• “Inshita ya Kusenaminwa”
    Ukusesema kwa kwa Esaya—Ulubuuto lwa Bantu Bonse 2

    • “Inshita ya Kusenaminwa”

      Esaya 49:1-26

      1, 2. (a) Lipaalo nshi Esaya aipakishe? (b) Ni bani balandwapo mu fyebo fya kusesema ifyaba mu ciputulwa ca kubalilapo ica kwa Esaya icipandwa 49?

      PA NSHITA ntali abantunse bonse aba busumino baliipakisha ukusenamina no kucingilila kwa kwa Lesa. Lelo Yehova tasenamina fye cikulu kusenamina. Umuntu alingile ukucitapo fimo pa kuti alinge ukupokelela ipaalo lishaiwamina nge li. Esaya ni umo uwacitile fyo. Yehova Lesa alimusenamine kabili alimubomfeshe ku kulenga ukufwaya Kwakwe kwishibikwe kuli bambi. Mu ciputulwa ca kubalilapo mu cipandwa 49 ica kusesema kwa kwa Esaya e mwalembwa ici ica kumwenako.

      2 Ifi fyebo fya kusesema fyalungatikwa ku lubuto lwa kwa Abrahamu. Mu kufikilishiwa kwa ntanshi, lulya lubuto luko lwa bena Israele, ulwatuntwike kuli Abrahamu. Lelo, ukwabulo kutwishika amashiwi ayengi yalanda pa Lubuto lwa kwa Abrahamu, Mesia walaiwe, uo abantu balelolela pa nshita ntali. Ifi fyebo fyapuutwamo filabomba na kuli bamunyina ba ku mupashi aba kwa Mesia, abailunda ku lubuto lwa ku mupashi ulwa kwa Abrahamu na kuli “Israele wa kwa Lesa.” (Abena Galatia 3:7, 16, 29; 6:16) Ici ciputulwa ca kusesema kwa kwa Esaya, maka maka cilondolola bucibusa bwaibela ubwaba pa kati ka kwa Yehova no Mwana wakwe uwatemwikwa, Yesu Kristu.—Esaya 49:26.

      Ukusontwa no Kucingililwa na Yehova

      3, 4. (a) Kutungililwa nshi Mesia atungililwa? (b) Ni kuli bani Mesia alelanda?

      3 Mesia alaipakisha ukusenaminwa na Lesa nelyo ukusuminishiwa na wene. Yehova alimupeela amaka ne fya kwishibikilwako ifikabilwa pa kuti abombe umulimo wakwe. Kanshi nacilinga ukuti uyu Mesia wa ku ntanshi asose ukuti: “Umfweni kuli ine, mwe fishi ne naamba, peepekeni, mwe bantu na bantu aba kutali! Yehova anjita ukutula mwi fumo, ukutula mu nda muli mayo alumbule shina lyandi.”—Esaya 49:1.

      4 Mesia pano alungatika ifyebo fyakwe ku bantu aba “kutali.” Nangu ca kuti ni ku baYuda e ko Mesia alaiwe, abantu ba nko shonse bakapaalilwamo mu butumikishi bwakwe. (Mateo 25:31-33) “Ifishi” na “bantu na bantu,” nangu line bashaba mu cipingo na Yehova, balingile ukumfwila Mesia wa bena Israele pantu atumwa ku kuleta ipusukilo ku bantu bonse.

      5. Ni shani Mesia ainikwe na lintu ashilafyalwa ukubo muntunse?

      5 Uku kusesema kutila Yehova akenika Mesia ilyo ashilafyalwa mu buntunse. (Mateo 1:21; Luka 1:31) Imyaka iingi ninshi talafyalwa, Yesu ainikwe “Kabilo wa cipesha amano, Mulungu impalume, Wishi wa nshita pe, Cilolo wa mutende.” (Esaya 9:6) Imanuele, ilifwile lyali e shina lya mwana mwaume wa kwa Esaya, e lyaishileba ne shina lya mu kusesema ilya kwa Mesia. (Esaya 7:14; Mateo 1:21-23) Nangu fye lishina, Yesu, ilyo Mesia ali no kwisainikwa lyasobelwa ilyo ashilafyalwa. (Luka 1:30, 31) Ili shina lyafuma kwi shiwi lya ciHebere ilipilibula ukuti “Yehova Lipusukilo.” Cine cine, Yesu tali ni Kristu uwa kuibikapo fye umwine.

