-
Yehova Apaala no Kucingilila Aba CumfwilaUlupungu—2002 | October 1
-
-
Yehova Apaala no Kucingilila Aba Cumfwila
“Lelo uumfwa kuli ine akekalo mutelelwe, akekale cibote ukubulwo mwenso wa bubi.”—AMAPINDA 1:33.
1, 2. Mulandu nshi cacindamina ukuumfwila Lesa? Peeleni icilangililo.
UTWANA twa nkoko utwa masako yayemba natusendwa, tulekompa ifilyo mu cani, tatwishibe no kuti pungwa alelela mu muulu. Mu kupumikisha, nankoko alila iciunda catwa ica kusoka no kufungulula amapindo yakwe. Utwana twabutukilako kabili bwangu bwangu twayauba mu mapindo yakwe. Pungwa aongoloka aya no kuya.a Lisambililo nshi lili muli ci? Lya kuti icumfwila cilapususha!
2 Ili sambililo lyalicindama sana maka maka ku Bena Kristu ilelo, pantu Satana nafundumana ukufwaya ukutaakanya abantu ba kwa Lesa. (Ukusokolola 12:9, 12, 17) Ubuyo bwakwe bwa konaula bumupashi bwesu pa kuti Yehova aleke ukutusenamina kabili tupusumune isubilo lya mweo wa muyayaya. (1 Petro 5:8) Lelo, nga ca kuti twapalama kuli Lesa no kubombela bwangu bwangu pa butungulushi bwakwe ubwishila mu Cebo cakwe no kuteyanya, ukwabula no kutwishika akatucingilila. Kemba wa malumbo alembele ati: “Mu tulume twa ngala twakwe alekucingilila, na mwi samba lya mapindo yakwe e mo uleuba.”—Amalumbo 91:4.
Uluko lwa Bucintomfwa Balutaakanya
3. Bushe bucintomfwa bwa mutatakuya ubwa bena Israele bwatwele kuli cinshi?
3 Ilyo uluko lwa Israele lwaleumfwila Yehova, lyonse lwalemwenamo ifyo alelusakamana. Lelo, ilingi line sana, abantu balesha Kalenga wabo no kukonka balesa ba fimuti na mabwe—e kuti “ifya cimfulumfulu ifishingaafwa nangu kupokolola.” (1 Samwele 12:21) Pa numa ya myanda ya myaka iya kupondoka kwa musango yo, uluko lonse lwalitikile mu busangu ica kuti talwali na kupuupuutulwa. E co Yesu alilishike ati: “We Yerusalemu, we Yerusalemu! we wipaya bakasesema, na batumwa kuli iwe ukubapoola amabwe! Inshita ishingi nafwayo kulonganya abana bobe, filya nankoko alonganya utwana twakwe mu mapindo yakwe, lelo mwalikene! Moneni, ing’anda yenu yashilwa imwe icipompa.”—Mateo 23:37, 38.
4. Bushe ifyo Yehova afutatile Yerusalemu fyamoneke shani mu 70 C.E.?
4 Ifyo Yehova afutatile abena Israele ba bucintala fyamoneke mu nshila ya kulengo bulanda mu 70 C.E. Muli ulya mwaka abashilika ba Roma, basanshile Yerusalemu ninshi nabasenda ne fishibilo ifyabako icipasho ca kwa kapumpe no kwipaya abengi nga nshi. Mu musumba mwaiswile abantu baishile ku kusefya Ica kucilila. Amalambo yashaifulila balepeela yalifililwe ukulenga Lesa ukubasenamina. Uko kwali kucinkulako kwa bulanda ukwa mashiwi ayo Samwele aebele Imfumu Shauli iyapondweke aya kuti: “Bushe Yehova abekelwa mu fya kuninika na malambo, nga mu kuumfwa kwi shiwi lya kwa Yehova? Mona, ukunakila kwawamo kucile lambo, kabili ukuumfwa kwawamo kucila amafuta ya basukusuku.”—1 Samwele 15:22.
5. Cumfwila ca musango nshi Yehova afwaya, kabili twaishiba shani ukuti icumfwila ca musango yo kuti cabako?
5 Te mulandu ne fyo Yehova akomaila pa cumfwila, alishiba ukupelebela kwa fwe bantunse bashapwililika. (Amalumbo 130:3, 4) Ifyo afwaya kuba no mutima wafumaluka no kumumfwila ukushintilila pa citetekelo, ukutemwa, na katiina ka kukanafwaya ukumufulwisha. (Amalango 10:12, 13; Amapinda 16:6; Esaya 43:10; Mika 6:8; Abena Roma 6:17) Icilangilila ukuti icumfwila ca musango yo kuti cabako, ‘likumbi lya nte sha pa ntanshi ya buKristu,’ abali ba mpomfu ilyo baponenwe ne fya kwesha fyabipisha, nelyo fye ukwipaiwa. (AbaHebere 11:36, 37; 12:1) Aba cine cine balengele umutima wa kwa Yehova ukusamwa! (Amapinda 27:11) Lelo, kwali bambi abali aba busumino pa kutendeka lelo bafililwe ukutwalilila aba cumfwila. Umo pali aba aali ni Mfumu Yoashi iya muli Yuda wa ku kale.
Imfumu Yaonaulwa ku Kubishanya Kubi
6, 7. Bushe Yoashi aali ni mfumu ya musango nshi ilyo Yehoyada aali uwa mweo?
6 Imfumu Yoashi apuswike fye kwempe ilyo aali akanya. Ilyo Yoashi akumenye imyaka 7, Shimapepo Mukalamba Yehoyada alishipile no kumufumya umo bamufishile no kumucite mfumu. Apantu Yehoyada waletiina Lesa aali nga wishi kabili impanda mano ya kwa Yoashi, uyu kateka wacaice “acitile icawama mu menso ya kwa Yehova inshiku shonse sha kwa Yehoyada shimapepo.”—2 Imilandu 22:10–23:1, 11; 24:1, 2.
