombele, Yohane na o alibombeele Lesa ne cishinka ukucila pa myaka 60.—Ukus. 1:1, 2, 9.

8. Ca kumwenako nshi ico baeluda bemikila bamunyinefwe abacaice e lyo na bantu bambi?

⁸ Ifyo baeluda abaipeelesha, abaicefya, kabili abalanga ukutemwa babomba, filafwa bamunyinefwe abacaice ukukonka ica kumwenako cabo. (1 Pet. 5:2, 3) Eco baeluda ababa ne citetekelo icakosa, abasambilisha bwino, aba mibele isuma iya Bwina Kristu kabili ababombesha mu mulimo wa kushimikila balakoseleshiwa nga baishiba ukutila bambi kuti babapashanya.—Heb. 13:7.

‘Yesu Alibebele Ifya Kucita E lyo Abatuma’

9. Twaishiba shani ukuti Yesu alisambilishe abasambi bakwe ifya kubomba umulimo wa kushimikila?

⁹ Pa numa ya kubombesha mu mulimo wa kushimikila pa myaka nalimo ibili, Yesu alitumine abasambi bakwe 12 pa kuti umulimo wa kushimikila uleya pa ntanshi. Pa kubatuma, abalilepo ukubeba ifya kucita. (Mat. 10:5-14) Ilyo Yesu alefwaya ukupeela abantu ifya kulya mu cisungusho, aebele abasambi bakwe ifyo alefwaya ukuti abantu bekale ne fya kwakanya ifya kulya. (Luka 9:12-17) Kanshi twamona ukuti Yesu alisambilishe abasambi bakwe pantu alibebele bwino ifya kucita. Ifyo Yesu asambilishe abasambi bakwe, ukubikako no mupashi wa mushilo fyalyafwile abatumwa ukupekanya ifya kubomba bwino umulimo mu 33 C.E. e lyo na pa numa.

10, 11. Bushe baeluda batwalilila shani ukusambilisha abapya imilimo mu cilonganino?

¹⁰ Muno nshiku, ukusambilisha umuntu ifya kubomba imilimo mu cilonganino kutendeka fye lilya line atampa ukusambilila Baibolo. Nalimo kuti twamwafwa ukwishiba ukubelenga bwino. Tulatwalilila fye ukumwafwa ilyo tulemusambilisha Baibolo. Nga atendeka ukulasangwa mu kulongana lyonse, akatwalilila ukulasambilila na fimbi nga alembesha mwi Sukulu lya Butumikishi Ilya Bulesa, aba kasabankanya uushabatishiwa e lyo kuti alecitako na fimbi. Nga abatishiwa kuti twalamukoselesha ukulawamyako Ing’anda ya Bufumu e lyo ne fileonaika. Mu kupita kwa nshita kuti bamwafwa ukwishiba ifyo engacita pa kuti engafikapo ukuba umubomfi uutumikila.

¹¹ Eluda nga alepeela munyinefwe uwabatishiwa umulimo wa kubomba, alingile ukulondolola ifya kubomba umulimo ne fyo ukuteyanya kwatantika pa fya ku-ubomba. Uyu munyinefwe uulesambilila afwile ukwishiba ifyo alingile ukulabomba. Nga cilemwansha, eluda tafwile ukumona kwati uyu munyinefwe tafikilepo ukubomba uyo mulimo. Lelo eluda alingile ukumweba umo talebomba bwino ne fyo alingile ukubomba. Baeluda balatemwa sana nga bamona ukuti abaume balebomba bwino imilimo iyo balebasambilisha.—Imil. 20:35.