      6. Ni mu nshila nshi akanwa ka kwa Mesia kabelele ngo lupanga ulwatwa, kabili afiswa shani?

      6 Ifyebo fya kusesema ifya kwa Mesia fyatwalilila afiti: “Acita akanwa kandi ngo lupanga ulwatwa, amfisa mu cintelelwe ca kuboko kwakwe; ancita mbe umufwi uwaengulwa, amfisa mu mucenje wakwe.” (Esaya 49:2) Ilyo inshita yafika iya kuti Mesia wa kwa Yehova atendeke ubutumikishi bwakwe ubwa pe sonde mu 29 C.E., ifyebo fya kwa Yesu ne fyo alecita fyashinina ukuti cine cine ali nge fyanso ifyatwa, ifyaengulwa, ifingapeka mu mitima ya balemukutika. (Luka 4:31, 32) Ifyebo fyakwe ne fyo alecita fyabalamuna icipyu ca mulwani mukalamba uwa kwa Yehova, Satana, na bantu abomfya. Ukutula fye ilyo Yesu afyelwe, Satana alyesha Ukumwipaya, lelo Yesu ali ngo mufwi uwafiswa mu mucenje wa kwa Yehova.a Kuti acetekela no kushintilila pa kucingilila kwa kwa Wishi. (Amalumbo 91:1; Luka 1:35) Lintu inshita yasontwa yafikile, Yesu apeele ubumi bwakwe pa mulandu wa bantunse. Lelo ikese nshita ilyo akema nga kacimfya wa maka uwa mu muulu uwaipangasha mu nshila yapusanako, no lupanga ulwatwa lulefuma mu kanwa kakwe. Apa nomba, ulu lupanga lwatwa luleimininako amaka Yesu akwata aya kuleto bupingushi bwa kukanda abalwani ba kwa Yehova.—Ukusokolola 1:16.

      Ukucucutika kwa Babomfi ba kwa Lesa Te kwa Fye

      7. Ni kuli ani amashiwi ya kwa Yehova aya pali Esaya 49:3 yalungatikwe, kabili mulandu nshi?

      7 Yehova nomba alanda aya mashiwi ya kusesema: “Ni we mubomfi wandi, Israele, uo ndeitakishishamo.” (Esaya 49:3) Yehova aita uluko lwa bena Israele ukuti mubomfi wakwe. (Esaya 41:8) Lelo Yesu Kristu e Mubomfi wacindamisha uwa kwa Lesa. (Imilimo 3:13) Tapali icibumbwa ca kwa Lesa umo ‘ukutakisha’ kwa kwa Yehova kwingamonekela bwino ukucila muli Yesu. E ico, nangu kwena aya mashiwi yalandilwe ku bena Israele, uo yaloshako icine cine ni Yesu.—Yohane 14:9; Abena Kolose 1:15.

      8. Bushe abantu ba kwa Mesia bamupokelela shani, lelo nani Mesia ashintililepo ukuti e uli no kupingula ukuti nabomba bwino?

      8 Lelo bushe, tacili ca cine ukuti abengi abasuulile no kukaana Yesu ba mu bantu bakwe bene? Ca cine. Uluko lwa bena Israele lonse lwine talupokelele Yesu ukuti Mubomfi wasubwa na Lesa. (Yohane 1:11) Fyonse ifyo Yesu abomba ilyo acili pe sonde ku bengi aba mu nshita yakwe kuti fyamoneka nge fishili kantu, kabili ifishacindama. Mesia nomba akonkanyapo ukulanda pa cilemoneka ngo kukanatunguluka mu butumikishi bwakwe ilyo atila: “Nacucutikile busha, amaka yandi napwishisha icimfulumfulu no mupu.” (Esaya 49:4a) Aya mashiwi tayalandilwe pa mulandu wa kuti Mesia nafuupulwa. Tontonkanyeni pa mashiwi akonkeshapo ukusosa: “Cine cine ukupingulwa kwandi kwaba kuli Yehova, ne cilambu candi cili kuli Lesa wandi.” (Esaya 49:4b) Uuli no kupingula ukuti Mesia nabomba bwino ni Lesa, te bantu.