7 Pa milimo isuma iyo Yoashi acitile pali no kuwamya itempele lya kwa Yehova—ico e cintu “cali ku mutima wa kwa [Yoashi].” Acinkwileko Shimapepo Mukalamba Yehoyada ukuti balekabila ukulonganika “umusangulo [walandile] Mose” uwe tempele mu Yuda na Yerusalemu, pa kuti kube indalama sha kuwamisha itempele. Cimoneka kwati Yehoyada alikumanishe ukukoselesha iyi mfumu yacaice ukusambilila Ifunde lya kwa Lesa no kulikonka. Ici calengele ukuti umulimo wa pe tempele no wa kucita ifipe fye tempele upwishishiwe bwangu bwangu.—2 Imilandu 24:4, 6, 13, 14; Amalango 17:18.
8. (a) Cinshi maka maka icalengele Yoashi ukonaika lwa ku mupashi? (b) Bushe bucintomfwa bwa iyi mfumu bwailengele ukucita nshi kuli pele pele?
8 Ku ca bulanda, icumfwila ca kwa Yoashi kuli Yehova tacabelelele. Mulandu nshi? Icebo ca kwa Lesa citwebo kuti: “Pa numa ya mfwa ya kwa Yehoyada, kwaishile bacilolo ba bena Yuda, no kutoota ku mfumu; e lyo imfumu yaumfwile kuli bene, no kuleka basuule ing’anda ya kwa Yehova Lesa wa bashibo, no kubombela baAshera no tulubi. Awe ubukali bwa kwa Lesa bwaishileba pali Yuda na Yerusalemu pa lubembu ulu.” Ukusonga kwabipa ukwa bacilolo ba Yuda na ko e kwalengele imfumu ukukanaumfwa kuli bakasesema ba kwa Lesa, pali abo pali na mwana Yehoyada Sekaria, uwaebawile Yoashi na bantu mu kushipa pali bucintomfwa bwabo. Ukucilo kulapila, Yoashi aebele ukuti Sekaria apoolwe amabwe no kufwa. Mwandini Yoashi asangwike umunkalwe kabili uwabulwa icumfwila—icalengele kunakila ku kusonga kwabipa ukwa bantu alebishanya na bo!—2 Imilandu 24:17-22; 1 Abena Korinti 15:33.
9. Bushe ifyacitikile Yoashi na bacilolo bakwe fikomailapo shani ukuti bucintomfwa bwaba butumpe?
9 Apo Yoashi nomba afutatile Yehova, cali shani kuli wene pamo na bacilolo wakwe ababifi abo alebishanya na bo? Umulalo wa bena Suria—uwali fye “abaume banono”—wasanshile Yuda no ‘konaula mu bantu bacilolo bonse ba bantu.’ Uyu mulalo wasanshile wapatikishe ne mfumu ukulekulukamo ifikwatwa fya iko fyonse pamo nga golde na silfere ifya mwashila. Nangula Yoashi alipuswike, ashele uwabula amaka kabili umulwele. Tapapitile ne nshita ikalamba, bamo ukufuma pa babomfi bakwe baumene akapi no kumwipaya. (2 Imilandu 24:23-25; 2 Ishamfumu 12:17, 18) Mwandini ya cine amashiwi ya kwa Yehova ku bena Israele aya kuti: “Nga mwakaana ukuumfwa kwi shiwi lya kwa Yehova Lesa wenu, ku kwangwo kucita fyonse amafunde yakwe ne fipope fyakwe . . . , ifitiipu . . . fikesa pali imwe, no kumusanga”!—Amalango 28:15.
Kalemba Apusushiwa ku Cumfwila
10, 11. (a) Mulandu nshi cabela bwino ukutontonkanya pa kufunda kwa kwa Yehova kuli Baruki? (b) Kufunda nshi Yehova afundile Baruki?
10 Bushe inshita shimo mulafuupulwa ico banono abo musanga mu butumikishi bwa Bwina Kristu abasekela mu mbila nsuma? Bushe inshita shimo mulakumbwako aba cuma ne mikalile yabo iya kuipoosaika? Nga ni fyo, tontonkanyeni pali Baruki, kalemba wa kwa Yeremia, e lyo na pa kufunda kwa kutemwa uko Yehova amufundile.
11 Baruki aalelemba ubukombe bwa kusesema ilyo umwine alandilwepo kuli Yehova. Mulandu nshi? Pantu Baruki atampile ukuilishanya pa mibele yakwe mu bumi kabili atampile ukufwaya ifisuma ukucila pe shuko lyaibela ilya kubombela Lesa. Pa kumona uku kwaluka muli Baruki, Yehova amufundile ukufunda kwa kulungatika lelo ukwa cikuuku, ati: “Na iwe bushe uleifwaile fikalamba? Wifwaye fi; pantu mona, nkaleto bubi pa bantunse bonse, . . . lelo napeela kuli iwe umweo obe ku kube ca kutapa cobe konse uko wingaya.”—Yeremia 36:4; 45:5.
12. Mulandu nshi tufwile ukusengaukila ukuifwaile “fikalamba” muli buno bwikashi?
12 Bushe mu mashiwi Yehova aebele Baruki mwamonamo ifyo ayangilwe uyu muntu musuma, uwamubombele mu busumino kabili no bukose pamo na Yeremia? Na lelo line, Yehova alyangwa sana ku batunkwa ukuti bakonkelele ifyo bamona kwati e busambashi bwa muli buno bwikashi. Lelo ica nsansa ca kuti, abantu ba musango yo abengi balyankulako bwino ku kufunda kwa bamunyinabo bakosoka aba ku mupashi, nge fyacitile Baruki. (Luka 15:4-7) Kanshi, lekeni ifwe bonse twiluke ukuti abaifwaile “fikalamba” muli buno bwikashi, inshita yabo iya ku ntanshi yalifiita. Abantu ba musango yo balafilwa ukusanga insansa sha cine, e lyo ne cabipisha ca kuti, nomba line fye bali no kupita pamo na cino calo no lunkumbwa lwa ciko ulwa kaso.—Mateo 6:19, 20; 1 Yohane 2:15-17.
