Ifyo Balepanga Indalama pa Kubala

Cimoneka kwati ababalilepo ukupanga indalama ba mu Lydia (iyo ino nshita beta ati Turkey), nalimo ilyo imyaka ya ba 700 B.C.E. ishilafika. Mu nshita fye iinono, abalefula ifyela mu fyalo fimbi batampile ukupanga indalama ishingi nga nshi, kabili abantu abaleikala mu fyalo ifingi ifyalumbulwa mu Baibolo batendeke ukushibomfya.

Bushe indalama baleshipanga shani? Balesungulula ulubwe mwi buku (1) no kulwitila mu tukombola pa kuti bapange amakobili (2). Lyena balebika amakobili pa kati ka fyela pa kuti bafwatikepo icipasho nelyo icikope (3). Lyena balebula sando no kuuma pa cela pa kuti icipasho cilengeke pe kobili (4). Ukubomba uyu mulimo lubilo lubilo kwalelenga ukuti befwatika icipasho pa kati ke kobili. Nga bacita fyonse ifi balebula amakobili no kuyapima pa kuti bashininkishe ukuti yafinine cimo cine. E lyo nga basanga ukuti yamo nayafina sana, baleyaputulako (5).

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 26]

Indalama Balebomfya

● Indalama ishacepeshe pa ndalama balebomfya mu Palestine mu nshita sha batumwa shali isha mukuba isho baleita ukuti copper lepton. Umubomfi balemufolesha ishi ndalama shibili nga abomba pa mamineti fye 15. Cimoneka kwati ishi shine e ndalama shibili isho mukamfwilwa apoosele mu cipao.—Marko 12:42.

● Drakima ya silfere yali ni ndalama ya baGriki iyo umubomfi alefola nga abomba mupepi no bushiku bonse. (Luka 15:8, 9) Ama drakima yabili e ndalama sha musonko we tempele isho abaume bonse abaYuda balelipila cila mwaka.—Mateo 17:24.

● Denari ya silfere yali ni ndalama ya bena Roma apali no mutwe wa kwa Kaisare. E co yalilingile ukuba indalama ya “musonko” iyo abena Roma balepoka ku muYuda onse umwaume. (Abena Roma 13:7) Umubomfi alefola denari imo nga abomba ama-awala 12.—Mateo 20:2-14.

● Shekele ya silfere baleipanga mu musumba wa Turi kabili baleibomfya mu Palestine ilyo Yesu ali pano calo. “Indalama sha silfere” 30 isho bashimapepo bapeele Yuda Iskariote pa kuti afutuke Yesu nalimo ni shilya shine balepanga mu musumba wa Turi.—Mateo 26:14-16.

Ifyo indalama shali ubukulu