      9, 10. (a) Mulimo nshi Yehova apeela Mesia, kabili finshi apwishishisha? (b) Bushe Abena Kristu lelo kuti bakoseleshiwa shani ku fyo Mesia apitilemo?

      9 Icikalamba ico Yesu angilweko kupokelelwa nelyo ukusenaminwa na Lesa. Muli uku kusesema, Mesia atila: “E fyo asosa Yehova uwamumba ukutula mwi fumo ku kubo mubomfi wakwe ku kubwesesha Yakobo kuli wene, ku kuleka Israele akunganiwe kuli wene, pantu nincindikwa mu menso ya kwa Yehova, kabili Lesa wandi aisabo bukose bwandi.” (Esaya 49:5) Mesia eshile ku kubwesesha imitima ya bana ba kwa Israele kuli Shibo wa ku muulu. Abengi tabamuumfwile, lelo bamo bamuumfwa. Lelo icilambu cakwe ica mpomfu cili kuli Yehova Lesa. Ni Yehova e wingapima ukutunguluka kwakwe ukwa cine ukulingana ne fipimo fyakwe, te bantunse.

      10 Pali lelo, abakonshi ba kwa Yesu kuti bamona kwati balecucutikile busha. Mu ncende shimo, ifiletumbuka mu butumikishi bwabo kuti fyamoneke fishacindama nga kufilinganya ku mulimo balebomba na maka balebomfya. Na lyo line, balashipikisha, pa kukoseleshiwa ku ca kumwenako ca kwa Yesu. Cimbi icibakosha mashiwi ya mutumwa Paulo, uwalembele ati: “E ico, mwe bamunyinane abatemwikwa, beni abashangila, abashitelententa; ukupikintika pe mu mulimo wa kwa Shikulu, pa kwishibo kuti ukucucutika kwenu te kwa fye muli Shikulu.”—1 Abena Korinti 15:58.

      “Ulubuuto ku Nko”

      11, 12. Bushe Mesia aba shani “ulubuuto ku nko”?

      11 Mu kusesema kwa kwa Esaya, Yehova akoselesha Mesia pa kumucinkulako ukuti ukubo Mubomfi wa kwa Lesa te “Cintu caanguka.” Yesu ali no “kwimye mikowa ya kwa Yakobo, no kubwesha abalindwa ba kwa Israele.” Yehova kabili alondolola ati: “Nomba nakupeela ku kubo lubuuto ku nko, ku kuleko kupususha kwandi kube ukufika ku mpela ya pano isonde.” (Esaya 49:6) Ni shani Yesu apeela abantu ulubuuto “ukufika ku mpela ya pano isonde” ilintu ubutumikishi bwakwe ubwa pe sonde buli fye kuli Israele?

      12 Ifyalembwa mu Baibolo filango kuti “ulubuuto” lwa kwa Lesa “ku nko” talwashimine lintu Yesu afumine pe sonde. Ilyo papitile nalimo imyaka 15 pa numa ya mfwa ya kwa Yesu, bamishonari Paulo na Barnaba bayambwile amashiwi ya kusesema kwa pali Esaya 49:6 no kuyabomfya kuli bamunyina ba kwa Yesu aba ku mupashi, abasambi bakwe. Balondolwele abati: “E fyo Shikulu atweba, ati: Ninkubika ku kube cengelo [“ulubuuto,” NW] ku Bena fyalo, ku kube pusukilo ukufika pa mpela ya pano nse.” (Imilimo 13:47) Ilyo talati afwe, Paulo alimwene uko imbila nsuma yashimikilwe ku baYuda na ku “cibumbwa conse ca mwi samba lya muulu.” (Abena Kolose 1:6, 23) Ndakai, abashalapo pali bamunyina basubwa aba kwa Kristu baletwalilila no yu mulimo. Pa kwafwilishiwa ne “bumba likalamba” ilifikile mu mamilioni, baba “lubuuto ku nko” mu fyalo ificilile pali 230 ukushinguluke calo conse.—Ukusokolola 7:9.

      13, 14. (a) Bushe abantu bayankulako shani ku mulimo wa kushimikila uwa kwa Mesia na bakonshi bakwe? (b) Kwaluka nshi ukwa fintu ukwacitika?