13. Lisambililo nshi ilya kuicefya ifyalembwa pali Baruki fitusambilisha?
13 Ifyalembwa pali Baruki filatusambilisha ne sambililo lisuma ilya kuicefya. Moneni ukuti Yehova tafundile Baruki mu kulungatika lelo alandiile muli Yeremia, untu Baruki napamo aishibe no kukanapwililika kwakwe no tumisango tumbi. (Yeremia 45:1, 2) Lelo, Baruki taibililike; mu kuicefya alilwike ukuti intulo ine ine iya kufunda kwakwe ni Yehova. (2 Imilandu 26:3, 4, 16; Amapinda 18:12; 19:20) E ico, nga ‘twasangilishiwa mu bubi bumo’ e lyo twalungikwa ku Cebo ca kwa Lesa, natupashanye ukukosoka kwa kwa Baruki, umucetekanya wakwe uwa ku mupashi, no kuicefya.—Abena Galatia 6:1.
14. Mulandu nshi cawamina ukuti tuleba aba cumfwila ku batutungulula?
14 Nga twaba ne mibele ya kuicefya iya musango yo cilaafwa na baletufunda. Ilembo lya AbaHebere 13:17 litila: “Beni aba cumfwila ku balemutungulula, no kubanakila; pantu bene balinde myeo yenu, nga bantu abakaba no kulubulula. Lekeni bacite ico no kusekelela, te mu bulanda iyo; pantu nga cabe fi, ninshi te ca kumwafwa cintu.” Ilingi line nga nshi baeluda balapepa no mukoosha kuli Yehova, ukupepela ubukose, amano, no kucenjela pa kuti bafishepo ulu lubali lwakosa ulwa bucemi bwabo! Lekeni ‘tulesekelela ababe fi.’—1 Abena Korinti 16:18.
15. (a) Bushe Yeremia alangile shani ukuti alicetekele Baruki? (b) Bushe Baruki alambwilwe shani pa kumfwila mu kuicefya?
15 Cimoneka ukuti Baruki aliteulwile ukutontonkanya kwakwe, pantu Yeremia nomba amupeele umulimo wakosa nga nshi—uwa kuya kwi tempele no kuyabelengela abantu ubukombe bwa bupingushi ubo umwine aebelwe ukulemba kuli Yeremia. Bushe Baruki alyumfwilile? Ee, acitile “conse ico Yeremia kasesema amwebele.” Na kuba, abelengeele na bacilolo ba mu Yerusalemu ubukombe bumo bwine, ne co ukwabula ukutwishika cakabile ukushipa. (Yeremia 36:1-6, 8, 14, 15) Ilyo umusumba wacimfiwe ku bena Babele pa numa ya myaka 18, elenganyeni ifyo Baruki afwile atashishe pa kupusuka ico aumfwilile ukusoka kwa kwa Yehova no kuleka ukulaifwaile “fikalamba”!—Yeremia 39:1, 2, 11, 12; 43:6.
Ukuumfwila Ilyo Bashingilwe Kwalibapuswishe
16. Bushe Yehova alangile shani inkumbu ku baYuda ba mu Yerusalemu ilyo abena Babele bashingile ulya musumba mu 607 B.C.E.?
16 Ilyo ukupwa kwa Yerusalemu kwafikile mu 607 B.C.E., inkumbu sha kwa Lesa ku ba cumfwila na kabili shalimoneke. Ilyo ukushinga kwali pa kalume, Yehova aebele abaYuda ati: “Moneni, ndebika ku cinso cenu inshila ya mweo ne nshila ya mfwa; uwaikala muli uno musumba akafwa ku lupanga, na ku cipowe, na ku cikuko; lelo uwafumamo, no kuwila ku bena Kaldi abalemucandila, akaba no mweo, kabili umweo wakwe ukaba kuli wene icitapwa cakwe.” (Yeremia 21:8, 9) Nangula abekashi ba mu Yerusalemu balingile ukonaulwa, Yehova ali ne nkumbu ku balemumfwila, na pali ilya nshita yakakala, iyapitingene.b
17. (a) Ni mu nshila nshi shibili umo icumfwila ca kwa Yeremia caeshiwe ilyo Yehova amwebele ukweba abaYuda bashingilwe ‘ukuwila ku bena Kaldi’? (b) Bushe kuti twanonkelamo shani mu ca kumwenako ca kwa Yeremia ica kuba ne cumfwila mu bukose?
17 Ukweba abaYuda ukucimba ukwabula no kutwishika na ko kwalengele icumfwila ca kwa Yeremia ukweshiwa. Umulandu umo wa kuti, aikatilwe ishina lya kwa Lesa akalumwa. Talefwaya liseebanishiwe ku balwani abaali no kutontonkanya ukuti bacimfishe ku mulandu wa kwafwilishiwa ne filubi fyabo ifishaba na mweo. (Yeremia 50:2, 11; Inyimbo sha Bulanda 2:16) Kabinge, Yeremia alishibe ukuti nga aleeba abantu ukucimba, aleibika mu kapoosa mweo, pantu abengi kuti baumfwa ati ifyo alesosa fya kwimya intulubundi. Na lyo line, taumfwile umwenso, lelo mu cumfwila alandile ifyebo fya kwa Yehova. (Yeremia 38:4, 17, 18) Na ifwe bene, twasenda ubukombe ubushatemwikwa filya cali kuli Yeremia. E bukombe bumo bwine Yesu asuulilwepo. (Esaya 53:3; Mateo 24:9) E ico, ‘twilatutumo muntu,’ lelo tube nga Yeremia no kuumfwila Yehova no kushipa, ukumutetekela umupwilapo.—Amapinda 29:25.