“Uumfwa Ukufunda wa Mano”

12. Cinshi ukufunda kwa kwa Yesu kwawamine?

¹² Yesu ale-eba abasambi bakwe umo cila muntu alepelebela. Katulangilile: Yesu alikalipile Yakobo na Yohane pantu balefwaya ukuti umulilo ufume ku muulu no koca abena Samaria pantu tabamupokelele. (Luka 9:52-55) Ilyo nyina wa kwa Yakobo na Yohane baile kuli Yesu no kumulomba ukuti akapeele abana bakwe ififulo fya pa muulu mu Bufumu, Yesu ayaswike ati: “Ukwikala ku kulyo kwandi na ku kuso kwandi te ine mpeela, lelo abo Tata apekanishisha e bo bakapeela.” (Mat. 20:20-23) Lyonse fye Yesu alefunda bwino abantu, ifyo alebafunda fyalebafwa kabili fyonse fyalefuma mu Cebo ca kwa Lesa. Abasambilishe ukulatontonkanya pa fyo Icebo ca kwa Lesa cilanda. (Mat. 17:24-27) Yesu alishibe umo abasambi bakwe balepelebela eco talebenekela ukucita fyonse bwino. Ico alebafundila ni co alibatemenwe sana.—Yoh. 13:1.

13, 14. (a) Ni bani balingile ukufundwa? (b) Landeni pa fyo eluda alingile ukufunda uushilelunduluka?

¹³ Limo limo bamunyinefwe bonse abafwaya ukubomba imilimo mu cilonganino balafwaikwa ukufunda kwa mu Malembo nangu ukubapandako amano. Amapinda 12:15 yatila: “Uumfwa ukufunda wa mano.” Munyinefwe uwacaice atile: “Nasangile ukuti ubwafya ubukalamba nakwete, bwa kuti limo ndalufyanya. Ifyo eluda umo amfundile fyalingafwile ukutontonkanyapo bwino.”

¹⁴ Baeluda nga bamona ukuti kuli fimo ifyabipa ifilelenga ukuti munyinefwe elunduluka, bafwile ukumwafwa bwino no mutima uwafuuka. (Gal. 6:1) Limo limo baeluda kuti bafunda munyinefwe nga ca kuti imibele yakwe taiweme. Nga ca kuti munyinefwe umo munang’ani, eluda kuti amwafwa no kumweba ukuti Yesu ali uwacincila mu mulimo wa Bufumu kabili alyebele na batumwa bakwe ukupanga abasambi. (Mat. 28:19, 20; Luka 8:1) Nga ca kuti munyinefwe alafwaya sana ukulumbuka, eluda kuti amulangilila ifyo Yesu ayafwile abasambi bakwe ukwishiba ububi bwaba mu kufwaya ukulumbuka. (Luka 22:24-27) Inga ca kuti munyinefwe tafwaya ukwelela bambi? Icingamwafwa cilangililo ca musha uwakeene ukwelela umunankwe uwakwete inkongole ishinono, nangu ca kuti alikwete inkongole ishingi, ena balimubeleele uluse. (Mat. 18:21-35) Baeluda balingile ukwangufyanya ukufunda munyinefwe nga bamona ukuti nakwata ubwafya ubukalamba.—Belengeni Amapinda 27:9.

‘Mulebombesha’

15. Bushe aba mu ng’anda ya kwa eluda kuti bamutungilila shani pa kuti alebomba bwino mu cilonganino?

¹⁵ Baeluda e basambilisha abaume ifya kubomba imilimo, lelo bambi nabo kuti baleafwilishako. Tutile, umwaume nga alyupa, umwina mwakwe na bana bafwile ukulamutungilila pa kuti alebombako imilimo mu cilonganino. E lyo nga ni eluda, abena mwakwe na bana balingile ukutwalilila ukumutungilila. Pa kuti engabomba bwino balingile ukulamuleka alebombako ne milimo ya mu cilonganino. Alatemwa ukumona aba mu ng’anda yakwe ifyo baipeelesha ukumwafwa kabili na bambi mu cilonganino balatasha pa fyo bamutungilila.—Amapi. 15:20; 31:10, 23.

16. (a) Pa kuti umo engalinga ukubomba imilimo mu cilonganino, nani uulingile ukubombesha? (b) Bushe umwaume kuti acita shani pa kuti engalinga ukubomba imilimo mu cilonganino?