      13 Cine cine Yehova e wapeela ubukose ku Mubomfi wakwe Mesia, na kuli bamunyina basubwa aba kwa Mesia, na kuli bonse aba mwi bumba likalamba, abatwalilila ukubombela pamo na bo mu kushimikila imbila nsuma. Ca cine ukuti abasambi ba kwa Yesu balasuulwa no kukaanwa, nga filya fine cali na kuli wene. (Yohane 15:20) Lelo mu nshita yakwe iyalinga, Yehova lyonse alaalule fintu pa kuti apusushe no kulambula ababomfi bakwe aba bucishinka. Pa lwa kwa Mesia, “uwasuulwa ku bantu” kabili uo “inko shaselaushiwako,” Yehova alaya ati: “Ishamfumu shikakumona no kwima, bacilolo bakema no kukutootela, pa mulandu wa kwa Yehova uwa cishinka, Wa mushilo wa kwa Israele uwakusala.”—Esaya 49:7.

      14 Pa numa umutumwa Paulo alembele ku Bena Kristu bali mu Filipi pa lwa uku kwaluka kwa fintu ukwasobelwe. Alondolwele Yesu ukuti aliseebanishiwe pa cimuti ca kucushiwilwapo lelo pa numa alisansabikwe na Lesa. Yehova asansabike Umubomfi wakwe “no kumupeele shina ilyacila amashina yonse; ukuti kwi shina lya kwa Yesu ikufi lyonse likafukame.” (Abena Filipi 2:8-11) Abakonshi ba busumino aba kwa Kristu balisokwa ukuti na bo bene bakapakaswa. Lelo, nga filya caba kuli Mesia, balicetekela ukuti Yehova akabasenamina.—Mateo 5:10-12; 24:9-13; Marko 10:29, 30.

      “E Nshita ya Kupokelelwamo”

      15. Ni “nshita” nshi iyaibela iyalumbulwa mu kusesema kwa kwa Esaya, kabili cinshi ilangilila?

      15 Ukusesema kwa kwa Esaya kwatwalilila na mashiwi ayacindamisha. Yehova aeba Mesia ati: “Mu nshita [ya kusenaminwa, NW], na mu bushiku bwa kupususha nkakwafwa no kukulinda, nkakupeela ku kube cipingo ca bantu.” (Esaya 49:8a) Ukusesema kwapalana no ku kwalembwa pa Amalumbo 69:13-18. Kemba wa malumbo alelanda pa lwa “inshita ya kusenaminwa,” ukubomfya amashiwi ya kuti “inshita ya kusuminishiwa.” Ishi numbwilo shilangilila ukuti Yehova alasenamina kabili alacingilila mu nshila yaibela lelo acite fyo pa nshita fye iyapimwa kabili iinono.

      16. Ni lilali kwali inshita ya kusenamina kwa kwa Yehova ku bena Israele?

      16 Ni lilali iyi nshita ya kusenaminwa yaliko? Mu nshita sha ku kale, aya mashiwi yali mu fyebo fyakumine ukusesema kwa pa kubweshiwa kabili yasobele ukubwela kwa baYuda ukufuma muli bunkole. Inshita ya kusenaminwa yaishile ku luko lwa bena Israele lintu balengele ‘icalo ukwikalwamo’ no kwakane “fikwatwa” fyabo “ifyapomonwa.” (Esaya 49:8b) Tabali na kabili “abakakwa” mu Babele. Ilyo bali pa lwendo lwa kubwelela ku mwabo, Yehova ashininkishe ukuti tabali ne “nsala” nelyo “icilaka,” nangu ‘ukuumwa ku cikabilila nangu ku kasuba.’ Abena Israele abasalanganishiwe batungilikene ukubwelela ku calo cabo “ukufumo kutali . . . , balefuma ku kapinda ka ku kuso na ku masamba.” (Esaya 49:9-12) Nangu line kwali uku kufikilishiwa kwa kucincimusha ukwa kubalilapo, Baibolo ilangilila ukuti uku kusesema kwalikwata ukufikilishiwa na kumbi.

      17, 18. Ni nshita nshi iya kusenaminwa Yehova abikileko mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo?