Icumfwila pa Kulolenkana no Kusansa kwa kwa Goge
18. Fya kwesha nshi ifya ku ntanshi ifili no kulolenkana na babomfi ba kwa Yehova?
18 Nomba line fye, ubwikashi bwa kwa Satana bonse buli no konaulwa mu “bucushi bukalamba” ubushatala abubako. (Mateo 24:21) Ukwabula no kutwishika ilyo bushilatendeka e lyo na mu nshita ya ubo bucushi, abantu ba kwa Lesa bakaba ne fya kwesha fikalamba ifya kwesha icitetekelo cabo ne cumfwila. Ku ca kumwenako, Baibolo itweba ukuti Satana, pamo nga “Goge [wa] mu calo ca Magoge,” ali no kusansa icibi ababomfi ba kwa Yehova, akapekanya bacipipya bakwe abo calondololwa ukuti “cilibumba cikulu kabili umulalo ukalamba . . . , nge kumbi ku kukupe calo.” (Esekiele 38:2, 14-16) Apo abantu ba kwa Lesa bakaba abanono kabili ababulwe fyanso, bali no kufwaya ubucingo mu “mapindo” ya kwa Yehova, ayo afungulula ku kucingilila aba cumfwila.
19, 20. (a) Mulandu nshi icumfwila cabelele icacindama sana ku bena Israele ilyo bali pali Bemba Wakashika? (b) Bushe ukutontonkanya sana pa fyalembwa ifyacitike pali Bemba Wakashika no kupepelapo kuti fyatwafwa shani lelo?
19 Ici cintu catucinkulako pa Kufuma kwa bena Israele mu Egupti. Pa numa ya kupuma Egupti ku finkunka fya konaula 10, Yehova atungulwile abantu bakwe, tabatwele ku nshila yaipipisha ukuya ku Calo Calaiwe, lelo abatwele kuli Bemba Wakashika, uko cinganguka ukubacilikila no kubasansa. Ukulingana ne fya bushilika, camoneke kwati uko kwali kuiipaisha. Amubako, bushe nga mwalyumfwilile icebo ca kwa Yehova ico alelandila muli Mose no kuya kuli Bemba Wakashika namucetekela no kucetekela, nangula namwishiba ukuti Icalo Calailwe cali ku ntunga imbi no ko mwalelola?—Ukufuma 14:1-4.
20 Ilyo tukonkanyapo ukubelenga mu Ukufuma icipandwa 14, tulamona ifyo Yehova apuswishe abantu bakwe pa kulanga amaka yakwe aya cipesha amano. Mwandini ifyo fyalembwa kuti fyakosha nga nshi icitetekelo cesu ilyo twalubulako inshita ya kufibelenga no kwetetulapo! (2 Petro 2:9) Icitetekelo cakosa na co, cilatukosha ukuti tuleumfwila Yehova, nangu ca kuti ifyo afwaya tafimoneka ukubamo amano ukulingana no buntunse. (Amapinda 3:5, 6) E ico, ipusheni mwe bene amuti, ‘Bushe ndetukuta ukukusha icitetekelo candi ukupitila mwi sambililo lya Baibolo ilya mukoosha, ipepo, no kwetetula, pamo no kubishanya lyonse na bantu ba kwa Lesa?’—AbaHebere 10:24, 25; 12:1-3.
Icumfwila Cilimba Isubilo Muli Ifwe
21. Kwaba mapaalo nshi ino nshita, na ku ntanshi, ku ba cumfwila kuli Yehova?
21 Abo balenga ukuumfwila Yehova kuba e mikalile yabo balamona ukufishiwapo kwe lembo lya Amapinda 1:33 na lelo line. Litila: “Lelo uumfwa kuli ine akekalo mutelelwe, akekale cibote ukubulwo mwenso wa bubi.” Fintu aya mashiwi ya kusansamusha yakafishiwapo bwino bwino mu nshita ya cilandushi ca kwa Yehova icileisa! Na kuba, Yesu aebele abasambi bakwe ati: “Pa kutendeko kubako ifi fintu, inukeni, inuneni imitwe; pantu ukulubuka kwenu nakupalama.” (Luka 21:28) Nacimoneka kanshi ukuti ni beka fye aba cumfwila kuli Lesa e bakacetekela no kuumfwila aya mashiwi.—Mateo 7:21.
22. (a) Mulandu nshi abantu ba kwa Yehova bafwile ukubela abacetekela? (b) Finshi fili no kulandwapo mu cipande cikonkelepo?
22 Umulandu na umbi tufwile ukubela abacetekela wa kuti “Shikulu Yehova tacita kantu, kano abala asokolwele ca nkama cakwe ku babomfi bakwe bakasesema.” (Amose 3:7) Ilelo, Yehova tapuutamo bakasesema nga fintu alecita kale; lelo, alituma ibumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka ukupeela aba mu ng’anda yakwe icilyo ca ku mupashi mu nshita iyene. (Mateo 24:45-47) Kanshi calicindama ukuti tube aba cumfwila kuli uyo “musha”! Nga fintu icipandwa cikonkelepo cili no kulondolola, icumfwila ca musango yo cilanga ne fyo tumona Yesu, e kutila shikulu wa uyo “musha.” Ni kuli Wene e ‘kwabe cumfwila ca nko sha bantu.’—Ukutendeka 49:10.
[Amafutunoti]
a Nangula ilingi batila nankoko ni ca mwenso, ulupapulo lwa ba mu kabungwe kacingilila inama lutila “nankoko kuti alwa mpaka imfwa, ku kucingilila utwana twakwe ukuti twicenwa.”
b Ilembo lya kwa Yeremia 38:19 lisoso kuti abaYuda abengi “bawilile” ku bena Kaldi kabili ukwipaiwa tabaipaiwe lelo basendelwe bunkole. Tatwaebwa ico bacimbiile nga mulandu wa kuti Yeremia alibebele ukucite fyo. Lelo, ukupusuka kwabo kwalangile ukuti amashiwi ya kwa kasesema yali ya cine.