¹⁶ Nangu ca kuti bambi mu cilonganino kuti bayafwa umo pa kuti alebombako imilimo mu cilonganino, umwine e ufwile ukubombesha. (Belengeni Abena Galatia 6:5.) Lelo kwena tacilolele mu kuti umo pa kuti engalayafwa bambi no kulabomba sana umulimo kano aba eluda nangu umubomfi uutumikila. Kanshi pa kuti umo engalinga ukulabombako imilimo ya mu cilonganino kano akumanisha ififwaikwa ifya mu Malembo. (1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9; 1 Pet. 5:1-3) E co nga ca kuti umwaume alefwaya ukuba umubomfi uutumikila nangu ukuba eluda nomba talasontwa, alingile ukumona umo alepelebela lwa ku mupashi pa kuti abombelapo. Alingile ukulabelenga lyonse Baibolo, ukulaisambilisha sana, ukulatontonkanya sana pa fyo alesambilila, ukulapepa no mutima onse, no kuba uwacincila mu mulimo wa kushimikila. Nga alecita ifi, ninshi alekonka amashiwi ayo Paulo afundile Timote aya kuti: “Ulebombesha pa kuti uleipeelesha kuli bukapepa.”—1 Tim. 4:7.

17, 18. Bushe munyinefwe uwabatishiwa kuti acita shani nga afilwa ukubomba pa mulandu wa mwenso, ukuyumfwa ukuti talinga, nangu nga takuli abalemukoselesha?

¹⁷ Tutile umwaume talebombesha pa kuti engalinga pa mulandu wa kumfwa umwenso nangu ukuyumfwa ukukanalinga, kuti acita shani? Kuti cawama nga atontonkanya pa fyo Yehova Lesa na Yesu Kristu batucitila. Cine cine, Yehova ‘alatusendela ifisendo cila bushiku.’ (Amalu. 68:19) Kanshi Shifwe wa mu muulu kuti ayafwa munyinefwe ukubomba imilimo mu cilonganino. Munyinefwe uushili mubomfi uutumikila nangu uushili eluda nao kuti cawama nga aishiba ukuti abaume abafikapo aba kubomba imilimo mu kuteyanya kwa kwa Lesa balafwaikwa. Ukutontonkanya pali ifi kuti kwamwafwa ukuleka ukumfwa umwenso no kulatontonkanya ukuti talinga. Kuti alomba umupashi wa mushilo no kwishiba ukuti pa fisabo fya mupashi paba na umutende no kuilama, iyi e mibele ifwaikwa pa kuti umo engaleka ukumfwa umwenso nangu ukuyumfwa ukuti talingile. (Luka 11:13; Gal. 5:22, 23) E lyo kabili umo alingile ukwishiba ukuti Yehova alapaala bonse aba ba ne mitima ya kufwaya ukubomba.

¹⁸ Bushe umwaume uwabatishiwa kuti afilwa ukubomba nalimo pa mulandu wa kuti takwaba abakumukoselesha? Cinshi cingafwa umwaume uushifwaya ukubombako imilimo mu cilonganino? Umutumwa Paulo atile: “[Lesa], ulebombela muli imwe, pa mulandu wa kufwaya kwakwe pa kuti mulefwaya e lyo no kucitapo cimo.” (Fil. 2:13) Lesa umwine e ufwaya abantu ukumubombela, e lyo umupashi wakwe kuti wayafwa umuntu ukubomba imilimo ya mushilo. (Fil. 4:13) Lelo kwena, Umwina Kristu kuti apepa pa kuti Lesa engamwafwa ukucita icalungama.—Amalu. 25:4, 5.

19. Bushe ukwimya ‘bakacema cinelubali (7) na bacilolo cinekonsekonse (8)’ bushininkisho bwa cinshi?

¹⁹ Yehova alapaala baeluda nga balebombesha ukusambilisha bambi. E lyo abakonka ukufunda kwa baeluda kabili abafikapo ukulabomba imilimo mu cilonganino nabo Yehova alabapaala. Amalembo yatweba ukuti mu bantu ba kwa Lesa, mukaba ‘bakacema cinelubali (7), na bacilolo cinekonsekonse(8),’ impendwa ya baume abafikapo abakema ku kutungulula abantu mu kuteyanya kwa kwa Yehova. (Mika 5:5) Ala lipaalo nga nshi ukumona uko abaume abengi balesambilila kabili balefwaya no kulabombako imilimo ilenga Yehova ukulumbanishiwa!