      17 Ica ntanshi, pa kufyalwa kwa kwa Yesu, bamalaika babilishe ukuti kube umutende no kusenamina kwa kwa Lesa, ku bantu. (Luka 2:13, 14) Uku kusenamina takwapeelwe ku bantu bonse, lelo ni kuli abo beka abatetekele muli Yesu. Pa numa Yesu abelengele ukusesema kwaba pali Esaya 61:1, 2 ku cintubwingi kabili abomfeshe amashiwi yabapo ku mwine wine ukuti e kabila wa “mwaka wa kubisha kwa kwa Shikulu.” (Luka 4:17-21) Umutumwa Paulo alandile pa lwa kwa Kristu ukuti Yehova alimucingilile mu nshila yaibela mu nshiku sha mubili wakwe uwa buntunse. (AbaHebere 5:7-9) E ico iyi nshita ya kusenaminwa ilosha ku kusenamina Lesa asenamine Yesu pa nshita ali umuntunse.

      18 Lelo, kuli na kumbi uko uku kusesema kubomba. Pa numa ya kwambula amashiwi ya kwa Esaya pa lwa nshita ya kusenaminwa, Paulo atwalilile ukusosa ati: “Moneni, nomba e nshita ya kupokelelwamo; nomba e bushiku bwe pusukilo.” (2 Abena Korinti 6:2) Paulo alembele aya mashiwi ninshi palipita imyaka 22 apo Yesu afwilile. Cimoneka kwati, ilyo icilonganino ca Bwina Kristu catendeke pa Pentekoste wa mu 33 C.E., Yehova alileefeshe umwaka wakwe uwa kusenamina pa kuti engasanshamo abakonshi basubwa aba kwa Kristu.

      19. Bushe Abena Kristu ba lelo kuti bamwenamo shani mu nshita ya kusenaminwa iya kwa Yehova?

      19 Nga pa lwa bakonshi ba kwa Yesu aba lelo abashasubwa ukuba bakateka banankwe aba mu bufumu bwa kwa Lesa ubwa ku muulu? Bushe abo ababa ne subilo lya kuba pe sonde kuti bamwenamo muli iyi nshita ya kupokelelwamo? Kuti bamwenamo. Ibuuku lya mu Baibolo ilya Ukusokolola lilangilila ukuti ino ni nshita ya kusenamina lintu Yehova alesenamina ibumba likalamba ilikafuma “mu bucushi bukalamba” ku kwisaipakisha ubumi pe sonde lya Paradise. (Ukusokolola 7:13-17) E co, Abena Kristu bonse kuti bashukila iyi ine nshita inono lintu Yehova alelanga ukusenamina kwakwe ku bantunse bashapwililika.

      20. Ni shani Abena Kristu bengacincintila ukupokelela ibusha ukusenamina kwa kwa Yehova?

      20 Intanshi umutumwa Paulo abilisha ukusoka ilyo ashilabilisha inshita ya kwa Yehova iya kupokelelwamo. Apaapeete Abena Kristu ukuti “mwipokelela ibusha ukusenamina kwa kwa Lesa.” (2 Abena Korinti 6:1) Ifyo fine, na Bena Kristu balabomfye nshita yonse ku kutemuna Lesa no kucito kufwaya kwakwe. (Abena Efese 5:15, 16) Kuti bamwenamo nga baumfwila ukusoka kwa kwa Paulo ukwa kuti: “Cenjeleni, mwe ba bwananyina, epali muli umo wa muli imwe mwabo mutima wa bubifi uwabulo kutetekela, mu kufutukako kuli Lesa wa mweo. Lelo mukonkomeshanye ubushiku no bushiku, ilyo bwaitwo Bwa lelo; ukuti eumikwapo umo wa muli imwe ku longolo lwa lubembu.”—AbaHebere 3:12, 13.

      21. Mashiwi nshi aya kusansamusha ayaisalila ulubali lwa kubalilapo ulwa kwa Esaya icipandwa 49?

      21 Ilyo uku kulanshanya kwa mu kusesema ukwa kwa Yehova na Mesia kwapwa, Esaya alanda amashiwi ya kusansamusha aya kuti: “Auleni, mwe myulu; anga, we calo! Pongomokeni akapundu, mwe mpili; pantu Yehova nasansamusha abantu bakwe, na balanda bakwe abacitile nkumbu.” (Esaya 49:13) Mwandi aya, mashiwi yashaiwamina aya cisansamushi ku bena Israele ba pa kale na ku Mubomfi mukalamba uwa kwa Yehova, Yesu Kristu, capamo na babomfi basubwa aba kwa Yehova aba lelo na banabo “impaanga shimbi”!—Yohane 10:16.