-
-
Beni Aba Cumfwila Ilyo Impela IlepalamaUlupungu—2002 | October 1
-
-
Beni Aba Cumfwila Ilyo Impela Ilepalama
“Kuli wene [Shilo] e kukabe cumfwila ca nko sha bantu.”—UKUTENDEKA 49:10.
1. (a) Ku numa uku, bushe ukuumfwila Yehova ilingi line kwalesanshamo finshi? (b) Kusesema nshi ukukuma ku cumfwila uko Yakobo aseseme?
UKUMFWILA Yehova ilingi line kwasanshamo no kuumfwila abeminishi bakwe. Pali aba paba bamalaika, ifikolwe, abapingushi, bashimapepo, bakasesema, ne shamfumu. Icipuna ca shamfumu sha mu Israele caleitwa fye no kuti icipuna ca kwa Yehova. (1 Imilandu 29:23) Lelo ku ca bulanda, bakateka ba bena Israele abengi tabaleumfwila Lesa, baleiletela akayofi abene na batekwa babo. Lelo Yehova tashile fye aba cishinka bakwe ukwabula isubilo; alibasansamwishe pa kubalaya ukuti ali no kubika pa cipuna ca bufumu Imfumu yatambalala, iyo abalungami bengabekelwa ukuumfwila. (Esaya 9:6, 7) Ilyo icikolwe Yakobo calefwa caseseme ulwa uyu kateka wa ku ntanshi, ati: “Umulumbu tawakafume kuli Yuda, nangu ni nkonto ya bumushika mu ceni cakwe, akasuke esa uo ubufumu bwakwe [Shilo, NW], kuli wene e kukabe cumfwila ca nko sha bantu.”—Ukutendeka 49:10.
2. Bushe “Shilo” calola mwi, kabili ni bani bali no kubamo mu kuteka kwa bufumu bwakwe?
2 Ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa “uo ubufumu bwakwe” ni “Shilo.” Shilo aali no kupyana insambu shine shine isha kuteka, nga fintu calangililwa ku mulumbu, na maka ya kuteka, nga fintu caimininwako ku nkonto ya bumushika. Kabinge, ukuteka kwa bufumu bwakwe takuli no kuba fye kwa ntuntuko sha kwa Yakobo, lelo kwa “nko sha bantu.” Ici calingana no bulayo bwa kwa Yehova kuli Abrahamu ubwa kuti: “Ubufyashi bobe bukakwate mpongolo ya mulwani wa buko; kabili mu bufyashi bobe e mo shikaifwailo kupaalwa inko shonse isha pano isonde.” (Ukutendeka 22:17, 18) Yehova alengele ubu “bufyashi” ukwishibikwa mu 29 C.E. ilyo asubile Yesu wa ku Nasarete no mupashi wa mushilo.—Luka 3:21-23, 34; Abena Galatia 3:16.
Ubufumu bwa kwa Yesu Ubwa Kubalilapo
3. Kuteka kwa musango nshi Yesu apokelele ilyo aile ku muulu?
3 Ilyo Yesu aile ku muulu, tatendeke ukuteka abantu ba pano nse palya pene. (Amalumbo 110:1) Lelo, alipeelwe “ubufumu” na batekwa balemumfwila. Umutumwa Paulo alondolwele ubo bufumu ilyo alembele ati: ‘Lesa atupokolwele [Abena Kristu basubwa no mupashi] ku lupaka lwa mfifi, no kutupilibwila mu bufumu bwa Mwana wakwe uwatemwikwa.’ (Abena Kolose 1:13) Uku kupilibulwa kwatendeke pa Pentekoste mu 33 C.E. ilyo umupashi wa mushilo wapongolwelwe pa bakonshi ba busumino aba kwa Yesu.—Imilimo 2:1-4; 1 Petro 2:9.
4. Ni mu nshila nshi abasambi ba kwa Yesu aba kubalilapo balangile icumfwila cabo, kabili Yesu atile ili bumba bali ni bani?
4 Apo abasambi basubwa no mupashi ‘baba inkombe sha kwa Kristu,’ mu cumfwila batampile ukulonganika bambi abali no kuba “abakaaya banabo” muli bulya bufumu bwa ku mupashi. (2 Abena Korinti 5:20; Abena Efese 2:19; Imilimo 1:8) Kabinge, aba bali no kutwalilila ukuba ‘abalundikana mu mucetekanya umo wine na mu kulinga kumo kwine’ pa kuti basenaminwe ne Mfumu Yesu Kristu. (1 Abena Korinti 1:10) Aba bonse pamo, bapanga “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka,” nelyo ibumba lya mulashi wa cishinka.—Mateo 24:45; Luka 12:42.
Ukupaalwa pa Kuumfwila “Umulashi” wa kwa Lesa
5. Ukutula kale na kale, bushe Yehova asambilisha shani abantu bakwe?
5 Yehova lyonse fye alipeela abantu bakwe bakafundisha. Ku ca kumwenako, pa numa ya kubwela kwa baYuda ukufuma ku Babele, Esra na baume bambi abafikapo tababelengeele fye abantu Amalango ya kwa Lesa, lelo ‘balelondolola’ yalya malango, ‘no kuleka beluke no kumfwikisha’ Icebo ca kwa Lesa.—Nehemia 8:8.
6, 7. Bushe ibumba lya musha lyateyanya shani ifilyo fya ku mupashi ukupitila mwi Bumba Litungulula, kabili mulandu nshi cabela icalinga ukunakila kuli ili bumba lya musha?
6 Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo ilyo kwaimine umulandu wa kusembululwa mu 49 C.E., ibumba litungulula ilya mwi bumba lya musha ilya kubalilapo balipepele no kulanda pali ulya mulandu no kusondwelela ukulingana na Malembo. Ilyo batumine bakalata ba kubilisha ifyo bapingwile, ifilonganino fyaumfwilile ubutungulushi bwabo kabili fyalipaalilwe nga nshi kuli Lesa. (Imilimo 15:6-15, 22-29; 16:4, 5) Na muno nshiku, umusha wa cishinka ukupitila mwi Bumba Litungulula alilondolola imilandu yakakala pa lwa Bena Kristu ukukanaipoosa mu milandu ya calo, pa lwa kushila kwa mulopa, na pa lwa kubomfya imiti ikola na pali fwaka. (Esaya 2:4; Imilimo 21:25; 2 Abena Korinti 7:1) Yehova alipaalile abantu bakwe pa kuumfwila Icebo cakwe no musha wa cishinka.
7 Ilyo abantu ba kwa Lesa baleinashisha kwi bumba lya musha, balanga no kuti balanakila Shikulu, Yesu Kristu. Ukunakila kwa musango yo kwasanshamo na fimbi muno nshiku pa mulandu wa maka na yambi ayo Yesu apeelwa nga fintu casobelwe mu kusesema kwa kwa Yakobo ilyo alefwa.
Shilo Aba Kateka Walinga Uwe Sonde
8. Bushe amaka ya kwa Kristu yalundilweko shani kabili ni lilali yalundilweko?
8 Yakobo asobele mu kusesema ukuti kuli Shilo kwali no kube “cumfwila ca nko sha bantu.” Kanshi nacimoneka ukuti ukuteka kwa kwa Kristu kuli no kufika kuli Israele wa ku mupashi no kucilapo. Finshi fimbi fyali no kubamo? Ilembo lya Ukusokolola 11:15 lyayasuka aliti: “Ubufumu bwa pe sonde bwaisabo bwa kwa Shikulwifwe, no bwa kwa Kristu wakwe, na o akulabe Mfumu umuyayaya umuyayaya.” Baibolo isokololo kuti Yesu apokelele amaka pa mpela ya kusesema kwa “myaka cinelubali”—“inshita ya bena fyalo”—mu 1914.a (Daniele 4:16, 17; Luka 21:24) Muli ulya mwaka, “ukubapo” kwa kwa Kristu ukwabula ukumoneka pamo nga Mesia Imfumu kwalitendeke, kabili e lyo atendeke no “[kuba] no bufumu mu kati ka balwani [bakwe].”—Mateo 24:3; Amalumbo 110:2.
9. Cinshi Yesu acitile ilyo apokelele Ubufumu bwakwe, kabili cayambukile shani abantunse mu manshoko, na kucilisha abasambi bakwe?
9 Ico Yesu abalilepo ukucita ilyo apeelwe amaka ya bufumu cali kupoosa Satana—umwine wine wa bucintomfwa—pamo ne fibanda fyakwe “pe sonde.” Ukutule yo nshita, iyi mipashi ibifi yaliletela abantunse ubulanda, e lyo no kuletako imibele ilenga cilekosa nga nshi ukuumfwila Yehova. (Ukusokolola 12:7-12; 2 Timote 3:1-5) Na kuba, abo Satana atontapo sana muli uku kulwa kwa ku mupashi ni balya abasubwa ba kwa Yehova, “ababaka amafunde ya kwa Lesa, no kukwato bunte bwa kwa Yesu,” na banabo aba mu “mpaanga shimbi.”—Ukusokolola 12:17; Yohane 10:16.
10. Kufishiwapo kwa kusesema nshi ukwa mu Baibolo ukutulaya ukuti Satana ali no kufilwa mu bulwi alwisha Abena Kristu ba cine?
10 Lelo Satana ali no kufilwa, pantu buno “bushiku bwa kwa Shikulu,” kabili tapali icingalesha Yesu “ku kuyacimfya.” (Ukusokolola 1:10; 6:2) Ku ca kumwenako, ali no kushininkisha ukuti aba muli Israele wa ku mupashi 144,000 bonse bene bakakatikwa. Kabili ali no kucingilila “ibumba likalamba ilishingapendwa ku muntu nangu umo, abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi.” (Ukusokolola 7:1-4, 9, 14-16) Lelo, aba tabakabe nga banankwe Yesu abasubwa, bena bakaba batekwa ba cumfwila aba kwa Yesu aba pe sonde. (Daniele 7:13, 14) Ukumoneka kwabo pa calo kale kale kwaba bushininkisho bwine bwine ubwa kuti Shilo cine cine ni Kateka pa “Bufumu bwa pe sonde.”—Ukusokolola 11:15.
Nomba E Nshita ya ‘Kunakila Imbila Nsuma’
11, 12. (a) Ni bani beka bakapusuka impela ya buno bwikashi? (b) Mibele nshi ikwata abapokelelo “mupashi wa pano isonde”?
11 Bonse abafwaya umweo wa muyayaya bafwile ukusambilila icumfwila, pantu Baibolo ilondolola bwino bwino ukuti “abakaano kwishiba Lesa, na ku bashinakila mbila nsuma ya kwa Shikulwifwe Yesu” tabakapusuke ubushiku bwa kwa Lesa ubwa cilandushi. (2 Abena Tesalonika 1:8) Lelo, imibele ibifi iya ndakai no mupashi wabamo uwa kupondokela amafunde ya mu Baibolo ne fishinte, ilenga cileafya ku bantu ukunakila imbila nsuma.
12 Baibolo ilanda pali iyi mibele isaalula Lesa ukuti “mupashi wa pano isonde.” (1 Abena Korinti 2:12) Pa kulondolola ifyo wali no kukuma abantu, umutumwa Paulo alembeele Abena Kristu ba kubalilapo aba mu Efese ati: “Mwaendele kale umwabelo bwikashi bwa calo cino, umwabela kateka wa bucibinda bwa mu lwelele, umupashi uulebomba nomba mu bana ba bucintomfwa; muli abo na ifwe bonse twaendawikemo kale mu lunkumbwa lwa mibili yesu, abacita amafwayo ya mubili na ya matontonkanyo, kabili twali ku cifyalilwa abana ba kukalipilwa, ifyo na bantu bambi baba.”—Abena Efese 2:2, 3.
13. Ni shani ifyo Abena Kristu bengakumamo ukukaana umupashi wa pano isonde, kabili fisuma nshi fingafumamo?
13 Ica kusekelela ca kuti Abena Kristu ba mu Efese tabatwalilile ukuba abasha ba mupashi wa bucintomfwa. Lelo, bali abana ba kwa Lesa aba cumfwila ukupitila mu kuinashisha ku mupashi wakwe no kutwala ifisabo fya uko ifisuma kabili ifingi. (Abena Galatia 5:22, 23) Na lelo line, umupashi wa kwa Lesa—uwaba e maka yaluma sana mu kubumbwa konse—uleafwa amamilioni ya bantu ukuumfwila Yehova, ne ci cilenga baba no “kwisushamo kwa kucetekela ukufika na ku mpela.”—AbaHebere 6:11; Sekaria 4:6.
14. Bushe Yesu asokele shani Abena Kristu baleikala mu nshiku sha kulekelesha ukukuma ku fintu fya kulungatika ifyali no kwesha icumfwila cabo?
14 Ibukisheni no kuti, Shilo alatutungilila, kabili wene na Wishi tabakaleke umulwani uuli onse—nampo nga cibanda nelyo umuntunse—ukwesha icumfwila cesu ukucisha muli ico twinganasha. (1 Abena Korinti 10:13) Na kuba, pa kutwafwa mu bulwi bwesu ubwa ku mupashi, Yesu alondolwele amafya yafulilako aya kulungatika ayengatuponena muli shino nshiku sha kulekelesha. Acitile fyo ilyo alembele bakalata 7, abo apeele ku mutumwa Yohane mu cimonwa. (Ukusokolola 1:10, 11) Kwena, yabamo ukufunda kwali ukwacindama ku Bena Kristu ilya nshita, e lyo kulya kufunda kubomba sana mu “bushiku bwa kwa Shikulu,” e kutila ukutula mu 1914. Fintu caba icalinga kanshi, ukuti twangwe kuli ubu bukombe!b
Sengaukeni Imisuula, Bucisenene, no Kutemwe Fikwatwa
15. Mulandu nshi tufwile ukuibakila ku bwafya bwakumine icilonganino ca mu Efese, kabili kuti twacita shani ifyo? (2 Petro 1:5-8)
15 Kalata wa kwa Yesu uwa kubalilapo aali wa cilonganino ca ku Efese. Pa numa ya kutasha icilonganino pa kushipikisha kwa ciko, Yesu alondolwele ati: “Lelo ndi ne ci ca kukushinina, ica kuti waleka ukutemwa kobe ukwa pa kutendeka.” (Ukusokolola 2:1-4) Ilelo, Abena Kristu abo abali abapimpa kale na bo balileka ukutemwa kwabo ukwabilima uko batemenwe Lesa inshita imo. Ukuleka kwa musango yo kuti kwanasha bucibusa bwa muntu na Lesa kabili kufwile ukubombelwapo bwangu bwangu. Bushe uko kutemwa kuti kwabukululwa shani? Ukupitila mu kusambilila Baibolo lyonse, ukusangwa ku kulongana, ipepo, no kwetetula. (1 Yohane 5:3) Ca cine ukuti kano kuli “ukucincila,” lelo ico nacilinga ukucita. (2 Petro 1:5-8) Nga ca kuti ukuiceeceeta kwa bufumacumi kwalanga ukuti ukutemwa kwenu kwalishibantukila, lyene bombelenipo bwangu bwangu, mu kuumfwila ukukonkomesha kwa kwa Yesu ukwa kuti: “E ico ibukisha uko waponene; lapila, no kucite milimo ya ntanshi.”—Ukusokolola 2:5.
16. Kusonga nshi ukwa busanso kuli bumupashi ukwali mu Pergamo na mu Tuatira, kabili mulandu nshi amashiwi Yesu abebele yabela ayalinga na lelo?
16 Abena Kristu ba mu Pergamo na mu Tuatira balitashiwe pali bumpomfu bwabo, ukushipikisha, no kupimpa. (Ukusokolola 2:12, 13, 18, 19) Lelo balesongwa kuli bamo abakwete imibele yabipa iya kwa Balaamu na Yesebele, abo basongele abena Israele ba ku kale kuli bucisenene no kupepa Baali. (Impendwa 31:16; 1 Ishamfumu 16:30, 31; Ukusokolola 2:14, 16, 20-23) Lelo ni shani pa lwa nshita yesu—“ubushiku bwa kwa Shikulu”? Bushe imibele yabipa imo ine ilamoneka? Ee, pantu bucisenene e mulandu ukalamba sana uulenga abengi mu bantu ba kwa Lesa ukutamfiwa. Kanshi cili icacindama ukuti tusengauke ukubishanya na bonse—mu kati na ku nse ya cilonganino—abengabosha imibele yesu! (1 Abena Korinti 5:9-11; 15:33) Abafwaya ukuba abatekwa ba cumfwila aba kwa Shilo bafwile ukutaluka ku fya kusekesha fyabipa pamo ne fikope fye shiku ifya mu fitabo ne fya pali Intaneti.—Amose 5:15; Mateo 5:28, 29.
17. Bushe imimwene ne mibele ya bali mu Sarde na mu Laodikea yapusene shani ne mimwene Yesu alebamwenamo lwa ku mupashi?
17 Icilonganino ca mu Sarde tacatashiwe nangu panono, kano fye bamo bamo abanono. Cali ne “shina,” atemwa ukumoneka, kwati ca mweo, lelo imisuula yalishikememo ica kuti kuli Yesu cali ‘icafwa.’ Ukuumfwila baleumfwila imbila nsuma kwali kumfwila fye ico cine. Mwandi uku kwali kusenuka! (Ukusokolola 3:1-3) Mu cilonganino ca mu Laodikea na mo mwali ifyapalako. Cali ne cuma, no kutila, “Ndi wa fyuma,” lelo kuli Kristu cali ‘ica nkumbabulili, kabili ica bulanda, kabili icibusu, kabili impofu, kabili ica bwamba.’—Ukusokolola 3:14-17.
18. Kuti twacita shani pa kuti twiba aba cifulefule lwa ku mupashi mu menso ya kwa Lesa?
18 Ilelo, Abena Kristu abo inshita imo bali aba busumino na bo bawila muli bucintomfwa bumo bwine. Napamo balilekelela umupashi wa pano isonde ukubasonga ica kuti baleka ukumona inshita nge sha pamfya, ne co calenga ukuba aba cifulefule ukukuma ku kubelenga Baibolo, ipepo, ukulongana kwa Bwina Kristu, no butumikishi. (2 Petro 3:3, 4, 11, 12) Fintu cacindama ukuti aba musango yo bomfwile Kristu ukupitila mu kuitutilila ifya ku mupashi—e kutila, ‘ukushita kuli [Kristu] golde uwalopolwa ku mulilo’! (Ukusokolola 3:18) Icuma cine cine ica musango yo cisanshamo ukuba “abacindama ku milimo isuma, ukuba abape.” Nga tuleitutilila ifya ku mupashi, ninshi tuleibikila ‘ifyuma fisuma ifya ku ntanshi, ukuti twikate ku mweo uwabo mweo wine wine.’—1 Timote 6:17-19.
Batashiwa pa Cumfwila Cabo
19. Kutasha nshi no kukonkomesha Yesu aali na ko ku Bena Kristu ba mu Smurna na Filadelfia?
19 Icilonganino ca mu Smurna ne ca ku Filadelfia fya kumwenako fisuma ifya cumfwila, pantu bakalata Yesu abalembele tababamo ukwebaula. Ku ba mu Smurna, atile: “Naishibo kucushiwa kobe, no bubusu bobe (lelo uli uwa fyuma).” (Ukusokolola 2:9) Ubu bwali bupusano icine cine na bali mu Laodikea, abaleituntumba pa kuba ne cuma ca ku calo lelo abali ababusu! Kwena, Kaseebanya tatemenwe ukumona umuntu ali uwa cishinka kabili uwa cumfwila kuli Kristu. E ico, Yesu asokele ati: “Witiina ifyo walaswa uculeko. Moneni, Kaseebanya alaswa apoosepo bamo ba muli imwe mu cifungo, ukuti mukeshiwe; kabili mukaba mu bucushi inshiku ikumi. Ube uwa cishinka ukufika ku mfwa, na ine nkakupeele cilongwe ca mweo.” (Ukusokolola 2:10) Ifyo fine, e fyo Yesu atashishe na ba ku Filadelfia, ati: “Wabake cebo candi [nelyo, waleng’umfwila], ne shina lyandi tawakaana. Ndeisa bwangu: ikatisha ico ukwete, ukuti umuntu ekupoka cilongwe.”—Ukusokolola 3:8, 11.
20. Bushe amamilioni ya bantu lelo babaka shani icebo ca kwa Yesu, kabili te mulandu no kuba mu mibele nshi?
20 Mu “bushiku bwa kwa Shikulu,” ubwatendeke mu 1914, abashalapo ba busumino na banabo aba mu mpaanga shimbi, abalefika nomba mu mamilioni, na bo balibake cebo ca kwa Yesu ukupitila mu kubomba ubutumikishi bwabo mu kupimpa no kwikatisha bumpomfu bwabo. Nge fyacitile bamunyinabo aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, bamo baliculilapo pa kuumfwila Kristu, no kupooswa fye mu fifungo na mu nkambi sha kucushiwilwamo. Bambi babaka icebo ca kwa Yesu ukupitila mu kuba ne ‘linso lituntulu,’ te mulandu no kwikala ukwaba ubusambashi no bufunushi. (Mateo 6:22, 23) Cine cine, konse uko bali kabili te mulandu ne filecitika, Abena Kristu ba cine batwalilila ukulengo mutima wa kwa Yehova ukusamwa ukupitila mu cumfwila cabo.—Amapinda 27:11.
21. (a) Mulimo nshi uwa ku mupashi ibumba lya musha lili no kutwalilila ukubomba? (b) Kuti twacita shani ku kulanga ukuti tufwaya ukuumfwila Shilo?
21 Ilyo tulepalama ku bucushi bukalamba, “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” apampamina pa kukanasuusuka mu kuumfwila Shikulu, Kristu. Ici cisanshamo ukupekanishisha aba mu ng’anda ya kwa Lesa ifilyo fya ku mupashi mu nshita iyene. E ico natutwalilile ukutasha pa kuteyanya kwa bulesa ukwa kwa Yehova na pa fintu kutupeela. Nga tulecite fi, tulanga ukuti tulanakila Shilo, uuli no kulambula abatekwa bonse aba cumfwila no kubapa umweo wa muyayaya.—Mateo 24:45-47; 25:40; Yohane 5:22-24.
[Amafutunoti]
a Nga mulefwaya ubulondoloshi pa lwa “myaka cinelubali,” moneni icipandwa 10 ica citabo citila Ukwishiba Uko Kutungulula ku Mweo wa Muyayaya, icalembwa ne Nte sha kwa Yehova.
b Nga mulefwaya ifyebo na fimbi pa lwa bakalata bonse 7, mukwai moneni icitabo citila Ukusokolola—Akalume ka Kuko Kakalamba Nakapalama!, icalembwa ne Nte sha kwa Yehova, ukutendeka pe bula 33.
-